اصول کاشت و نگهداری لیمو عمانی

معرفی لیمو عمانی

لیمو عمانی با نام علمی Citrus aurantifolia گیاهی از جنس سیتروس یا مرکبات بوده که هیبرید بین گونه های C. micrantha و C. medica است که میوه هایی تقریباً کروی به قطر 2.5 تا 5 سانتی متر تولید می کند. میوه های این گیاهان در زمان رسیدن از رنگ سبز به رنگ زرد تغییر رنگ می دهند. ولی معمولاً زمانی که سبز و نارس هستند چیده می شوند. این میوه ها کوچکتر، پر بذرتر، اسیدی تر و نیز دارای عطری قویتر از لیموترش ایرانی (C. latifolia) هستند. طعم و مزه ی لیمو عمانی نسبت به سایر گونه های لیموترش معمولاً بهتر و مورد پسندتر است.

خصوصیات گیاه شناسی لیمو عمانی

لیمو عمانی درختی بوته مانند و پر شاخ و برگ است که به ارتفاع 5 متر نیز می رسد. و دارای تعداد زیادی خار می باشد. واریته های کوتوله ی آن می توانند در طول زمستان و در سرما در گلخانه یا محیط های خانگی کشت شوند. تنه ی اصلی گیاه به ندرت به صورت مستقیم و راست رشد می کند. و دارای تعدادی شاخه های جانبی است. برگ ها تخم مرغی شکل، به طول 2.5 تا 9 سانتیمتر بوده که شباهت بسیار زیادی با برگ های درخت پرتغال دارد. گل ها به قطر 2.5 سانتیمتر، به رنگ سفید مایل به زرد بوده که حاشیه ی گلبرگ ها به رنگ ارغوانی روشن دیده می شوند. گل ها و میوه های این گیاهان در سراسر طول سال می توانند تشکیل شوند اما عمدتاً در طی ماه های می تا سپتامبر در نیمکره ی شمالی، بیشترین تولید و عملکرد را خواهند داشت.

شرایط محیط رشد لیمو عمانی

رشد اکثر گونه های مرکبات در درجه حرارت پائینتر از 8/12 درجه سانتیگراد متوقف و یا خیلی کند می شود. مناسب ترین درجه حرارت برای رشد مرکبات بین 3/ 28 تا 7/32 درجه سانتیگراد می باشد. دمای بالای 45 درجه سانتیگراد به میوه و برگ های ارقام حساس به گرما نسبت به دیگر ارقام آسیب شدیدی وارد می کند. در مورد اثرات سرما گونه های مختلف، عکس العمل متفاوت نشان می دهند. مثلاً لیمو ترش و لمون نسبت به سرما حساس بوده و مناطق گرمسیری را ترجیح می دهند. این گونه ها در تمام طول سال رشد نموده و بار می دهند و در تمام طول سال مراحل مختلف رشد گل و میوه را می توان روی یک درخت مشاهده کرد .

بهترین خاک برای پرورش مرکبات خاک های شنی لومی (Sandy loam) می باشد. نسبت به شوری حساس بوده و هرچه EC خاک از 2 میلی موس بر سانتیمتر مربع بالاتر رود میزان عملکرد پائین می آید. بعضی از پایه ها مانند نارنگی کلئوپاترا و لیمو آب شیراز نسبت به شوری مقاوند و در چنین شرایطی، می توان از این پایه ها استفاده نمود. بهترین PH برای رشد مرکبات بین 7-5/5 می باشد.

مرکبات جهت رشد و نمو در مناطق مرطوب به 750 و در مناطق خشک به 1500 میلیمتر ( 15 هزار متر مکعب در هکتار) آب در سال نیاز دارند. بذر مرکبات دارای پدیده چند جنینی می باشد که برای تکثیر پایه بذری، جنین جنسی را حذف و جنین های رویشی پرورش می یابند.

در مناطق بادخیز باید از حفاظ برای درختان لیمو عمانی استفاده کرد زیرا این گیاهان دارای ریشه های سطحی بوده و در اثر بادهای شدید کنده شده و از بین می روند.

کاشت و تکثیر درخت لیمو عمانی

برای کاشت درخت لیمو عمانی در منزل لازم است ابتدا دانه های لیمو را از داخل آن خارج کرده و به مدت 48 ساعت داخل آب گرم قرار دهید. سعی کنید دانه های درشت لیمو را انتخاب کنید. پس از قرار دادن در آب، آنها را با دستمال کاغذی خشک کرده و پوست روی دانه ها را جدا کنید. یک گلدان آماده کرده، دانه های لیمو را داخل آن بکارید و سپس روی آنها را آب پاشی کنید تا خاک گلدان مرطوب شود. حال برای پوشاندن دانه های لیمو روی آنها دو سانتیمتر خاک بریزید. و بار دیگر آب پاشی کنید. سپس بر روی گلدان را یک کیسه پلاستیکی شفاف کشیده و آن را در محلی گرم و آفتاب گیر قرار دهید. معمولاً یک تا دو هفته زمان نیاز است تا دانه های لیمو عمانی جوانه زده و از خاک بیرون بیایند. پس از اینکه جوانه های سبز را مشاهده کردید باید کیسه پلاستیکی را از روی گلدان برداشته تا جوانه ها بتوانند به رشد خود ادامه دهند. سپس گلدان خود را در یک مکان گرم و آفتاب گیر قرار دهید.

روش نگهداری از درخت لیمو

زمین زراعیتان بهتر است کم و بیش آفتابگیر نفوذ پذیر و دارای رطوبت مناسب باشد.افزودن کود به زمین زراعتی شامل 200 کیلوگرم کود ازته نیترات سدیم هر هکتار زمین بایستی انجام شود.

کودهای شیمیایی دیگر نیز مانند سوپر فسفات (به مقدار 300کیلوگرم)، و سولفات پتاسیم( به مقدار 100 کیلوگرم) نیز باید مصرف شوند. برای داشتن محصولی بهتر ما به شما کود هربان 150 گرمی و کود هربان 25 کیلوگرمی و کود NPK 20 20 20 را پیشنهاد می کنیم.

آبیاری لیموترش بایستی منظم باشد درختان تازه کاشته شده، در ماه اول باید دو یا سه بار در روز آبیاری شوند و پس از ماه اول هر ده روز یا یک هفته باید آبیاردی گردند.

دقت کنید که ابیاری بیش از حد ، گلدهی گیاه را متوقف میکند. گیاه به نور کامل (حداقل 6 تا 8 ساعت) احتیاج دارد اما نور زیاد هم باعث سوختن برگ های آن می شود.

این گیاه به سرما ( به خصوص سرمای زیر 0 درجه ) بشدت حساس است.رشد این گیاه در دمای زیر 8 درجه به شدت افت پیدا میکندهمچنین برای گل دادن نیاز به سرمای زیر 20 درجه دارد، مناسب ترین دما برای این درخت 28 تا 32 درجه است.

آفات و بیماری های لیمو عمانی

آفات این گیاه ، شته شپش و بیماری های قارچی نظیر لکه سیاه و روغنی می باشد.

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی لیمو عمانی

• 
  میوه لیمو عمانی بسیار ترش، خنک کنند‌ه، اشتها‌آور، ضد‌عفونی کنند‌ه، مقوی معد‌ه و مؤثر برای رفع عوارض کمبود ویتامین C است.
• 
  د‌ر شبه جزیره مالایا، برگ های لیمو عمانی را له می کنند‌ و برای رفع سرد‌رد‌ روی پیشانی می گذارند‌.
• 
  جوشاند‌ه ریشه های لیمو عمانی را برای قطع اسهال خونی می خورند‌.
• 
  عصاره برگ های د‌رخت لیمو عمانی مخلوط با عصاره برگ های فوفل را برای معالجه د‌ل د‌رد‌ می خورند‌.
• 
  د‌ر اند‌ونزی آب لیمو عمانی د‌ر مصرف د‌اخلی و خارجی برای معالجه سرفه و سرماخورد‌گی به کار می رود‌.

در طب سنتی برای لیمو عمانی آثار دارویی مقوی معده، ضد نفخ، اشتهاآور، ضدعفونی کننده، مسکّن سردرد و رفع کنندهٔ علایم سرفه و سرماخوردگی قایل بوده‌اند. این ماده غذایی ویتامین ث بالایی داشته و برخی منابع آن را به عنوان یک کاهنده فشار خون (به صورت دم کرده) و حتی چربی خون توصیه می کنند.

لیمو عمانی تازه رنگ خردلی داشته و بسیار ترش است، به طوری که تازه اش را معمولاً نمی توان به تنهایی مصرف کرد، بنابراین آن را در آفتاب خشک می کنند تا داخل آن به رنگ سیاه درآید. رنگ پوستهٔ خارجی آن از زرد قهوه ای تا سیاه بوده و آن را به صورت چاشنی در غذا مورد استفاده قرار می دهند. لیمو عمانی به صورت گرد کوبیده شده یا درسته عرضه می شود.

لیمو عمانی خشک معمولاً در طبخ خورش های ایرانی چون قرمه سبزی و قیمه استفاده می شود. آنها را پیش از ریختن در غدا سوراخ کرده، شکسته یا خرد می کنند. در کشورهای دیگر گاهی نیز آنها را به صورت گرد کوبیده به خوراک های برنجی می افزایند. مثلاً در خوراک خلیجی پر ادویه ای با نام بهارات یا کبسا استفاده می شود. از این محصول در کشورهای عرب همسایه همچون عراق، کویت و بحرین نیز استفاده می شود.

توصیه‌ هایی در رابطه با لیمو عمانی

1- لیمو عمانی هنگام خشک شدن به دلیل عمل تخمیر، کمی تلخ شده که این تلخی در مزه ی آن نیز احساس می ‌شود. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از تلخ شدن غذا پیش از افزودن، تخم‌ های آن را درآورید.

2- لیمو عمانی درسته در خورش ‌ها و خوراک‌ ها محل تجمع روغن غذا خواهد بود. بنابراین خوردن آن توصیه نمی‌ شود.

3- بهترین نوع لیمو عمانی در مناطق مختلف جنوب و جنوب شرقی ایران نظیر بندرعباس، میناب، جهرم و شیراز و صادراتی آن در اردن پرورش می ‌یابد.

4- لیمو عمانی به دلیل دارا بودن مواد فراری که عامل ایجاد عطر و بوی آن است، حتما باید در محل خشک، خنک و در ظروف سربسته و به دور از نور نگهداری شود.

5- بهتر است هنگام تهیه ی انواع خورش ‌ها و خوراک ‌ها به مقدار لازم از لیمو عمانی استفاده کنید تا استفاده از نمک در غذا به حداقل برسد.

6- در برخی مناطق گرمسیر به دلیل این که نگهداری لیموترش مشکل و حمل ‌و نقل آن مقرون به صرفه نیست، آن را با تغییرات ویژه‌ ای تبدیل به لیمو عمانی می ‌کنند تا قابلیت نگهداری ‌اش برای چندین سال افزایش یابد.

7- معمولا رنگ لیمو عمانی آفتاب خشک، زرد قهوه ای و داخل آن سیاه رنگ است.

بیشتر بخوانید:

راهنمای کاشت درخت زیبای سرو کوهی

اصول کاشت درخت دارچین

روش کاشت درخت تسبیح و خواص درمانی آن