آموزش نکات درس به درس علوم چهارم ابتدایی
(درس اول) : زنگ علوم
دانشمندان به کمک مشاهداتی که انجام می دهند و اطلاعاتی که به دست می آورند ، درباره ی پاسخ پرسش های گوناگون پیش بینی هایی می کنند .
(درس دوم) : مخلوط ها در زندگی
اگر دو یا چند ماده را روی هم بریزیم به شکلی که خاصیت هیچ کدام از آنها تغییر نکند، بهآن یک مخلوط می گویند مانند : سالاد ، آجیل
-
مخلوط ها همیشه از چند ماده ی جامد تشکیل نمی شوند بلکه انواع گوناگونی دارند مثلا مخلوط آب و روغن ، یک نوع مخلوط مایع در مایع است، مخلوط انواع میوه ها یا انواع سبزی ها از نوع مخلوط جامد در جامد هستند و مخلوط خاکشیر و آب یک نوع مخلوط جامد در مایع است . -
وقتی قند را در آب می اندازید و آن را هم می زنید ، ذره های قند به آرامی از هم جدا می شوند و بعد از مدتی به طور یک نواخت در آب پراکنده می شوند . در این حالت می گوییم مخلوط یک نواخت است . به این نوع مخلوط ، محلول می گویند . -
گاهی مخلوط های شفّاف به وجود نمی آیند . برای مثال اگر ماست را با آب مخلوط کنیم ، دوغ به دست می آید که شفّاف نیست . این نوع مخلوط ها ، محلول نیستند -
هر چه مواد ریزتر باشند ، به مدت زمان کمتری برای حل شدن در آب نیاز دارند . -
گرما بر حل شدن مواد در آب اثر دارد و هر چه آب گرم تر باشد ، مدت زمان کمتری برای حل شدن مواد در آن لازم است . -
بیشتر مواد در دنیای اطراف ما مخلوط هستند . -
برای جدا کردن مخلوط ها می توان از روش هایی مانند صاف کردن و بخار کردن استفاده کرد . -
از مخلوط آب با سیمان و ماسه و گچ در ساختمان سازی و از مخلوط آب و مواد خوراکی در آشپزی استفاده می شود . -
ادویه ها ، شوینده ها و داروها مخلوط های مهمی هستند که برای سلامتی و پاکیزگی ما لازم هستند . -
برخی مخلوط ها مانند شوینده ها و رنگ ها برای جانداران و طبیعت مضرّند . بنابراین باید ازآن ها درست استفاده کنیم . -
من برای استفاده ی درست از مخلوط ها :
– هنگام شستن دست ها ، در استفاده از مایع دست شویی زیاده روی نمی کنم .
– هیچ گاه شوینده های مختلف را با هم مخلوط نمی کنم ، زیرا ممکن است مرا بیمار کند .
– هیچ گاه محلول ها و مخلوط هایی را که نمی شناسم ، نمی چشم .
– هنگام استفاده از مواد و مخلوط ها حتما برچسب روی آنها را با دقت می خوانم .
(درس سوم) : انرژی نیاز هر روز ما
-
بدن ما برای انجام کارهای مختلف به انرژی نیاز دارد . -
وسایل گوناگون مانند : اتو ، بخاری ، جارو برقی ، و آسانسور نیز برای انجام دادن کار ، انرژی مصرف می کنند . -
انرژی شکل های گوناگونی دارد از جمله : انرژی حرکتی ، انرژی نورانی ، انرژی صوتی و انرژی گرمایی . -
همه ی اجسامی که حرکت می کنند ، انرژی دارند . به این انرژی ، انرژی حرکتی می گویند -
در جاهایی که باد زیادی می وزد ، از انرژی آن برای تولید انرژی الکتریکی استفاده می کنند . مانند نیروگاه بادی منجیل و آسیاب بادی واقع در شهر یزد . -
آب جاری مانند باد انرژی دارد و می تواند سنگ ها را جا به جا کند . -
از انرژی آب جاری استفاده های گوناگونی می شود مثلا با استفاده از انرژی آب جاری ، برق تولید می کنند و در زمان های گذشته ، برای آرد کردن غلّات از آسیاب آبی استفاده می کردند . -
انرژی می تواند از شکلی به شکل دیگر تبدیل شود . -
هوای گرم انرژی دارد . این انرژی انرژی گرمایی نام دارد . -
نفت ، بنزین ، گازوئیل از انواع سوخت ها هستند . این مواد می سوزند و انرژی گرمایی تولید می کنند . -
در خودروها ، با سوختن بنزین ، انرژی گرمایی به انرژی حرکتی تبدیل و با عث می شود خودرو به حرکت در بیاید . -
نوری که از چشمه های نور می تابد ، انرژی دارد . خورشید با تابش نور ، سبب رشد گیاهان می شود . -
باد ، آب جاری ، سوخت ها و خورشید ، منبع انرژی هستند . -
خورشید بزرگ ترین منبع انرژی است . روشنایی و گرمای کره ی زمین از خورشید است . این انرژی ، پاک ، ارزان و بی پایان است . -
صدا انرژی دارد . به انرژی صدا ، انرژی صوتی می گویند . مثلا صدای هواپیما ، با انرژی صوتی که دارد ، شیشه ی پنجره ها را می لرزاند . -
سهم ما در حفاظت از منابع انرژی : (مقدار سوخت ها که با استفاده از آن ها می توان انرژی ) گرمایی تولید کرد ، کم است و روزی به پایان می رسند . پس باید از مصرف بیجای آن ها خودداری کنیم و با انجام دادن کارهای درست ، منابع انرژی را حفظ کنیم -
برای حفاظت از منابع انرژی :
– من در زمستان به جای زیاد کردن شعله ی بخاری ، لباس گرم می پوشم .
– خانواده ی من برای رفت و آمد در شهر ، به جای خودروی شخصی از وسایل نقلیه ی عمومی استفاده می کنند .
(درس چهارم) : انرژی الکتریکی
-
یکی از شکل های انرژی ، انرژی الکتریکی است . -
بیشتر وسایل و دستگاه هایی که ما در خانه ها ، کارخانه ها ، فروشگاه ها و بیمارستان ها از آن ها استفاده می کنیم ، با انرژی الکتریکی کار می کنند ( مانند : تلویزیون،آسانسور ، لامپ ، اتو و … )در این وسایل ، انرژی الکتریکی به شکل های دیگر انرژی تبدیل می شود . -
انرژی الکتریکی در نیروگاه های برق تولید می شود و از راه کابل ها و سیم ها به خانه ی شما ، مدرسه ها ، کارخانه ها ، بیمارستان ها و … منتقل می شود . -
باتری ها می توانند انرژی الکتریکی را ذخیره کنند . -
الکتریسیته به وسیله ی سیم از باتری جاری می شود و لامپ را روشن می کند . پس از روشن کردن لامپ ، الکتریسیته از سیم دیگر به باتری بر می گردد . -
با استفاده از کلید می توانیم لامپ را روشن و خاموش کنیم . -
بعضی از جسم ها مانند میخ آهنی ، گیره ی کاغذ فلزّی ، سکّه و سیم مسی ، الکتریسیته را عبور می دهند . به این جسم ها ، رسانای الکتریکی می گویند . -
بعضی از جسم ها مانند چوب ، پلاستیک و شیشه ، الکتریسیته را از خود عبور نمی دهند ، به این جسم ها نارسانای الکتریکی می گویند . -
انرژی الکتریکی یکی از پر مصرف ترین انرژی ها در سراسر جهان است . مهمترین منبع تولید این انرژی ، سوخت ها هستند . -
مقدار سوخت ها محدود است یعنی آن ها پس از مدتی مصرف کردن تمام می شوند پس باید از مصرف بی رویه ی سوخت ها خودداری کنیم . -
من برای محافظت از منابع انرژی : -
– موقع ترک اتاق لامپ ها را خاموش می کنم . -
– پس از خاموش کردن تلویزیون با کنترل ، کلید برق آن را قطع می کنم . -
– و …
(درس پنجم) : گرما و ماده
از دماسنج برای اندازه گیری دما ، استفاده می شود .
برخی از دماسنج ها عبارتند از : دماسنج دیجیتالی – دماسنج پزشکی – دماسنج دیواری – دماسنج نواری
برای اندازه گیری دما از درجه ی سلسیوس استفاده می شود .
گرما باعث افزایش دما و سرما باعث کاهش دما می شود . بنابراین در تابستان ، گرمای هوا باعث افزایش دما و در زمستان ، سرمای هوا باعث کاهش دما می شود .
به موادی مانند فلز ها که گرما را عبور می دهند ، رسانای گرما و به موادی مانند چوب و پلاستیک که گرما از آن ها به خوبی عبور نمی کند ، نارسانای گرما می گویند .
فلاسک ظرفی است که مایع ها را برای مدت طولانی تری گرم و یا سرد نگه می دارد .
در زمستان با سوزاندن هیزم ، گاز و نفت ، گرمای مورد نیاز خانه های خود را تامین می کنیم .
با استفاده از مواد نارسانا ، می توانیم از هدر رفتن گرما در زمستان و از ورود گرما در تابستان جلوگیری کنیم . با این کار ما در ذخیره کردن انرژی سهیم هستیم .
برای جلوگیری از هدر رفتن گرما :
– من در روزهای خیلی سرد و خیلی گرم که کولر و بخاری روشن است پنجره ها را باز نمی گذارم .
– من و خانواده ام از درزگیر برای پوشاندن فاصله ی بین در و پنجره ها استفاده می کنیم .
من و خانواده ام در روزهای سرد ، از پرده های ضخیم برای پوشاندن پنجره ها استفاده می کنیم .
و …
(درس ششم) : سنگ ها
سنگ ها از نظر ویژگی های ظاهری مانند : رنگ ، زبری ، صافی ، سختی و اندازه ی ذره هایشان متفاوت اند .
انواع سنگ ها : 1- سنگ های رسوبی 2- سنگ های آذرین 3- سنگ های دگرگونی
رود هنگام سرازیر شدن از کوه ، سنگ ها و ذره های ریز و درشت را با خود به حرکت در می آورد . سنگ های ریزتر و گل و لای ، همراه رود حرکت می کنند تا وارد دریا و دریاچه شوند . این ذره ها پس از وارد شده به دریا و دریاچه ، ته نشین می شوند و لایه لایه روی هم قرار می گیرند . این لایه ها پس از گذشت سال های طولانی سخت می شوند و سنگ های رسوبی را تشکیل می دهند .
درون زمین بسیار گرم است . سنگ ها در درون زمین به دلیل گرمای زیاد به حالت مذاب اند . این مواد مذاب پس از سرد شدن ، سنگ های آذرین را تشکیل می دهند .
برخی از سنگ ها بر اثر گرما و فشار زیاد تغییر می کنند ، به همین سبب به آن ها سنگ های دگرگونی می گویند مانند سنگ مرمر .
استفاده هایی که از سنگ ها می شود : ما در زندگی خود از وسایل و مواد گوناگونی استفاده می کنیم که بعضی از آن ها را از سنگ می سازند . مغز مداد شما ، گچی که با آن روی تخته می نویسید و گچی که دیوار ها را با ان سفید می کنند ، پنجره های فلزّی ، دست گیره های در ، بیشتر وسایل آشپزخانه و حتی نمکی که در غذا می ریزیم ، از سنگ های گوناگون تهیه می شوند .
سنگ آهن ، نوعی سنگ است که از آن ، آهن تهیه می کنند و در همه جا یافت نمیشود.
در کارخانه ی ذوب آهن ، فلزّ آهن را از سنگ آهن به دست می آورند .
استفاده زیاد از سنگ ها با عث می شود که این منبع ارزشمند با سرعت بیشتری به پایان برسد .
برای حفاظت از منابع خدادادی و جلوگیری از آسیب رسیدن به انسان و جانوران :
– من زباله های فلزّی را در طبیعت رها نمی کنم .
– من در طبیعت ، سنگ ها را جا به جا نمی کنم ، چون برخی جانوران کوچک زیر سنگ ها زندگی می
کنند .
– من مدادم را بیهوده نمی تراشم .
و …
(درس هفتم) : آهن ربا در زندگی
-
آهن ربا همه ی جسم های فلزی را جذب نمی کند . آهن ربا ورق آلومینیمی و سیم مسی را جذب نمی کند . جسم های فلزی مانند میخ و گیره ی کاغذ که آهنی هستند ، جذب آهن ربا می شوند . -
خاصیت آهن ربایی در وسط آهن ربا ، از قسمت های دیگر کمتر است . -
به قسمت هایی از آهن ربا که خاصیت آهن ربایی بیشتری دارد ، قطب های آهن ربا می گویند . هر آهن ربا دو قطب دارد . -
قطب شمال آهن ربا را با علامت N قطب جنوب آهن ربا را با علامت S نشان می دهند . -
وقتی دو آهن ربا را به هم نزدیک می کنیم ، قطب های همنام آهن ربا ، یکدیگر را دفع و قطب های غیر همنام یکدیگر را جذب می کنند . -
برخی از اجسام آهنی ، مانند میخ را اگر با آهن ربا مالش دهیم ، خاصیت آهن ربایی پیدا می کنند . -
با استفاده از آهن ربا می توان جهت های جغرافیایی را پیدا کرد . -
در مسافرت های دریایی و هوایی برای تعیین مسیر حرکت کشتی ها و هواپیماها از قطب نما استفاده می کنند . -
یکی از روش های جا به جا کردن جسم ها ، استفاده از آهن ربای الکتریکی است .در بعضی از جرثقیل ها از این آهن ربا برای بالا بردن وسیله های آهنی استفاده می شود. -
کارت های اعتباری که مردم برای پرداخت های خود از آن ها استفاده می کنند ، خاصیت آهن ربایی دارند . -
اگر زباله ها را در طبیعت رها کنیم ، به محیط زیست آسیب می زنند . با بازیافت زباله های خشک ، مانند قوطی های فلزی و طرف های پلاستیکی دور ریز ، می توانیم محیط زیست پاکیزه ای داشته باشیم . با این کار منابع فلزی را برای آینده حفظ می کنیم و مانع از نابودی محل زندگی جانوران می شویم . -
برای بازیافت زباله ها ، من زباله های کاغذی را جداگانه جمع آوری می کنم . من و خانواده ام ، قوطی های فلزی نوشیدنی ها ، آب میوه و مواد غذایی را در سطل جداگانه می ریزیم و تحویل مراکز جمع آوری زباله های خشک می دهیم .
(درس هشتم) : آسمان در شب
فاصله ی ستاره ها با زمین ، به یک اندازه نیست . برخی دورتر و برخی نزدیک ترند .
ستاره شناسان در قدیم با دیدن ستاره ها در شب ، موجوداتی را در ذهن خود تصور می کردند و برای آن ها نامی انتخاب می کردند . خرس بزرگ ( دب اکبر ) یکی از آن هاست .
همه ی نقطه های نورانی که هنگام شب در آسمان مشاهده می کنیم ، در مجموعه ای به نام کهکشان قرار دارند . کهکشانی که ما در آن زندگی می کنیم ، به راه شیری معروف است . کهکشان ما تعداد بسیار زیادی ستاره دارد . خورشید یکی از ستاره های این کهکشان است . خورشید از خود نور دارد و به همین دلیل به آن ستاره می گویند
.خورشید نزدیک ترین ستاره به زمین است .
زمین به دور خورشید می چرخد . به همراه زمین ، هفت سیاره ی دیگر هم به دور خورشید می چرخند . خورشید و هر چیزی که به دور آن می گردد ، منظومه ی خورشیدی ( منظومه ی شمسی ) نامیده می شود .
سیاره ها به دور خورشید می گردند . آن ها از خود نور ندارند و نور خورشید را بازتاب می کنند .
سیاره ها به ترتیب عبارتند از : تیر ( عطارد ) – زهره ( ناهید ) – زمین ( ارض ) – بهرام ( مرّیخ ) – مشتری ( برجیس ) – کیوان ( زحل ) – اورانوس – نپتون
دورترین سیاره ی منظومه ی شمسی ، نپتون است که جنس آن از گاز است .
سیاره ی ناهید ( زهره ) را می توانیم گاهی قبل از طلوع خورشید و گاهی بعد از غروب خورشید در آسمان مشاهده کنیم .
سیاره ی بهرام از روی زمین ، به شکل نقطه ای نورانی به رنگ قرمز دیده می شود و جنس آن از سنگ است .
به مسیر حرکت سیاره ها به دور خورشید ، مدار می گویند .
زمین دارای هوا ، آب و خاک است . نه زیاد گرم و نه زیاد سرد است . به همین دلیل جای مناسبی برای زندگی گیاهان ، جانوران و انسان است . سیاره ی زمین از فضا به شکل کره ی آبی و سفید زیبایی دیده می شود .
از یک دور گردش هر سیاره به دور خورشید ، سال به وجود می آید . سال زمین حدود 365 شبانه روز است .
تقویم کشور ما بر اساس گردش زمین به دور خورشید تنظیم شده است .
سال سیاره ی نپتون از بقیه ی سیاره ها طولانی تر است . سیاره ها هر چه از خورشید دورتر باشند ، مداری که بر روی آن به دور خورشید می چرخند ، طولانی تر و بزرگ تر می شود .
ماه به دور زمین می چرخد . ماه از همه ی سیاره ها و ستاره ها به زمین نزدیک تر است . ماه از خود نوری ندارد و نور خورشید را بازتاب می کند . به این نور مهتاب می گویند .
در کره ی ماه ، آب و هوا وجود ندارد . سطح آن ناهموار و دارای تعداد زیادی گودال های کوچک و بزرگ است .
چرخش ماه به دور زمین ، حدود چهار هفته طول می کشد که به آن ماه قمری می گویند .
حدود هزار سال پیش ، اولین رصدخانه در شهر ری ایران ساخته شد . در رصدخانه ها ، ستاره شناسان با استفاده از ابزار های مختلف ، ستاره ها و سیاره ها را مطالعه می کنند .
اولین سفر انسان به فضا ، سفر به کره ی ماه بوده است .
دانشمندان تا کنون دریافته اند که زمین تنها سیاره ای است که گیاهان ، جانوران و انسان ها روی ان زندگی می کنند .
(درس نهم) : بدن ما ( 1)
بدن ما و همه ی جانداران از سلّول ساخته شده است . سلّول ها زنده اند .
وقتی سلّول های پوست آسیب می بینند ، سلّول های جدید جای آن ها را می گیرند و زخم بهبود پیدا می کند .
سلّول ها بسیار کوچک اند . مثلا میلیون ها سلّول پوست روی یک میلیمتر از خط کش جا می گیرند .
برای دیدن سلّول ها باید از میکروسکوپ استفاده کرد . میکروسکوپ ابزاری است که می تواند اجسام را چند هزار برابر بزرگ تر از اندازه ی واقعی شان نشان دهد .
در بدن ما میلیون ها میلیون سلّول وجود دارد و این سلّول ها شکل های مختلفی دارند .
هر سلّول معمولا از سه قسمت تشکیل شده است : 1-پرده ی دور سلّول یا غشاء 2 -سیتوپلاسم -3 هسته
وقتی بدن رشد می کند ، تعداد سلّول ها افزایش می یابد .
وقتی بخشی از بدن آسیب می بیند ، سلّول های آن بخش تقسیم می شوند و سلّول های جدیدی را تولید می کنند .
غذایی که می خوریم ، آبی که می نوشیم و هوایی که تنفس می کنیم ، نیاز سلّول های بدن ما را برطرف می کنند . سلّول ها به این مواد نیاز دارند تا زنده بمانند ، رشد کنند و تقسیم شوند .
گوارش غذا از وقتی که آن را وارد دهان می کنیم آغاز می شود . گوارش سبب می شود تا غذا آن قدر ریز شود که ذره های آن بتوانند وارد سلّول های بدن شوند .
من برای حفظ سلامت بدن خود : غذا را همیشه به خوبی می جوم . نوشابه زیاد نمی نوشم . شیر زیاد می نوشم . نوشیدنی و غذای خیلی داغ و خیلی سرد نمی خورم .
(درس دهم) : بدن ما ( 2 )
شُش ها مقداری هوا را در خود جای می دهند . هر چه شُش ها بزرگ تر باشد ، هوای بیشتری را در خود جای می دهد .
وقتی نفس می کشیم هوا از ر اه بینی یا دهان وارد لوله ی نای می شود . هوا از نای به شاخه های باریک تر آن می رود و سپس وارد دو تا شُش می شود . به این عمل دم می گویند .
وقتی هوا را از بینی یا دهان خارج می کنیم ، هوا از همان مسیر برمی گردد . به این عمل بازدم می گویند .
خون در سراسر بدن در لوله هایی به نام رگ جریان دارد و مواد گوناگون را از راه رگ ها جا به جا می کند . خون مواد غذایی را به سلّول های بدن می رساند و مواد دفعی را از سلّول ها می گیرد .
در خون سلّول هایی به نام گلبول قرمز وجود دارند . گلبول های قرمز اکسیژن و کربن دی اکسید را جا به جا می کنند .
قلب مانند یک تلمبه خون را با فشار به درون رگ ها می فرستد .
سرخ رگ ها خون را از قلب خارج می کنند و به بخش های مختلف بدن می رسانند .
سیاه رگ ها خون بخش های مختلف بدن را وارد قلب می کنند .
در قسمت های مختلف بدن رگ های بسیار باریکی به نام مویرگ وجود دارد . مویرگ ها مواد لازم را به سلّول های بدن می رسانند .
وجود نبض نشان می دهد که خون در سرخ رگ ها حرکت می کند و تعداد نبض ها با تعداد ضربان قلب مساوی است . تعداد ضربان قلب یک انسان بالغ و سالم معمولا 75 بار در دقیقه است .
اگر ما غذاهای پرچرب بخوریم ، ممکن است در بزرگسالی قلب و رگ هایمان درست کار نکنند . زیرا مواد چربی که در غذا وجود دارند به سرخ رگ ها می چسبند و حرکت خون را سخت می کنند .
خوردن انواع میوه ها ، سبزی خوردن ، زیتون و گردو برای قلب مفید است . ورزش کردن نیز کمک می کند تا قلب بهتر کار کند .
سلّول های روده ی باریک ، مواد غذایی و شُش ها ، اکسیژن را به خون می رسانند تا خون آن ها را به سلّول های مختلف مانند سلّول های دست و پا و مغز ببرند .
گلبول های قرمز خون ، اکسیژن را از شُش دریافت می کنند و کربن دی اکسید را به شُش می دهند .
خون کربن دی اکسید را از سلّول های بدن جمع آوری می کند و به شش ها می دهد تا از بدن خارح شوند . سلّول ها ، مواد دفعی دیگری مثل آب اضافی را به خون می دهند . خون این مواد را به کلیه ها می برد .
کلیه ها خون را تصفیه می کنند و مواد دفعی را به شکل ادرار در می آورند .
ادرار در مثانه جمع می شود و با پر شدن مثانه ، فرد احساس دفع پیدا می کند .
بدن ما علاوه بر غذای سالم به هوای سالم نیاز دارد . اگر نیازهای بدن ما به خوبی برطرف شود ، بخش های مختلف بدنمان درست کار می کنند و سالم می مانیم .
من باری حفظ سلامت بدن خود : هر روز ، به اندازه ی کافی آب می نوشم . با دفع کردن به موقع ادرار ، از کلیه های خودم مراقبت می کنم . در روزهایی که هوا آلوده است ، بیرون از خانه بازی نمی کنم .
(درس یازدهم) : بی مهره ها
کرم خاکی از مواد موجود در خاک تغذیه می کند .
کفشدوزک ، جانوران کوچکی مانند شته را می خورد .
شته ، شیره ی گیاه را می مکد .
مورچه ، شیره ای را که شته می مکد ، می خورد . دانه ی گیاهان را هم می خورد .
عنکبوت ، شکارچی مورچه و جانوران کوچک است .
مار ستون مهره دارد و جانوری مهره دار است در حالی که کرم خاکی ستون مهره ندارد . به جانورانی که ستون مهره ندارند ، جانوران بی مهره می گویند .
مورچه ، کفشدوزک ، شته ، عنکبوت و بسیاری از جانوران دیگر بی مهره اند .
دانشمندان بی مهره ها را در گروه های ( کرم ها – حشرات – عنکبوتیان – سخت پوستان – هزارپایان ) تقسیم بندی می کنند .
دانشمندان کرم خاکی و جانوارن مانند آن را در گروه کرم ها طبقه بندی می کنند .
زالو کرمی است که در باتلاق ها و گاهی در جوی آب زندگی می کند .زالو از خون جانوران دیگر تغذیه می کند .
کرمک کرمی است که در روده ی انسان ، به ویژه روده ی کودکان ، زندگی می کند . کرمک از غذای بدن ما استفاده می کند و ما را بیمار می کند .
اگر پس از رفتن به دست شویی و پیش از غذا خوردن دستهایمان را با آب و صابون بشوییم و همیشه ناخان هایمان را کوتاه نگه داریم ، می توانیم از آلوده شدن خود به کرمک جلوگیری کنیم .
برخی از کرم ها مفیدند . مثلا انسان نوعی کرم خاکی را پرورش می دهد که کود تولید می کند . این کود رشد گیاهان را افزایش می دهد . همچنین زالو را برای استفاده در پزشکی پرورش میدهند .
دانشمندان بی مهره هایی مانند مورچه ، کفشدوزک و شته را در گروه حشرات طبقه بندی می کنند
حشرات فراوان ترین جانوران روی زمین اند .
حشرات شش پای بند بند ، دو شاخک و بدن چند قسمتی دارند . برخی از حشرات بال دارند .
برخی از حشرات ما را بیمار می کنند . شپش حشره ای است که از خون انسان تغذیه می کند . این حشره در لا به لای موهای انسان زندگی می کند و در آنجا تخم می گذارد . شپش موجب خارش شدید پوست می شود .
عنکبوت تارهای چسبناک می تَنَد و با آن ها شکار خود را به دام می اندازد .
عنکبوت بدن دو قسمتی و هشت پای بند بند دارد . عنکبوت ، عقرب و جانوران شبیه آن ها را در گروه عنکبوتیان طبقه بندی می کنند .
خر خاکی از گروه سخت پوستان است . خرچنگ و میگو را هم در گروه سخت پوستان طبقه بندی می کنند .
خر خاکی در جاهی مرطوب و تاریک زندگی می کند و بدن بند بند ، دو شاخک دراز و پاهای زیادی دارد . پوسته ی محکمی از بدن این جانور محافظت می کند .
هزار پاها مانند خر خاکی در جاهای تاریک و مرطوب زندگی می کنند .
دانشمندان ، عنکبوتیان ، حشرات ، سخت پوستان و هزارپایان را در یک گروه بزرگ به نام بندپایان طبقه بندی می کنند .
بدن بند پایان پوشش سختی دارد . آن ها هنگام رشد کردن چند بار پوشش سخت خود را عوض می کنند . به این کار پوست اندازی می گویند .
جانوران بی مهره ی دیگری نیز وجود دارند که در آب و خشکی زندگی می کنند از جمله : حلزون ، ستاره ی دریایی ، صدف دو کفه ای ، هشت پا و عروس دریایی .
من برای حفاظت از جانوران : هرگز لانه ی جانوران را در بیابان ، دشت ، ساحل و جاهای دیگر خراب نمی کنم .
هرگز در ساحل دریا و رودخانه که محل زندگی بسیاری از جانوارن است ، زباله نمی ریزم .
(درس دوازدهم) : گوناگونی گیاهان
دانشمندان گیاهانی را که دانه ی یک قسمتی دارند ، تک لپه وگیاهانی را که دانه ی دو قسمتیدارند ، دو لپه می نامند .
همه ی گیاهان تک لپه و دولپه ، گلدارند .
از قسمت های مختلف گل می توان ( گلبرگ – پرچم – کاسبرگ و مادگی ) را نام برد .
اگر دانه های گَرده از پرچم به روی مادگی منتقل شوند ، به این عمل گرده افشانی می گویند گاهی باد ، جانوران و انسان به عمل گرده افشانی کمک می کنند .
معمولا پس از گرده افشانی ، قسمتی از مادگی به میوه تبدیل می شود . دانه در درون میوه ، تشکیل می شود .
دانه رشد می کند و یک گیاه جدید را به وجود می آورد . از یک دانه ی باقلا ، یک گیاه باقلا و از یک دانه ی کاج ، یک درخت کاج به وجود می آید .
گیاهانی مانند کاج ، باقلا و گوجه فرنگی با دانه تولید مثل می کنند . این گیاهان را دانه دار می گویند .
گیاهانی مانند خزه و سرخس که دانه ندارند ، با هاگ تولید مثل می کنند . این گیاهان بیشتر در مکان های مرطوب رشد می کنند .
ما از میوه ، دانه ، برگ ، ساقه و ریشه ی گیاهان گوناگون استفاده می کنیم . از گیاهان انواع داروها ، روغن ، رنگ ، کاغذ و حتی پارچه تهیه می کنیم . زندگی ما به گیاهان وابسته است پس باید بکوشیم تا از گیاهان محافظت کنیم .
برای حفظ و نگه داری گیاهان : من شاخه ی درخت و گل ها را نمی شکنم . هیچ گاه روی درخت یادگاری نمی نویسم . من و همکلاسی هایم گیاهانی مانند ریحان ، گوجه فرنگی و خیار را در گلدان می کاریم و از محصول آن ها استفاده می کنیم . از گل و درخت حیاط خانه ی خودمان مراقبت می کنم .
(درس سیزدهم) : زیستگاه
ویژگی های موجودات زنده :
– رشد می کنند
– حرکت می کنند
– نفس می کشند
– غذا می خورند
– موجوداتی شبیه به خود را تولید می کنند
گیاهان و جانوران ، موجودات زنده ی بوستان اند . در حالی که خاک ، آب ، هوا و نور موجودات غیر زنده ی بوستان هستند .
به جانورانی که از گیاهان تغذیه می کنند ، گیاه خوار می گویند .
به جانورانی که از جانوران دیگر تغذیه می کنند ، گوشت خوار می گویند .
به جانورانی که هم گیاه و هم گوشت می خورند ، همه چیز خوار می گویند .
به ارتباط غذایی موجودات زنده ، زنجیره ی غذایی می گویند .
از ارتباط چند زنجیره ی غذایی ، شبکه ی غذایی به وجود می آید .
هر موجود زنده در جایی زندگی می کند که برای تغذیه ، تنفس ، رشد ، تولید مثل و حرکت کردن او مناسب باشد . به این مکان زیستگاه آن موجود زنده می گویند .
زیستگاه بعضی از ماهی ها رودخانه ، دریاچه ، دریا و اقیانوس است . یک آکواریوم کوچک ، زیستگاه یک یا چند ماهی است که در آن زندگی می کنند . زیستگاه کرم خاکی ، خاک مرطوب است
بوستان زیستگاهی است که انسان آن را می سازد . انسان زیستگاه های طبیعی را تغییر می دهد . گاهی آن ها را با فعالیت های خود مثل جاده سازی ، ساختن شهرک و کارخانه از بین می برد .
من برای حفاظت از زیستگاه ها : پرندگان و جانوران را در قفس نگه نمی دارم و آن ها را آزاد می کنم تا به زیستگاهشان بروند . هر گاه به جنگل ، مزرعه و بوستان می روم ، به گیاهان و موجوداتآن جا آسیب نمی رسانم . در فعالیت های حفظ محیط زیست شرکت می کنم . وقتی با خانواده ام بهگردش می روم ، حتما هنگام برگشت ، آتش را خاموش می کنم .
حتماً بخوانید: