بررسی دو فصل اول «پوست شیر» نشان می دهد که این موفقیت اصلا تصادفی نیست. به مناسبت پایان فصل دوم «پوست شیر» به برخی از دلایلی که به این سریال چنین جایگاهی داده است نگاهی انداختیم.
* اعتبار
مروری بر فیلم‌ها و سریال‌های پلیسی دهه گذشته نشان از تغییر مسیر مثبت و امیدوارکننده دارد. پیش از آن، عموماً با تصاویری کاملاً مثبت و غیر نمایشی از اجرای قانون مواجه بودیم. پلیس ها افرادی با دست و دل بسیار پاک بودند که نه لیز می خوردند و نه تردید می کردند. اما در سال‌های اخیر شاهد افسران پلیسی بوده‌ایم که بیش از گذشته فهمیده و همدل به نظر می‌رسند.
این ویژگی در «پوست شیر» نیز دیده می شود. می توانیم تا آنجا پیش برویم که بگوییم «پوست شیر» از این نظر از نمونه های قبلی پیشی می گیرد. محب مشکات (شهاب حسینی) افسر پلیسی است که حل یک معمای پیچیده آسانتر از مقابله با زخم عاطفی بزرگی است که زندگی شخصی او را تغییر داده است.
گاه احساس می کنیم شباهت محب و نعیم (هادی حجازی فر) بیش از آن چیزی است که به نظر می رسد. محب به دلیل این سردرگمی تصمیماتی می گیرد که ما از وکیل انتظار نداریم.
در عین حال می توانیم به او به عنوان یک مامور باهوش و فداکار اعتماد کنیم. از این رو محب مشکات در سال های اخیر به یکی از قابل فهم ترین افسران پلیس آثار نمایشی کشور تبدیل شده است.
* تعادل بین شخصیت ها
یکی از مهم ترین نکات در داستان های پلیسی/کارآگاهی، زاویه روایت است. طبقه بندی چنین آثاری بستگی به این دارد که کدام شخصیت داستان را روایت می کند.
در «پوست شیر» با دو شخصیت «نعیم» و «محب» روبه‌رو هستیم که اگرچه برای یک هدف تلاش می‌کنند، اما از راه‌های متضادی به آن می‌رسند. تعادلی که سازندگان «پوست شیر» بین این دو شخصیت ایجاد کردند یکی از دلایل موفقیت این مجموعه است.
شاید مقایسه مفید باشد. در قسمت های اول سریال «خونسرد» تعادلی مشابه بین دو شخصیت (قاتل زنجیره ای و افسر پلیس) وجود داشت که بر جذابیت قطعه افزوده بود، اما رفته رفته روایت سنگین تر شد. قاتل زنجیره ای و تعادل عاطفی در داستان به هم می خورد. «پوست شیر» از این گونه آفات در امان بود و این امر در کیفیت فعلی این مجموعه نقش بسزایی داشت.
* ترکیبی از ژانرها
تقسیم بار عاطفی داستان بین دو شخصیت مختلف باعث شد تا جمشید محمودی و همکارانش بتوانند همزمان جنبه پلیسی و ملودراماتیک داستان را ارتقا دهند. این نقش مهمی در جذب گروه های وسیع تری از بینندگان دارد. یکی از دلایلی که «پوست شیر» به ندرت تنفس را متوقف می کند، دقیقا همین تغییر ژانر است.
هر گاه تمرکز جنبه ملودراماتیک بیشتر شود به سراغ داستان پلیسی می رویم (و بالعکس). بنابراین دست سازندگان «پوست شیر» به قدری پر است که مخاطب با دیدن این سریال احساس خستگی نمی کند.
* شخصیت های قابل درک
در روایت داستان های پلیسی مرز بین همدلی یا عدم همدلی با فردی که سعی در حل معما دارد بسیار نازک است. مخاطبان عموماً دوست ندارند خیلی از شخصیت ها جلوتر باشند و در عین حال، هوشمندی بیش از حد شخصیت ها مضر است.
خوشبختانه «پوست شیر» نیز از این حیث اثر موفقی است، زیرا شخصیت های آن نه آنقدر نابغه هستند که همدردی با آنها سخت باشد و نه آنقدر ساده که ظریف ترین نشانه ها را پیدا نکنند.
شاید برخی گره ها کمی ساده باشند و به راحتی باز شوند، اما این مشکلی در همدلی با شخصیت های اصلی ایجاد نمی کند.
* شعبده بازی
مهم این است که جمشید محمودی سعی کرد احساسات مخاطب را برانگیزد. در سال های اخیر به آثار زیادی برمی خوریم که به نظر می رسد سازندگانشان از احساسات گرایی می ترسند.
کما اینکه سردی و دوری از شخصیت ها جنبه فکری و عمیقی به اثر می دهد. اما در «پوست شیر» با اسلوموشن زیاد و استفاده سخاوتمندانه از موسیقی متن (کار خوب بامد افشار) مواجه هستیم.
البته استفاده از اسلوموشن در برخی موارد افراطی می شود و از اختصار خارج می شود. اما در مجموع می توان گفت جمشید محمودی از توانایی های عاطفی در داستان «پوست شیر» کم و بیش مناسب برای تحریک احساسات مخاطبان نمایش داخلی استفاده کرده است.
* شخصیت های مکمل
یکی از مشکلات تکراری بسیاری از نمایش های شبکه خانگی، عدم تمرکز بر شخصیت های فرعی است. سازندگان این آثار تقریباً تمام توجه خود را به دو یا سه شخصیت کلیدی معطوف می کنند و از برخورد مناسب با سایر شخصیت ها غفلت می کنند.
اما «پوست شیر» چند شخصیت اضافی دارد که می توانند به تنهایی توجه مخاطب را به خود جلب کنند. «پوست شیر» پر از داستان های کوچک است که نحوه اتصال آنها به خط اصلی یکی از جذابیت های این سریال است.
با این ویژگی ها جای تعجب نیست که «پوست شیر» به یکی از موفق ترین سریال های سال آخر شبکه داخلی تبدیل شود.