همه چیز در مورد داروی اتوپوزاید 

آشنایی با اتوپوزاید و موارد مصرف آن

اتوپوزاید (Etoposide) با نام تجاری VePesid برای درمان سرطان ریه و تومور بیضه و در بیمارانی که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند استفاده می شود که معمولا با ترکیب دیگر داروهای ضد سرطان در شیمی درمانی استفاده می‌شود.

اتوپوزاید یک داروی ضدسرطان است که با متوقف کردن سلول های سرطانی مانع از گسترش انواع خاصی از سرطان می‌شود.

اشکال دارویی: کپسول خوراکی و محلول تزریقی

مکانیسم اثر اتوپوزاید

اتوپوزید مهار کننده آنزیم توپوایزومراز II است و با اثر بر مرحله قبل از میتوز تقسیم سلولی، ساخت DNA را مهار می کند.

فارماکوکینتیک اتوپوزاید

فراهمی زیستی فرم خوراکی حدود 50 در صد است. انتشار آن در مایع مغزی – نخاعی متغییر و کم است. متابولیسم دارو کبدی بوده و نیمه عمر آن حدود 7 ساعت می باشد. دارو به طور عمده از طریق کلیه دفع می شود.

مقدار و روش درست مصرف داروی اتوپوزاید

• 
  قبل از شروع درمان با این دارو، بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید. این بروشور به شما کمک می‌کند تا اطلاعات دارویی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید.
• 
  دوز و مقدار داروی Etoposide ، از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ دارو را دقیقاً همانطور که پزشک برایتان تجویز کرده است، استفاده نمایید.
• 
  بدون مشورت با پزشک دوز داروی خود را افزایش ندهید.
• 
  اتوپوساید تزریقی زیر نظر پزشک و به صورت وریدی (آهسته، طی ۶۰-۳۰ دقیقه) تزریق می‌شود. این دارو هر روز و یا یک روز در میان در ۵-۳ دوز طبق دستور پزشک تزریق می‌شود و این دوره درمانی ۴-۳ هفته یک بار تجدید می‌شود.
• 
  تزریق این دارو ممکن است باعث افت فشار خون شود، به همین دلیل پزشک علائم شما را تحت نظر قرار می‌دهد.
• 
  این دارو را به طور منظم استفاده نمایید و دوزی از درو را از دست ندهید.
• 
  دوز اتوپوساید و دوره درمان با این دارو به وزن بیمار و میزان اثر بخشی آن برای بیمار بستگی دارد.

مصرف اتوپوزاید در دوران بارداری و شیردهی

اتوپوزاید می‌تواند به جنین آسیب برساند. با پزشک خود بگویید اگر شما باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید. معلوم نیست که آیا اتوپوزاید بتواند به شیر مادر عبور کند و یا اینکه بتواند به کودک شیرخوار آسیب برساند٬ با پزشک خود در این مورد صحبت نمایید .

داروی اتوپوزاید در دوران بارداری و شیردهی، نباید بدون مشورت پزشک مصرف شود. این دارو از راه پوست و ریه جذب می‌شود، به همین دلیل زنان باردار باید از دست زدن به کپسول اتوپوزاید و یا تنفس از محتویات کپسول اجتناب کنند.

موارد منع مصرف اتوپوزاید

• 
  حساسیت به دارو یا هر یک از اجزا و فرمولاسیون، بارداری.

موارد احتیاط : دارو می‌تواند باعث شوک آنافیلاکسی شود که به صورت تب، لرز، تاکیکاردی، برونکو اسپاسم، تنگی نفس و افت فشارخون خود را نشان می‌دهد. در بچه‌ها استفاده از غلظت‌های بالاتر از مقدار توصیه شده، احتمال واکنش‌های آنافیلاکسی را افزایش می‌دهد. در این موارد باید انفوزیون دارو قطع شده و شوک آنافیلاکسی درمان شود.

مهار شدید مغز استخوان که منجر به عفونت و خونریزی می‌شود با این دارو رخ می‌دهد. درمان باید در صورت پلاکت کمتر از mm3 /50000 و تعداد مطلق نوتروفیل (ANC) کمتر از mm3/500 متوقف شود. در بیماران با نارسایی کبدی و کلیوی با احتیاط و با تنظیم دوز استفاده شود.

فرمولاسیون ممکن است حاوی بنزیل الکل باشد که باعث سندرم gasping می‌شود. فرم‌های حاوی پلی سوربات 80 نباید در نوزادان نارس استفاده شود.

دارو حتما رقیق شده و نباید به صورت بولوس تجویز شود. چون باعث افت فشار خون می‌شود. مدت انفوزیون 30 تا 60 دقیقه است. حتما تحت نظارت پزشک مجرب و متخصص شیمی درمانی تجویز شود.

عوارض جانبی اتوپوزاید

• 
  اعصاب مرکزی: نوروپاتی محیطی (بخصوص در صورت مصرف همزمان با سایر داروهای سمی‌ برای عصب).
• 
  قلبی ـ ‌عروقی: کمی فشار خون ناشی از انفوزیون سریع، طپش قلب، تاکیکاردی.
• 
  دستگاه گوارش: تهوع و استفراغ (در 30 درصد بیماران)، بی اشتهایی، التهاب مخاط دهان، دردهای شکمی.
• 
  خون: کاهش فعالیت مغز استخوان (وابسته به مقدار مصرف است)، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی.
• 
  موضعی: فلبیت غیر شایع، درد در محل تزریق وریدی.
• 
  سایر عوارض: تب گاهگاه، طاسی قابل برگشت، آنافیلاکسی (به ندرت)، درد عمومی، لرز، تعریق مفرط.
• 
  توجه : در صورت مسمومیت شدید خونی، باید مصرف دارو قطع شود.

تداخلات دارویی اتوپوزاید

در صورت مصرف همزمان اتوپوزید اثرات سمی سیس پلاتین سمی ‌برای سلول مشخص نیست. سیکلو سپورین باعث افزایش سطح اتوپوزید می‌شود. CBC را مانیتور کرده و دوز را تنظیم کنید.

در صورت مصرف همزمان با وارفارین باعث افزایش INR , PT می‌شود. بیمار را مانیتور کنید.

هشدارها در مورد اتوپوزاید

1- پروفیلاکسی: با داروهای ضد استفراغ، باعث کاهش دفعات تهوع و استفراغ ناشی از دارو می‌شود.

2- در دوزهای کمتر از 200 میلی گرم، جذب دارو تحت تأثیر غذا قرار نمی‌گیرد.

3- به خاطر احتمال واکنش‌های آنافیلاکتوئید دیفن هیدرامین، هیدروکورتیزون، اپی نفرین و وسایل لازم جهت حمایت راه‌های هوایی در دسترس باشد.

4- اتو پوزید باعث بهبود کامل بیماری در کارسینوم سلول‌های کوچک ریه و کارسینوم بیضه می‌شود.

5- حتما موقع تجویز و تزریق دارو از دستکش استفاده کنید. در صورت تماس با پوست و مخاط بلافاصله با آب و صابون شستشو دهید.

6- برای تجویز وریدی، دارو را در محلول دکستروز یا نرمال سالین رقیق کنید تا غلظت mg/ml 0.4-0.2 بدست آید. غلظت‌های بیشتر ممکن است باعث ایجاد کریستال شوند. برای جلوگیری از افت فشار خون دارو با سرعت آهسته (حداقل 30 دقیقه) انفوزیون شود.

7- فشار خون را قبل و هر نیم ساعت ضمن درمان مانیتور کنید. در صورت رسیدن سیستول به کمتر از 90 میلی متر جیوه مصرف دارو را متوقف کنید.

8- CBC را به طور منظم مانیتور کنید. در صورت پلاکت کمتر از mm3/50000 و ANC کمتر از mm3/500 دارو را تجویز نکنید.

9- با تجویز خوراکی دارو احتمال سمیت گوارشی بیشتر است.

راهنمای مراقبت از خود در طول مصرف اتوپوزاید

• 
  اگر هر گونه درد، قرمزی و تورم در محل IV داشتید، کمپرس گرم انجام دهید و به دکتر خود اطلاع دهید.
• 
  دو تا سه لیتر از هر نوع مایع در طول ۲۴ ساعت، بنوشید مگر اینکه دکترشما دستوری غیر از این صادر کرده باشد.
• 
  ممکن است شما در خطر ابتلا به عفونت باشید بنابراین سعی کنید برای جلوگیری از افراد مبتلا به سرماخوردگی دوری کنید، و تب و یا هر نشانه دیگری از عفونت را فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
• 
  دست های خود را اغلب بشویید.
• 
  برای کمک به درمان / جلوگیری از زخم دهان، استفاده از مسواک نرم، و شستشو سه بار در روز با ۱/۲ قاشق چای خوری جوش شیرین و / یا ۱/۲ قاشق چای خوری نمک مخلوط با ۸ اونس آب توصیه میشود.
• 
  استفاده از تیغ برقی و مسواک نرم برای به حداقل رساندن خونریزی.
• 
  اجتناب از ورزش و یا فعالیت هایی که می تواند باعث جراحت شود.
• 
  برای کاهش تهوع، از داروهای ضد تهوع که توسط دکتر شما تجویز شده است، استفاده نمایید و وعده های غذایی کوچک و مکرر داشته باشید.
• 
  اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید.از کرم ضد آفتاب با SPF 15 (یا بالاتر) استفاده کنید و لباس های محافظ بپوشید.
• 
  به طور کلی، نوشیدن مشروبات الکلی باید به حداقل برسد و یا به طور کامل اجتناب شود. در این مورد با دکتر خود صحبت کنید.
• 
  به مقدار کافی استراحت کنید.
• 
  حفظ تغذیه خوب.
• 
  در صورت وجود علائم یا عوارض جانبی، لازم است تا درمورد آنها با تیم مراقبت های بهداشتی خود گفتگو نمایید. آنها می توانند دارو تجویز کنند / یا پیشنهادات دیگری که در مدیریت این گونه مسائل موثر است را ارائه دهند.

شرایط نگهداری از داروی اتوپوزاید

• 
  دارو را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
• 
  دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه‌ دارید.

بیشتر بخوانید:

آشنایی با داروی داکتینومایسین و عوارض خطرناک آن

همه چیز در مورد داروی تریپتورلین

معرفی داروی میتوکسانترون و موارد مصرف آن