معرفی داروی راپامیون
راپامیون یا سیرولیموس یک ترکیب ماکرولیدی حاصل از Streptomyces hygroscopicus است که دارای خواص تضعیف کننده ایمنی قوی می باشد. از آن در پیشگیری از رد پیوند کلیه و در رژیم های دارویی در مورد بیماریهای خود ایمنی استفاده می شود. جهت پیشگیری از رد پیوند کلیه این دارو با سیکلوسپورین و کورتیکواستروئیدها هرچه سریعتر بعد از پیوند تجویز می گردد.
مکانیسم اثر راپامیون
اثر ضد ایمنی: سیرولیموس با مهار فعال‌سازی و پرولیفراسیون لنفوسیتهای T در پاسخ به تحریکات آنتی‌ژنیک و سایتوکاینی عمل می‌کند. همچنین باعث مهار تشکیل آنتی‌بادی‌ها می‌گردد.
فارماکوکینتیک راپامیون
راپامیون متعاقب مصرف دوزهای محلول خوراکی به سرعت جذب می شوند و اوج غلظت پلاسمایی آن طی 2 ساعت ایجاد می گردد. میزان جذب به شدت تحت تأثیر غذا و به خصوص غذاهای غنی از چربی است. این دارو به شدت به پروتئین های پلاسما متصل می گردد و توسط سیتوکروم P-450 و ایزوآنزیم CYP3A4 متابولیزه می گردد. متابولیسم آن از طریق دمتیلاسیون و یا هیدروکسیلاسیون صورت می گیرد و اکثر دوز تجویزی از طریق مدفوع دفع می گردد و تنها 2% آن از طریق ادرار دفع می شود. در افراد سالم میزان زیست دستیابی یک دوز منفرد آن به صورت قرص حدود 27% بالاتر از فرم محلول خوراکی است و زیست دستیابی آن در حالت آخر تنها حدود 14% می باشد. اگرچه این تفاوت در مورد بیماران دریافت کننده کلیه واضح نیست و تولید کنندگان توصیه می کنند دوز مشابهی از این دو فرم به صورت جایگزین طی 1 تا 2 هفته قابل تجویز است.
مقدار مصرف راپامیون
الف) پروفیلاکسی رد پیوند در بیماران پیوند کلیه به همراه سیکلوسپورین و استروئیدها.
- بزرگسالان و نوجوانان بالای 13 سال که بیش از 40 کیلوگرم وزن دارند: پس از پیوند ابتدا با mg 6 خوراکی یک بار در روز هر چه سریعتر آغاز شود. دوز نگهدارنده mg 2 خوراکی یک بار در روز می‌باشد.
- نوجوانان بالای 13 سال که زیر 40 کیلوگرم وزن دارند: پس از پیوند با mg/m2 3 خوراکی یک بار در روز شروع شود. دوز نگهدارنده mg/m2 1 خوراکی یک بار در روز می‌باشد.
- بیمارانی که ریسک کم تا متوسطی برای رد پیوند دارند پس از 4-2 ماه می‌توانند سیکلوسپورین را ظرف 8-4 هفته کم و قطع نمایند.
- در حین این کاهش و قطع دوز سیرولیموس هر 2-1 هفته به نحوی تنظیم شود که سطح خونی آن بین ng/ml 24-12 باشد.
- تنظیم دوز همچنین بستگی به وضعیت بالینی، بیوپسی بافتی و یافته‌های آزمایشگاهی دارد.
- بیشترین دوز مجاز روزانه نباید از mg 40 بیشتر شود، در صورتی که میزان بارگذاری بیش از mg 40 شود، این میزان باید ظرف دو روز به بیمار داده شود.
- غلظت تراف دارو هر 4-3 روز پس از دوز بارگذاری اندازه‌گیری شود.
- تنظیم دوز: در بیماران با نارسایی خفیف تا متوسط کبدی دوز نگهدارنده به یک سوم کاهش یابد. نیازی به کاهش دوز بارگذاری نمی‌باشد.
مصرف راپامیون در بارداری و شیردهی
C ( داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است و پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این گروه از داروها از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام می‌دهد. )
مصرف در شیردهی: ترشح دارو در شیر مشخص نیست. توصیه می‌شود که یا مصرف دارو قطع شود و یا شیردهی انجام نشود.
اثر راپامیون بر آزمایشهای تشخیصی
- راپامیون می‌تواند باعث افزایش Cr, BUN، آنزیم‌های کبدی، کلسترول، لیپید و RBC شود.
