علل و علائم سرطان چشم چیست، چگونه درمان می شود و انواع سرطان چشم کدامند؟
سرطان چشم یا نئوپلاسم چشم (به انگلیسی: Eye neoplasm) در چشم‌شناسی تومورهای مربوط به چشم و قسمت‌های مرتبط با آن را شامل می‌شود. سرطان چشم می‌تواند بر تمام قسمت‌های چشم تأثیر بگذارد و همچنین ممکن است از چشم شروع شده یا از متاستاز (گسترش سرطان از اندام‌های دیگر به چشم) به وجود آید. رایج‌ترین متاستاز سرطان‌هایی که به چشم منتشر می‌شود سرطان پستان و سرطان ریه است. از دیگر سرطان‌های عامل می‌توان به سرطان پروستات، سرطان کلیه، سرطان غده تیروئید، سرطان پوست، سرطان روده بزرگ، سرطان خون یا لوسمی اشاره کرد که کمتر رایج هستند.
دکتر فرزاد پاکدل درباره سرطان‌های چشم اظهار کرد:
سرطان‌های که در نواحی چشم، تومور اربیت، مجاری اشکی، پلک‌ها و نواحی صورت به وجود می‌آیند گروه متفاوتی از انواع سرطان‌ها را شامل می‌شوند که برخی از آن‌ها خیلی راحت قابل درمان بوده و برخی مشکل و پیچیده هستند.
وی با بیان اینکه سرطان‌ها علل مختلفی دارند، افزود: برخی سرطان‌ها به دلیل نقص در کروموزوم‌ها به وجود آمده به این معنا که برخی از ژن‌ها به درستی عمل نکرده و سلول‌ها شروع به رشد بی‌روی می‌کند. از جمله شایعترین سرطان‌ها مربوط به ضایعات پوست است که عامل ایجاد کننده آن UV یا همان اشعه نور خورشید است.
این فوق تخصص جراحی‌های پلاستیک و ترمیمی چشم خاطرنشان کرد: بهترین راه جهت پیشگیری از سرطان چشم مانع شدن از ورود نور زیاد خورشید، استفاده از شیشه‌های محافظ نور UV در ماشین و استفاده از کرم‌های ضدآفتاب حتی در زمستان است.
ملانوم چشمی یا ملانوما، شایع ترین سرطان چشم بزرگسالان
ملانوم چشمی یا ملانوما، شایع ترین تومور چشمی میان بزرگسالان است. این بیماری نوعی اختلال است که در سلول های تولیدکننده ملانوم ایجاد می شود.
فوق تخصص شبکیه و آنکولوژی چشم گفت: شایعترین تومور داخل چشمی در بزرگسالان تومور ملانوم بافت مشیمیه چشم است که از سلول های رنگدانه ای مشیمیه نشات می گیرد و شیوع سالانه آن 6 تا 7 نفر در هر یک میلیون نفر است.به لایه مویرگی چشم که بین صلبیه و شبکیه قرار دارد، مشیمیه یا پوستینه می‌گویند. مشیمیه یکی از لایه های ساختمان چشم است که رنگ‌دانه‌دار و حاوی مویرگ های فراوانی است که تغذیه عنبیه و سلول های گیرنده نور شبکیه را برعهده دارد.
این سرطان در برخی نژادها شیوع بیشتر و در برخی دیگر شیوع کمتری دارد؛ تومور ملانوم در نژادهای سیاه پوست شیوع خیلی کمتری دارد درحالی که در نژادهای سفید پوست و آمریکای شمالی و اروپایی شیوع بیشتری دارد.میزان شیوع ملانوم در ایران مابین میزان شیوع در آمریکای شمالی و اروپایی و نژادهای سیاه است؛ بنابراین به نظر می رسد که شیوع تومور در کشور ما بالاتر از متوسط جهانی نیست.
این بیماری در سنین بالا بروز می یابد و به همین دلیل بیماری مخصوص بزرگسالان است و شامل کودکان نمی شود.گاهی خال های چشمی و خال هایی که در ته کاسه چشم قرار دارند، می توانند عامل بروز سرطان های چشمی باشند؛ از این رو افرادی که اینگونه خال ها را در چشم دارند، باید به صورت دوره ای تحت معاینات چشم پزشکی باشند.
علل سرطان چشم
فوق تخصص شبکیه و آنکولوژی چشم در خصوص علائم سرطان های چشم بزرگسالان گفت:
به طور کلی تومورهای ملانومای چشم، در اثر رشد غیرطبیعی سلول های رنگدانه ای چشم بروز می کنند. علل مختلفی مانند تابش مستقیم آفتاب، وجود خال هایی در داخل یا روی مشیمیه چشم و اشعه ماوراء بنفش به عنوان ریسک فاکتور مطرح شده اند، که البته هیچ کدام ثابت شده نیستند.
علائم ملانومای چشم
-
در ملانوما، برق زدن داخل چشم، مگس پران، تاری دید، نقص در بینایی و افزایش فشار چشم می تواند جزو علائم باشد. -
البته یک سوم بیماران می توانند بدون علامت باشند و در معاینه های دوره ای می توان به وجود تومور سرطانی در چشم ها پی برد. -
مگس پران چشم را جدی بگیرید -
مگس پران نوعی سایه های مزاحم در دید چشمان برخی افراد است؛ شخص مبتلا به مگس پران، ذرات کوچک غبارمانندی را جلوی چشمانش می‌بیند که مانند مگس بالا و پایین می روند و با وجود پلک زدن همچنان مانند یک سایه کوچک در جلوی چشم ها قرار دارند. -
این عارضه سایه کدورت‌های موجود در مایع زجاجیه است که روی شبکیه می افتد و به صورت یک سایه تیره دیده می‌شود. چسبندگی و ضخیم شدن رشته های زجاجیه، جمع شدن سلول های التهابی در زجاجیه، خونریزی درون چشم و ملانوم می تواند از عوامل ایجاد مگس پران باشد.
