همه چیز در مورد بیماری پوستی ایکتیوز یا ماهیاک
علت خشکی شدید پوست چیست؟
عوامل بسیاری از هوای سرد تا کلر موجود در استخرها می توانند منجر به خشکی پوست و پوسته پوسته شدن آن شوند. اما در گروه اندکی از افراد بیماری به نام ایکتیوز منجر به خشکی مزمن و ورقه ورقته شدن پوست می شود.
این بیماری درمان قطعی ندارد اما با برخی روش ها می توان از میزان عوارض و علائم آن کاست. ایکتیوز یک بیماری نیست بلکه مجموعه ای از ۲۰ بیماری پوستی می توانند منجر به خشکی مفرط پوست شوند.
افرادی با این بیماری لایه ی محافظ پوست را که از رطوبت آن محافظت می کند از دست داده اند. همچنین موجب می شود سلول های پوستی جدید به کندی تولید و ترمیم شده و سلول های مرده به آرامی از بستر جدا شوند. به همین دلیل روی پوست افراد مبتلا لایه ای ضخیم از یک پوست خشک شده وجود دارد.
انواع ایکتیوز
برخی انواع این بیماری فقط باعث خشکی و کنده شدن پوست می شوند. انواع دیگر اعضای درونی را نیز دچار مشکل می کنند. بیشتر انواع ایکتیوز بسیار نادر هستند. دو نوع رایج تر آن عبارتند از:
1. ایکتیوز ولگاریس
تقریبا از هر ۲۵۰ نفر ۱ نفر را مبتلا می کند.
2. ایکتیوز ارثی وابسته به جنسیت
از هر ۶۰۰۰ نفر یک نفر را مبتلا کرده و فقط در مردان ایجاد می شود.
عوامل ایجاد ایکتیوز
ایکتیوز می تواند ارثی یا اکتسابی باشد. انواع ارثی در اثر جهش یا تغییرات ژنی به وجود می آید.
ایکتیوز ارثی
جهش در ژن های برخی پروتئین های پوستی محافظ را تحت تاثیر قرار می دهد. گاهی این جهش ازم ادر و پدر به فرزند منتقل می شود و گاهی ممکن است جهش در جنین ایجاد شده باشد. برخی افراد تنها حامل ژن معیوب هستند اما هیچ علائمی نشان نمی دهند. ایکتیوز اکتسابی در بزرگسالی ایجاد می شود و پزشکان دلیل آن را نمی دانند.
ایکتیوز اکتسابی
افراد مبتلا مشکلات دیگری نیز دارند همچون:
-
تیروئید کم کار -
مشکلات کلیوی -
سارکوئید، بیماری نادری که منجر به ایجاد نواحی ملتهب در اندام های داخلی می شود -
سرطان هایی مانند لنفوم هوچکین -
آلودگی با ویروس HIV
همچنین بخوانید: علائم و نشانه های درست در تشخیص سریع کم کاری تیروئید کدامند؟
برخی از داروها نیز ممکن است منجر به آغاز بیماری شوند:
-
بعضی داروهای ضد سرطان -
برخی داروهای ضد HIV -
نیکوتینیک اسید که در درمان کلسترول بالا تجویز می شود.
نشانه های ایکتیوز (ماهیاک)
علائم در نوع ارثی هنگام تولد یا در چند ماهگی بروز پیدا می کند. قطعات پوستی فقط در برخی نقاط بدن به وجود می آیند مانند:
-
تنه -
معده -
باسن -
پاها -
صورت -
پوست سر
این قطعات می توانند سفید، طوسی یا قهوه ای تیره باشند. ترک های سطحی یا عمیق نیز روی این نواحی دیده می شود. شدت علائم در هوای گرم کاهش می یابد.
سایر علائم عمومی عبارتند از:
قرمزی پوست _ تاول پوستی _ پوسته ریزی _ خارش _ درد _ خطوط روی کف دست و پا _ کشیدگی و سفتی پوست طوری که حرکت را مشکل می کند .بسیاری از مبتلایان همزمان از اگزما نیز رنج می برند.
همچنین بخوانید: درمان تاول پوست چگونه است؟
آزمایش ابتلا به بیماری ماهک
در برخی افراد شدت علائم کمتر است که میتوان با استفاده از تست بزاق یا نمونه برداری از ضایعات پوستی در این افراد ابتلا به ایکتیوز را بررسی نمود.
عوارض بیماری ماهیاک
کنده شدن پوسته ها و خشکی شدید عوارض زیر را به وجود می آورد:
-
عفونت -
کم آبی بدن -
مسدود کردن غدد عرق و افزایش حرارت بدن -
رشد کند موها خصوصا روی سر -
کاهش بینایی به دلیل آسیب به قرنیه -
مشکلات مغز و سیستم عصبی -
افزایش کالری سوزی به دلیل فعالیت بیشتر بدن جهت تولید پوست جدید
در مردان مبتلا، ریسک موارد زیر بیشتر خواهد بود:
-
سرطان بیضه -
بیضه مخفی -
کاهش تعداد اسپرم
همچنین بخوانید: چگونه سرطان بیضه را تشخیص و درمان کنیم ؟
تشخیص بیماری پوستی ایکتیوز
افتراق ایکتیوز اکتسابی از خشکی پوست دشوار نیست. گاهی سابقه‌ای از ایجاد بیماری در بعضی فصول سال، استفاده از دیورتیک‌ها، حمام کردن بیش از حد و استفاده از صابون‌ها در تشخیص کمک‌کننده است.
از طرفی خشکی پوست به درمان‌های ساده مثل کرم‌های نرم‌کننده جواب می‌دهد در حالی که ایکتیوز نیاز به درمان‌های اختصاصی دارد و گاهی بیوپسی جهت افتراق کمک می‌کند که در پوست خشک افزایش ضخامت اپیدرم همراه پاراکراتوز فوکال و هیپرگرانولوز را نشان می‌دهد در صورتی که در ایکتیوز اکتسابی عدم وجود لایهٔ گرانولر یا کاهش ضخامت وجود دارد، اپیدرم طبیعی است یا آتروفی مختصری دارد.
آیا ایکتیوز درمان قطعی دارد؟
متاسفانه با توجه به تلاش پزشکان و محققان هیچ گونه درمانی برای ایکتیوز یافت نشده است و مرطوب نگه داشتن بدن تنها راهی است که بیماران باید انجام دهند تا بیماری شدت پیدا نکند، اما تحقیقات برای پیدا کردن راه‌های درمانی و بهبود روش‌های درمانی گذشته ادامه دارد.
درمان بیماری ایکتیوز
اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد اما با استفاده از مراقبت ها می توان از شدت علائم و عوارض آن کاست:
استفاده روزانه از کرم، لوسیون یا پماد های مخصوص و قوی.
این محصولات باید حاوی ترکیبات باشند از قبیل: لانولین، آلفا هیدروکسی اسیدها، اوره، پروپیلن گلیکول، سرامیدها یا کلسترول . بلافاصله پس از حمام یا شستشو از کرم های مرطوب کننده استفاده کنید زیرا به حفظ رطوبت کمک می کند .اسکراب ملایم پوست برای ریختن و از بین رفتن لایه های ضخیم پوست های مرده .
لایه برداری با کرم یا پمادهای حاوی سالیسیلیک اسید، گلیکولیک اسید یا لاکتیک اسید . در موارد خشکی شدید که با کرم و پماد کنترل نمی شود داروهای خوراکی نظیر رتینوئید ها تجویز می شوند. البته خود این داروها نیز عوارضی مانند ضعف بافت استخوانی، خشکی دهان یا مشکلات معده دارند
در کنار مراقبت های جسمانی، کمک گرفتن از مشاور و روان درمانگر در بهبود عوارض روحی و روانی ناشی از این بیماری ضروری است.
همچنین بخوانید: لوسیون بدن چیست و چه فوایدی دارد؟