بیوگرافی سهراب سپهری

مردم کاشان

حرفه من نقاشی است

گاهی با رنگ قفس درست می کنم به تو می فروشم

به آهنگ شقایق که در آن زندانی بود

دل تنهات را تازه کن

چه تخیلی، چه خیالی، … می دانم

پرده ام بی جان است

می دانم، حوض من ماهی ندارد.

سهراب سپهری در ۲۴ مهر ۱۳۰۷ در کاشان به دنیا آمد و چند ماه قبل از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در رشته نقاشی از دانشکده هنرهای زیبا فارغ التحصیل شد. علاقه سهراب به شعر و نقاشی به موازات هم بیشتر شد تا جایی که با مجموعه شعرهایی که منتشر کرد، نمایشگاه های نقاشی او در سراسر تهران برپا می شد و گاه به موازات هم کار می کرد. نمایشگاه‌ها نیز شب‌های شعر برگزار می‌کردند. تلفیق شعر و نقاشی در پرتو گرایش های انزواطلبی و عرفانی قرن بیستم به شعر او حسی هنرمندانه از لاغری و لاغری بخشید و نقاشی او را به نوعی صمیمیت شاعرانه نزدیک کرد.

تخیل آزاد، سوررئالیسم ملایم، جستجوی روابط متعارف اشیا، مفاهیم آمیخته با تخیل از ویژگی های بارز شعر سپهری است. اینها ویژگی هایی است که به گفته برخی او را به گرایش های سبک هندی و توانایی او در مقایسه با بیدل دهلوی شاعر عرفانی و رویاپرداز قرن دوازدهم هندوستان نزدیک کرده است.

سفرهای سهراب در غرب و شرق جهان و بازدید از روم، آتن، پاریس و قاهره، تاج محل و توکیو برای او بیشتر یک سفر معنوی و سفری در روح بود تا گردش و نگاه به جهان و سفر در افق.

او قبل از سفر به هند و ژاپن با اندیشه بودایی و سلامت عرفانی پیشینیان خود آشنا بود.

سفر به ژاپن که برای یادگیری کنده کاری خواند، چیزهای دیگری به او آموخت. اینکه آهنگ های سهراب سپهری گاه در فضای «هایکو» است، اینکه سپهری از داشته هایش دلخوش است و به شهر و دیار و طبیعت آزاده اطراف شهر خودش کاشان پایبند است، هرچند اندک می تواند نتیجه تأثیرپذیری باشد. چنین سفری، بنا بر طبیعت، چه در نقاشی و چه در شعر، دور از این تأثیر نیست.
او به طبیعت چشم دوخته بود و از اطرافیان خود دوری می جست که شاید تنها تعداد کمی از آنها صداقت و اخلاص انسانی بالایی داشتند:

اگر پیش من بیایی

آرام و آهسته بیا تا نروی

چینی ها تنهایی مرا کمرنگ می کنند

علاقه سهراب به مکاتب هنری و فلسفی خاور دور مشهور است. او آگاهانه این علاقه را ابراز کرد. علاقه زیادی به تحصیل فلسفه و دین داشت.

سهراب اولین بار در دهه 1330 به عنوان یک نقاش شناخته شد و از همان زمان شروع به سرودن شعر کرد. اولین مجموعه شعر او «مرگ رنگ» در سال 1330 منتشر شد.

«زندگی از رویا» را در سال 1332 و «آور آفتاب» و «شرق غم» را در سال 1340 ارائه کرد. صدای نیم یوشیا گهگاه در این اولین مجموعه ها شنیده می شد. اما مجموعه های زیر، یعنی «صدای پای آب»، «مسافر» و به ویژه «جلد سبز» که در سال 1346 منتشر شد، چیزی جز صدای معروف او نیست. اما برخی اشعار سپهری رنگ را به آخرین زبان زبان فروغ دیده اند و در نتیجه از برخی جهات شهرت این دو را با هم مقایسه کرده اند.

مجموعه این هفت کتاب به همراه یکی دیگر از کتاب های او به نام «ما هیچیم، ما تماشا می کنیم» که قبلاً منتشر شده است، در سال 1356 در مجموعه ای با عنوان هشت کتاب منتشر شد که از آن زمان تاکنون بارها تجدید چاپ شده است. .
شعر سهراب در ابتدا رد و نقد شد. شاعران و منتقدان فداکار قبل از انقلاب، شعر و سبک شعری او را نکوهش نمی کردند و او را فردی منفی گرا، غیرمسئول و رویگردان از جامعه و مردم معرفی می کردند. اما سهراب این انتقادها و جنجال ها را نادیده گرفت و به کار خود ادامه داد و شروع به نگارش نقاشی کرد.

ربطی به قضاوت دیگران نداشت. انگار می‌دانست روزی می‌رسد که شعرش مورد قبول عموم قرار گیرد. از آنجا آرام و بی صدا راه می رفت و اشراق و ادراک هنری را درک می کرد. تسلیم پرده رنگ و در یک کلام لطافت آب و لطافت آسمان آبی شد.

از نظر آهنگسازی و قالب، شعر او بیشتر آهنگین است. سهراب با استفاده از صداها و کلمات، موسیقی آرام و رویایی، موسیقی می آفریند. شعر سهراب با هیچ شاعر دیگری در هم نمی آمیزد و همین امر هنجار برجسته سبک او را به ویژه در آثار جدیدترش تعیین می کند. ترکیب کلمات و همراهی تصاویر در ترانه های او بدیع و ناب است.

این تصاویر بیش از آن که در طبیعت حس شود در ذهن و روح خواننده احساس می شود و با ادراک انسانی او در می آمیزد. سهراب سپهری در میان بسیاری از شاعران نیمایی پیش از انقلاب شاعری برجسته بود که از همه جنجال های فکری و غربی کناره گیری کرد. برای بسیاری، او بهترین نمونه یک هنرمند واقعی بود. مردی وارسته که بر استعداد و توانایی ذاتی خود تکیه داشت، تنها زندگی می کرد و در این تنهایی به دور از نیرنگ و ریا و نیرنگ بود، گویی از تمام فضایل یک هنرمند راستین و نجیب ایرانی برخوردار بود.

سپهری در 10 اردیبهشت 1359 بر اثر سرطان خون درگذشت. اگرچه شعر او حاوی فضایل از دست رفته انسانی بود، اما در زمان حیاتش چندان مورد پذیرش قرار نگرفت، اما پس از انقلاب و به ویژه از دهه 1350 به بعد، گروهی از شاعران و منتقدان به شعر او روی آوردند و نقد و تفسیری بر شعر او نوشتند.

منبع: پرشین بلاگ