همچنین بخوانید:
بیماری چشمی پتوز(افتادگی پلك)Ptosis
درمان عفونت چشم در اثر گذاشتن لنز چشم+عوارض لنز چشم
عفونت چشم به همراه درمان خانگی
رتینوبلاستوما، شایعترین سرطان چشم در کودکان و اطفال
رتینوبلاستوما، این بیماری نوعی سرطان چشم است که از شبکیه چشم که لایه درونی و حساس چشم است، آغاز می شود. شبکیه از بافت عصبی تشکیل شده و از طریق اعصاب بینایی پیام هایی را به مغز ارسال می کند که این پیام ها در آنجا به صورت تصویری تفسیر می شوند.رتینوبلاستوما زمانی اتفاق می افتد که سلول های عصبی شبکیه چشم دچار جهش ژنتیکی می شوند؛ این جهش ها سبب می شود سلول ها به طور پیوسته رشد کرده و تکثیر شوند.
این تجمع توده سلولی تشکیل تومور می دهد. سلول های رتینوبلاستوما می توانند تهاجم گسترده ای در چشم داشته و به ساختار آن برسند. همچنین رتینوبلاستوما می تواند در سایر اندام های بدن از جمله مغز و نخاع گسترش یابد یا به اصطلاح متاستاز دهد.این بیماری می تواند در یک یا هر دو چشم بروز کند.
فوق تخصص شبکیه و آنکولوژی چشم، شایعترین تومور داخل چشمی در کودکان را رتینوبلاستوما با منشا سلول های شبکیه عنوان کرد و گفت:
میزان شیوع این بیماری یک کودک در هر 15 تا 20 هزار تولد زنده است.میزان ابتلا به رتینوبلاستوما با توجه به تعداد تولدهای زنده و میزان ابتلای سالانه، تقریبا با آمارهای جهانی هماهنگی دارد.
علل رتینوبلاستوما
تومور رتینوبلاستومای کودکان از جهش ژنی ناشی می شود و عوامل ژنتیکی در آن دخیل هستند. 6 تا 7 درصد کودکان به دلیل سابقه خانوادگی به این بیماری مبتلا می شوند و در 93 تا 94 درصد موارد ممکن است سابقه فامیلی وجود نداشته باشد و در اثر جهش ژنتیکی در کروموزوم 13 به این بیماری مبتلا شوند.
علائم رتینوبلاستوما
-
شایعترین علامت سرطان شایع چشم کودکان، مردمک سفید رنگ است. -
در رتینوبلاستوما بعد از مردمک سفیدرنگ، انحراف چشم جزو علائم بارز این بیماری است.
سایر سرطان های چشم
سرطان های دیگر ناحیه چشم مانند سرطان های ناحیه پلک، بازال سل کاستوما، تومورهای مربوط به ملتهمه چشم، تومورهای مربوط به کاسه چشم و تومورهای غدد اشکی هستند.تقریبا همه قسمت های داخل چشم می توانند دچار تومورهای بدخیم یا خوش خیم شوند.این سرطان ها نسبت به دو نوع رتینوبلاستوما و ملانومای چشمی شیوع کمتر دارند.
پیشگیری از سرطان های چشم
فوق تخصص شبکیه و آنکولوژی چشم گفت: در مورد سرطان ها با عامل ژنتیکی، تاکنون علم نتوانسته کاری چندانی انجام دهد. اما در مورد سرطان هایی که عوامل محیطی در آن دخیل هستند هرچند تاثیر این عوامل به اثبات نرسیده اما بهتر است مواردی برای پیشگیری از بروز سرطان های چشمی رعایت شود. از آنجایی که تاثیر تابش مستقیم نور آفتاب در بین عوامل محیطی در بروز سرطان های چشمی از سایر عوامل محتمل تر به نظر می رسد، بهتر است افراد به ویژه آنهایی که در مناطق گرمسیر زندگی می کنند یا افرادی مانند کشاورزان که به دلایل شغلی مجبورند ساعت ها زیر تابش نور آفتاب باشند، حتما از عینک های آفتابی استفاده کنند.
درمان سرطان های چشم
فوق تخصص شبکیه و آنکولوژی چشم گفت: در صورتی که سرطان های چشم به موقع تشخیص داده شوند و درمان های لازم ارائه شود، نتیجه بسیار رضایت بخش خواهد بود اما در صورت مراجعه دیرهنگام به مراکز درمانی و از دست رفتن زمان مفید برای تشخیص و درمان بیماری، پس از مدتی علاوه بر عوارض شدید بیماری که در موارد بسیار نادر منجر به تخلیه چشم می شود، ممکن است تومور به سایر اندام ها به ویژه در بخش سر و صورت گسترش یابد. در ایران تمام درمان هایی که در سطح کشورهای پیشرفته دنیا صورت می گیرد، به بیماران ارائه می شود و فقط درمان های نادری است که تنها در چند کشور انجام می شوند، ممکن است در کشور ما ارائه نشود.