علت صدا دادن فک هنگام غذا خوردن چیست؟

صدا دادن فک صورت و دهان: علت و درمان

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با علت صدای مفصل فک چگونگی درمان آن آشنا شوید.

وقتی فک‌ تان خرت خرت می‌کند

اگر شما از مشکل صدا دادن فک صورت در زمان باز کردن دهان رنج می برید، احتمالا شما در زمانی که در یک مکان ساکت غذا می خورید، از نظر دیگران مریض به نظر برسید و در این رابطه احساس درد داشته باشید. اگر صدای فک شما هنگام باز کردن دهان شنیده می شود و شما احساس درد دارید، نگران نباشید، زیرا شما تنها کسی نیستید که با این مشکل مواجه هستید.

صدای مفصل فک در هنگام باز کردن دهان از مفصل فک تحتانی (مفصل طرفین فک که دهان را بازو و بسته می کنند) شنیده می شود. این موضوع به این دلیل اتفاق می افتد که عضلات و تاندون های سفت شده، فک شما را به یک سمت می کشند یا باعث می شوند فک شما از محل خود خارج شود. این صدای از مفصل فک از مفصل تحت فشار شنیده می شود که به آرامی به سمت داخل یا خارج از محل خود در هنگام جویدن، هنگام غذا خوردن یا خمیازه کشیدن حرکت می کند.

—————————————————————————————————-

علت ها و دلایل صدا دادن مفاصل فک

یک فک تحتانی عادی و سالم فعالیت خود را بی­صدا انجام می­دهد. حرکت­های فک یکنواخت هستند بدون اینکه به یک سمت خاص کشیده شوند (که به آن انحراف گفته می­شود) یا تغییرات ناگهانی در سرعت یا جهت حرکت آن وجود ندارد (که به آن انحنا گفته می­شود). گودی یا حفره دوری (حفره­ای که بخشی از استخوان گیجگاهی است که محل سوراخ گوش، مکانیزم شنوایی و عضو تعادلی می­باشد) به مفصلی متصل است (سر دایره­ای شکل یا گرد فک که مفصل حفره دور آن می­باشد) که با استفاده از رباط ها دو استخوان را به هم متصل می­کند.

در این محل یک دیسک غضروفی بین دو استخوان وجود دارد که به عنوان یک عضو کنترلی عمل می­کند. این دیسک فاقد هر گونه تغذیه خونی است و بنابراین با استفاده از غشای نرمی تغذیه می­شود که به حرکت هموار و یکنواخت فک کمک می­کند. پشت این دیسک به انتهای مفصل با یک بافت مخصوص متصل است که این بافت دارای خون و عصب است. بخش جلوی دیسک به یک عضله کوچک (تحت عنوان عضلات گردن) متصل است که آن را در زمان باز شدن فک به سمت جلو می­کشد. این رباط دیسک را نزدیک به سر برآمدگی نگاه می­دارد.

اگر در این محل آسیب وجود داشته باشد (خواه به شدت یک سایش از سمت پایین یا آسیب مزمن ناشی از ایجاد حرکت فک باشد) می­تواند منجر به پارگی شود و در این زمان دیسک از بین دو استخوان خارج می­ شود. این استقرار نامناسب معمولاً در قسمت جلوی استخوان­ها قابل مشاهده است. در این زمان هنگامی که فک به میزان مشخصی باز می­شود، رباط نگهدارنده پشت مفصل منجر به خارج شدن دیسک و حرکت آن به سمت سر مفصلی می­شود که متعلق به آن است. این موضوع می­تواند منجر به ایجاد صداهای مشخص هنگام حرکت فک شود.

—————————————————————————————————-

علائم و نشانه ها مشکلات مفصلی فک

افرادی که با این مشکل روبرو هستند درد شدید و ناراحتی خواهند داشت که این ناراحتی­ها می­تواند موقت باشد یا برای چند سال طول بکشد. تعداد بیشتری از زنان در مقایسه با مردان با این مشکل مواجه می­شوند و به نظر می­رسد این مشکل در بین افراد بین سنین 20 و 40 سال رواج و شیوع بیشتری در مقایسه با سایر سنین دارد.

