با داروی ضد دیابت سیتاگلیپتین آشنا شوید

معرفی داروی سیتاگلیپتین

سیتاگلیپتین (sitagliptin) یا جنوویا دارویی برای درمان بیماری دیابت است که به کنترل سطح قندخون کمک می‌کند و میزان انسولینی که بدن پس از خوردن تولید می‌کند را تنظیم می‌نماید. این دارو برای بیمارانی که از دیابت نوع دوم رنج می‌برند، استفاده می‌شود. سیتاگلیپتین گاهی در ترکیب با سایر دارو های دیابت، مصرف می‌شود؛ اما برای درمان دیابت نوع اول به کار نمی‌رود.

سیتاگلیپتین در درمان دیابت نوع یک کاربردی ندارد.

نام تجاری: جانوویا، سیتاویکس

مکانیسم اثر سیتاگلیپتین

سیتاگلیپتین مهار کننده آنزیم دی پپتیدیل پپتیداز تیپ 4 (DPP-4) است که در کنار رژیم غذایی و ورزش درکنترل قند خون بیماران دیابتی تیپ II مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو با مهار آنزیم دی پپتیل پپتیداز تیپ چهار مانع از تجزیه اینکریتین (Incretin) در بدن میشود. اینکریتین که به نام Glucagon-like peptide -1 شناخته میشود فاکتوری است که می تواند با کنترل ترشح انسولین و کاهش ترشح گلوکاگون بر روی هموستاز گلوگز موثر باشد. کاهش ترشح گلوکاگون میتواند بر روی روند گلوکونئوژنز در کبد نیز موثر باشد، به همین دلیل سیتاگلیتپین با مهار این جریان فیزیولوژیک بدن، به شکل موثری قند خون را کاهش میدهد. با توجه به ترشح هورمون اینکریتین در پاسخ به حضور غذا در دستگاه گوارش، سیتاگلیتین با مهار تجزیه این هورمون، هنگام غذا خوردن یا در ساعات اولیه بعد از آن، اثرگذار خواهد بود.

فارماکوکینتیک سیتاگلیپتین

سیتاگلیپتین جذب خوراکی سریعی دارد و طی 1-4 ساعت بعد از مصرف دارو به بالاترین سطح خونی خود (حداکثر غلظت پلاسمایی) میرسد. غذا نقشی بر روی جذب این دارو ندارد به طوری که حتی غذاهای حاوی مقادیر بالای چربی نیز بر روی روند جذب آن موثر نیست. حداکثر میزان جذب سیتاگلیپتین 87% است که حدود 38% آن به پروتئین های پلاسما متصل میشود و مابقی به شکل آزاد در خون وجود دارد. دفع دارو وابسته به روندهای دفعی در کلیه است به طوری که 79% آن به شکل دست نخورده از کلیه ها دفع میشود و مابقی در مسیرهای متابولیسمی جانبی، در کبد دستخوش تغییر شده و از مسیر ادراری و با پدیده ترشح فعال در توبول ها دفع میشود. نیمه عمر دارو حدود 12/4 ساعت بوده و کلیرانس کلیوی آن حدود 350 میلی لیتر بر دقیقه است.

اطلاعات مهم درباره سیتاگلیپتین و نکات قبل از مصرف آن

اگر شما در شرایط کتواسیدوز دیابت قرار دارید، بهتر است از این دارو استفاده نکنید. (با دکتر خود، در مورد درمان مربوط به انسولین کمک بگیرید.)
چنانچه به سیتاگلیپتین حساسیت دارید، یا این که در شرایط کتواسیدوز دیابت قرار دارید این دارو را مصرف ننمائید. (با دکتر خود، در مورد درمان مربوط به انسولین کمک بگیرید.) برای اینکه از عدم تاثیرات سوء این دارو بر روی خود اطمینان داشته باشید، لازم است قبل از مصرف، اگر شامل موارد زیر می‌شوید، با پزشک خود در میان گذارید:

• بیماری های کبدی (یا اگر در دوره‌ی دیالیز شدن هستید)، پانکراتیت، تری گلیسیرید بالا (تری گلیسیرید، نوعی چربی در خون است)، سنگ صفرا، سابقه‌ی اعتیاد به الکل.
• به نظر نمی‌رسد که سیتاگلیپتین به جنین آسیب وارد کند. اما چنانچه باردار هستید و یا قصد آن را دارید، با دکتر خود در میان گذارید. وقتی شروع به مصرف این دارو می‌کنید، نام شما باید در فهرست بارداران مصرف کننده ی این دارو ثبت شود.
• مصرف سیتاگلیپتین برای افراد کمتر از ۱۸ سال، توصیه نمی‌شود.

نحوه مصرف سیتاگلیپتین

• سیتاگلیپتین را حتما با تجویز پزشک مصرف کنید و قبل از مصرف، تمامی مواردی که روی جلد این دارو نوشته شده است را به دقت مطالعه نمایید. همچنین از مصرف دوز بیشتر یا کمتر از مقداری که برای شما تجویز شده است، خودداری کنید و فقط در همان دوره ی زمانی که برای شما تجویز شده، آن را مصرف کنید. دکتر شما ممکن است برای نتیجه‌ی بهتر گرفتن، دوز مصرفی این دارو را هر از چند گاهی تغییر دهد.
• در مورد هر نوع محدودیت مربوط به غذا، نوشیدن یا فعالیت، از دستورالعمل پزشک تبعیت کنید.
• شما می‌توانید این دارو را به همراه غذا و یا بدون غذا مصرف نمایید. به دستورالعمل پزشک خود در این رابطه توجه کنید.
• میزان قند خون شما باید اغلب اوقات آزمایش شود. ممکن است نیاز شود آزمایشات دیگری نیز برای شما انجام گردد.
• میزان قند خون پایین (hypoglycemia) ممکن است برای هر فردی که دیابت دارد اتفاق بیفتد. علائم مربوط به آن شامل سردرد، گرسنگی، تعریق، رنگ پریدگی، زودرنجی، سرگیجه، احساس لرزش یا مشکلات در تمرکز می‌باشد. سعی کنید مقداری خوراکی قندی به همراه خود داشته باشید که در صورتی که دچار این حالات شدید و قند خون شما پایین آمد، آن را مصرف کنید. خوراکی های قندی می‌تواند شامل آب میوه، آب نبات سفت، کراکر (نوعی شیرینی)، نوشیدنی های غیر رژیمی حاوی کربنات سدیم، و کشمش باشد.
• دوستان و آشنایانی که دور و بر شما هستند، باید با برخورد در شرایط اورژانسی آشنا باشند و اقدامات لازم را برای کمک به فرد بیمار انجام دهند. اگر میزان قند خون شما شدیدا پایین است به طوری که قادر به خوردن و آشامیدن نباشید، باید تزریق گلوکاگون بر روی شما انجام گیرد. پزشک می‌تواند برای شما یک بسته گلوکاگون تزریقی تجویز کند و نحوه‌ی استفاده از آن را به شما یاد دهد تا در مواقع اورژانسی آن را تزریق نمایید. چنانچه میزان قندخون شما بالاست (hyperglycemia)، نیز مراقب باشید. علائم آن عبارتند از: افزایش تشنگی، افزایش میزان ادرار، گرسنگی، دهان خشک، تنفس با بوی میوه، خواب آلودگی، پوست خشک، تاری دید و کاهش وزن بدن.
• میزان قند خون خود را در هنگامی که تحت استرس هستید، در سفر به سر می‌برید، بیمار هستید، در دوران جراحی یا درمان های اورژانسی به سر می‌برید، زمانِ انجام تمرینات شدید، چنانچه نوشیدنی الکلی مصرف می‌کنید و یا گاهی در بعضی وعده های غذایی چیزی نمی‌خورید، حتماً بررسی نمائید. این مواردی که ذکر شد، می‌توانند بر سطح گلوکز بدن شما تاثیر گذارند و دوز مصرفی شما نیز در اثر آن ها ممکن است تغییر پیدا کند.
• به یاد داشته باشید که میزان مصرف خود و یا برنامه‌ی زمانی مصرف سیتاگلیپتین را بدون توصیه‌ی دکتر تغییر ندهید.
• این دارو، تنها بخشی از درمان است و ممکن است همراه با رژیم غذایی، انجام تمرینات ورزشی، کنترل وزن، آزمایش های منظم قند خون بدن، و مراقبت های پزشکی ویژه ای باشد.
• نارسایی های کلیوی : با توجه به متابولیسم و دفع کلیوی دارو در بیمارانی با نارسایی کلیوی تنظیم دوز مورد نیاز است.جدول زیر تنظیم دوزهای پیشنهادی در این بیماران را نشان می دهد. تجویز دارو در بیماران دیالیزی تداخلی با روند دیالیز ندارد و دارو می تواند در هر زمانی، قبل یا بعد از دیالیز، مصرف شود.
• نارسایی های کبدی: در بیمارانی با درجات خفیف تا متوسط نارسایی کبدی تغییر دوز دارو مورد نیاز نیست.
• دستورالعملی که پزشک برای شما در نظر گرفته است را به دقت اجرا کنید.

مقدار مصرف سیتاگلیپتین

• بزرگسالان : در درمان تک دارویی دوز مصرفی 100 میلی گرم یکبار در روز است که میتواند همراه یا بدون غذا میل شود. در درمان کمکی این دوز میتواند کمتر باشد ولی حداکثر تا 100 میلی گرم قابل افزایش است.
• نارسایی های کلیوی : با توجه به متابولیسم و دفع کلیوی دارو در بیمارانی با نارسایی کلیوی تنظیم دوز مورد نیاز است.جدول زیر تنظیم دوزهای پیشنهادی در این بیماران را نشان میدهد. تجویز دارو در بیماران دیالیزی تداخلی با روند دیالیز ندارد و دارو میتواند در هر زمانی، قبل یا بعد از دیالیز، مصرف شود.
• نارسایی های کبدی: در بیمارانی با درجات خفیف تا متوسط نارسایی کبدی تغییر دوز دارو مورد نیاز نیست.

مصرف سیتاگلیپتین در بارداری و شیردهی

B ( در این گروه از داروها، مطالعات بر روی حیوانات باردار نشانگر این بود که دارو خطری بر روی جنین ندارد، اما مطالعات کافی روی زنان باردار برای میزان خطر روی جنین در سه ماهه اول بارداری انجام نشده است.)

هنوز مشخص نشده است که آیا سیتاگلیپتین در شیر مادر نفوذ کرده و به نوزاد آسیب می‌رساند یا خیر. در هر صورت، چنانچه در دوران شیردهی قرار دارید، به دکتر خود اطلاع دهید.

احتیاط در رابطه با سیتاگلیپتین

• پانکراتیت : پیش از شروع و در جریان درمان با سیتاگلیپتین بیمار باید از نظر علائم التهاب های پانکراس تحت نظر باشد و در صورت مشاهده علائم و نشانه های بیماری دارو قطع شود. در بیمارانی با سابقه پانکراتیت گرچه منع مصرف مطلق وجود ندارد ولی مشخص نیست آیا سیتاگلیپتین میتواند باعث عود مجدد التهاب شود یا نه.
• مصرف همزمان با داروهای کاهنده قند خون: از آنجایی که سیتاگلیپتین میتواند همزمان با سولفونیل اوره ها و انسولین استفاده شود، در این موارد کنترل بیمار از نظر علائم افت قند خون توصیه میشود
• دیابت ملیتوس تیپ 1 : با توجه به نبود اطلاعات راجع به اثر بخشی سیتاگلیپتین در بیماران مبتلا به دیابت تیپ 1 توصیه میشود سیتاگلیپتین در این بیماران مصرف نشود .
• اطفال : با توجه به اثبات نشدن اثربخشی و ایمنی سیتاگلیپتین در کودکان، مصرف دارو در بیماران زیر 18 سال توصیه نمیشود .

دوز مصرفی رایج برای داروی سیتاگلیپتین

دوز مصرفی معمول برای داروی سیتاگلیپتین، میزان ۱۰۰ میلی گرم خوراکی به صورت ۱ بار در روز می‌باشد. اما در مواقعی که در اثر شرایطی، میزان انسولین بدن بالا می‌رود،کمتر از این مقدار باید مصرف شود تا از افزایش قند خون جلوگیری گردد.

مصرف بیش از اندازه یا کمتر از میزان لازم سیتاگلیپتین

• اگر یک بار مصرف این دارو را فراموش کردید، به محض اینکه به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اما چنانچه زمانِ به یادآوری شما، بسیار نزدیک به زمانِ مصرفِ بعدی بود، دوز فراموش شده را مصرف نکنید. فقط در نوبت بعدی، سیتاگلیپتین را مصرف کنید.
• چنانچه بیشتر از میزان مورد نیاز، این دارو را مصرف کردید، به موارد اورژانسی در مورد مصرف زیاد این دارو مراجعه کنید و یا از پزشک کمک بگیرید.
• نشانه های قند خون پایین عبارتند از: خستگی شدید، تاری دید، تعریق، مشکلات در حرف زدن، رعشه یا لرزش، درد شکم، گیجی و تلاطم و دست پاچگی، و تشنج.

عوارض جانبی سیتاگلیپتین

شایع ترین عوارض جانبی (درصد شیوع بین 1-10%) در مصرف تک دارویی شامل موارد زیر است:

• ادم محیطی
• افت قند خون
• اسهال، یبوست، تهوع
• دردهای استخوانی – عضلانی
• التهاب در ناحیه مری
• افزایش احتمال عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی

تداخلات دارویی سیتاگلیپتین

در مورد تمام داروهای دیگری که استفاده می کنید به پزشک خود بگویید ، به ویژه :

• پروبنسید (Benemid)
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
• آسپرین یا سالیسیلاتها دیگر (از جمله Pepto-Bismol)
• رقیق کننده خون (وارفارین، کومادین)
• داروهای سولفا (باکتریم، SMX-TMP، و غیره)
• مهار کننده های مونوآمینواکسیداز (MAOI)
• مسدود کننده های بتا (Tenormin و غیره)
• انسولین یا سایر داروهای دیابت خوراکی.
• سیکلوسپورین : مصرف همزمان سیتاگلیپتین با این دارو می تواند باعث سطح خونی شود. توصیه میشود بیمار از نظر علائم افت قند خون تحت نظر باشد گرچه به نظر میرسد از نظر بالینی شاهد تداخل مهمی نباشیم.
• دیگوکسین : مصرف همزمان با سیتاگلیپتین باعث افزایش سطح خونی دیگوکسین به میزان جزئی میشود (حدود18% ). تنظیم دوز توصیه نمی شود گرچه ضروری است بیمار تحت نظر باشد.
• انسولین و دیگر داروهای کاهنده قند خون : کاهش دوز این داروها در مصرف همزمان با توصیه سیتاگلیپتین می شود.
• مهار کننده های آنزیم آنژوتانسین : سیتاگلیپتین می تواند باعث تشدید عوارض مهار کننده های آنژوتانسین شود به خصوص احتمال ادم در درمان همزمان افزایش می یابد.
• سوماتروپین : اثربخشی سیتاگلیپتین می تواند در هنگام مصرف همزمان با این دارو کمتر شود.

موارد منع مصرف سیتاگلیپتین

• سابقه حساسیت به سیتاگلیپتین به شکل علائمی همچون واکنش های آنافیلاکسی و آنژیوادم خود را نشان میدهد
• دیابت تیپ 1
• کتواسیدوز دیابتی

شرایط نگهداری

سیتاپلیگتین باید در دمای زیر 25 درجه و دور از نور و رطوبت نگه داری شود.

بیشتر بخوانید:

همه چیز در مورد موارد مصرف داروی ضد دیابت کلرپروپامید

فواید بی شمار مصرف قرص گالگا دینه برای درمان دیابت

عوارض مصرف متفورمین (گلوکوفاژ)

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم