آمبولی چیست؟ چه عواملی باعث به وجود آمدن آمبولی میشود؟

از



آمبولی ریوی چیست؟


  • «آمبولی ریوی» به انسداد یکی از شریان های ریوی در ریه می گویند. در اغلب موارد، لخته خون عامل انسداد است که از پاها و در موارد نادر سایر قسمت های بدن به سمت ریه حرکت می کنند. از آنجا که لخته، جریان خون را به سمت ریه ها مسدود می کند، آمبولی ریه می تواند تهدید کننده جان انسان باشد.


  • واژه «آمبولی» به معنی انسداد شریان به وسیله یک جسم متحرک است. این جسم متحرک به طور معمول یک لخته خون است (هنگامی که حرکت خون کند شود و یا در جریان خون در رگ‌ها تغییراتی ایجاد شود لخته خون به وجود می‌آید)، اما گاهی اوقات یک توده چربی (معمولا از محل شکستگی استخوانی تشکیل می‌شود)، یک حباب هوا، تکه‌ای از یک تومور یا دسته‌ای از باکتری‌هاست.


  • این جسم متحرک به یک رگ خونی واقع در ریه‌ها وارد شده، در آنجا گیر افتاده و مانع از جریان خون می‌شود. بیشتر آمبولی‌ها از لخته‌های خون تشکیل شده و از سیاهرگ‌های اندام‌های تحتانی و لگن منشأ می‌گیرند.


  • ترومبوز ورید عمقی، به معنای تشکیل لخته خونی در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی است و ممکن است باعث انسداد نسبی یا کامل جریان خون شود یا آزاد شده و به ریه -آمبولی ریه- برود.


  • آمبولی‌ها می‌توانند از دیواره‌های قلب نیز منشأ بگیرند. سیاهرگ‌ها، این لخته را به سمت بخش راست قلب منتقل کرده و از آنجا به ریه می‌فرستند.


آمبولی چگونه ایجاد می شود؟


  • هنگامی که یک لخته از جای خود کنده و در جریان خون حرکت می‌کند، به نام آمبولی خوانده می‌شود. آمبولی می‌تواند در مغز، ریه، قلب یا دیگر مناطق بچسبد و موجب مشکلات جدی شود.


  • آمبولی می‌تواند در همه شریان‌های کوچک روی دهد، اما ریه‌ها به طور چشمگیری مستعد این آسیب هستند، زیرا همه خون موجود در بدن، در هر بار گردش خون، از ریه‌ها عبور می‌کند. رگ‌هایی که خون را به ریه می‌رسانند به مویرگ‌های بسیار ریزی تبدیل می‌شوند.


  • این مویرگ‌ها در کنار کیسه‌های هوایی قرار می‌گیرند تا گاز کربنیک خون را به درون کیسه هوایی آزاد کرده و اکسیژن هوای درون کیسه هوایی را به خود جذب کنند.


  • وقتی لخته‌ها به این مویرگ‌ها می‌رسند ، نمی‌توانند از آنها عبور کنند در نتیجه مسیر جریان خون را در مویرگ‌های ریوی مسدود می‌کنند.


  • اگر این انسداد کم و در بعضی مویرگ‌ها باشد، مشکل خاصی ایجاد نمی‌شود. بدن انسان بعد از مدتی با استفاده از بعضی مواد لخته‌ها را حل کرده و از بین می‌برد و بدین‌وسیله، مسیر جریان خون را دوباره باز می‌کند.


  • اگر انسداد مویرگ‌های وریدی به علت لخته، زیاد و شدید باشد، نه‌تنها خون به اندازه کافی نمی‌تواند اکسیژن به خودش جذب کند، بلکه نمی‌تواند از ریه عبور کرده و به سایر نقاط بدن برسد. انسداد مسیر جریان خون به معنای مرگ است.


آمبولی ریه چه علائمی دارد؟


علائم آمبولی ریوی می توانند بسیار متفاوت باشند؛ بسته به اینکه چقدر از ریه شما درگیر شده باشد، یا اندازه لخته خون و اینکه آیا بیماری زمینه ای ریوی یا قلبی دارید یا خیر. علائم شایع شامل موارد زیر است:


  1. تنگی نفس: معمولا ناگهان ظاهر و همیشه با فعالیت کردن بدتر می شود


  2. درد قفسه سینه: ممکن است احساس کنید حمله قلبی به شما دست داده است. وقتی نفس عمیق می کشید، دردتان بدتر می شود که به آن پلورزی می گویند. این درد با سرفه کردن، غذا خوردن و خم شدن هم شدیدتر می شود. وقتی فعالیت می کنید درد بدتر می شود اما استراحت کردن تاثیری بر کاهش درد نمی گذارد.


  3. سرفه: گاهی همراه با خونریزی یا خلط خونی است


سایر علائمی که در آمبولی ریوی مشاهده می شود:


عوامل تشدید کننده آمبولی


خطر آمبولی در کسانی که سابقه خانوادگی لخته شدن خون یا آمبولی ریوی در گذشته داشته اند بیشتر است. احتمالا اختلالاتی که روی خون تاثیر می گذارند به ارث می رسند و فرد را در معرض خطر بیشتر قرار می دهند. همچنین برخی بیماری ها و درمان ها خطر بروز آمبولی را بیشتر می کنند:


  • بیماری های قلبی و عروقی به ویژه نارسایی قلبی


  • سرطان ها به ویژه سرطان پانکراس، تخمدان و ریه و بسیاری دیگر از سرطان ها که متاستاز دارند باعث افزایش موادی می شوند که به لخته شدن خون کمک می کند. شیمی درمانی هم خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد. زنانی با سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پستان که تاموکسیفن یا رالوکسیفن مصرف می کنند هم شانس بیشتری برای لخته شدن خون دارند.


  • جراحی ها یکی از عوامل منجر به لخته شدن خون هستند. به همین دلیل پیش و پس از جراحی ها به ویژه جراحی های تعویض مفصل، به بیمار داروهای ضد لخته شدن خون می دهند


  • بی‌حرکتی: نشستن در یک وضعیت ثابت به مدت طولانی، مانند مسافرت‌ها یا استراحت طولانی پس از جراحی ها. وقتی اندام های پایینی به مدت طولانی در وضعیت افقی باشند جریان خون سیاهرگی کند و خون در پاها جمع می شود.


  • سن بالای 60 سال،


  • سرطان‌ها، که شایع‌ترین آنها سرطان پانکراس است.


  • بارداری،سابقه تشکیل لخته در ورید عمقی (ترومبوز ورید عمقی)،


  • شکستگی استخوان و گچ‌گیری برای شکستگی،


  • استراحت بیش از 2 روز، جراحی یا بستری در بیمارستان،


  • اختلال در ضربان قلب،


  • چاقی (خطر تشکیل لخته، در عروق عمقی اندام‌ها در افراد چاق بیش‌تر است.)


  • ازدیاد چربی‌های خون،


  • مصرف قرص‌های ضد بارداری به خصوص در خانم‌های سیگاری،


  • پرفشاری خون،


  • مصرف دخانیات،


  • استروژن مکمل: هورمون استروژن در قرص های پیشگیری از بارداری یا درمان های جایگزین هورمون، خطر لخته شدن خون را افزایش می دهند؛ به ویژه اگر سیگاری باشید یا وزنتان بالا باشد.


  • تعدادی از بیماران با توجه به سابقه خانوادگی، بدون نیاز به عوامل نامبرده، مستعد تولید لخته هستند.


میزان خطر آمبولی ریه


  • آمبولی ریوی می تواند به قیمت جان بیمار تمام شود. در حدود یک سوم کسانی که آمبولی ریوی در آنها تشخیص یا درمان نمی شود زنده نمی مانند. اما با تشخیص و درمان صحیح این رقم به طور چشمگیری کاهش می یابد.


  • آمبولی ریوی همچنین ممکن است منجر به «فشار خون ریوی» شود؛ بیماری که در آن فشار خون ریه ها و سمت راست قلب بسیار بالاست. وقتی در ریه مانعی وجود دارد قلب مجبور می شود سخت تر کار کند تا خون را از این عروق عبور دهد. نتیجه این عمل افزایش فشار خون در این عروق و سمت راست قلب است که خود عاملی است برای ضعیف شدن قلب.


  • در موارد نادر، آمبولی کوچک مکررا تشکیل می شود و در طول زمان رشد می کند که نتیجه آن فشار خون ریوی مزمن است که به «ترومبوآمبولی ریوی مزمن» هم معروف است.


تشخیص آمبولی ریه


  1. گاهی اوقات تشخیص آمبولی ریه دشوار است، به‌ویژه اگر فرد مبتلا یک بیماری قلبی یا عروقی زمینه‌ای نیز باشد. پزشک برای یافتن لخته، یک پرونده رادیولوژی از قفسه سینه، اسکن ریه و آنژیوگرافی ریه درخواست می‌کند.


  2. آنژیوگرافی ریه دقیق‌ترین روش تشخیص آمبولی ریه است. در آنژیوگرافی ریه، یک ماده رنگی به داخل سیاهرگ بازو یا اندام تحتانی تزریق می‌شود.


  3. هنگامی که این ماده در شریان‌های ریه گردش می‌یابد، سرخرگ‌ها، روی عکس تهیه شده با اشعه ایکس قابل رویت می‌شوند و اگر لخته‌ای وجود داشته باشد، دیده می‌شود.


درمان آمبولی ریه


  • پزشک داروهای ضدانعقاد را برای پیشگیری از ایجاد لخته‌های بیشتر یا بزرگ‌تر شدن لخته موجود تجویز می‌کند. در ابتدا هپارین به صورت داخل سیاهرگی تجویز می‌شود که اغلب همراه با آن وارفارین خوراکی نیز داده می‌شود.


  • اگر آمبولی ریه وسیع باشد یا چند بار تکرار شود، یا اینکه بیمار پیش از بروز آمبولی به بیماری قلبی- عروقی دچار بود یا در مواردی که سایر درمان‌ها موثر نباشند، برای درمان از روش حل کردن لخته استفاده می‌شود.


  • اگر درمان دارویی کمکی به حذف لخته نکند پزشک از روش های جراحی مثل خارج کردن لخته به وسیله کاتتر یا فیلتر درون ورید استفاده می کند.


چگونه از آمبولی جلوگیری کنیم؟


  • پس از هر نوع جراحی، برای پیشگیری از تشکیل لخته، پزشک، بیمار را تشویق می‌کند که در اولین فرصت ممکن از جا برخاسته و قدم بزند یا شخص بیمار و یا فرد دیگر، اندام‌های تحتانی بیمار را ورزش دهد.


  • زمانی که ناگزیر از نشستن طولانی‌مدت هستید مانند هنگام سفر با هواپیما یا خودرو، هر چند وقت یکبار قدم بزنید یا حداقل انگشتان پا را خم و راست کرده و پاهای خود را حرکت دهید.


  • اگر مجبور به استراحت طولانی‌مدت هستید در بستر اندام‌های زیرین را حرکت دهید تا به جریان یافتن خون در آنها کمک شود.


  • اگر قادر به حرکت نیستید، اندام‌های تحتانی خود را بالا قرار دهید و جوراب‌های واریسی بپوشید.


  • همه این اقدامات به پیشگیری از راکد ماندن خون و تشکیل لخته در سیاهرگ‌های اندام تحتانی که عامل شایع آمبولی است، کمک می‌کند.


  • قطع مصرف دخانیات، خصوصا در مورد زنان بالاتر از 35 سال که قرص ضدبارداری نیز مصرف می‌کنند، یکی دیگر از راه‌های جلوگیری از آمبولی ریه است.


همچنین بخوانید:


آمبولی ریه


آمبولی مایع آمنیوتیک وانسداد رگهای مادر در موقع زایمان


بیشتر بخوانید  علائم فلج

دیدگاهتان را بنویسید