آموزش و نحوه برخورد صحیح با فرد دو قطبی در خانواده

چطور با فرد دوقطبی در خانواده رفتار کنیم ؟

زندگی با فرد دوقطبی در خانواده می تواند یک چالش باشد و لازمه رفتار با او صبر و همدردی است. در سازگاری با فرد دو قطبی خانواده حمایت خانواده از بیمار دو قطبی، مراقبت فیزیکی و احساسی از خودتان و داشتن اطلاعات کافی و لازم درباره اختلال دوقطبی مهم است.

اختلال دوقطبی چیست ؟

حمایت از عضو بیمار خانواده تان

باید درک کرد بعضی از رفتارهای آزاردهنده فرد دوقطبی خانواده به این اختلال مربوط است. مثلا، فردی که مدام از خودش تعریف می کند و خودنمایی می کند در شرایط عادی به عنوان فردی مغرور یا خودخواه شناخته می شود. این رفتار در فردی با اختلال دو قطبی نشانه جنون تحریکاتی است درست مثل دیگر رفتارهای خطرناک او که به همین اندازه برای شما ناخوشایند است. شناخت این نشانه به عنوان بیماری و نه رفتاری عمدی از فرد بیمار در درک شرایط آنها کمک کننده است.

بااین حال مراقب باشید هر حالتی از این عضو خانواده تان را به عنوان نشانه ای از بیماری او در نظر نگیرید؛ افراد دو قطبی هم می توانند مثل انسان های سالم عصبانی یا ناراحت باشند.

یک روش برای درک بهتر عضو بیمار خانواده تان و نشان دادن حمایتتان از او این است که به سادگی از او درباره تجربه این بیماری بپرسید. احتیاط کنید و ببینید آیا راحت هستند قبل از تلاش شما برای جواب گرفتن، خودشان در این باره با شما صحبت کنند. اگر این روش اوضاع را بدتر می کند می توانید به سادگی احوال او را بپرسید و سعی کنید اطلاعات بیشتری از احساساتشان نسبت به شرایطشان به دست بیاورید.

حمایت از بیمار دو قطبی در روند درمان ذهنی

از آنجایی که بهترین درمان برای اختلال دو قطبی دارو و روان درمانی است، حمایت از بیمار دو قطبی خانواده در روند درمان بسیار مهم است. بهتر است در روان درمانی عزیزتان با او همراه باشید. خانواده درمانی می تواند راه حلی مفید در حمایت از فرد دو قطبی باشد.

با پزشک معالج عضو بیمار خانواده تان در ارتباط باشید. اگر عزیزتان تمایلی به صحبت با روان درمانگر یا پزشک نداشت می توانید به آنها یادآوری کنید چه مشکلات و احتمالاتی ممکن است به وجود بیاورند. همچنین می توانید به این وسیله اطلاعات بیشتری درباره کمک به فرد دو قطبی به دست بیاورید.

اگر عضو بیمار خانواده تان در حال حاضر تحت روان درمانی نیست می توانید او را برای پیگیری درمان تشویق کنید. همچنین می توانید در محل زندگیتان درباره روان درمانگرها یا روان پزشکان متخصص در زمینه اختلال دو قطبی پرس و جو کنید. لازم است بدانید نباید فرد دو قطبی را وقتی تمایلی به درمان ندارد به این کار مجبور کرد (مگر اینکه به خودش یا دیگران آسیب برساند)؛ این کار آنها را نگران می کند و باعث ایجاد مشکل در رابطه شما می شود.

نظارت و کمک به مصرف داروهای بیمار دوقطبی

مقاومت افراد دو قطبی برای نخوردن دارو معمول است چون جنون تحریکاتی زیاد، به آنها احساس خوبی می دهد. اگر متوجه شدید بیمار دو قطبی در خانواده داروهایش را مصرف نمی کند اولین کاری که باید انجام دهید این است که هر چه زودتر به پزشک او اطلاع دهید. به احتمال زیاد دکتر می خواهد که با عزیزتان صحبت کند؛ شما می توانید برای مصرف داروهایشان به او انگیزه دهید یا اگر با مصرف داروها موافقت کرد برای او مشوق هایی فراهم کنید (مثلا یک درمان ویژه یا انجام کاری که از انجام آن لذت می برد).