- راپامیون می‌تواند باعث کاهش هموگلوبین، سدیم، منیزیم و پلاکت گردد.
- همچنین می‌تواند باعث افزایش یا کاهش فسفات، پتاسیم، گلوکز، کلسیم و WBC شود.
عوارض جانبی راپامیون
- اعصاب مرکزی: اضطراب، آستنیا، گیجی، افسردگی، اختلالات خلقی، تب، سردرد، هیپرتونی، هیپواستازی، هیپوتونی، بی‌خوابی، درد عضلانی، نوروپاتی، درد، پاراستزی، خواب‌آلودگی، سنکوپ، لرزش.
- قلبی ـ عروقی: فیبریلاسیون دهلیزی، درد قفسه سینه، ادم، نارسایی قلبی، افزایش و کاهش فشارخون، خونریزی، افزایش ضربان، اختلالات عروق محیطی، تاکیکاردی، ترومبوفلبیت، ترومبوز، اتساع عروق.
- چشم، گوش، حلق و بینی: اختلال دید، آب مروارید، کونژکتیویت، کری، درد گوش، خونریزی از بینی، ادم صورت، التهاب گوش میانی، فارنژیت، آبریزش بینی، سینوزیت، وزوز گوش.
- دستگاه گوارش: درد شکم، بی‌اشتهایی، آسیت، اسهال، یبوست، سوءهاضمه، اختلال در بلع، بزرگ شدن شکم، ازوفاژیت، نفخ، گاستریت، گاستروانتریت، التهاب لثه، هیپرپلازی لثه، ایلئوس، زخم دهان، تهوع، استفراغ، کاندیدیاز دهانی، پریتونیت، استوماتیت.
- ادراری ـ تناسلی: آلبومینوری، درد مثانه، سوزش ادرار، قند در ادرار، خون در ادرار، هیدرونفروز، ناتوانی جنسی، افزایش Cr، درد کلیه، نکروز توبولی کلیه، شب ادراری، الیگوری، درد لگن، پیوری، ادم اسکروتوم، اختلالات بیضه، نفروپاتی سمی، تکرار ادرار، بی‌اختیاری ادراری، عفونت ادراری، احتباس ادرار.
- خون: آنمی، اکیموز، لکوسیتوز، لکوپنی، لنف‌آدنوپاتی، پلی‌سیتمی، ترومبوسیتوپنی، TTP.
- متابولیک: اسیدوز، سندرم کوشینگ، دیابت، دهیدراسیون، هیپرکلسمی، افزایش کلسترول، افزایش پتاسیم، افزایش لیپید، افزایش حجم، افزایش قند، افزایش فسفات، کاهش کلسیم، کاهش قند، کاهش پتاسیم، کاهش فسفات، کاهش منیزیم، کاهش سدیم، افزایش وزن، کاهش وزن.
- عضلانی ـ اسکلتی: درد مفاصل، آرتروزیس، درد کمر، نکروز استخوان، کرامپ پا، درد عضلانی، پوکی استخوان، تتانی.
- تنفسی: آتلکتازی، آسم، برونشیت، سرفه، دیسپنه، هیپوکسی، ادم ریه، افیوژن ریه، پنومونی، عفونت مجاری فوقانی دستگاه تنفس.
- پوست: آکنه، درماتیت قارچی، زخم پوست، تعریق، افزایش موی زائد، خارش، راش، هیپرتروفی پوست.
- سایر عوارض: دیر خوب شدن زخم‌ها، آبسه، سلولیت، لرز، علائم شبه آنفولانزا، هرنی، عفونت، ادم محیطی، سپسیس.
موارد منع مصرف راپامیون
حساسیت به دارو و یا مشتقات آن.
موارد احتیاط در مصرف راپامیون
- هیپرلیپیدمی
- اختلال عملکرد کبد یا کلیه
- ایمنی دارو در پیوند کبد یا ریه شناخته نشده است و دارو برای چنین پیوندهایی توصیه نمی‌شود.
تداخلات دارویی راپامیون
- مصرف همزمان آمینوگلیکوزیدها، آمفوتریسین و سایر داروهای نفروتوکسیک باعث افزایش سمیت کلیوی راپامیون می‌گردد.
- داروهای القاء کننده CYP3A4 (مانند کاربامازپین، فنوباربیتال، فنی‌توئین، ریفابوتین و ریفاپنتین) باعث کاهش سطح سرمی دارو می‌شوند.
- داروهای مهار کننده CYP3A4 (مانند بروموکریپتین، سایمتیدین، کلاریترومایسین، کلوتریمازول، دانازول، اریترومایسین، فلوکونازول، ایندیناویر، ایتراکونازول، متوکلوپرامید، نیکاردیپین، ریتوناویر و وراپامیل) باعث افزایش سطح سرمی راپامیون می‌شوند.
- مصرف همزمان سیکلوسپورین (محلول خوراکی و کپسول) باعث افزایش سطح سرمی راپامیون می‌شود. راپامیون باید 4 ساعت پس از مصرف سیکلوسپورین تجویز شود.
- در طولانی مدت راپامیون می‌تواند باعث کاهش کلیرانس سیکلوسپورین و در نتیجه نیاز به کاهش دوز آن گردد.
- با قطع سیکلوسپورین سطح راپامیون افزایش پیدا خواهد کرد.
- در هنگام کاهش دوز سیکلوسپورین باید با احتیاط دوز راپامیون افزایش داده شود تا در نهایت به 4 برابر میزان اولیه برسد.
- مصرف همزمان دیلتیازم باعث افزایش سطح سیرولیموس می‌گردد.
- مصرف همزمان استاتین‌ها و فیبرات‌ها باعث افزایش احتمال رابدومیولیز می‌گردد.
- مصرف همزمان کتوکونازول باعث افزایش سرعت و میزان جذب راپامیون می‌شود، از مصرف همزمان خودداری شود.
- راپامیون باعث کاهش اثر واکسن‌های ویروسی زنده می‌گردد. همزمان مصرف نشوند.
ملاحظات اختصاصی هنگام مصرف راپامیون
1- محلول خوراکی باید رقیق شده و بلافاصله مصرف گردد.
2- محلول خوراکی تنها با آب یا آب پرتقال رقیق شود.
3- بیمارانی که از این دارو استفاده می‌کنند در ریسک بیشتری برای ابتلا به عفونت و یا لنفوم قرار دارند (به دلیل سرکوب ایمنی).
4- حین درمان کلسترول و تری‌گلیسرید ارزیابی شود. در صورت بروز افزایش چربی خون اقداماتی چون رژیم غذایی، ورزش و داروهای کاهش دهنده چربی لازم است.
توجه: در صورتی که بیمار به طور همزمان از استاتین‌ها استفاده نماید باید از نظر ابتلا به رابدومیولیز بررسی شود.
5- سطح دارو در کودکان، بیماران زیر 13 سال که کمتر از 40 کیلوگرم وزن دارند، بیمارانی که نارسایی کبد دارند، بیمارانی که داروهای مهار کننده CYP3A4 و بیمارانی که برای آنها سیکلوسپورین بسیار کم و یا قطع شده است اندازه‌گیری شود.
6- با در یخچال گذاشتن محلول خوراکی ممکن است کدورتی در آن حاصل که طبیعی افت و با به دمای اتاق رسیدن محلول و تکان دادن ملایم آن برطرف می‌گردد.
نکات قابل توصیه به بیمار در هنگام مصرف راپامیون
1- به خانم‌هایی که در سنین باروری هستند خطرات دارو برای جنین توضیح داده شود. این افراد باید قبل از شروع درمان با راپامیون ،حین درمان و تا 12 هفته پس از قطع آن از روش‌های مؤثر جلوگیری از بارداری استفاده نمایند.
2- دارو به طور همیشگی یا همراه غذا یا قبل از غذا مصرف شود تا جذب آن تغییر ننماید.
3- دارو 4 ساعت پس از مصرف سیکلوسپورین مصرف شود.
4- در صورت تماس دارو با پوست یا مخاطات، آن ناحیه با آب و صابون شسته شود. در صورت تماس با چشم، با آب فراوان شسته شود.
5- بیمار از قرار گرفتن در معرض آفتاب و اشعه ماورای بنفش خودداری نماید و لباسهایی که او را در برابر آفتاب محافظت می‌نمایند بپوشد و از کرمهای ضدآفتاب استفاده نماید.
6- ایمنی و کارآیی دارو در کودکان زیر 13 سال اثبات نشده است.
بیشتر بخوانید:
مزایای باورنکردنی قرص ایمیونس در تقویت سیستم ایمنی
با موارد مصرف پماد پیمکرولیموس آشنا شوید
همه چیز در مورد قرص آزاتیوپرین و عوارض مصرف این دارو
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم