آسیت (آب آوردن شکم) چیست؟
آسیت (Ascites) یا آب‌آوردگی شکم یا به معنای جمع شدن مایع اضافی در شکم و ورم شکم است.
آسیت ساخت مایع در فضای بین دیواره شکم و اندام های شکم (حفره صفاق) است. آب‌آوردگی شکم نتیجه فشار بالا در عروق خونی کبد و سطوح پایین پروتئینی به نام آلبومین است.
هایپرتانسیون (افزایش فشار خون) ورید پورت و در نتیجه افزایش فشار مویرگی و انسداد جریان خون وریدی در کبد آسیب‌دیده، عامل موثر در ایجاد آسیت است. نارسایی کبد در متابولیسم آلدسترون به افزایش سدیم و احتباس آب در بدن منجر می‌شود. کاهش سنتز آلبومین در حرکت آب از سیستم عروق به داخل فضای پریتوئن (صفاق) نقش دارد.
طبق تئوری گشاد شدن شریانی هایپرتانسیون ورید پورت سبب اتساع شریان‌ها شده که به‌دنبال آن کاهش حجم خون در گردش شریانی سبب فعال شدن سیستم رنین رنین – آنژیوتانسیون – آلدسترون و هورمون ضد ادراری (ADH) شده که به‌دنبال آن احتباس آب و سدیم و در نتیجه آسیت رخ می‌دهد.
علائم آب آوردن شکم چیست؟
می توان به داشتن احساس سنگینی و سوزش سر دل اشاره کرد.
آسیت خفیف نشانه‌های مشخصی ندارد، اما نوع شدید معمولاً نشانه‌های بارزی دارد که به شرح زیر است:
– برآمدگی شکم، نفخ و برآمدگی پهلوها
– در موارد شدید، با ضربه زدن و فشارآوردن به شکم، جابجایی مایع داخل شکم احساس می‌شود.
– احساس سنگینی در شکم
– بی‌اشتهایی، سوزش سردل و داشتن حالت تهوع
– احساس پری بعد از کمی غذا خوردن
– یبوست
– تنگی نفس به دلیل فشار مایع درون شکم به پرده‌ی دیافراگم
– جمع شدن مایع در اطراف شش‌ها و سرفه شدید
– هنگامی که آسیت در اثر سیروز یا نارسایی کبدی باشد، ممکن است در ناحیه پاها تورم و کبودی مشاهده شود.
– آسیت حاصل از سرطان ممکن است با کاهش وزن بی‌دلیل و نشانه‌های خستگی همراه باشد.
– در مواردی که آسیت در اثر نارسایی قلبی است، شایعترین نشانه‌های آن خس خس سینه، تنگی نفس و ناتوانی در حرکات بدنی است.
– فشار داخلی بر دیواره فتق شکم و ناف
– کمر درد به علت فشار زیاد روی ماهیچه‌های کمر
علل بیماری آسیت چیست؟
– آسیت گاهی به علت نارسایی احتقانی قلبی رخ می دهد.
– دلیل عمده‌ی آسیت بیماری‌های کبد یا سیروز است. نزدیک به ۸۰ درصد از موارد آسیت مربوط به آسیب کبدی پیشرفته است. باور بر این است که افزایش فشار در جریان خون کبد و کاهش آلبومین در خون، عامل اصلی آسیت شکمی است.
– انباشته شدن آب و نمک در بدن نیز ممکن است در شدت یافتن علائم آسیت مؤثر باشد.
– آسیت گاهی به علت نارسایی احتقانی قلبی رخ می دهد.
–نارسایی کلیه، آسیب‌های کلیوی نیز از علل آسیت می باشند.
– آسیت به علت انسداد وریدهای باب در اثر تومور و تشکیل لخته‌ی خون نیز رخ می دهد.
– سرطان‌های مشخصی مانند سرطان کولون، معده، ریه، پانکراس، تخمدان، پستان، لنف ممکن است سبب آسیت حاد شوند.
– پانکراتیت یا تورم پانکراس که در اثر اعتیاد به الکل ایجاد می‌شود می‌تواند سبب آسیت پانکراسی شود.
تشخیص بیماری آسیت
تشخیص آسیت با ماتیته جابجا شونده در دق (پزشکی) و سونوگرافی قابل انجام است. از نظر بالینی وقتی آسیت قابل تشخیص است که حجم مایع بیش از ۵۰۰ سی سی باشد.
روش های درمان آب آوردن شکم
درمان آسیت با استفاده از مواد ادرارآور برای کاهش آب انباشته شده در شکم و همچنین استفاده از آنتی‌بیوتیک در مواردی است که عفونت وجود دارد.
معمولاً به این بیماران توصیه می‌شود که از نوشیدن الکل و خوردن نمک پرهیز کنند.
در مواردی که آسیت شدید است و درمان دارویی تاثیر ندارد، روش دیگری به نام پاراسنتز استفاده می‌شود که عبارت از تخلیه مایع شکم با استفاده از یک لوله مخصوص است.
به جز درمان دارویی، بعضی درمان‌های طبیعی نیز برای آسیت وجود دارد :
- یک قاشق چایخوری آب سیر را به یک لیوان آب بیافزایید و با معده‌ی خالی میل کنید. این درمان را چند روز انجام دهید تا درد و تورم شکم کاهش یابد.
- صف فنجان آب برگ تربچه را با مقدار کمی آب مخلوط کنید و بطور منظم بنوشید. این درمان خانگی بسیار برای آسیت بسیار مؤثر است.
- به اندازه‌ی یک مشت تخم شنبلیله را به مدت یک شب در آب بخیسانید. صبح روز بعد آن را به آرامی هم بزنید و سپس صاف کنید. مایع حاصل را بنوشید.
- انبه در درمان آسیت مؤثر است. سعی کنید حداقل روزی یک انبه بخورید.
- آب هویج یا آب لیموی تازه، نشانه‌های آسیت را به سرعت برطرف می‌کند.
- پیاز ادرارآور است و به کاهش انباشتگی آب در بدن کمک می‌کند.
- ماساژ ملایم شکم با روغن کرچک، سبب کاهش نفخ و گاز معده می‌شود. البته پیش از اقدام به این کار با یک متخصص ماساژ یا پزشک مشورت کنید.
- ریشه‌ی قاصدک سبب بهبود عملکرد کلیه‌ها می‌شود زیرا خاصیت ادرارآوری دارد. سنا و آلوورا نیز همین خاصیت را دارند.
- کمپرس آب گرم به همراه شیره‌ی آنغوزه به رفع تورم شکم کمک می‌کند.
رژیم غذایی مناسب برای آب آوردن شکم
- رژیم مناسب در این حالت بر کاهش سدیم غذا متمرکز است. اگر نمک زیاد بخورید، ممکن است درمان دارویی یا خانگی هیچ اثری نداشته باشد. بنابراین باید میزان سدیم (نمک) غذا را کاهش داد و حداکثر بین 4 تا 5 گرم نمک در روز مصرف کرد. البته نمی‌توان از پتاسیم بجای سدیم استفاده کرد زیرا پتاسیم با داروهایی که برای درمان آسیت استفاده می‌شود تداخل دارد.
- فرد مبتلا به آسیت باید از خوردن غذاهای آماده و فرآوری شده پرهیز کند، به ویژه سس‌های سالاد، و غذاهای مخلوط با سس که نمک زیادی دارند.
- فرد مبتلا به آسیت باید از غذاهای کم‌چربی و کلسترول استفاده کند. انجمن قلب آمریکا غذاهای پرفیبر، غلات کامل، کم چربی و بدون شکر فرآوری شده را توصیه می‌کند.
- غذاهایی شامل سالاد تربچه، سیر و عسل بطور روزانه در رژیم غذایی داشته باشد.
- از غذاهای نشاسته‌ای مانند برنج و سیب‌زمینی پرهیز کند.
- در بعضی موارد فقط تغذیه از طریق ورید باید صورت گیرد که طبق نظر پزشک انجام می‌شود.
توصیه‌های مفید برای افراد مبتلا به آسیت
- پرهیز از الکل، از بیماری‌های کبدی و سیروز پیشگیری می‌کند. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن باید با احتیاط مصرف شود، زیرا این داروها سبب آسیب کبد و کاهش گردش خون در کلیه‌ها می‌شود.
- پیش از شروع هر گونه درمان جایگزین یا گیاهی، باید با پزشک مشورت کنید. بعضی از گیاهان اگر به میزان زیاد مصرف شوند ممکن است زیان‌آور باشند و با داروهای روزانه تداخل داشته باشند.
- از خوابیدن در طول روز و بلافاصله پس از صرف غذا پرهیز کنید زیرا فرآیند گوارش غذا را دشوار می‌سازد.
- هپاتیت C و B عوامل خطرساز برای آسیت هستند بنابراین باید مراقب باشید به هپاتیت مبتلا نشوید.
چنانچه این مطلب را مفید میدانید با لایک کردن و به اشتراک گذاشتن آن، از ما حمایت کنید. نظرات، پیشنهادات و مقاله های درخواستی خود را از طریق قسمت دیدگاه ها برای ما ارسال کنید.