آشنایی با بیماری روزئولا و راه درمان آن
روزئولا اینفانتوم یا سرخ جوش نوع ویروسی خفیف و شایعی از گروه بیماری‌های هرپسی است که باعث تب و راش پوستی در نوزادان و خردسالان می‌شود.
روزئولا دیگر عفونت‌های هرپسی مانند تبخال، آبله مرغان یا زونا را به دنبال ندارد. کودک دچار سرخ‌جوش تا چند روز کسالت دارد یا علائم او آن‌قدر ضعیف است که عفونت مشخص نمی‌شود.
روزئولا یا بیماری گل سرخ عموماً در کودکان ۶ ماهه تا ۲ ساله مشاهده می‌شود. ۹۵ درصد کودکان تا سن دو سالگی دچار عفونت روزئولا می‌شوند. این بیماری معمولاً ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد و به هیچ درمان خاصی نیاز ندارد. استراحت مطلق، مصرف مایعات و داروهای تب‌بر درمان متداولی است که برای روزئولا پیشنهاد می‌شود.
اگر علائم روزئولا را در فرزندتان مشاهده می‌کنید و نگران سلامتی او هستید، توصیه می‌کنیم به متخصص اطفال مراجعه کنید. متخصص اطفال کودک را معاینه می‌کند، پس از تشخیص بیماری داروی مناسب را برای کاهش تب تجویز می‌کند و شما را برای مراقبت از کودک در خانه راهنمایی می‌کند.
علل روزئولا
دو ویروس شایع و مرتبط به هم، یعنی ویروس هرپس انسانی (HHV) نوع ۶ و نوع ۷ عامل ابتلا به روزئولا هستند. این ویروس‌ها از همان خانواده ویروس‌های هرپس سیمپلکس یا تبخال (HSV) هستند، اما این دو نوع باعث تبخال و عفونت‌های ناحیه تناسلی نمی‌شوند.
عامل‌های خطر روزئولا
نوزادان بزرگتر بیشتر در معرض ابتلا به روزئولا هستند، چون هنوز بدنشان فرصت لازم پیدا نکرده است تا برای مقابله با ویروس‌های بی‌شمار پادتن (آنتی بادی) تولید کند.
نوزادان در رحم مادر پادتن را از مادرشان دریافت می‌کنند و این پادتن از آنها در برابر ابتلا به عفونت‌هایی مانند روزئولا محافظت می‌کند. اما این ایمنی به مرور زمان کاهش می‌یابد. بیماری گل سرخ در بازه سنی ۶ تا ۱۵ بالاترین شیوع را دارد.
نشانه‌ها و علائم روزئولا
تب
روزئولا معمولاً با تب بالا و ناگهانی، غالباً بیشتر از ۳۹٫۴ درجه سانتیگراد، شروع می‌شود. گلو درد خفیف، آبریزش بینی یا سرفه نیز همراه با تب یا پس از آن در برخی کودکان مشاهده می‌شود. گاهی علاوه بر تب غدد لنفاوی گردن کودک نیز ورم می‌کند. تب سه تا پنج روز ادامه دارد و در این مدت کودک بی‌قرار و عصبی است و کمتر از معمول غذا می‌خورد.
تب بالا غالباً ناگهان پایین می‌آید و همزمان با قطع شدن تب راش پوستی برآمده یا صاف صورتی متمایل به قرمزی روی بالاتنه ایجاد می‌شود. این تب سریع بالا رونده حمله تشنج ناشی از تب را در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از خردسالان دچار روزئولا به دنبال دارد. نشانه‌های تشنج ناشی از تب عبارت است از:
-
بیهوش شدن -
تکان خوردن یا لرزیدن بازوها، پاها یا صورت به مدت ۲ تا ۳ دقیقه -
از دست دادن کنترل مثانه یا روده -
راش
معمولاً، اما نه همیشه پس از پایین آمدن تب راش پوستی شروع می‌شود. راش از تعداد زیادی لکه یا نقطه صورتی رنگ کوچکی تشکیل می‌شود که معمولاً صاف و گاهی برآمده هستند و حلقه سفید رنگی دور بعضی از آنها دیده می‌شود. راش به طور معمول از روی قفسه سینه، پشت بدن و شکم شروع می‌شود.
