ایرج میرزا معروف به جلال الملک از نوادگان فتحعلی شاه فرزند غلامحسین میرزا از شاعران دربار مظفرالدین میرزا در دوران سلطنت وی بود.
در تبریز به دنیا آمد. در دوران کودکی و نوجوانی زبان و ادبیات فارسی و مقدمات زبان عربی و فرانسه را نزد پدر و معلمش سرکانه فرا گرفت. او از نوجوانی به شعر پرداخته است. او نخستین شعرهای خود را به افتخار امیر نظام گروسی، خادم شاهزاده که نویسنده هم بود، سروده است. ایرج با تشویق امیرنظام زبان فرانسه را در مدرسه دارالفنون تبریز آموخت. در 19 سالگی پدرش را از دست داد و مدیریت خانواده را بر عهده گرفت. مدتی ریاست دارالفنون تبریز را بر عهده داشت.
طبق سنت آن زمان، پیشه پدر را بر عهده گرفت و مدتی به عنوان فخر الشعرا جانشین پدر شد. پس از انقلاب مشروطه از دربار مظفرالدین شاه خارج شد و به خدمت دولت درآمد.
به دلیل حرفه اش در شهرهای مختلف مشغول به کار شد. وی در این سال ها با شاعران معاصر خود از جمله ادیب نیشابوری، ده هدی، بهار، عارف قزوینی و مرزاده عشقی آشنا شد. مضمون اشعار ایرج در این دوره افشای دیکتاتوری حاکمان، تمسخر خرافات و اوهام و هجو ریاکاری است. پس از روی کار آمدن دولت مشروطه، وزارت معارف از شاعران خواست تا اشعاری متناسب با شرایط جدید را برای کتاب های درسی بسازند.
ایرج میرزا ترانه هایی با مضامین اخلاقی و ادای احترام به مقام والدین و ترویج ادبیات و میهن پرستی برای کتاب های درسی ساخت. این ترانه ها که زبانی ساده و روان داشت سال هاست که برای یادگیری کودکان در کتاب های درسی منتشر می شود. از جمله این آهنگ ها قطعاتی مثل ما بچه های این دبستان است که من مادری هستم، پسری که مادر قدرش را می داند. او همچنین حکایات و نوشته های شاعران فرانسوی از جمله نمایشنامه روباه و کلاغ را به فارسی ترجمه و به شعر ترجمه کرد. همچنین ترجمه ای از ایرج میرزا با عنوان تاریخ شوالیه های دنکیشت وجود دارد. ایرج از شاعران دوره مدرن ادبی ایران است.
مجموعه کامل اشعار او پس از مرگش در تهران منتشر شد. ایرج بر اثر سکته قلبی درگذشت و در قبرستان ظهیرالدوله در شمال تهران به خاک سپرده شد. ایرج میرزو را باید یکی از معماران ادبیات نوین کودک ایران دانست. چون آگاهانه برای کودکان شعر می گفت. او مانند دیگر پیشکسوتان این بار در کنار خلق آثار دیگر به ادبیات کودک و نوجوان نیز پرداخت. ایرج میرزا در جریان وقایع انقلاب مشروطه با جریانات روز در عرصه تعلیم و تربیت آشنا شد و تصمیم گرفت برای کودکان شعر بگوید و از این طریق به تربیت آنان بپردازد.
منبع: bitrin