اختلال سلوک چیست ؟
اختلال شخصیت ضداجتماعی یا سلوک نوعی اختلال شخصیت است که در آن فرد نمی‌تواند با موازین اجتماعی سازگار شود و در قبال رفتارهایش احساس گناه و اضطراب ندارد.
مشخصه این اختلال، اعمال مداوم ضداجتماعی یا خلاف قانون است، اما این اختلال مترادف با بزهکاری نیست و آن را اختلال شخصیت مردم‌ستیز نامیده‌اند.
به‌گزارش سایت پرسمان دانشجویی، روان‌شناسان اختلال ضداجتماعی را یک رشته رفتارهای پایدار می‌دانند که با زمان تکامل‌می‌یابد و بیش از همه با پرخاشگری و نقض حقوق دیگران مشخص می‌شود.
اختلال سلوک با بسیاری از اختلالات دیگر از جمله اختلال نقص توجه، افسردگی و اختلالات یادگیری همراه است و علاوه بر آن چندین عامل روانی ـ اجتماعی نظیر سطح پایین اجتماعی ـ اقتصادی، روش تربیتی خشن با رویکرد تنبیهی، اختلافات خانوادگی، فقدان نظارت مناسب والدین و فقدان کفایت اجتماعی با آن ارتباط دارد.
اختلال سلوک طیف وسیعی از رفتارهای ضداجتماعی چون اعمال پرخاشگرانه، سرقت، خرابکاری، حریق عمدی، دروغگویی، ولگردی و فرار را دربرمی‌گیرد. ویژگی مشترک اینها زیر پاگذاشتن مقررات و انتقادات اجتماعی است.
معمولا کودکانی که دچار مشکلات سلوک هستند، گستره‌ای از رفتارهای خلاف قانون، از جیغ‌زدن، ناسزا‌گفتن، قشقرق به‌راه‌انداختن گرفته تا تخریب شدید، دزدی و تجاوز را از خود نشان می‌دهند.
عمده‌ترین نمود اختلال سلوک، تجاوز به‌حقوق دیگران و بی‌توجهی به‌هنجارهای اجتماعی متناسب با سن افراد است و ویژگی غالب آن پرخاشگری و عدم اطاعتی است که افراد از خود نشان می‌دهند.
تشخیص و ویژگی‌های بالینی
ویژگی اصلی اختلال سلوک، الگوی تکراری و مزمن سلوک است که در آن حقوق بنیادی دیگران و موازین و اصول اجتماعی متناسب با سن فرد زیر پا گذاشته می‌شود. ابعاد اختلال سلوک فراتر از شیطنت‌ها و بازی‌های معمولی کودکان و نوجوانان است.
این افراد معمولاً در مدرسه، خانه، با همسالان و در جامعه پرخاشگری جسمی و روانی دارند، اموال دیگران را تخریب می‌کنند و به‌حیوانات صدمه می‌زنند.
دروغگویی، دزدی، آتش‌زدن اموال مدرسه، خانه و… فرار از‌منزل، پیشقدم‌شدن در منازعه و رفتارهای جنسی خشونت‌آمیز از جمله رفتارهای معمولی در کودکان و نوجوانان با اختلال سلوک است که اگر این رفتارها پس از ۱۸ سالگی نیز ادامه پیدا کند، تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی در مورد آنان به‌کار می‌رود.
کودکان مبتلا به‌اختلال سلوک احتمالا از کمبودهای تحصیلی رنج می‌برند که مخصوصا در مهارت‌های خاص از جمله خواندن منعکس می‌شوند. چنین کودکانی اغلب به‌نظر معلمان‌شان بی‌علاقه به‌مدرسه و بی‌اشتیاق به‌کار و ادامه‌تحصیل هستند.
افراد دارای اختلال سلوک بیشتر از همسالان بدون اختلال خود از ویژگی‌های شناختی ـ ادراکی نظیر خشم، بدبینی، تحریک‌پذیری در مقابل دیگران استفاده می‌کنند.
مهمترین ویژگی اختلال سلوک، الگوی پایدار و مقاوم رفتارهایی است که در آن حقوق دیگران، هنجارها و قوانین اجتماعی متناسب با سن نادیده گرفته می‌شود.
افسردگی و مصرف مواد و اختلال سلوک، قوی‌ترین عوامل خطرساز برای خودکشی در پسران است.
ویژگی افراد مبتلا به‌اختلال سلوک
ویژگی افراد مبتلا به‌اختلال سلوک را می‌توان در چهاردسته قرار داد:
پرخاشگری که منجر به‌آسیب بدنی به‌سایر افراد یا حیوانات می‌شود
-
آسیب به‌اموال -
وسایل -
تقلب و سرقت -
سرپیچی از قوانین و مقررات.
که وجود حداقل سه مورد از این رفتارها طی ۱۲ ماه گذشته یا حداقل یک مورد در ۶ ماه گذشته برای تشخیص اختلال سلوک لازم است.
سنین ابتلاء به‌اختلال سلوک
بهطورکلی دو نقطه اوج برای این اختلال شناخته‌شده است:
-
در سال‌های پیش‌دبستانی و همراه با افول در دوران دبستان، -
در اوایل نوجوانی و همراه با افول بعد از ۱۵ سالگی -
اختلال سلوک بعد از ۱۶ سالگی به‌ندرت شروع می‌شود.
سبب‌شناسی به اختلال سلوک
بهطورکلی عامل واحدی را نمی‌توان برای اختلال سلوک ذکر کرد ولی عوامل اصلی را می‌توان در مولفه‌های زیر دسته‌بندی کرد:
-
عوامل مربوط به‌والدین: مشاجرات بین والدین را در بیشتر منابع، یکی از عوامل خانوادگی اصلی در پیدایش اختلال سلوک ذکر کرده‌اند. کودک‌آزاری و بی‌توجهی به‌اطفال نیز سهم مهمی در این امر دارد. بی‌توجهی والدین نسبت به‌مراقبت از فرزندان، گرایش به‌خشونت و بدرفتاری نیز از علل دیگر است. -
عوامل اجتماعی ـ فرهنگی: بیکاری والدین، فقدان گروه‌های اجتماعی حمایت‌کننده و فقر اجتماعی و اقتصادی از دیگر پیش‌بینی‌کننده‌های اختلال سلوک هستند. -
عوامل عصبی ـ زیست‌شناختی: خطر اختلال سلوک در میان فرزندان والدینی که مبتلا به‌اختلال سلوک، اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلالات مربوط به‌مصرف مواد هستند، بسیار بالاست.
اختلال شخصیت ضداجتماعی یا سلوک می‌تواند باعث بروز بیماری‌ها یا اختلال‌های زیر شده یا با آنها مرتبط باشد:
-
افسردگی -
اضطراب -
تجاوز یا خشونت -
تمایل به‌خود کشی -
اعتیاد به‌الکل و مواد مخدر -
زندانی‌شدن -
مشکل در برقراری ارتباط با دیگران -
انزوای اجتماعی -
بروز مشکل در مدرسه یا محل کار
درمان اختلال سلوک (شخصیت ضداجتماعی)
به‌گزارش پایگاه جامع آموزش و فرهنگ‌سازی سلامت، درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی بسیار چالش‌برانگیز است.
درواقع هیچ درمان ویژه‌ای برای این اختلال وجود ندارد. از آنجاکه این اختلال یک بیماری مزمن است بنابراین نیاز به‌درمان طولانی‌مدت دارد.
همچنین شاید لازم باشد دیگر حالت‌های ناشی از این اختلال مانند افسردگی، اضطراب و اختلال‌های تیروئیدی نیز مورد درمان قرار گیرند.
برای درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی چند گزینه وجود دارد:
-
روان‌درمانی -
کسب مهارت‌های کنترل استرس و خشم -
دارو‌درمانی -
بستری‌کردن
اینکه کدام گزینه برای بیمار بهتر است، بستگی به‌شدت علائم و موقعیت وی دارد.
درمان دارویی در مدارا با علائم ناتوان‌کننده نظیر اضطراب، افسردگی یا خشم مورداستفاده قرارمی‌گیرد، اما چون این بیماران غالبا سوء مصرف دارو داشته‌اند، تجویز دارو باید با احتیاط صورت گیرد.
روان‌درمانی فردی
روان درمانی یک روش نیرومند و کارآمد برای درمان جامعه‌ستیزی است. روان‌درمانی یک دوره کلی برای درمان حالتی است که در آن درمورد وضعیت و مسائل مربوط به‌بیماری، با بیمار صحبت‌می‌شود.
در رویکردشناختی رفتاری، از بیمار درمورد برانگیزاننده و تقویت‌کننده‌های چنین رفتارهایی سؤال‌می‌شود. آگاهی بیمار از مکانیزم دفاعی اولیه خود جزء اساسی درمان محسوب می‌شود.
گروه‌درمانی
افراد با اختلال ضداجتماعی ممکن است با رهبر گروه بحث‌کنند و بخواهند که گروه را تحت‌کنترل خود درآورند. روان‌درمانی گروهی وضعیتی استثنایی برای استقلال، صمیمیت و در جمع‌بودن محسوب می‌شود.
خانواده‌درمانی
شخصیت‌های ضداجتماعی وقتی خود را درمیان افراد همسان می‌بینند، فقدان انگیزه برای تغییر یافتن در آنها تحلیل می‌رود، به‌همین علت است که گروه خودیاری بیشتر از زندان و بیمارستان روانی برای آنان مفید بوده است.
دارو درمانی
هیچ داروی ویژه‌ای برای درمان این اختلال تایید نشده است، اما با این حال داروهایی نظیر داروهای ضد افسردگی می‌توانند در کاهش علائم این اختلال موثر باشند.
مراقبت و بستری
معمولا فقط زمانی فرد با اختلال ضداجتماعی را بستری می‌کنند که قادر به‌مراقبت از خود نباشد یا به‌خود و دیگران آسیب برساند.
مراقبت ممکن است به‌صورت ۲۴ ساعته و در بیمارستان باشد یا ممکن است که بیمار بخشی از روز در بیمارستان بستری باشد یا شاید مراقبت‌ها محدود به‌خانه شود و نیازی به‌بستری‌شدن در بیمارستان نباشد.
بیشتر بخوانید :
اختلال شخصیت ضد اجتماعی چیست؟
بررسی کامل شخصیت ضد اجتماعی و بیماری روانی ASPD