فواید گیاه جینکو برای سلامتی
گیاه جینکو (ژینکو یا جینکوبیلوبا) یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های درختی روی زمین است. این درخت خزان کننده در بسیاری از قسمت‌های معتدل دنیا به‌ویژه مناطق معتدله مرطوب به‌خوبی رشد می‌کند و به محدوده وسیعی از اقلیم‌ها و شرایط نامساعد مقاومت دارد.
جینکو گیاه دارویی ارزشمندی است که برای اهداف دارویی متنوعی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این درخت به‌منظور استفاده از بذر و به‌خصوص برگ پرورش می‌یابد. بذرهای جینکو هزاران سال است که در طب سنتی چین استفاده می‌شود.
بذرهای این گیاه دارویی برای بیش از ۱۰۰۰ سال است که در طب سنتی چین، به‌عنوان دارویی برای ریه استفاده می‌شود تا آسم و سرفه را درمان کند. همچنین آن را تصفیه‌کننده خون، کمک‌کننده هاضمه، ضد کرم، تب بر و آنتی بیوتیک می دانند.
اولین کاربرد برگ‌ها در چین، در سال ۱۴۳۶ برای درمان بیماری‌های پوست و زخمهای سر گزارش شد. عصاره برگ جینکو، فعالیت بیولوژیکی وسیعی دارد. عصاره خالص برگ این گیاه ازنظر داروشناسی، متسع کننده عروق شریانی و فعال‌کننده گردش خون در شریان‌هاست که خود موجب رساندن خون بیشتر به بافت‌ها می‌شود. عصاره برگ این گیاه دارویی جریان خون را به مغز افزایش می‌دهد و درنتیجه حافظه و توانایی فکری بهبود می‌یابد. عصاره‌های استانداردشده برای انواع بیماری‌ها و نارسایی‌های ذهنی و فیزیکی مرتبط با سن استفاده می‌شود و در درمان آلزایمر، اسکیزوفرنی، پارکینسون، نقص حافظه مرتبط با سن، ناتوانی مغزی، افسردگی و اضطراب بکار می رود. عصاره برگ جینکو همچنین در درمان طنین مزمن گوش یا زنگ گوش، لنگی متناوب، سرگیجه مزمن، نارسایی‌های جنسی، درد معده، بیماری‌های پوستی، ایجاد لخته در عروق و سایر بیماری‌های قلبی – عروقی و اعصاب مرکزی مؤثر است.
ترکیبات مؤثر جینکو
قسمت مورداستفاده جینکو برگ‌های آن می‌باشد که ترکیبات آن به‌شدت تحت تأثیر فصل برداشت آن است. بیشترین درصد مواد و تغییرات آن، مربوط به فصل پاییز می باشد. به‌طور خلاصه ترکیبات مهم آن شامل موارد زیر است:
فلاونوئیدها: بیش از 40 فلاونوئید مختلف تاکنون در برگ های درخت جینکو شناخته شده اند که شامل بیلوبتین، جینکتین، ایزوجینکتین، سیادوپیتی زین، کورستین، کامفرول و ایزورامنتین می‌باشند.
ترپنوئیدها: که بیش تردی ترین هستند شامل بیلوبالید، و جینگولیدهای A، B، C،J و M می باشند.
اسیدهای آلی: که از جمله اسید شیکمیک، اسید وانیلیک، اسید آسکوربیک، اسید پاراکوماریک و مشتقات اسید بنزوئیک هستند.
ترکیبات دیگر: از جمله کربوهیدرات ها، الکل ها، کربورهای خطی و کتون های دانه که دارای حدود 38 درصد کربوهیدرات، 4 درصد پروتئین، 2 درصد چربی، آلکالوئیدها، اسید آمینه، گلوکزیدهای سیانوژنیک و فنول ها است.
اثرات مهم درمانی جینکو
بیش از 400 تحقیق بالینی بر روی خواص جینکو صورت گرفته که اطلاعات مهمی از آن‌ها به‌دست‌آمده است؛ ازجمله این‌که اثرات عصاره جینکو به‌مراتب از اجسام خالص‌شده آن بیشتر است و این نشان می‌دهد که اثرات سینرژیسم بین ترکیبات مختلف آن وجود داشته و دارای اهمیت است. آزمایش‌های مختلفی که بر روی انسان و حیوان صورت گرفته به طریق خوراکی و به شکل قطره و کپسول بوده است.
از اثرات تائید شده جینکو که دارای اهمیت می‌باشند موارد زیر را می‌توان نام برد:
جینکو ضد آلزایمر است
نتایج پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهد که جینکو قادر است جلوی پیشرفت بیماری آلزایمر را بگیرد و علائم آن را کمتر کنند. البته نتایج پژوهش‌ها گاهاً متضاد از آب در آمده است. به‌عنوان‌مثال در سال 2008 محققان آمریکایی روی 3000 داوطلب بررسی‌هایی انجام دادند و هیچ تأثیر مشهودی از این گیاه برای مقابله با زوال قدرت عقل مشاهده نکردند. اما برعکس نتایج پژوهش‌های سال 2010 نشان می‌دهد که جینکو روی عملکرد قدرت درک ذهنی انسان تأثیر مثبتی می‌گذارد.
جینکو برای تقویت قدرت جنسی آقایان
ازآنجایی‌که جینکو باعث بهبود جریان خون و اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها می‌شود می‌تواند باعث نعوظ بهتر آقایان شده و به‌این‌ترتیب لذت جنسی آن‌ها را بالا ببرد. نتایج یک پژوهش آلمانی که روی 60 مرد انجام شد نشان می‌دهد مصرف روزانه 60 میلی‌گرم جینکو بعد از دو ماه مشکل زود انزالی آن‌ها را بهبود داده است.نتایج پژوهش دیگری که در سال 1998 منتشر شد نشان می‌دهد که این گیاه برای رفع ناتوانی جنسی ناشی از مصرف داروهای ضدافسردگی مفید است.
جینکو برای جلوگیری از سکته قلبی و مغزی
جینکو برای سلامت رگ‌ها مفید است. اول به این دلیل که این گیاه حاوی ترکیباتی است که به افزایش قطر رگ‌ها کمک کرده و باعث گردش خون بهتری می‌شود. دوم به این دلیل که ترکیبات موجود در این گیاه از انباشته شدن چربی‌ها و جرم‌ها در رگ‌ها که درنهایت به تصلب شرایین منجر می‌شود پیشگیری می‌کند. نتیجه این می‌شود که این گیاه خطر تشکیل لخته و درنهایت سکته‌ی قلبی و مغزی را کاهش می‌دهد.
جینکو طنین یا وزوز گوش را تسکین می‌دهد
وزوز گوش یک حالت آزاردهنده است که معمولاً درمان هم ندارد , جینکو این بیماری را تسکین می‌دهد.
جینکو جریان خون در مویرگ‌ها را تحریک می‌کند و به‌این‌ترتیب می‌تواند باعث تسکین وزوز گوش شود. باوجوداینکه نتیجه برخی از پژوهش‌ها از بی‌تأثیر بودن این گیاه حکایت می‌کنند در عوض نتایج پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که جینکو برای تسکین وزوز گوش به‌خصوص اگر کمتر از یک سال از شروع آن گذشته باشد مؤثر است.
جینکو حافظه را تقویت می‌کند
جینکو جریان خون رگ‌ها و حتی مویرگ‌های مغز را تحریک می‌کند و باعث بهبود عملکرد مغز شده و حافظه را تقویت می‌کند. نتایج پژوهشی که روی 35 داوطلب بین 30 تا 59 ساله انجام شد نشان می‌دهد که مصرف جینکو به‌ویژه حافظه کوتاه‌مدت را تقویت می‌کند.
یک قاشق چای‌خوری برگ خشک گیاه جینکو را با یک فنجان آب جوش به مدت 10 دقیقه دم‌کرده و میل کنید. هرروز 3 فنجان از این جوشانده بنوشید.
جینکو برای مقابله با بیماری رینود
آیا در فصل سرما انگشتانتان سفید، سرد و بی‌حس می‌شوند؟ احتمال دارد که دچار اختلالی در گردش خون شده باشید که به آن بیماری رینود می‌گویند. در 90 درصد موارد مسئله مهمی نیست. اما بااین‌حال بیماری یا پدیده رینود آزار دهند و دردناک است. در این مورد نیز جینکو می‌تواند راه گشا باشد. سازمان جهانی سلامت تأثیر مثبت این گیاه را برای درمان بیماری رینود تائید کرده است.برای درمان این پدیده از داروهایی که از جینکو تهیه می‌شود مثل قرص تاناکان استفاده کنید.
جینکو گردش خون مغزی را تحریک می کند
نارسایی گردش خون در مغز می‌تواند باعث دلهره، استرس، کمی حافظه، مشکلات شنوایی و کاهش تمرکز شده که این مواد می‌توانند با جینکو تخفیف یافته و یا درمان شوند. مصرف عصاره جینکو در 70 درصد از بیماران باعث افزایش جریان خون مغزی شده است. بر اساس یک تحقیق در 112 نفر که نقصان گردش خون مغزی داشته‌اند و متوسط سن آن‌ها 70 سال بود، مصرف روزانه 120 میلی‌گرم عصاره جینکو به مدت یک سال باعث کاهش سرگیجه، سردرد و افزایش حافظه کوتاه‌مدت شد. حدود 40 کار کلینیکی در مورداستفاده 120 میلی‌گرم روزانه عصاره جینکو به مدت 4 تا 6 هفته صورت گرفته که همگی افزایش گردش خون مغزی را نشان دادند.
جینکو باعث بهبود جریان خون می شود
جینکو یک گیاه طبیعی برای کمک به بهبود جریان خون است و اغلب در درمان بسیاری از بیماری های قلبی نیز کاربرد دارد. جینکو به دلیل تأثیر مثبتش بر روی مغز بسیار شهرت یافته، زیرا این گیاه توانایی بهبود جریان خون به سمت مغز را دارد. جینکو همچنین با آرامش ماهیچه‌ها خاصیت ضدالتهابی دارد.
همچنین بیمارانی با مشکلات قلبی می‌توانند از بهبود سیستم جریان خون بهره‌مند شوند. اگرچه داروهای تجویزی بسیاری برای بهبود جریان خون در دسترس است، اما بیماران از بسیاری مکمل‌های طبیعی جایگزین نیز می‌توانند برای بهبود جریان خون استفاده کنند. اما قبل از مصرف هرگونه مکمل بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
جینکو ضدافسردگی است
بیشتر پزشکان داروهای ضدافسردگی شیمیایی را برای بیماران خود تجویز می‌کنند، اما روش‌های طبیعی نیز برای بهبود این اختلالات وجود دارد. اثربخشی برخی گیاهان طبیعی ممکن است به‌اندازه داروهای شیمیایی سریع و قوی نباشد، اما به دلیل عدم ایجاد وابستگی برای بدن ایمن هستند.عصاره جینکو در کاهش افسردگی به‌ویژه در سالمندان کاربرد دارد. جینکو برای افراد زیر ۵۰ سال مفید بوده، همچنین بیشترین تأثیر این گیاه بر افراد بالای ۵۰ سال است که به دلیل کاهش جریان خون به مغز از فقدان حافظه رنج می‌برند.
جینکو و بهبود تمرکز
بهبود تمرکز ذهنی دارای فوایدی بسیاری ازجمله انجام بهتر امور کاری، بهبود حفظ اطلاعات و افزایش بهره‌وری است. این فواید می‌تواند به کاهش استرس و افزایش آرامش در افراد کمک کند، زیرا بهبود تمرکز ذهنی، انجام سریع‌تر و دقیق‌تر امور را به دنبال دارد. هرچند تمرینات ورزشی و استراحت کافی می‌تواند به تمرکز بیشتر افراد کمک کند، اما استفاده از برخی مکمل‌ها نیز در بهبود حدت ذهنی مؤثر است.
جینکو ممکن است در بهبود عملکرد شناختی مؤثر باشد. ترکیبات شیمیایی موجود در مکمل‌های جینکو ممکن است باعث افزایش خون‌رسانی به‌ویژه بهبود جریان خون به مغز شود. این گیاه به افزایش تمرکز ذهنی و تقویت حافظه کمک می‌کند.
جینکو مؤثر برای مطالعه
یک رژیم غذایی سالم برای عملکرد بهینه مغز و کارکرد بدن در زمان مطالعه ضروری است. بر اساس مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، جینکو در کمک به افزایش حافظه و بهبود اختلالات جریان خون کاربرد دارد. جینکو حاوی فلاونوئیدها و ترپنوئیدها با تاثیرات آنتی‌اکسیدانی بسیار بالایی است.
جینکو کاهش فشارخون
بر اساس انجمن قلب امریکا، از هر ۳ نفر ۱ نفر در ایالات‌متحده به فشارخون مبتلا است. علائم فشارخون به‌مرورزمان افزایش‌یافته و تهدیدی برای سلامتی افراد محسوب می‌شود. علاوه بر تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی، استفاده از برخی گیاهان برای کاهش فشارخون مؤثر است.
بر اساس مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، جینکو ممکن است به اتساع رگ‌های خونی، رقیق کردن خون و بهبود جریان خون کمک کند. برگ‌های جینکو سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام فلاونوئیدها و ترپنوئیدها است. این مواد آنتی‌اکسیدانی به پیشگیری از بیماری قلبی و کاهش فشارخون کمک می‌کند. جینکو خاصیت رقیق‌کنندگی خون را دارد و مصرف آن با داروهای رقیق کننده خون باید تحت نظر پزشک باشد.
جینکو برای محافظت از مغز
تجمع پلاک های بتا آمیلوئید در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر با پیشرفت این بیماری در ارتباط است و منجر به مرگ نورون ها می شود. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که گیاه جینکو می‌تواند از نورون‌های حساس در برابر اثرات مخرب بتاآمیلوئید محافظت کند.
خاصیت آنتی‌اکسیدان و محافظت از اعصاب جینکو
در تحقیقات اخیر بسیاری از دلایل اثرات بالا به اثبات رسیده است ازجمله این‌که عصاره جینکو در سلول‌ها، بهره‌وری گلوکز و اکسیژن را زیاد می‌کند و در خنثی کردن رادیکال‌های آزاد نقش مهمی دارد. همچنین ازنظر بالا بردن استقامت جدار سلول‌ها دارای اثرات مثبت است. افزون بر این ثابت‌شده که میزان اسیدهای چرب اشباع‌نشده در سلول‌های عصبی بیشتر از دیگر اعضای بدن بوده و به همین دلیل نیز در معرض تخریب به‌وسیله رادیکال‌های آزاد قرار می‌گیرند؛ لذا علت محافظت عصبی جینکو به دلیل اثرات آنتی‌اکسیدانی آن و خنثی‌کنندگی رادیکال‌های آزاد توسط آن، روشن می‌شود.
-
از اثرات دیگر جینکو ضد تجمع پلاکت‌ها است که به علت اثر مستقیم بر روی جدار سلول‌ها و اثر آنتی‌اکسیدانی آن است. -
در دست‌نوشته‌های سانسکریت از اثرات عصاره این گیاه به‌عنوان اکسیر طولانی کننده عمر یادشده است.
سایر اثرات درمانی گیاه جینکو
ضد آلرژی، ضد آلزایمر، ضد آرتریت، ضد آسم، ضد سرطان، ضد شکنندگی مویرگ‌ها، ضد تشنج، ضدافسردگی، ضد ادم (خیز)، ضد ورم، ضد سایکوز (ضد دیوانگی)، ضد کم خونی، ضد اکسیدان، ضد کرم، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد سرفه، کاهش‌دهنده اضطراب، قابض، بازکننده برونش‌ها، محافظ قلب، محرک گردش خون، کاهش‌دهنده چربی خون، افزایش‌دهنده حافظه، محافظ اعصاب، محرک گردش خون مغزی، محافظت‌کننده از اثرات مضر اشعه‌ها، گشادکننده رگ‌ها و جلوگیری کننده از لخته شدن خون.
عوارض جانبی
جینکو داروی بی‌خطری است. در 44 تحقیق که درمجموع نزدیک 10000 نفر در آن مورد آزمایش بودند، عوارض جانبی بسیار محدودی مشاهده‌شده که شامل 21 مورد مشکلات روده‌ای – معده‌ای، هفت مورد سردرد و شش مورد سرگیجه بوده است. البته میوه جینکو که از آن دارو تهیه نمی‌شود دارای عارضه جانبی ازجمله التهاب از دهان تا مقعد، مشکلات روده‌ای – معده‌ای و عوارضی مانند سماق‌های سمی است.
نکات قابل توصیه در رابطه با مصرف گیاه جینکو
-
فرآورده‌های صنعتی مختلفی ازجمله قرص، کپسول و قطره از عصاره برگ جینکو تهیه‌شده که توصیه می‌شود تنها ازاین‌گونه محصولات استاندارد استفاده شود، نه از برگ گیاه و دم‌کرده یا جوشانده آن. -
مهم‌ترین استفاده درمانی از محصولات جینکو در جلوگیری از فراموشی است؛ ولی باید دانست که این اثرات قطعی نمی‌باشند. این محصولات می‌توانند سرعت رسیدن به فراموشی را کاهش داده و یا به تأخیر اندازند، ضمن این‌که به‌عنوان پیشگیری از این اختلال نیز مصرف می‌شوند. -
مصرف محصولات جینکو در حد دارویی دارای عارضه جانبی نبوده و یا به‌صورت محدود گزارش‌شده که شامل حساسیت‌های پوستی، اسهال، سردرد، بی‌خوابی، اضطراب، تهوع و مشکلات روده و معده می‌باشد. این عوارض ماندگار نبوده و با قطع مصرف دارو برطرف می‌شود.
روش مصرف
بیشتر محصولات جینکوی استاندارد حاوی ۲۴ درصد فلاوگلوکزید جینکو هستند. مقدار مصرف آن ۴۰ تا ۸۰ میلی‌گرم هر بار و تا سه نوبت در روز است (جمعا تا ۲۴۰ میلی‌گرم در روز).
آزمایش‌های کلینیکی نشان داده است که مصرف فرآورده‌های جینکو دست‌کم باید ۱۲ هفته ادامه یابد تا آثار آن ظاهر شود. البته در مواردی پس از دو تا سه هفته تأثیر آن در افراد ظاهرشده است.
موارد منع مصرف جینکو
جینکو نیز مانند هر گیاه دیگری باید بااحتیاط مصرف شود. مصرف این گیاه برای افراد زیر مورد منع مصرف دارد:
-
زنان باردار، شیرده -
افرادی که تحت درمان داروهای ادرارآور هستند. -
افرادی که داروهای ضد ریفلاکس معده می‌خورند. -
افرادی که داروهای فشارخون و آنژین مصرف می‌کنند. -
افرادی که داروهای ضد انعقادی مثل آسپیرین و وارفارین می‌خورند. -
افراد هموفیلی و افرادی که عمل جراحی در پیش دارند زیرا این گیاه خون را روان می‌کند. -
نوجوانان زیر 18 سال. این افراد قبل از مصرف باید حتماً با پزشک مشورت کنند.
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم