معرفی درخت بائوباب و کاربردهای آن

آشنایی با درخت بائوباب

درخت بائوباب (Baobab) یا آدانسونیا ، درخت وارونه نیز نامیده می‌شود. چرا که زمانی که این درخت برگ ندارد، شاخه‌های آن شبیه به ریشه‌ی درخت به نظر می‌رسند؛ انگار که درخت وارونه در خاک کاشته شده است. در نزدیکی شهر مورونداوا در ساحل غربی ماداگاسکار، جنگلی قدیمی از درختان بائوباب قرار دارد که عمر برخی درختان آن بیش از هزار سال است و فضایی جادویی، باعظمت و بی‎نظیر را در جزیره ماداگاسکار ایجاد کرده است.

درخت بائوباب هشت گونه شناخته شده دارد که شش گونه از این درخت در ماداگاسکار یکی بومی سرزمین اصلی آفریقاست، دو گونه دیگر یکی در شبه‌جزیره عربستان و یکی در استرالیا رشد می‌کند. بلندی آن به ۱۸ متر می‌رسد.

میوه بائوباب به نام نان میمون شهرت دارد و طول آن به ۴۰ سانتی‌متر می‌رسد. بخش اسفنجی این میوه دارای ماده‌ای لعاب دار و خوراکی است و رنگی مایل به قرمز و طعمی ترش و شیرین دارد و از آن برای معطر کردن نوشابه‌ها استفاده می‌شود. تنه بلند و بشکه مانند آن قهوه‌ای رنگ است و قطر آن به ۹ تا ۱۲ متر می‌رسد.

گیاه شناسی درخت بائوباب

درخت بائوباب رشد فوق‌العاده ای دارد و ارتفاع آن به ۵ تا ۳۰ متر می‌رسد و قطر تنه‌ی آن بین ۷ تا ۱۱ متر است. یک گونه از بائوباب آفریقایی در استان لیمپوپوی آفریقای جنوبی وجود دارد که بزرگ‌ترین نمونه‌ی زنده‌ی این درخت در دنیا است. این نمونه تا همین اواخر، ۴۷ متر محیط و ۱۵.۹ متر قطر داشته است، اما اخیرا درخت دو قسمت شده و از هم جدا شده است. اکنون بزرگ‌ترین درخت دنیا Sunland Baobab است که در آفریقای جنوبی قرار دارد. قطر تنه‌ی آن ۱۰.۴۶ متر و محیط تنه‌ی آن ۳۳.۴ متر است.

به درختان بائوباب، بطری آب نیز می گویند برای اینکه این درختان مدتی طولانی و بدون باران به حیاط خود ادامه دهد،تنه ای اسفنج مانند دارد. در تنه اش انقدر آب جمع می شود که بزرگ میشود. درخت بائوباب می‌تواند تا 30 متر بلندی و 11 متر قطر داشته باشد. این درخت با آن شکل عجیب و غریب برای دوام آوردن در شرایط گرم و خشک تکامل پیدا کرده و می‌تواند تا 120هزار لیتر آب را در تنه خود ذخیره کند. میوه این درخت نیز خوردنی است.

درخت بائوباب وقتی نهال است مانند درختان معمولی است. اما هنگامی که عمرش به ۳۰ یا ۴۰ سال می رسد اتفاق عجیبی می افتد به این ترتیب که تنه درخت شروع به بزرگ شدن می کند و شاخه های نازک و تقریبا بی برگ آن پائین می افتد. شاخه های آن بسیار ضخیم می باشد. درخت بائوباب یک درخت برگ ریز است که هنگام زمستان فصل برگ ریزان آن می باشد که منظره این درخت از دور مثل این است که ریشه های گیاه بالای درخت قرار گرفته و حتی برخی این درخت را “درخت وارونه” نیز نامیده اند. گل ها ظرف ۲۴ ساعت از درخت سقوط کرده و در این هنگام دارای بوی نا خوشایندی می شوند.

نحوه کاشت درخت بائوباب

بذرهای درخت بائوباب به شکل کلیه یا همان قلوه می باشند. برای کاشت درخت با بائوباب از بذر، ابتدا بذر را داخل ظرفی ریخته و روی آن پارچه نرمی قرار دهید و مقداری آب داغ روی آن بریزید تا این آب به مرور سرد شود.

سپس بذرهای با بائوباب را در حدود یک شبانه روز در آب بخیسانید. پس از آن بذر را از آب خارج نموده در در خاک حاصلخیر یا ماسه بکارید. توجه داشته باشید که بذر درخت بائوباببرای کاشت باید در نقاط گرم و نیمه سایه باشد. سپس آن را به طور مداوم آبیاری کنید تا بذر جوانه بزند و سبز شود.

زمان تقریبی جوانه زدن درخت بائوباباز بذر در حدود 2 الی 6 هفته می باشد که البته این زمان متغیر می باشد و ممکن است کم و زیاد شود پس صبور باشید.

توجه داشته باشید جوانه ها قارچ نگیرند و آنرا ضد عفونی کنید.خاک مناسب برای درخت بائوباب معمولا خاک حاصلخیر به اضافه مقداری ماسه و کمپوست و پودر استخوان می باشد. این درخت به سرما و یخبندان حساس می باشد.

نکاتی درباره درخت بائوباب

در فصل بارانی تنه درخت بائوباب برجسته و متورم می شود تا شانه های نرم و اسفنجی شکل آن بتوانند آب را جذب نمایند.

نکته ای که درباره این درخت وجود دارد این است که این درخت می تواند در حدود 120 هزار لیتر آب را در خود ذخیره کند که معمولا این آب در تنه می باشد.

اگر تنه درخت را بنگرید می بینید که همچون یک بشکه می باشد. در فصل گرم سال که درخت در حالت رژیم می باشد از آب ذخیره شده تغذیه می کند درختی عجیب و در نوع خود دیدنی و جذاب می باشد. میوه درخت دارای خواص داروئی و درمانی می باشد.

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی درخت بائوباب

عمر برخی درختان بائوباب به بیش از هزار سال می رسد به همین علت آن را می توان یکی از عجایب خلقت دانست درخت بائوباب به نام پادشاه درختان معروف می باشد و این درخت با آن شکل عجیب و غریبی که دارد فضایی جادویی، باعظمت و بی‎نظیر را در جزیره ماداگاسکار ایجاد کرده است و به عظیم‌الجثه بودن شهرت دارند.

درختان بائوباب به شدت مورد توجه مردمان بومی آفریقا هستند، زیرا می توانند از تمامی قسمت‌های این درخت برای مصارف گوناگون استفاده کنند. علاوه بر اینکه درختان بائوباب منبع مهمی برای تولید الوار محسوب می‌شوند، گاهی تنه‌ی این درختان را بومیان خالی کرده و درون آن را به‌عنوان انبار بذر و دانه‌ها، پناهگاه یا محل ذخیره‌ی آب مورد استفاده قرار می‌دهند گاهی هم از تنه‌ی توخالی درخت به‌عنوان تابوت مردگان نیز استفاده می کنند.

از بخش‌های مختلف درخت بائوباب می‌توان محصولاتی نظیر صابون، چسب، گردنبند تولید کرد پوست بائوباب برای پارچه و طناب، برگ برای ادویه و فلفل و دارو استفاده می شود، میوه بائوباب به نام “نان میمون”، خوردنی است. برگ بائوباب تازه یک سبزی خوراکی شبیه به اسفناج است که به عنوان دارو برای درمان کلیه و مثانه استفاده می شود.

فیل های تشنه از خرطومشان برای سوراخ کردن تنه درخت استفاده می کنند و از چوب نرم و مرطوب آن را می جوند. حتی افرادی که در صحرا هستند، می توانند با جویدن چوب بائوباب و مکیدن آب درونی آن، زندگی شان را نجات دهند.

میوه ترش بائوباب نیز مفید است به طوری که می توان از پوسته سفت آن به جای ظرف استفاده کرد البته مصرف هسته آن نیز ایرادی ندارد و می توان آن را خرد کرد و برای خوشمزه شدن سوپ استفاده کرد، یا می توان آن را بوداده و در تهیه قهوه استفاده کرد. همچنین نوشیدنی مقوی که از این میوه بدست می آید موجب شده که بائوباب نام مستعار (درخت لیموناد) را بخود بگیرد البته آن را (نان میمون) نیز می نامند، چون میمون ها آن را دوست دارند و از خوردنش لذت می برند.

گاهی اوقات از درختان بائوبابی که پوک هستند به جای انبار یا پناهگاه استفاده می شود، همچنین از آنها به عنوان محل ملاقات – زندان و سرپناه استفاده شده است. مثلاً در زیمباوه از یکی از درختان به عنوان جایگاه ایستگاه اتوبوس استفاده می شد که گنجایش 30 نفر را داشت. در آفریقای جنوبی یکی از آنها به عنوان دستشویی استفاده می شد.

بیشتر بخوانید:

راهنمای کاشت درخت به و نگهداری از آن

راهنمای کاشت درخت فلوس و خواص آن

راهنمای کاشت درخت جینکو و خواص فوق العاده آن