—————————————————————————————————-

علائم رایج این مشکل شامل موارد زیر است:

• ایجاد درد یا ورم در صورت، ناحیه مفصل فک، گردن و شانه­ها، و داخل یا اطراف گوش در زمان جویدن، صحبت کردن، یا باز کردن زیاد دهان
• محدود شدن توانایی فرد برای باز کردن زیاد دهان
• چسبیدن یا قفل شدن فک در زمان باز کردن یا بستن دهان
• ایجاد صدا در مفصل فک در زمان باز کردن یا بستن دهان (که ممکن است همراه با درد باشد) یا جویدن غذا
• احساس خستگی در صورت
• ایجاد مشکل در جویدن یا عدم راحتی در هنگام بلع غذا – در این حالت دندان­های بالا و پایین به نحو مناسب روی یکدیگر قرار نمی­گیرند
• ایجاد ورم در یک طرف صورت
• مشکلات صورت ممکن است در یک طرف یا هر دو طرف صورت ایجاد شود
• علائم رایج دیگر این مشکل شامل دندان ­درد، سر درد، گردن درد، سرگیچه، گوش درد، ایجاد مشکلات شنوایی، درد در ناحیه بالای شانه، و زنگ زدن گوش­ها (وزوز گوش) هستند.

—————————————————————————————————-

وقتی درمان مشکل است

در برخی از بیماران ترکیبی از همه موارد فوق دیده می‌شود، یعنی موقعیت دندان‌ها ناصحیح بوده و رابطه بین دندان‌ها هم نامناسب است، عضلات جونده بیمار نیروی عضلانی شدیدی به دندان‌ها و مفصل وارد می‌کنند و دندان قروچه هم وجود دارد. در این حالت ترکیبی از همه درمان‌های فوق در نظر گرفته می‌شود و گاهی لازم است بیمار چندین جلسه با فواصل کوتاه به دندانپزشک مراجعه کند تا سطح دندان‌ها برحسب شرایط جدید بیمار ساییده و تنظیم شود.

در موارد شدیدتر حتی ممکن است بیمار نیاز به درمان‌های ارتودونسی یا جراحی تصحیحی فک داشته باشد. در نهایت در بیمارانی که مشکلات پیشرفته مفصلی دارند لازم است مفصل توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت تحت عمل جراحی قرار گیرد. بیمارانی که مبتلا به مشکلات مفصلی هستند باید بدانند درمان این مشکلات معمولا پردردسر و وقت‌گیر است و اگر می‌خواهند از شر این بیماری خلاص شوند باید آمادگی پذیرش این درمان‌ها را داشته باشند.

—————————————————————————————————-

درمان‌هايی از همه رنگ

درمان مشکلات مفصل گیجگاهی فکی طیف وسیعی را در بر می‌گیرد که از یک درمان دارویی ساده تا جراحی مفصل متغیر است. در بسیاری از موارد مشکل مفصل به‌دلیل روابط نامناسب میان دندان‌ها ایجاد می‌شود. در این‌صورت عمدتا مشکل مربوط به دندان‌های ترمیم شده یا دندان‌های عقل است. اگر مشکل محدود به این موارد باشد با تصحیح یا تعویض ترمیم‌ها یا خارج کردن دندان‌های عقل مشکل به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته یا به‌طور کامل برطرف می‌شود به‌خصوص اگر بیمار عاداتی نظیر دندان قروچه یا فشردن دندان‌ها را نداشته باشد.

گاهی لازم است برای تنظیم رابطه بین دندان‌ها، مقدار بسیار مختصری(در حد یک میلیمتر یا حتی کمتر) از سطح برخی از دندان‌های درگیر ساییده شود تا ارتباط دندان‌ها بهبود یابد. گاهی علت مشکل به واسطه اعمال نیروی شدید توسط عضلات فک است که ممکن است در این بین دندان عقل یا ترمیم‌های نامناسب نیز مزید بر علت شده باشند. این دسته از بیماران معمولا دندان قروچه دارند و دندان‌های آنها به‌خصوص دندان‌های جلویی‌شان دچار سایش شده است. در این حالت جدا از تصحیح ترمیم‌ها و کشیدن دندان ‌عقل، لازم است برای کاهش نیروی عضلانی و تنظیم موقعیت آنها به بیمار نایت گارد داده شود.

نایت گارد یک قالب آکریلی یا ژلاتینی است که برای فک بالا و پایین ساخته می‌شود و بیمار شب‌ها آن را تا صبح داخل دهان می‌گذارد. این درمان گرچه برای بسیاری از بیماران دشوار است اما در صورت تحمل بیمار و اجرای منظم آن نتایج بسیار خوبی به دنبال خواهد داشت. در این شرایط برای کاهش نیروی عضلات و کم کردن التهاب و درد مفصل و عضلات معمولا داروهای شل کننده عضلانی و مسکن نیز تجویز خواهد شد.

وظایف مفصل فک

برای بررسی مشکلات مرتبط با مفصل گیجگاهی فکی ابتدا باید ببینیم مفصل گیجگاهی فکی چه وظایفی بر عهده دارد. این مفصل جایی است که فک پایین به جمجمه متصل می‌شود و وجود همین مفصل است که باعث می‌شود ما بتوانیم غذا بخوریم، حرف بزنیم و خمیازه بکشیم. این مفصل مثل تمام مفاصل از یک سر استخوانی تشکیل شده که داخل حفره مفصلی قرار دارد(این حفره مفصلی داخل جمجمه است) و روی آن هم یک دیسک غضروفی قرار دارد که مانع ساییده شدن سر مفصل و حفره مفصلی می‌شود. عمده مشکلات مفصل گیجگاهی فکی زمانی آغاز می‌شود که این دیسک غضروفی در محل صحیح خود قرار نمی‌گیرد.

تا می‌توانید غذای نرم بخورید

بسیاری از بیماران مبتلا به اختلالات مفصل گیجگاهی فکی نمی‌دانند که سایش دندان‌ها روی هم، جویدن ته‌مداد یا دندان قروچه ارتباط مستقیمی با مشکل آنها دارد. اگر بیماران بتوانند به‌صورت خودآگاه از فشردن دندان‌ها روی یکدیگر خودداری کرده و عاداتی مثل جویدن ته‌مداد را کنار بگذارند از شدت مشکلات مفصل‌شان کاسته می‌شود. برای کاهش فشار روی مفصل گیجگاهی فکی نباید از عضلات جونده بیش از حد کار کشید. برای کاهش فشار عضلانی بهتر است بیمار بیشتر غذاهای نرم بخورد، لقمه‌های کوچک بردارد، از خوردن غذاهای سفت و چسبنده پرهیز کند، تا حد امکان آدامس نجود و موقع خمیازه كشيدن دهان را بیش از حد باز نکند (برای این کار می‌توان با کف دست به زیر چانه فشار آورد تا فک زیاد باز نشود).

—————————————————————————————————-

استرس نداشته باشيد

یکی از مسائلی که مشکلات مفصلی را تشدید کرده و باعث افزایش شدت دندان قروچه و درد و گرفتگی عضلات می‌شود، استرس‌های روحی است. به‌طور کلی شدت دندان‌ قروچه با میزان استرس بیمار ارتباط مستقیم دارد. در نتیجه اغلب بیماران جدا از درمان‌های دندانپزشکی باید به هر طریق استرس‌های روحی خود را کاهش دهند چون در غیر این صورت درمان‌های دندانپزشکی تاثیر کافی به دنبال نخواهد داشت.

—————————————————————————————————-

فک‌تان را ماساژ بدهید

استفاده از گرما یا سرما(برحسب مورد بیماری و به تشخیص دندانپزشک) می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. همچنین ماساژ عضلات جونده از روی صورت و داخل دهان می‌تواند در کاهش شدت انقباض و کم کردن فشار روی آنها موثر باشد. چند جلسه استفاده از لیزرهای کم توان نیز در کاهش درد و ناراحتی عضلات جونده و مفصل گیجگاهی فکی بسیار مفید است.

—————————————————————————————————-

درمان های اولیه

برخی درمان­های اولیه و سنتی برای این مشکل شامل موارد زیر هستند:

استفاده از بسته­ های گرم یا سرد. یک بسته یخ بر روی صورت خود ناحیه گیجگاهی برای حدود 10 دقیقه استفاده کنید. از تمرین­های کششی ساده برای فک خود استفاده کنید (برای این کار از تجویز فیزیوتراپ یا دندان­پزشک خود استفاده کنید). پس از تمرین، با استفاده از یک حوله گرم یا لباس صورت خود را برای 5 دقیقه گرم کنید. این کار را چند بار در روز انجام دهید.از غذاهای نرم تغذیه کنید. از غذاهای نرم همچون ماست، پوره سیب­زمینی، پنیر، سوپ، تخم مرغ، ماهی، میوه­ها و سبزیجات پخته شده، لوبیا، و حبوبات تغذیه کنید.

علاوه بر این، غذای خود را به بخش­های کوچکتر تکه کنید تا به این ترتیب میزان جویدن مورد نیاز برای بلع غذا را کاهش دهید. از خوردن غذاهای سخت و خشک همچون نان خشک، بیسکوییت، هویج خام)، غذاهای جویدنی (همچون آدامس و تافی) و غذاهای ضخیم و بزرگ که خوردن آنها نیازمند باز کردن زیاد دهان است خودداری کنید.
دارو مصرف کنید. برای رهایی از درد عضلات و ورم آنها، از داروهای ضد ورم همچون ناپروکسین یا ایوبروفن استفاده کنید. دندان پزشک شما می­تواند دوز بالاتری از این داروها و سایر داروهای مسکن را برای از بین بردن درد برای شما تجویز کند.

درمان لیزر سطح پایین. از این روش درمان برای کاهش درد و تورم و نیز افزایش حوزه تکان­های گردن و نیز انعطاف­پذیری دهان هنگام باز شدن استفاده می­شود.از آتل مخصوص یا محافظ شبانه استفاده کنید. آتل مخصوص و محافظ شبانه قطعات پلاستیکی هستند که برای تنظیم موقعیت دندان­های بالا و پایین فرد مورد استفاده قرار می­گیرد. این ابزارها از نزدیک شدن دندان­های بالا و پایین به هم جلوگیری می­کنند و منجر به کاهش تاثیرات حاصل از دندان قروچه یا ساییدن دندان­ها به هم می­شوند. این ابزارها همچنین می­توانند موقعیت دندان­های را اصلاح کنند و مشکلات قرارگیری احتمالی را حداقل نمایند.

استفاده از درمان­های مربوط به اصلاح دندان. درمان­های اصلاح دندان شامل جایگزینی دندان­های از دست رفته و استفاده از عاج دندان، پل، یا سیم­کشی برای متوازن کردن سطح دندان­ها یا اصلاح مشکلات جویدن و گاز گرفتن مورد استفاده قرار می­گیرد.اجتناب از حرکت دادن زیاد فک. سطح خمیازه یا جویدن (بطور خاص آدامس یا یخ) را حداقل کنید و از فعالیت­هایی همچون فریاد کشیدن یا آواز خواندن که نیازمند حرکت زیاد فک است اجتناب و خودداری کنید.چانه خود را برای استراحت بر روی دست­ها قرار ندهید یا تلفن را با استفاده از شانه خود روی گوش نگه ندارید.

سعی کنید بدن شما برای کاهش درد گردن و صورت در وضعیت مناسب قرار داشته باشد.
سعی کنید دندان­های خود را کمی از هم جدا نگه دارید. این کار را بطور خاص در زمانی انجام دهید که به دنبال رهایی از فشار فک خود هستید. برای کنترل دندان قروچه یا ساییدن دندان در طول روز، زبان خود را بین دندان­ها قرار دهید.تکنیک­های حفظ آرامش را فرا بگیرید تا به این ترتیب بتوانید کشش عضلات خود در ناحیه فک را کنترل کنید. از دندان­پزشک خود در مورد نیاز به استفاده از خدمات فیزیوتراپی سوال کنید. در این بخش برای کاهش سطح استرس خود می­توانید از سایر روش­های درمانی همچون بیوفیدبک نیز استفاده کنید.

درمان های جدید

هنگامی که روش­های درمانی توضیح شده بالا بی نتیجه و ناموفق باشند، دندان­پزشک شما ممکن است استفاده از یک یا چند مورد از روش­های درمانی زیر را به شما توصیه کند:

تحریک الکتریکی اعصاب از روی پوست. در این روش درمانی از الکتریسیته ضعیف برای خلاصی از درد و آزاد کردن مفصل فک و عضلات صورت استفاده می­شود. این روش درمانی را می­توان در مطب دندان­پزشک یا خانه مورد استفاده قرار داد.مافوق صوت. درمان مافوق صوت یک حرارت عمیق است که در موضع درد برای خلاصی از آن یا افزایش قابلیت حرکتی استفاده می­شود.

تزریق در نقطه حساس. در این حالت از تزریق داروهای مسکن در عضلات صورت برای خلاص شدن از درد استفاده می­شود.درمان با استفاده از امواج رادیویی. امواج رادیویی یک تحریک سطح پایین در مفصل ایجاد می­کند که می­تواند منجر به افزایش جریان خون و کاهش درد شود.

عمل جراحی

عمل جراحی فقط باید زمانی مورد استفاده قرار گیرد که تمام گزینه ­های درمانی دیگر بی نتیجه باشند. به خاطر اینکه عمل جراحی غیر قابل بازگشت است، عاقلانه است که انتخاب آن به عنوان انتخاب دوم یا حتی سوم مد نظر قرار گیرد.در عمل سه روش جراحی برای حل این مشکل به شرح زیر وجود دارد: آرتروسنتز، آرتروسکپی، و جراحی مفصل باز. نوع عمل جراحی مورد نیاز در این حالت بستگی به نوع مشکل دارد.

آرتروسنتز. این روش یک درمان سرپایی است که امکان استفاده از آن در مطب از طریق بی­حسی موضعی وجود دارد. این روش در زمان وجود برخوردهای ناگهانی، موارد قفل شدن فک (ایجاد محدودیت در باز شدن فک) در بیماران فاقد سابقه قبلی با اهمیت در ارتباط با این مشکل استفاده می­شود. در این حالت روش درمانی شامل وارد کردن سوزن به داخل مفصل آسیب دیده و شستشوی آن با استفاده از مایع استریل است. این روش بطور معمول می­تواند شامل وارد کردن یک ابزار خاص به داخل مفصل برای انجام عملیات درمانی است. از این ابزار می­توان برای ایجاد تحرک یا خارج کردن بافت آسیب دیده و جابجایی فک و دیسک از محل استقرار نادرست آن استفاده کرد.

آرتروسکپی. بیمارانی که از جراحی ارتروسکپی برای حل مشکل خود استفاده می­کنند در ابتدا تحت بی­حسی عمومی قرار می­گیرند. در این روش جراح یک شکاف کوچک جلوی گوش فرد ایجاد می­کند و یک ابزار کوچک و باریک شامل یک لنز و چراغ به آن وارد می­نماید. این ابزار به یک صفحه نمایش ویدئویی متصل است که به جراح اجازه می­دهد وضعیت مشکل و ناحیه مربوط به آن را بررسی کند. در این حالت با توجه به علت ایجاد مشکل، جراح ممکن است بافت متورم را خارج کند یا موقعیت قرارگیری دیسک و مفصل را مجدداً اصلاح نماید.

در مقایسه با جراحی باز، این عمل مشکلات کمتری را برای بیمار به همراه دارد و در نتیجه آن زخم کوچکتری بر روی بدن فرد باقی می­ماند. همچنین این روش درمانی پیچیدگی کمتر و دوره بهبود کوتاه­تری دارد. با توجه به علت ایجاد مشکل، استفاده از آرتروسکپی ممکن است برای فرد ممکن نباشد و در این صورت می­توان از عمل جراحی باز مفاصل استفاده کرد.

جراحی مفصل باز. بیمارانی که از عمل جراحی مفصل باز استفاده می­کنند در ابتدا تحت بی­حسی عمومی قرار می­گیرند. بر خلاف آرتروسکپی، در این روش تمام ناحیه اطراف موضع باز می­شوند و به این ترتیب جراح می­تواند یک نگاه کامل به وضعیت بیمار انداخته و دسترسی بهتری به موقعیت داشته باشد. در عمل بسیاری از انواع جراحی مفصل باز وجود دارد. استفاده از این روش درمانی در صورتی برای فرد ضروری است که:

• ساختار استخوانی تشکیل دهنده مفصل فک دچار زوال و فرسودگی شده باشد.
• در ناحیه مورد نظر تومور وجود داشته باشد.
• جراحت یا ترک جدی در استخوان مفصل وجود داشته باشد.

در مقایسه با آرتروسکپی، جراحی مفصل باز برای مشکلات مربوط به فک منجر به افزایش طول درمان مورد نیاز برای بازیابی سلامتی فرد خواهد شد و احتمال ایجاد جراحت و صدمه به اعصاب بیمار در این حالت بیشتر است.

نتیجه گیری

حتماً تا کنون متوجه شده اید که درمان صدای تق تق (تلق تولوق یا ساییده شدن استخوان فک) می تواند حالت ناخوشایند و ناراحت کننده ای باشد. پس اگر از آن رنج می برید و باعث ناراحتی شماست، به پزشک مراجعه نموده و از درمان های غیرجراحی و در صورت لزوم درمان های جراحی استفاده کنید تا از این درد خلاصی یابید.

—————————————————————————————————-

گردآوری شده مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی