اصول کاشت و تکثیر درخت زبان گنجشک

معرفی درخت زبان گنجشک

زبان گنجشک با نام انگلیسی Weeping ash و نام علمی Fraxinus excelsior از خانواده Oleaceae، درختی خزان کننده و بومی اروپاست که در جوانی تاج پوش آن باز و پوست درخت صاف و خاکستری رنگ است اما وقتی به بلوغ می رسد تاج آن متراکم شده و پوست درخت زبر و با شکافهای عمیق می شود. گلها به رنگ ارغوانی است که قبل از نمایان شدن برگها، گلها شکوفا میشوند. میوه های آن در ابتدا سبز هستند و با رسیدن قهوه ای میشوند. جالب است بدانید که اگر وقتی سبز است اقدام به کاشت آن کنید، سریع جوانه میزند اما اگر میوه قهوه ای کشت شود، 18 ماه طول میکشد تا جوانه بزند.

نام های معمول درخت زبان گنجشک

«درخت ون»، «دردار»، «وند»، «ونو»، «بناو»، «بنو»، «اهر»، «نباوج»، «قوش دیلی»، «تلک وتلکوچی»، «خوش تباخ»، «لسان العصفور»، «لسان العصافیر»و اما به خاطر شکل میوه هایش نام «زبان گنجشک» را برایش برگزیده‌اند.

شکل ظاهری درخت زبان گنجشک

درختی با تاج کروی شکل که در بلوغ تاجی متراکم دارد. این گیاه خزان کننده و طول تنه اصلی آن 2 متر و دارای تاج بلندی نیز است.پوست تنه ی درختان جوان صاف و خاکستری رنگ و با پیر شدن زبر و دارای شکاف های عمیق می شود.

درخت زبان گنجشک شاخه هایی محکم و خاکستری دارد. برگ هایش دندانه مانند و دارای طول 20 تا 35 سانتی متر و با 7 تا 13 برگچه است که هر برگچه به طول 0.8 تا 3 سانتی متر پهنا دارد.

جالب است که گل های درخت زبان گنجشک قبل از باز شدن برگ های نمایان می گردد. بر روی یک درخت هم گل نر و هم گل ماده رشد می کند اما عمر گل های ماده از گل های نر بیشتر است.باد باعث گرده افشانی این گیاه می شود.

میوه این درخت به طول 2.4 تا 4.5 سانتی متر و به پهنای 5 تا 8 سانتی متر و به صورت آویزان می باشد. میوه‌های خشک و بیضی شکلی که کمی نوک تیز می‌شوند و شبیه زبانِ گنجشک هستند.میوه زبان گنجشک «سامار» نیز نامیده می‌شود.

کاشت و تکثیر درخت زبان گنجشک

جهت ازدیاد این گیاه از کاشت بذر استفاده می شود .این درختان از سنین 15 – 20 سالگی شروع به بذردهی کرده و هر 1 – 5 سال یکبار بذر فراوان می دهند. بذور انواع زبان گنجشک حالت سستی بذر دارند، حتما باید قبل از کاشت تحت تیمار قرار بگیرند که با توجه به عامل سستی بذر که نارس بودن جنین و زمستان گذرانی است، باید حد فاصل زمان جمع آوری یعنی حدود اوایل زمستان تا سال بعد را برای 150 تا 300 روز تحت تاثیر تیمار سرد و مرطوب قرار بگیرند. البته قبل از شروع دوره تیمارهای سرد و مرطوب، یک دوره کوتاه مدت تیمار گرم توصیه می شود. این تیمار برای از بین بردن حالت نارس بودن جنین می باشد. با توجه به دوام حیاتی بذور می توان بذرها را برای چندین سال در دماهای سرد و رطوبت کم نگهداری کرد.

فصل مناسب کاشت اواخر تابستان یا اوایل پاییز است تا بذر در بهار سال بعد جوانه بزند.از آنجا که بذور پس از رسیدن سزیعا پراکنده می شوند، بهتر است هنگامی که بال های میوه سبز رنگ است اقدام به چیدن میوه کرد. پس از چیدن آنها را در برابر نور خورشید قرار می دهند تا خشک شود. برای جدا کردن باله ها از بذور از روش خیساندن بذرها در آب و سپس خشک کردن آنها استفاده می کنند. باله ها تحت تاثیر جذب و دفع رطوبت پوسیده وسست شده و به راحتی جدا می شوند. البته از ابزارهای مکانیکی نیز می توان استفاده کرد. پس از 2 سال که نهالهای جوان رشدکافی نمودند به محل اصلی منتقل می شوند.

برای کشت اول باید بذر را به مدت 24 ساعت در آب خیس کنید. اگر تعداد بذرهای تان کم است و می خواهید خزانه کوچکی بگیرید باید بعد از خیس کردن بذر ها آنها را درون گلدان با خاکی مناسب مانند کوکوپیت با عمق نیم سانتی متر بکارید و خوب آب بدهید.

اما اگر هم بذرهای بیشتری دارید بهتر است محلی در زمین برای کاشت در نظر بگیرید و همین طور خاک آن را خوب شخم بزنید.سپس بذر ها را در محل بپاشید، مقداری روی آن کود سرند شده بریزید و خوب آبیاری کنید. تا زمان جوان زدن بذر ها این کار را تکرار کنید تا رطوبت زمین از دست نرود.

نکته: بهتر است محل خزانه در مکانی سایه یا نیمه سایه باشد. باید توجه داشته باشید که این درخت باید در فضای باز نگهداری شود.

رشد و نگهداری درخت زبان گنجشک

درخت زبان گنجشک در خاک های متفاوت می تواند رشد کند اما مخصوص خاک هایی با ساختار آهکی است. بسیار از جنگلی های زبان گنجشک شمالی در بریتالیا روی بستری از سنگ های آهکی رشد می کند. خاک های مرطوب و غنی را ترجیح می دهد اما در خاک های خشک و قلیائی نیز رشد بهتری دارد.

درخت زبان گنجشک برای آبیاری توجه خاصی نمی خواهد.این گیاه می تواند نور مستقیم خورشید و وزش باد را تحمل کند.بهتر است شاخه های اولیه نهال جوان را در پاییز هرس شود ولی نیازی به هرس سالانه ندارد.

کاربرد درخت زبان گنجشک در صنعت

• 
  حالت ارتجاعی و رشد به سرعت این درخت برای کشاورزان مورد اهمیت واقع شده است.
• 
  تا جنگ جهانی دوم از چوب این درخت تولید سوخت می کردند.
• 
  به دلیل سخت و محکم بودن این چوب می توان به طور سنتی دسته های شمشیرها، تیرها، راکت تنیس، چوب بیلیارد و …. ساخت.

کاربرد درخت زبان گنجشک در طب سنتی

1. 
   عصاره جوشانده برگ های این درخت برای درد های روماتیسمی استفاده می شود.
2. 
   اگر از مشکل یبوست رنج می برید، دمنوش زبان گنجشک عالی است
3. 
   همچنین استفاده از دتوکس واتر نیز برای درمان یبوست پیشنهاد می شود.
4. 
   از میوه های آن می توان دمنوشی برای تسکین درد مفاصل تهیه نمود.
5. 
   و همچنین برای دفع کرم و انگل روده از برگ و پوست درخت استفاده کرد.
6. 
   و همین طور افرادی که دچار سرفه های شدید می شوند دمنوش تخم این درخت درمان بسیار خوبی است.

بیشتر بخوانید:

روش های کاشت و پرورش درخت انبه

اصول کاشت و نگهداری از درخت گردو

روش کاشت و نگهداری درخت چنار