سپس در گردن و دست‌ها نیز پخش می‌شود و ممکن است به پاها و صورت نیز برسد. راش بدون خارش و بدون درد از چند ساعت تا چند روز استمرار دارد و پس از آن محو می‌شود. دیگر نشانه‌ها و علائم روزئولا عبارت است از:
-
عصبی و بی‌قرار بودن نوزادان و کودکان -
اسهال خفیف -
کاهش اشتها -
متورم شدن پلک‌ها
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
کودک شما ممکن است به دنبال تب بالا دچار تشنج شود. اما احتمال بروز این عارضه ضعیف می باشد. اگر کودک شما به حمله تشنجی غیر قابل توجیهی دچار شد، فورا با پزشک تماس حاصل فرمایید. در موارد زیر حتما با متخصص کودک خود تماس بگیرید:
-
وجود تب بالای بیش از 39.4 درجه -
ابتلای کودک به روزئولا و تداوم تب به مدت بیش از هفت روز -
عدم برطرف شدن راش ها بعد از گذشت سه روز
اگر سیستم ایمنی مختل شده باشد و فرد در تماس با فرد آلوده به ویروس روزئولا قرار گیرد، باید با پزشک تماس حاصل فرمایید. بیماری روزئولا در بزرگسالان می تواند شدیدتر از کودکان باشد، بنابراین مانیتور کردن عفونت بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
علت و عوارض بیماری روزئولا
شایع ترین علت بروز بیماری روزئولا، ویروس هرپس انسانی نوع 6 می باشد، اما سایر انواع این ویروس مانند ویروس هرپس انسانی نوع 7 نیز می تواند منجر به ایجاد بیماری روزئولا شود. بر خلاف سایر بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی معمولی، بیماری روزئولا از طریق تماس با ترشحات تنفسی فرد آلوده و یا بزاق او منتقل می شود.
بنابراین باید توجه داشت بیماری روزئولا، واگیردار است. برای مثال کودک سالمی که لیوان خود را با کودک مبتلا به بیماری روزئولا به اشتراک می گذارد، می تواند در تماس با ویروس روزئولا قرار گیرد.
بیماری روزئولا واگیردار است، حتی اگر راش پوستی بروز نکند. این بدان معناست که بیماری روزئولا می تواند از کودک آلوده ای که ظاهرا تنها به تب خفیفی دچار است منتقل شود. اگر کودک شما در تماس با کودک دیگری باشد که به بیماری روزئولا دچار شده است، باید مراقب بروز علائم بیماری روزئولا در فرزند خود باشید.
آبله مرغان و سایر بیماری های ویروسی شایع در دوران کودکی می تواند به سرعت منتقل شود، اما بیماری روزئولا به ندرت منجر به بروز شیوع وسیع می گردد. بیماری روزئولا می تواند در هر زمان از سال بروز کند.
فاکتورهای خطر بیماری روزئولا :
نوزادان بزرگتر بیشتر در خطر ابتلا به بیماری روزئولا قرار دارند، زیرا بدن آن ها هنوز نمی تواند آنتی بادی های موثری را علیه ویروس ها تولید کند. نوزادانی که به تازگی متولد شده اند
هنوز آنتی بادی های مناسبی که از مادرشان دریافت کرده اند را همراه دارند و به این ترتیب از آلودگی با ویروس هایی مانند ویروس روزئولا در امان اند. اما این ایمنی در طول زمان کاهش می یابد. شایع ترین سن برای ابتلا به بیماری روزئولا، 6 تا 15 ماهگی می باشد.
عوارض بیماری روزئولا
در برخی موارد کودک مبتلا به بیماری روزئولا ممکن است به دلیل افزایش ناگهانی دمای بدن به تشنج دچار شود. اگر چنین عارضه ای روی دهد، کودک به مدت کوتاهی هوشیاری خود را از دست می دهد و پاها، سر و دست های خود را به مدت چند ثانیه تکان خواهد داد.
همچنین ممکن است به طور موقت قدرت کنترل روده و یا مثانه را از دست دهد. اگر کودک شما به تشنج دچار شود، فورا باید به پزشک مراجعه کنید. اگر چه تشنج ناشی از تب بالا ترسناک و دلهره آور می باشد، اما به ندرت می تواند مضر باشد. عوارض بیماری روزئولا بسیار نادر است. در اغلب کودکان سالم، بیماری روزئولا در مدت زمان کوتاهی ریکاروی می شود.
نگرانی هایی در ارتباط با افرادی که به ضعف در سیستم ایمنی دچارند:
بیماری روزئولا بیشتر در افرادی نگران کننده است که به ضعف در سیستم ایمنی دچارند، مانند افرادی که اخیرا تحت انجام عمل پیوند عضو قرار گرفته اند. این افراد ممکن است در تماس با فرد مبتلا به بیماری روزئولا قرار گیرند یا ممکن است عفونت قبلی در آن ها دوباره عود کند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند به عفونت های شدید تری دچار خواهند شد.
افرادی با سیستم ایمنی ضعیف که در تماس با ویروس روزئولا قرار می گیرند، ممکن است عوارض خطرناکی را در اثر ابتلا به عفونت تجربه کنند. برخی از این عوارض خطرناک عبارت است از ذات الریه یا انسفالیت. (انسفالیت مغز به بروز التهاب خطرناک در مغز اشاره دارد)
تشخیص بیماری روزئولا
بیماری روزئولا می تواند به سختی تشخیص داده شود، زیرا علائم بیماری روزئولا در ابتدا بسیار شبیه سایر بیماری هایی می باشد که در دوران کودکی شایع می باشند. اگر کودک شما به تب دچار باشد، اما علائمی از سرماخوردگی، عفونت گوش، گلودرد یا سایر شرایط وجود نداشته باشد، پزشک منتظر بروز راش ها خواهد ماند.
پزشک به شما خواهد گفت که ممکن است کودک در خانه دچار راش گردد. بروز راش ها تشخیص روزئولا را تایید می کند. در برخی موارد می توان آزمایش خون را برای تشخیص آنتی بادی ضد روزئولا انجام داد.
در صورتی که راش های ایجاد شده روی بدن کودک شما ظرف چند روز از بین نرفت و یا اگر تب کودک بیش از یک هفته ادامه داشت و یا از 39.4 درجه تجاوز کرد، باید به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. در ادامه اطلاعاتی وجود دارد که شما را برای ملاقات با پزشک آماده می کند:
اطلاعات کلیدی از جمله سایر بیماری هایی که کودک بدان مبتلا و تحت درمان می باشد و هرگونه دارویی که اخیرا استفاده شده است را یادداشت بفرمایید.منابع احتمالی عفونت برای مثال تماس با کودکی که دچار تب بالا و یا راش بوده است نیز حائز اهمیت می باشد.
پزشک احتمالا سوالاتی را از شما خواهد پرسید. برخی سوالات پزشک در مورد بیماری روزئولا عبارت است از:
-
کودک شما چه علائمی دارد؟ -
چه زمان متوجه بروز این علائم شدید؟ -
آیا علائم کودک شما در طول زمان بهتر شده و یا بدتر شده است؟ -
آیا کودک شما اخیرا در تماس با کودکی بوده است که به تب بالا دچار بوده و یا راش داشته است؟ -
آیا کودک شما تب داشته است؟ تب او چقدر بوده است؟ -
آیا کودک شما به اسهال مبتلا شده است؟ -
آیا کودک شما همچنان به خوردن و نوشیدن ادامه می دهد؟ -
آیا شما درمان های خانگی را برای رفع علائم امتحان کرده اید؟ آیا این درمان ها کمکی کرده است؟ -
آیا کودک شما اخیرا به بیماری دیگری نیز مبتلا شده است؟ -
آیا کودک شما در مهد کودک نگهداری می شود؟ -
آیا چیز دیگری وجود دارد که شما را نگران کرده است؟
قبل از ملاقات به پزشک کودک خود را تشویق کنید تا به اندازه کافی استراحت کرده و از مایعات استفاده کند. شما ممکن است بتوانید ناراحتی های مربوط به تب را با استفاده از کمپرس آب سرد تخفیف دهید.
از پزشک سوال نمایید آیا استفاده از داروهای ضد تب که بدون نسخه می توان آن ها را تهیه کرد، برای کودک بی خطر است یا خیر؟
درمان بیماری روزئولا
درمان بیماری روزئولا عمدتا مبتنی بر استراحت کافی می باشد. دوره درمان روزئولا معمولا یک هفته بعد از شروع تب می باشد. استفاده از داروهای تب بر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می تواند تب را کاهش دهد. باید توجه داشت استفاده از آسپرین برای درمان بیماری روزئولا در کودکان و نوجوانان باید با احتیاط باشد.
اگر چه آسپرین در کودکان بالای سه سال تایید شده است، اما کودکان و نوجوانانی که از آبله مرغان جان به در برده اند و یا علائمی شبیه به آنفولانزا دارند، هرگز نباید از داروی آسپرین استفاده کنند. این بدان دلیل است که مصرف آسپرین احتمال بروز سندرم ری را به همراه دارد. سندرم ری بیماری بسیار خطرناکی می باشد، که ممکن است در برخی کودکان بروز کند.
بیماری روزئولا درمانی ندارد، اگر چه برخی پزشکان ممکن است داروهای ضد ویروس مانند گان سیکلوویر را برای بیمارانی نسخه کنند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. آنتی بیوتیک ها در درمان بیماری های ویروسی مانند بیماری روزئولا موثر نیستند.
درمان های خانگی برای بیماری روزئولا:
ویروس روزئولا نیز مانند تمام ویروس ها، دوره ای دارد. زمانی که تب فروکش کند کودک احساس بهتری خواهد داشت. اما تب می تواند سبب احساس ناراحتی در کودک شود. بهتر است تب کودک را در خانه و بر اساس توصیه های پزشک کنترل کنید.
استراحت مناسب: به کودک خود فرصت دهید تا زمان رفع تب در بستر بماند.
مصرف کافی مایعات: کودک خود را برای نوشیدن مقدار کافی آب و مایعات تشویق کنید، تا از بروز دهیدراسیون جلوگیری شود. به هنگام مصرف نوشیدنی های کربوهیدارته گازدار می توانید گاز آن را خارج کنید. با تکان دادن نوشیدنی گازدار می توانید گاز آن را خارج کنید.
پارچه ای مرطوب را روی سر کودک قرار دهید تا به این ترتیب تب فروکش کند: از قرار دادن یخ یا آب یخ اجتناب کنید، زیرا سبب بروز لرز در کودک می شود.درمانی برای راش های مربوط به روزئولا وجود ندارد: این راش ها در طول زمان به طور خود به خود محو می شوند.
پیشگیری از بیماری روزئولا
از آن جا که واکسنی برای پیشگیری از بیماری روزئولا وجود ندارد، بهترین نکته برای پیشگیری از بیماری روزئولا جلوگیری از انتشار آن می باشد. اگر کودک شما به بیماری روزئولا دچار شده است او را تا زمان برطرف شدن تب دور از سایر کودکان نگاه دارید.
اغلب افراد زمانی که وارد مدرسه می شوند، نسبت به روزئولا آنتی بادی هایی را در بدن خود می سازند که این آنتی بادی ها آن ها را از ابتلای مجدد به عفونت محافظت می سازد.
حتی اگر یکی از اعضای خانواده در تماس با ویروس باشد باید اطمینان حاصل کنید همه افراد خانواده دست های خود را به دقت بشویند و از انتشار ویروس به افرای که ایمن نیستند اجتناب کنید.افراد بالغ آلوده می توانند ویروس روزئولا را به کودکان انتقال دهند.
نکات مهم:
بیماری روزئولا سبب می شود کودک شما چند روز در خانه بماند. بنابراین بهتر است در منزل کنار کودک خود بمانید و فعالیت هایی را ترتیب دهید که کودک تان از انجام آن لذت ببرد.
اگر کودک شما بیمار بوده و شما نمی توانید از کار خود مرخصی بگیرید، بهتر است از یکی از بستگان یا دوستان بخواهید در کنار کودک شما بماند.