رعایت یک رژیم دارویی مخصوص اختلال دو قطبی

به یاد داشته باشید موضوع پیروی از یک رژیم دارویی لزوما تصمیم گیری برای مصرف یا مصرف نکردن قرص نیست. داروهای اختلال دو قطبی معمولا باعث عوارض جانبی مثل فراموشی، خواب آلودگی، عوارضی در معده و روده، عرق کردن بیش از حد، افزایش زیاد وزن، ریزش مو، خارش پوست، مشکلاتی در رابطه جنسی و دیگر نشانه های ناخوشایند و آزاردهنده می شود.

اگر بیمار مصرف داروها را قطع کرد یا برای ادامه مصرف تمایلی نداشت از او دلایلش را بپرسید. ممکن است دلایل آنها قانع کننده و چیزی بیشتر از “حالم خوب است و به دارو احتیاجی ندارم” باشد. بقیه افراد ممکن است بگویند از این دیوانگی لذت می برند و نمی خواهند این احساس سرخوشی را با مصرف دارو تمام کنند.

با شروع مصرف یک داروی جدید یا افزایش دوز آنها تجربه عوارض جانبی معمول است. با این حال، عوارض جانبی ممکن است در هر مقطعی از بیماری پیش بیاید و فرد دو قطبی را آزار دهد. اگر عزیزتان به دلیل عوارض جانبی از یک رژیم دارویی پیروی نمی کند او را تشویق کند تا با دکترش صحبت کند و اگر لازم بود میزان تاثیر یا زمان بندی دوز داروها تغییر کند یا دارویی جایگزین که ممکن است مشکلات را تا سطحی قابل تحمل کم کند یا به حداقل برساند تجویز شود.

کمک به بیمار دوقطبی در مرحله جنون تحریکاتی یا جنون خفیف

اگر متوجه شدید نشانه هایی که بیمار دو قطبی خانواده تجربه می کند غیرعادی است باید هر چه زودتر آسیب های این رفتارها را کاهش دهید.

• 
  برای کاهش آسیب در طول بروز این رفتارهای خطرناک (قمار، ولخرجی، مصرف مواد، رانندگی بی احتیاط) با او صحبت کنید.
• 
  بچه ها، افراد ناتوان و دیگر افراد آسیب پذیر را از فرد بیمار و رفتارهای خطرناک او دور نگه دارید.
• 
  اگر بیمار با رفتارهایش به خودش یا دیگران آسیب می رساند با روان پزشک یا اورژانس یا مددجویان اجتماعی تماس بگیرید.

برنامه ریزی برای موقعیت های بحرانی بیمار دو قطبی

داشتن یک برنامه عملی برای مدیریت موقعیتی بحرانی و کاهش شدت آن مهم است. داشتن اطلاعات تماس وابستگان مهم که می توانند کمک کنند و همچنین شماره تلفن دکتر معالج بیمار، نشانی بیمارستان برای چنین موقعیت هایی لازم است. این اطلاعات را فقط در موبایلتان نداشته باشید شاید شارژ گوشی همان لحظه تمام و گوشی خاموش شود؛ شماره ها و نشانی را روی کاغذ بنویسید و در کیفتان نگه دارید.

یک کپی هم از شماره ها و نشانی به اعضای خانواده بدهید. می توانید وقتی اعضای خانواده از لحاظ احساسی در وضعیتی ثابت هستند برنامه ای بهتر آماده کنید

دور کردن بیمار دو قطبی از شرایط تحریک کننده رفتار او

پرخاشگری رفتار یا موقعیتی است که احتمال نتایج منفی، در این موقعیت مثل یک دوره جنون تحریکاتی، جنون خفیف یا افسردگی را افزایش می دهد. محرک های احتمالی شامل کافئین، الکل و دیگر مواد مخدر است. محرک ها می تواند نتایجی منفی مثل استرس، خوراک غیر متعادل، بد خوابی (خیلی زیاد یا خیلی کم خوابیدن) و درگیری بین افراد داشته باشند.

عزیز شما می تواند رفتارهای تحریک شده خودش را داشته باشد. شما می توانید با منع عضو بیمار خانواده از درگیر شدن در این رفتارها یا کمک گرفتن از دیگر اعضای خانواده از میزان استرس این دوره کم کنید. انتقاد کردن و افرادی که مدام بیمار را سرزنش می کنند و به او ایراد می گیرند دلیل معمول پرخاشگری این افراد هستند.

اگر با فرد دو قطبی زندگی می کنید در خانه الکل نگهداری نکنید و به این وسیله به او کمک کنید. همچنین می توانید با کنترل نور، موسیقی و سطح انرژی محیطی آرام برای شرایط خاص بیمار فراهم کنید.

تمرین همدردی با بیمار دو قطبی

هر چقدر بیشتر درباره اختلال دو قطبی بدانید درک و پذیرش آن برای شما راحت تر می شود. با اینکه سازگاری با این بیمار در خانواده هنوز هم می تواند یک چالش باشد، اهمیت دادن و مراعات شما درباره بیمار دو قطبی می تواند این چالش را برای شما خیلی آسان تر کند. یک روش برای اینکه به عضو بیمار خانواده نشان دهید به او اهمیت می دهید این است که بداند شما کنار او هستید و می خواهید تا بهبودی او پشتیبانش باشید.

همچنین می توانید به او بگویید اگر خواست درباره بیماری اش با شما صحبت کند شنوای حرفهای او هستید.

مراقبت از خودتان در رسیدگی به بیمار دوقطبی

تمرین همدلی

اینکه خودتان را به جای فرد دو قطبی خانواده تان بگذارید روشی خوب برای افزایش درکتان از رفتار او و همچنین کاهش احساسات و واکنش های منفی نسبت به سلامت عقلی او است. خودتان را به جای او بگذارید و ببینید چه حسی داشتید اگر از خواب بیدار می شدید و خودتان را دچار افسردگی یا سطح بالایی از یک انرژی دیوانه کننده می دیدید.

تمرکز روی سلامت عقل و ذهن خودتان

مراقبت از عزیزتان که دچار اختلال دو قطبی است می تواند گاهی اوقات منجر به پدید آمدن نشانه های افسردگی و استرس در شما شود. یادتان باشد شما فقط در صورتی می توانید به دیگری کمک کنید که اول سلامت فیزیکی و ذهنی خودتان را حفظ کنید. از رفتارها و احساسات اساسی خودتان نسبت به فرد دو قطبی خانواده تان آگاه باشید.

از کنترل فرد بیمار دست بردارید. باید مدام به خودتان یاد آوری کنید شما نمی توانید رفتارهای بیمار دوقطبی را در خانواده کنترل کنید. آنها شرایطی دارند که بهبود آن از عهده شما خارج است. توجهتان را به تمرکز روی نیازهای خودتان منحرف کنید. می توانید لیستی از اهداف شخصی خودتان را داشته باشید و روی آنها کار کنید.

مهارت های سازگاری خود را با منابعی خوب تقویت کنید. تقویت مهارت های سازگاری روش هایی ویژه برای سازگاری با یک مشکل خاص هستند و برای مراقبت از خودتان حیاتی هستند. راهکارهای سازگاری می تواند شامل فعالیت هایی باشد که از آن لذت می برید مثل مطالعه، نوشتن، کار هنری، موسیقی، فعالیت های خارج از خانه، ورزشی خاص یا حرکات ورزشی.

فعالیت های درمانی می تواند با فعالیت هایی مثل تکنیک های ریلکسیشن (آرام سازی تدریجی ماهیچه ها)، مدیتیشن، نوشتن روزانه اتفاقات، ذهن آگاهی و هنر درمانی به مراقبت از خودتان هم کمک کند. راهکار دیگری برای سازگاری با شرایط بیمار دو قطبی فاصله گرفتن از موقعیت های استرس زا است.

کمک گرفتن از متخصص برای سازگاری با بیمار دو قطبی

اگر دوران سختی برای سازگاری با فرد دو قطبی در خانواده دارید، اینکه خودتان قسمتی از درمان را بر عهده بگیرید می تواند مزیت هایی داشته باشد. مشاهدات نشان می دهد خانواده درمانی برای درمان اختلال دوقطبی، نه فقط آموزش می تواند به افرادی (به خصوص مراقب ها یا والدین) که یک بیمار دو قطبی در خانواده دارند کمک کند.

شناخت و درک اختلال دوقطبی

درک اختلال دو قطبی به عنوان شرایطی زیست شناختی

اختلال دو قطبی سازه های ژنتیکی قوی دارد و ممکن است این بیماری در خانواده ای ارثی باشد. بنابراین این شرایط خاص روانی تقصیر عضو بیمار خانواده شما نیست. اختلال دو قطبی چیزی نیست که فرد بیمار خودش بتواند آن را به صورت ارادی و به تنهایی کنترل کند.

شناخت و درک نشانه های اختلال دو قطبی

دو نوع اختلال دو قطبی وجود دارد؛ اختلال دو قطبی نوع یک و اختلال دو قطبی نوع دو. تشخیص نوع اختلالی که عضو خانواده شما به آن دچار است برای درک نشانه ها و رفتارهای خاص آن مهم است.

در اختلال دو قطبی نوع یک فرد دوره هایی از جنون تحریکاتی را به مدت یک هفته یا بیشتر تجربه می کند. بعضی از نشانه های این دوره شامل خلق و خویی عصبی یا زودرنج، اعتماد به نفس بیش از حد، کاهش احتیاج به خواب، افزایش پر حرفی، حواس پرتی، افزایش بیش از حد فعالیت هایی در رابطه با اهداف شخصی و درگیر شدن در رفتارهای خطرناک (مثل قمار یا روابط جنسی کنترل نشده با افراد متعدد) می باشد.

در اختلال دو قطبی نوع دو فرد بیمار حداقل یک دوره افسردگی طولانی و حداقل یک دوره جنون خفیف (که شبیه به دوره جنون تحریکاتی اما خفیف تر ) را به مدت چهار روز تجربه می کند.

آشنایی با روند درمانی اختلال دو قطبی

اختلالات دو قطبی معمولا با ترکیبی از داروها و روان درمانی ها مداوا می شود. روان پزشکان اغلب داروهایی برای رفع نوسانات خلق و خو و به منظور کاهش علائم اختلال دو قطبی مثل لیتیوم تجویز می کنند. روان شناسان، مشاوران ازدواج و خانواده و دیگر روان شناسان بالینی معمولا به فرد دو قطبی در کنترل و سازگاری با علائم بیماری اش کمک می کند. انواع درمان های معمول برای اختلال دو قطبی شامل درمان رفتاری شناختی، خانواده درمانی و درمان میان فردی است.

آگاه بودن خانواده از اثرات معمول اختلال دو قطبی

اعضای خانواده فرد دو قطبی ممکن است بار مسئولیت زیاد و کمبود انرژی را تجربه کنند. علاوه بر این، همسر افراد دو قطبی ممکن است نبود حامی را حس کنند و بسیاری از آنها تمایلی به کمک گرفتن از بقیه ندارند.

در آخر چند موقعیت احتمالی در ارتباط با افراد دو قطبی را بررسی می کنیم:

• 
  اگر عضو خانواده مبتلا به این اختلال، به این باور غلط برسد که می تواند روی بیماری خود کنترل داشته باشد منجر به احساس سرباری در او و نارضایتی از رابطه اش با افراد دیگر شود.
• 
  دوستی با افراد دو قطبی مشکلی ندارد. افراد دو قطبی و افسرده هم مثل دیگر افراد به دوست و دریافت حمایت از آنها نیاز دارند. باید همراه آنها باشید و به آنها کمک کنید نه اینکه مدام از آنها عصبانی شوید.
• 
  اگر حرف های طولانی و تکراری فرد دو قطبی شما را آزار می دهد مثل هر فرد سالم دیگری که ممکن است این کار را انجام دهد با شوخی و برخوردی مثبت حرف او را قطع کنید. شاید نتوانید کاری را که انجام می دهند تغییر دهید اما در این صورت احساس بهتری خواهید داشت و عصبانی هم نشده اید.
• 
  ارتباط عاطفی موفق با فرد دو قطبی شخصی صبور را برای درک شرایط خاص فردی با این اختلال می خواهد. آنها باید درک کنند گاهی اوقات فردی که از اختلال دو قطبی رنج می برد ممکن است چیزی بگوید که واقعا منظورش همان نباشد. در هر صورت ارتباط عاطفی با فرد دو قطبی ممکن است.
• 
  پیشنهاد مراجعه به روان پزشک به بیمار دو قطبی باید با لحن و رفتاری محتاطانه با او مطرح شود. بسیاری از افراد دو قطبی در طول این بیماری احساس بازدهی و سرزندگی بالایی دارند و از دخالت خوششان نمی آید. اجبار فرد برای درمان یا بستری ممکن است باعث شود فرد بیمار شما را آزرده کند. با دیگر اعضای خانواده صحبت کنید یا با اعضای خانواده فرد مبتلا به اختلال دو قطبی ملاقات کنید. ممکن است فرد مبتلا وقتی نگرانی افراد بیشتری را از خانواده ببیند بیشتر به درمان تمایل نشان دهد.

بیشتر بخوانید:

اختلال دوقطبی چیست ؟ علائم درمان افسردگی شیدایی (اختلال دوقطبی)

بهترین درمان برای اختلال دو قطبی شیدایی و افسردگی

علت و علائم گفتار تحت‌ فشار در اختلال دوقطبی