حساسیت تماسی پوست و عوامل ایجاد کننده آن
حساسیت تماسی که به عنوان درماتیت تماسی نیز شناخته می شود نوعی التهاب پوست است که در صورت تماس مستقیم با ماده محرک خارجی یا ایجاد کننده حساسیت بروز می‌کند؛ موادی مثل صابون، مواد آرایشی، جواهر یا لباس‌هایی از جنس پلاستیک. این قرمزی‌ها، واگیر‌دار یا خطرناک نیستند، ولی می‌توانند آزاردهنده باشند. حساسیت تماسی فقط سطح پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در صورت ابتلا به حساسیت تماسی، پزشک با توجه به عوامل مختلف و نیز شرایط خود بیمار، درمان مناسب را تجویز می‌کند. چیزی که در این میان مهم است، علت ایجاد علائم، شدت علائم، سن و سلامت عمومی بدن بیمار است.
در واقع، اولین گام در درمان حساسیت تماسی، شناسایی ماده آلرژن و محرک و دوری از آن ماده است. گزینه‌های درمانی که پزشک مورد استفاده قرار می‌دهد، علاوه بر دوری از ماده محرک، شامل دارو درمانی، استفاده از محلول‌ها و سایر روش‌ها نیز میشود.
علت حساسیت تماسی
چیزی پوست شما را لمس می کند و سیستم ایمنی بدن شما فکر می کند که مورد حمله قرار گرفته است. بدن پاسخ شدید می دهد و برای کمک به مبارزه با مهاجم آنتی بادی می فرستد. نام این حساسیت است. در نتیجه در جایی که آن ماده بر روی پوست شما مالیده شده است قرمزشده و خارش ایجاد می شود.
دکتر شما این حساسیت را حساسیت تماسی می نامد. افرادی که حساسیت دارند، به چیزهایی که دیگران به زحمت به آن واکنش نشان می دهند. این بثورات به نظر می رسد که مانند حساسیت تماسی باشند، اما آن می تواند تنها با یک لمس مختصری از مقدار کمی اتفاق بیافتد.
هر چیزی از گیاهان مانند پیچک سمی به رنگ و رایحه ی موجود در محصولات روزمره ممکن است عامل ایجاد حساسیت باشد. شما همچنین می تواند یک واکنش حساسیتی به چیزی در هوا که بر روی پوست شما می نشیند ، مانند گرده گیاهان، اسپری های شیمیایی و پودرها، الیاف، یا دود سیگار داشته باشید. حساسیت پوستی تماسی هوابرد بیشتر روی پلک شما، سر و گردن اتفاق می افتد. تشخیص آن برای پزشکان بسیار سخت است .حساسیت پوست همچنین می تواند باعث کهیر و تورم عمیق در پوست شود.
اگر شما نمی توانید از عوامل حساسیت زای خود اجتناب کنید، شما معمولا می توانید بثورات را درمان و خارش را کاهش دهید. و شما نمی توانید آن را به هیچ کس دیگری انتقال دهید.
علت ابتلا به حساسیت تماسی، همان‌طور که اشاره کردیم تماس مستقیم با بسیاری از محرک‌ها و آلرژن‌هاست. از این محرک‌ها می‌توان به صابون‌ها و مواد شوینده قوی، محصولات پاک‌کننده پوستی ، لوازم آرایشی، دئودورانت‌ها (مواد برطرف‌کننده بوی بد بدن)، لباس‌ها و کفش‌ها، مواد پلاستیکی و لاتکس، جواهرات، عطرها، برخی از گیاهان مانند پیچک سمی، برخی محلول‌های پزشکی مانند آنتی‌هیستامین‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها اشاره کرد.
بعضی از افراد هم به خاطر شغلی که دارند، ممکن است به آب، مواد شیمیایی، مواد سوختی، رنگ، مواد پاک‌کننده، محلول‌های صنعتی، گرد و غبار یا سایش نیز حساسیت داشته باشند.
بهبود این حساسیت معمولا روزها و هفته‌ها طول می‌کشد و فقط وقتی به طور کامل از بین می‌رود که پوست دیگر به هیچ وجه در تماس با ماده حساسیت‌زا یا محرک قرار نگیرد. حساسیت تماسی معمولا نقاط خارش‌داری را برجا می‌گذارد که سطح وسیعی را درگیر می‌کند و حالت سوختگی ایجاد میشود. در این حالت، سطحی که بیشتر با ماده محرک در تماس بوده، بیشتر درگیر میشود.
عوامل ایجاد کننده حساسیت تماسی
حداقل ۱۰ روز طول می کشد که پس از اولین تماس نسبت به چیزی حساس شوید. حتی ممکن است شما قبل از اینکه به چیزی واکنش حساسیتی بدهید سالها قادر به لمس آن باشید.
اما هنگامی که در شما حساسیت ایجاد شد، شما می توانید در عرض چند دقیقه پس از تماس با آن یک واکنش داشته باشید. یا واکنش حساسیتی ممکن است یک یا دو روز طول بکشد.
شایع ترین عوامل ایجاد حساسیت تماسی پوست عبارتند از:
-
نیکل، یک فلز مورد استفاده در جواهرات و عامل ایجاد جرقه در لباسهای جین -
آرایش کردن، لوسیون ها، صابون ها و شامپوها -
کرمهای ضد آفتاب و اسپری کردن در زیر لباس -
داروهایی که شما بر روی پوست خود قرار می دهید، مانند آنتی بیوتیک ها و یا کرم های ضد خارش -
عطرها -
محصولات پاک کننده -
گیاهان، از جمله پیچک سمی -
لاتکس، که در تمام چیزهای چسبناک مانند دستکش های پلاستیکی ، الاستیک در لباس، کاندوم و بالن استفاده می شود. -
برخی از مواد شیمیایی تنها زمانی که بر روی پوست شما قرار بگیرند و در مقابل نور خورشید واکنش حساسیتی ایجاد خواهند کرد.
اگر شما یک بیماری پوستی مانند اگزما (التهاب پوستی آتوپیک)، التهاب در پایین پاها به دلیل گردش خون ضعیف و خارش در بخش های به خصوصی از بدن خود دارید یا اینکه اغلب موقع شنا دچار گرفتگی گوش می شوید، بیشتر احتمال دارد که یک حساسیت پوستی خاص داشته باشید.
دلایل مختلف بروز التهاب پوستی
حساسیت تماسی بسته به علت ایجاد کننده ی آن به دو دسته تقسیم میشود: درماتیت تماسی تحریکی و درماتیت تماسی آلرژیک.
حساسیت تماسی تحریکی، شایع‌ترین نوع درماتیت است و حدود 80 درصد درماتیت‌ها را شامل میشود. این نوع درماتیت از تماس مکرر پوست با موادی مثل صابون، لوازم آرایشی یا دئودورانت‌ها ایجاد میشود. تماس با این مواد باعث ایجاد قرمزی، خشکی و خارش در پوست میشود که معمولا روی دست‌ها، انگشت‌ها و صورت بروز می‌کنند.
موادی مثل اسیدهای قوی و سفیدکننده‌ها، مهم‌ترین موادی هستند که پس از استفاده باعث ایجاد درماتیت تماسی تحریکی می‌شوند، چون این مواد چربی و موانع محافظت‌کننده را از سطح پوست حذف می‌کنند. علائم آن بیشتر شامل قرمزی، خارش، پوسته پوسته شدن، تورم، تاول، خشکی، فلسی شدن، ضخیم شدن و احساس حرارت در نقطه تماس میشود. در موارد شدیدتر، تاول‌های شدید و زخم‌های باز ایجاد میشود. بیشتر افرادی که با آب در تماسند، مانندآرایشگرها و تولیدکنندگان مواد غذایی، بیشتر به این نوع درماتیت مبتلا می‌شوند.
حساسیت تماسی آلرژیک، نوعی درماتیت است که از واکنش نسبت به مواد آلرژن ایجاد میشود و در نهایت در بدن واکنش ایمنی ایجاد می‌کند و باعث التهاب پوست میشود. انواع مختلف داروها، آفت‌کش‌ها، لوازم آرایشی، افزودنی‌های غذایی، مواد شیمیایی تجاری، مواد پلاستیکی و لاتکس و تمام موادی که به نوعی باعث بروز حساسیت می‌شوند، می‌توانند باعث بروز این نوع درماتیت شوند. بعضی از افراد حتی به نیکل موجود در انواع جواهرات حساسیت دارند.
این نوع درماتیت به ناحیه‌ای از پوست محدود میشود که در تماس با آلرژن قرار می‌گیرد؛ مانند دست و صورت. در واقع، چند سال طول می‌کشد تا آلرژی ایجاد شود و زمانی که این حساسیت ایجاد شود، تا آخر عمر در فرد باقی می‌ماند و کوچک‌ترین تماس با ماده آلرژن می‌تواند باعث بازگشت حساسیت پوستی شود. علائم آن از خفیف تا شدید متغیر و مثل درماتیت تماسی تحریکی است. تشخیص آن هم از طریق آزمایش انجام میشود.
پیشگیری از حساسیت تماسی
موثرترین راه مقابله با انواع درماتیت، پیشگیری از بروز آنهاست. چون در حساسیت تماسی شروع واکنش بستگی به ماده آلرژن دارد، تشخیص و شناسایی این ماده یا مواد و دوری از آنها بسیار مهم است. این تشخیص معمولا از طریق آزمایش‌های روی پوست انجام میشود. خود بیمار هم در این زمینه می‌تواند نقش مهمی داشته باشد، به این ترتیب که هنگام بروز درماتیت، علائم آن و مدت زمانی را که آن علائم باقی می‌مانند یادداشت کنید. فهرستی از تمام داروها شامل ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و … تهیه کنید. بهتر این است که ظرف دارو را با دستور مصرف آن نگه دارید. این کارها می‌تواند به شناسایی زودتر ماده محرک یا آلرژن کمک شایانی کند.
در پیشگیری، رعایت این نکات می‌تواند موثر باشد:
-
جایگزینی مواد شیمیایی ایمن‌تر باعث کاهش خطر ابتلا به درماتیت میشود. -
در کارهای خانه برای جلوگیری از تماس با محلول‌های پاک‌کننده، از دستکش‌های نخی یا پلاستیکی استفاده کنید. -
افرادی که بسته به شغل خاص خود با این گونه مواد سر و کار دارند، بهتر است از لباسهای آستین بلند، شلوارهای بلند و دستکش برای جلوگیری از تماس با مواد محرک استفاده کنند. -
از کرم یا ژل‌های سدکننده برای ایجاد یک لایه محافظ روی پوست استفاده کنید. از یک مرطوب‌کننده هم برای حفظ رطوبت خارجی پوست و جلوگیری از تبخیر آن استفاده کنید. -
از صابون‌های نرم و لباسهای نخی استفاده کنید تا پوست بدن‌تان تحریک نشود. -
از صابون‌های ملایم بدون رنگ و بو استفاده کنید و از حمام رفتن زیاد بپرهیزید.
به یاد داشته باشید که اگر ماده ایجاد کننده ی درماتیت تماسی از بین برود و پوست دوباره در معرض آن ماده قرار نگیرد، راش‌های پوستی احتمالا در کمتر از دو هفته از بین می‌روند. ولی در صورت ادامه تماس با مواد محرک، ممکن است بیماری مزمن و در مقابل درمان مقاوم شود.
آزمایشات حساسیت تماسی
پزشک شما می تواند بررسی کند تا ببیند که ممکن است شما به چه چیزواکنش میددهید، اما پیدا کردن علت دقیق ممکن است کار مشکلی باشد. تست پوستی تنها می تواند نشان دهد که شما به چه چیزی حساس هستید. آنها نمی تواند بگوید چه چیزی پوست شما را در یک نقطه خاص و در یک روز خاص لمس کرده است.
پزشکان پوست اغلب از آزمون های TRUE استفاده می کنند. این مجموعه ای از سه پانل است که پزشک پیش از بسته بندی به پشت شما می چسباند. هر پانل کوچکتر از یک اسکناس یک دلاری است و ۱۲ تکه با نمونه هایی از عوامل حساسیت های ممکن دارد. شما به مدت ۲ روز آنها را می پوشید، و پس از آن او به آنها را جدا کرده و چک می کند که ببینید شما هیچ گونه واکنشی داشته اید. ممکن است نیاز باشد شما چند بار دیگر بازگزدید، همچنین به این دلیل که از برخی از واکنش ها می تواند بعد از ۱۰ روزدیگر نشان داده شوند.
از آنجایی که ممکن است شما به چیزدیگری که در آزمون استاندارد TRUE نیست حساسیت داشته باشید، پزشک شما همچنین ممکن است بخواهد پک آزمایشات بیشتری از مواد مربوط به کارتان، خانه، یا سرگرمی هایتان انجام دهید.
اگر شما یک واکنش خفیف در هر بسته ی تستی داشته اید، ممکن است شما نیاز به پیگیری با ROAT داشته باشید و یا اینکه تستکاربردی باز را تکرار کنید. این یک ایده مشابه است، اما شما به جای دکتر تست را خودتان انجام دهید.
شما تست حساسیت زای مشکوک را مانند کرم های ضد آفتاب خود در چند روز، چند بار در یک نقطه روی پوستتان قرار خواهید داد. این کارمی تواند به تایید و یا رد کردن حساسیت شما کمک کند.
آزمون dimethylglyoxime کمک می کند تا اهداف فلزی را که به اندازه کافی نیکل برای ایجاد یک واکنش حساسیتی دارند پیدا شوند. دکتر پوست شما می تواند همه چیز در محل کارش تست کند، و یا اینکه شما می توانید یک کیت برای آزمایش طلا و دیگر موارد را خودتان خریداری کنید.
درمان حساسیت تماسی
بسته به شدت حساسیت تماسی، درمان با دارو نیز ممکن است توصیه شود. بیشتر اوقات این داروها به طور مستقیم روی پوست استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، در موارد خفیف می‌توان از روغن، کرم و محلول‌های آماده موضعی برای کاهش خارش، قرمزی، پوسته شدن و تورم استفاده کرد. در موارد خفیف از کمپرس‌های سرد یا لباسهای مرطوب هم استفاده میشود، اما در موارد شدید، پزشک از طریق تجویز داروهای استروئیدی قوی‌تر مانند کورتیکواستروئیدها که به صورت موضعی، خوراکی یا تزریقی وجود دارند، سعی در کنترل عارضه می‌کند.
از درمان‌های دارویی دیگر می‌توان به درمان با آنتی‌هیستامین‌ها اشاره کرد که برای کنترل خارش استفاده می‌شوند؛ به طوری که انواع مسکن آن، شب‌ها و انواع غیر مسکن آن در طول روز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مواردی که پوست با گیاهان محرک و حساسیت‌زا برخورد داشته است، پزشکان توصیه می‌کنند که بیمار سطح پوست را به طور کامل با آب و صابون بشوید و لباس‌ها و اشیایی را هم که در تماس با این گیاهان قرار داشته اند، تمیز کند. استفاده از کمپرس‌های آب سرد، آب نمک و شیر هم می‌تواند مفید باشد.
در صورت استفاده از داروهای استروئیدی خوراکی، دوره مصرف دارو را باید کامل کرد، وگرنه راش‌های پوستی (نقاط قرمز رنگ و خارش دار) دوباره عود می‌کنند. در موارد خفیف، داروها برای 3 تا 5 روز و در موارد شدیدتر تا 4 هفته تجویز می‌شوند. همیشه دوره درمان باید کامل شود و در صورت ابتلا به درماتیت‌های مکرر، برای شناسایی علت، حتما باید به یک متخصص آلرژی مراجعه کرد.
درمان های خانگی حساسیت تماسی
بهترین درمان پیشگیری است. چیزی که عامل بثورات شما است را پیدا کنید و از آن جلوگیری کنید. ممکن است شما برای محافظت از پوست خود نیاز به پوشیدن دستکش داشته باشید.
هنگامی که شما یک واکنش حساسیتی دارید، سعی کنید برای جلوگیری از عفونت علائم را کاهش دهید. نخارانید، حتی اگر مقاومت برایتان سخت است. محصولاتی که خارج از بازار به فروش میرسند و داروهای خانگی می توانند به تسکین خارش و توقف تورم کمک کنند:
-
کرم های آنتی بیوتیک -
کرم هیدروکورتیزون -
مرهم هایی مثل لوسیون کالامین -
آنتی هیستامین ها -
کمپرس سرد -
حمام با بلغور جو دوسر -
استفاده از محلول‌های اسیدی ضعیف مانند آب لیمو و سرکه می‌تواند اثرات درماتیت را خنثی کند. -
در صورت گسترش تاول‌ها، کمپرس نم‌دار و سرد 30 دقیقه، روزی سه بار، می‌تواند آن را تسکین دهد. -
از خاراندن بخش‌های آسیب‌دیده خودداری کنید، چون ممکن است عفونت‌های ثانویه ایجاد کند. -
استفاده از کرمهای سدکننده مثل زینک اکسید می‌تواند محافظ پوست باشد و رطوبت پوست را حفظ کند. تمام این راهکارها را تا از بین رفتن علائم ادامه دهید. -
با دکتر خود در مورد اینکه چه چیزی برای خارش مخصوص شما بهتر است گفتگو کنید. به عنوان مثال، کورتیکواستروئیدها برای پیچک سمی ، بلوط و سماق خوب هستند. او همچنین می تواند در صورت نیاز داروهای قوی تر تجویزکند. -
خارش اغلب در عرض چند هفته از بین خواهد رفت. اما شما هنوز هم حساسیت خواهید داشت، اگر پوست شما چیزاشتباه را لمس کند قرمزی و خارش باز خواهد گشت.
بیشترین عوامل حساسیت زای پوستی تهدید کننده زندگی نیستند. اما در برخی از موارد نادر، یک واکنش شدید که anaphylaxis نامیده میشود، ممکن است به سرعت در سرتا سر بدن شما گسترش پیدا کند نفس کشیدن را برایتان سخت کند. اگر لبهای شما شروع به متورم شدن یا خارش کرد و یا احساس تنگی نفس کردید با شماره اورژانس تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید:
حساسیت به دکلره و عوارض ناشی از آن
حساسیت به عسل و علائم آن را بشناسید
حساسیت به بادمجان یک آلرژی غذایی شایع
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم