تقریبا همه‌ی ما این تجربه را داریم: توقع نداریم غذایی آنقدر داغ باشد که زبان‌مان را بسوزاند برای همین یک قاشق پُر از آن را به دهان می‌بریم و …! بعد هم سعی می‌کنیم دهان‌مان را به طریقی خنک کنیم. شاید تا حدودی مفید باشد اما معمولا با سوختگی به جا مانده روی زبان مواجه می‌شویم. بعضی از افراد تا مدتها احساس سوختگی را روی زبان خود دارند. البته بیماری به نام سندرم سوزش دهان وجود دارد که فرد بی‌دلیل و مدام احساس سوزش در زبان خود می‌کند که با سوختگی واقعی زبان کاملا متفاوت است.
فرقی نمی‌کند سوختگی به چه دلیل باشد، به هر حال زبانی که سوخته است، پرزهای چشایی‌اش آسیب دیده و طعم غذاها را کمتر حس خواهد کرد. بسته به درجه‌ی سوختگی، ممکن است علائمی چون درد، قرمزی روی سطح زبان، تورم و التهاب و یا حتی تاول داشته باشید. حتی یک سوختگی خفیف روی زبان هم می‌تواند ناراحتی‌های زیادی ایجاد کند، که مخصوصا با خوردن یا نوشیدن یک چیز گرم، بیشتر هم بشود. این سوختگی در نهایت التیام خواهد یافت، اما شما می‌توانید با چند راهکار ساده‌ی خانگی، این دوره را کوتاه‌تر کنید. سوختگی شدید می‌تواند عفونت ایجاد کند، بنابراین اگر سوختگی زبان‌تان شدید است حتما و فورا به پزشک مراجعه کنید.
چه کنیم اگر زبان‌مان سوخت
۱. با دهان‌تان نفس بکشید
به محض اینکه غذای داغی را به دهان گذاشتید و سوختید، آن را از دهان خارج کرده و زبان خود را بیرون بیاورید و شروع کنید به با دهان نفس کشیدن. وقتی با دهان نفس می‌کشید، هوای خنک روی سطح زبان‌تان جاری شده و سوزش و دردتان تسکین پیدا می‌کند. سعی کنید حجم زیادی از هوا را در حالی که زبان‌تان بیرون از دهان است تنفس کنید و به این کار ادامه دهید تا سوزش‌تان کمتر شود.
۲. یک چیز سرد و خنک بخورید
هر چه زودتر یک چیز سرد بخورید تا دمای زبان‌تان پایین بیاید. ضمنا التهاب زبان‌تان هم کمتر شده و از آسیب بافت پیشگیری می‌شود. ضمنا، آب و رطوبت دهان‌تان حفظ شده و باکتری‌های مضر باعث عفونت نمی‌شوند. می‌توانید یک تکه یخ را میک بزنید یا بستنی بخورید. آب میوه‌ی خنک هم خوب است، یا اینکه آب سرد را جرعه جرعه بنوشید. سعی کنید هر چیز خنکی را که در دهان می‌گذارید تا جایی که امکان دارد قبل از قورت دادن در دهان نگه دارید.
۳. آب گرم در دهان‌تان نگه دارید.
نگه داشتن آب گرم در دهان هم یک راه دیگر برای التیام زبان ِ سوخته است. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ انجام شد نشان داد برای کاهش آسیب بعد از سوختگی زبان، آب گرم در دهان می‌تواند جلوی پیشرفت سوختگی را بگیرد. همچنین این کار باعث افزایش ریزجریان خون در بافت زبان شده و طبیعتا تحویل مواد غذایی از سرخرگ‌ها به بستر مویرگی در بافت‌های زنده که پرفیوژن نام دارد، بهتر صورت می‌گیرد، در نتیجه بافت زبان از آسیب ِ بیشتر، نجات پیدا می‌کند.
نصف قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کرده و ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید و سپس تُف کنید. این کار را چند بار در روز انجام دهید تا زبان‌تان التیام پیدا کند.
۴. عسل
عسل هم یک راهکار بسیار خوب خانگی برای سوختگی زبان است. خاصیت آنتی باکتریال عسل مانع عفونت باکتریایی پوست آسیب دیده شده و یک عامل ضد التهاب نیز هست که می‌تواند درد و تورم را کم کند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ صورت گرفت نشان داد ویژگی ضد عفونی کنندگی و ضد التهابی عسل برای ترمیم زخم، فوق‌العاده است. یک قاشق چایخوری عسل را روی زبان‌تان پخش کنید و اجازه دهید تا جایی که امکان دارد روی زبان‌تان بماند. این کار را روزی ۲ تا ۳ بار انجام دهید.
۵. آلوئهورا
آلوئهورا یک درمان شگفت‌انگیز برای سوختگی زبان است که نه تنها سلول‌های آسیب دیده را تسکین می‌دهد بلکه به فرایند التیام نیز کمک می‌کند، و ضمنا از درد و التهاب هم کم می‌کند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۷ انجام شد نشان داد آلوئهورا می‌تواند یک مداخله‌گر موثر در التیام سوختگی‌های درجه یک تا درجه دو باشد. ژل آلوئهورا را از برگ آن استخراج کرده و آن را به تمام زبان‌تان بمالید تا دردتان آرام شود و چند بار در روز این کار را تکرار کنید. همچنین می‌توانید ژل آلوئهورا را به صورت تکه‌های یخ درآورده و مرتبا میک بزنید.
۶. ماست
ماست هم می‌تواند یک تسکین فوری برای سوزش زبان باشد. ذات آرامبخش ماست، گرما و حرارت سوختگی را از زبان کم کرده و از حساسیت و سوزش آن می‌کاهد. نصف فنجان ماست ساده و سرد را کم کم بخورید، البته چند ثانیه در دهان نگه داشته و بعد قورت دهید. چند بار در طول روز تکرار کنید.
۷. شکر
یک راه ساده‌ی دیگر برای التیام سوختگی زبان، استفاده از شکر است. شکر، به عنوان عاملی تسکین دهنده عمل کرده و چشایی‌تان را بهتر می‌کند. یک قاشق چایخوری شکر را روی زبان خود بگذارید. زبان را به سقف دهان بچسبانید و بگذارید شکر ذوب شود. هر چقدر که لازم است تکرار کنید. البته این راهکار به افرادی که قند خون‌شان بالاست توصیه نمی‌شود.
۸. نعنا
نعنا هم برای تسکین احساس ناراحتی ناشی از سوختگی زبان مفید است. این گیاه حاوی منتول بوده که به فعال کردن عصب‌های حسی سرما کمک می‌کند، ناحیه‌ی سوخته را کرخت کرده و از التهاب می‌کاهد. همچنین نعنا خواص آنتی باکتریال دارد که می تواند از بروز عفونت پیشگیری کند.
کمی خمیردندان نعنایی روی سطح سوخته‌ی زبان بگذارید و زبان را کمی بیرون از دهان نگه دارید تا خمیر دندان خشک شود و سپس با آب سرد بشویید. این کار را ۲ تا ۳ بار در روز انجام دهید. می‌توانید چای نعنایی را در یخچال خنک کرده و جرعه جرعه بنوشید. حتی می‌توانید هر چند ساعت، یک آدامس نعنایی بجویید.
۹. گلیسرین گیاهی
گلیسرین گیاهی یا گلیسرول، ماده‌ای شفاف و بدون بو است که از روغن‌های گیاهی تولید می‌شود. گلیسرین گیاهی به کاهش التهاب بافت‌های آسیب دیده کمک کرده و زبان را مرطوب نگه می‌دارد، که برای التیام فوری زبان، بسیار مفید است. گلیسرین را به زبان‌تان بمالید و تا جایی که می‌توانید تحمل کنید بگذارید روی زبان بماند و بعد تُف کنید. دهان‌تان را با آب سرد بشویید. همچنین می‌توانید از دهان‌شویه‌ی گلیسرینی استفاده کنید.
۱۰. ویتامین E
کپسول ویتامین E برای درمان سوختگی زبان بسیار مفید است. طبیعت آرامبخش روغن ویتامین E می تواند تسکین فوری باشد. روغن ویتامین E دوره‌ی التیام را تسریع کرده و به بازسازی بافت آسیب دیده هم کمک می‌کند. یک عدد کپسول ویتامین E را باز کنید و محتویات آن را روی زبان‌تان بریزید. با استفاده از انگشت، آن را روی تمام قسمت‌های سوخته پخش کنید. چند بار در روز این کار را تکرار کنید.
چند توصیه:
از نوشیدن مایعات گرم خودداری کنید چون زبان را تحریک می‌کند. از خوردن غذاهای اسیدی مانند پرتقال نیز اجتناب کنید. غذاهای تُرد و سفت مانند چیپس و آجیل نخورید. غذاهای تند و ادویه‌دار هم مصرف نکنید. مرتبا دهان‌تان را با نوشیدن آب خنک مرطوب نگه دارید. برای افزایش ترشح بزاق، آدامس بجوید. اگر سوختگی‌تان التیام پیدا نکرد به پزشک مراجعه کنید.
همچنین بخوانید:
درمان سوختگی زبان در منزل
بهترین راه کارهای درمان سوختگی دهان و تاثیر باور نکردنی تخم مرغ …
علت التهاب زبان (گلوسیت) چیست؟
علت رنگ قرمز زبان چیست؟(بیماری های زبان)