اطلاعاتی در مورد درخت بلوط
بلوط نام سرده‌ای از درختان و همچنین میوه آنهاست. در دنیا بیش از ۶۰۰ گونه درخت بلوط وجود دارد. بیشتر درختان بلوطی که در دنیا وجود دارد، جزو درختان برگ ریز هستند و تنها چند زیرگونه از این درخت در دنیا یافت می شود که جزو درختان همیشه سبز است. از جالب توجه ترین خصوصیاتی که راجع به این درخت دیده شده، محل رشد آن است. درختان بلوط همگی در نیمکره شمالی زمین رشد می کنند. درختان بلوط را در جنگل های معتدل، مدیترانه ای و گرمسیری و حتی بر روی دامنه های کوه ها و به صورت پراکنده نیز می توانید ببینید. بر اساس آفت ها و عوامل دیگری همانند قطع درختان از حدود ۶۰۰ گونه درخت بلوط حدود ۷۸ گونه از این درختان در فهرست گیاهان در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند.
چوب بلوط با چگالی در حدود ۰٫۷۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب از سختی و استحکام بالایی برخوردار است. همچنین به دلیل داشتن مقادیر تانن بالا در برابر حشرات و حملات قارچ‌ها بسیار مقاوم است. چوب این درخت از مرغوب‌ترین چوب‌هاست و زغال آن نیز مرغوب است. این موضوع یکی از دلایل قطع بی‌رویهٔ این درختان است و بقای این جنگل‌ها را تهدید می‌کند.
مشخصات ظاهری درخت بلوط
جنس بلوط از تیره درخت راش (Fagaceae) می آید. جنس درخت بلوط، بزرگترین جنس این تیره است که بعضی از آن ها، ارتفاع متوسطی به طول ۱۵ تا ۲۱ متر و عرضی تا حدود ۳ متر دارند. طول شاخه های این درخت حتی تا ۴۰ متر نیز می رسد. در نتیجه به دلیل بزرگی ابعادش، میزان آب فراوانی نیز می خواهد.
برگ های درخت بلوط پهن، نازک و تخت بوده و حالتی بیضی شکل دارند. انواع گوناگون درختان بلوط، دارای برگ هایی با لبه های صاف یا گاهی دندانه دار است. همچنین برگ‌های برخی دیگر، پنجه‌ای و مانند انگشتان دست است. هر درخت بلوطی از سن ۲۰ تا ۵۰ سالگی تولید میوه بلوط را شروع می کند و پس از آن هر سال حدود ۲۰۰۰ میوه می دهند. با این حال از هر ۱۰۰۰۰ میوه تنها یک دانه بلوط می تواند به درخت تبدیل شود.
در بسیاری از کشورها، درخت بلوط را نماد قدرت و استقامت می دادند. به همین دلیل در نمادهای کشورهای مختلف وارد شده است. این درخت، گیاه ملی کشورهایی همچون ایالات متحده، انگلستان، فرانسه، آلمان، لتونی، لهستان و صربستان است. برگ نقره ای درخت بلوط نشان سرهنگ دوم و برگ طلایی این درخت نشان ناخدا در ناوگان آمریکاست. حتی بر روی سکه های بریتانیا (شش پنسی) می توانید نقش درخت بلوط را مشاهده کنید.
زیستگاه طبیعی درخت بلوط
درخت بلوط در خاک پر رس مرطوب رشد می‌کند، ولی خاک‌های شنی را نیز تحمل می‌نماید. این درخت در مناطق جنگلی و پست یافت می‌شود. بلوط سفید یک گیاه بومی آمریکای شمالی است که از آن استفاده‌های دارویی می‌شود.
انواع گونه های درخت بلوط در ایران
درختان بلوطی که در ایران یافت می شود، جزو هشت گونه درخت بلوط است که به صورت پراکنده در نواحی مختلف ایران یافت می شود. نامگونه های درخت بلوط درون ایران شامل برودار یا بلوط ایرانی، بلند مازو، یوول یا بلوط لبنانی، اوری، سفید مازو، مازوج، دارمازو و بلوط حلبی. بلوط کوهی با نام علمی Quercus.sessilifolia مخصوص نواحی مرتفع جنگل، بلوط آذری (Quercus.macranthera) مخصوص نقاط بسیار بلند، گز و مازو (Quercus.atropatana)، بلوط جنگلی در نقاط نیمه مرطوب و مازوی گزانگبین با نام علمی Quercus.persica در نقاط خشک ایران می رویند.
روش تکثیر درخت بلوط
تکثیر بلوط بوسیله کشت بذر بطور معمول انجام می‌پذیرد. دو گروه بلوط موجود است:
گروه بلوطهای سیاه (که میوه‌ها در سال دوم می‌رسند) و گروه بلوطهای سفید (که میوه‌ها در همان سال اول می‌رسند). بذر گروه بلوطهای سفید یا بدون دوره استراحت یا دوره استراحت کوتاه بوده و به جز چند اسثتناء به محض رسیدن در پاییز قابل کشت هستند. بذر گروه بلوطهای سیاه دارای دوره رشد جنینی بوده و نیاز به استراتیفیه شدن (0 تا 2 درجه سانتیگراد) برای یک تا سه ماه دارند. میوه‌ها اغلب مورد حمله سر خرطومی (مخصوصا در انبار) قرار می‌گیرند. فرو بردن میوه ها در آب ْ49 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه از میزان خسارت آفت بسیار خواهد کاست.
در موقع کاشت ابتدا بذرها را درون ظرف آب فرو برده و آنهایی که شناور می‌مانند غیر قابل کاشت هستند. جهت جلوگیری از رشد طولی ریشه به خاطر اینکه بتوان نهال بذری را به راحتی جابجا کرد بهتر است در زیر محل بذرکاری از صفحات سیمی مشبک مسی استفاده نمود. نوک ریشه اصلی به این صفحه برخورد کرده و از رشد باز می‌ماند. روشهای مختلف پیوند با موفقیت بر روی بلوطها انجام می‌پذیرد فقط پیوند بلوطهای گروه سفید روی پایه‌های این گروه و پیوند بلوطهای گروه سیاه بر روی پایه‌های این گروه امکان پذیر است. تکثیر بلوط از راه قلمه یا خوابانیدن معمولا با عدم موفقیت همراه بوده است.
میوه درخت بلوط
تا کنون داستان سنجاب ها را شنیده اید؟ سنجاب ها عاشق بلوط هستند. سنجاب و درخت بلوط انیمیشن Ice Age که یادتان هست! سنجاب ها، تمام بلوط هایی را که در طول سال پیدا می کنند را مخفی می کنند. سنجاب ها به خاطر اینکه کسی بلوط ها را از آن ها ندزدد، آن ها را در زیر خاک مخفی می کند. متاسفانه در طول زمستان هر سنجابی از هر ۱۰۰ بلوطی که مخفی کرده تنها ۲۰ عدد از آن ها را پیدا می کند و جای ۸۰ عدد از بلوط هایش را فراموش می کند. همین موضوع باعث کاشته شدن درخت بلوط در جنگل های بلوط می شود. میوه درخت بلوط به دو شکل پیدا می شود: یکی به شکل فندقی و دیگری شکلی کشیده دارد.
خواص میوه درخت بلوط
بسته به نوع میوه درخت بلوط، طعمی شیرین یا تلخ می تواند داشته باشد. میوه درخت بلوط در گذشته به عنوان غذا نیز استفاده می شده است. البته هم اکنون نیز مردم شمال کشورمان همانند گیلان عاشق این میوه هستند و آن را به عنوان آجیل استفاده می کنند. البته آجیل آن، کمی تلخ مزه بوده و به خوشمزگی فندق نیست. این آجیل پر از ماده مغذی تانن است. میوه بلوط جزو میوه های کمیاب محسوب می شود و با این حال شاید در بعضی از میوه فروشی ها بتوانید آن را پیدا کنید. این میوه را در گذشته خشک می کردند، دم کرده و همانند چای می نوشیدند یا اینکه از آسیاب شده آن همراه با آرد گندم برای تهیه نان استفاده می کردند.
امروزه از میوه بلوط برای تهیه کیک، بستنی و انواع آرد استفاده می شود. پوست درخت و برگ های درخت بلوط نیز خواص درمانی بسیاری دارد که در طب سنتی از آن استفاده های فراوانی می شود. کاربردهای دیگر از دانه، برگ و نیز گال درخت بلوط در داروسازی، رنگرزی، مرکب‌سازی و صنعت چرم‌سازی استفاده می‌شود. چوب درخت بلوط نیز یکی از محکم ترین چوب های درختان است که در صنعت ساخت و ساز از آن استفاده می نمایند.
بیشتر بخوانید:
با روش کاشت و تکثیر درخت انجیر آشنا شوید
آموزش روش کاشت و پرورش درخت لیموترش در گلدان
آشنایی با روش کاشت بادام درختی و نگهداری از آن
