آشنایی با موارد مصرف و عوارض ملفالان 

معرفی داروی ملفالان

ملفالان (Melphalan) با نام تجاری الکرنال (Alkeran) یک داروی ضد سرطان می‌باشد که از رشد و گسترش سلول های سرطانی در بدن جلوگیری می‌کند. این دارو برای درمان نوع خاصی از سرطان خون (میلوم متعدد)، سرطان تخمدان، و سرطان پستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ملفالان یک عامل آلکیله کننده می‌باشد که با از بین بردن استراحت و تقسیم سلول های تومور در انواع خاصی از سرطان به کار میرود.

نام تجارى دارو: Alkeran, Pam, L-Pam, Phenylalanine Mustard

اشکال دارویی: قرص و پودر تزریقی

مکانیسم اثر ملفالان

ملفان داروی آلیکه کننده است و در چرخه سلولی عمدتاً باعث ایجاد اتصال بین دو رشته مولکولی DNA و RNA و مهار ساخت پروتئین می شود. همچنین تا حدی دارای فعالیت کاهنده ایمنی نیز می باشد.

فارماکوکینتیک ملفالان

جذب خوراکی آن ناقص و متغیر است. در مایعات و بافت های بدن غیر فعال شده ولی در خون به مدت شش ساعت فعال باقی می ماند. نیمه عمر آن تقریباً 90 دقیقه است. دفع آن از طریق کلیه و مدفوع می باشد.

موارد و مقدار مصرف ملفالان

توجه: موارد و مقدار مصرف این دارو ممکن است تغییر یابد. برای کسب اطلاعات جدید به منابع پزشکی مراجعه کنید.

الف) درمان میلوم مولتیپل

بزرگسالان: mg 6 روزانه از راه خوراکی برای 3-2 هفته آغاز می‌گردد و سپس به مدت 4 هفته قطع می‌شود. هنگامی که گلبولهای سفید و پلاکتها شروع به افزایش نمودند دوز نگهدارنده معادل mg 2 روزانه خوراکی داده می شود و یا از راه خوراکی، مقدار mg/kg/day 15/0 به مدت هفت روز مصرف می‌شود و یا mg/kg/day 25/0 خوراکی به مدت 4 روز به فواصل هر 6-4 هفته (عموما به همراه پردنیزون). سطح سلولهای خونی بیمار باید ارزیابی گردد.

روش دیگر شروع دارو با mg 10 خوراکی روزانه به مدت 10-7 روز می‌باشد. زمانی که تعداد لکوسیتها به بیش از mm3 /000/4 و تعداد پلاکتها به بیش از mm3 /000/100 برسد، مقدار نگهدارنده mg/day 2 مصرف می‌شود. در روش سوم،‌ هر 6-5 هفته مقدار mg/kg/day 25/0 یا mg/m2/day 7 به مدت پنج روز مصرف می‌شود. مقدار مصرف باید mg 3-1 تنظیم شود طوری که لکوپنی و ترومبوسیتوپنی در حد خفیف باقی بماند.

برای مصرف دارو از طریق تزریق وریدی، mg/m2 16 ظرف 20-15 دقیقه به فوصل هر 2 هفته برای 4 دوره داده شود. سلولهای خونی بیمار بررسی شود و در صورت لزوم میزان دارو کاهش داده شود. پس از پاسخ مناسب دوز دارو در فواصل 4 هفته‌ای تکرار گردد.

ب) درمان کارسینوم تخمدان

بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار mcg/kg/day 2/0 به مدت پنج روز مصرف می‌شود. اگر تعداد سلولهای خونی به میزان طبیعی بازگشت، این مقدار هر 5-4 هفته تکرار می‌شود.

تنظیم دوز: در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه دوز تزریقی ملفالان به 50% کاهش یابد تا از لکوپنی شدید و مرگ ناشی از دارو پیشگیری شود.

مصرف ملفالان در دوران بارداری و شیردهی

رده بندی بارداری : گروه D

این دارو می‌تواند به جنین آسیب برساند و یا باعث نقائصی در هنگام تولد نوزاد شود٬ اگر شما از این دارو استفاده می کنید حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید

مصرف در شیردهی: ترشح ملفالان در شیر مشخص نیست. با این وجود، به دلیل عوارض جانبی شدید، موتاژنیک و کارسینوژنیک بودن دارو برای نوزاد، شیردهی در دوران مصرف این دارو توصیه نمی‌شود.

عوارض جانبی ملفالان

• 
  اعصاب مرکزی: نوریت محیطی، فلج گذرا.
• 
  قلبی ـ عروقی: ادم، کاهش فشار خون، فلبیت، آمبولی ریه، تاکیکاردی، ترومبوز.
• 
  کبد: سمیت کبدی.
• 
  تنفسی: برونکواسپاسم، دیسپنه، پنومونیت، فیبروز ریوی.
• 
  پوست: ریزش مو، خارش، نکروز بافتی، بثورات جلدی، وزیکول‌های پوستی.
• 
  دستگاه گوارش: تهوع و استفراغ، اسهال، التهاب عمومی مخاط دهان.
• 
  خون: کاهش فعالیت مغز استخوان (به مقدار مصرف بستگی دارد)، آنمی همولیتیک، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی.
• 
  سایر عوارض: آنافیلاکسی، واکنش‌های حساسیتی، بدخیمی ثانویه.

مسمومیت با ملفالان و درمان آن

• 
  تظاهرات بالینی: سرکوب فعالیت مغز استخوان، کمی کلسیم خون، تهوع و استفراغ شدید، زخم دهانی، کاهش هوشیاری، تشنج، فلج عضلانی، اثرات کولینومیمتیک.
• 
  درمان: معمولاً حمایتی است و شامل انتقال اجزای خون به بیمار می‌‌شود.

تداخلات دارویی ملفالان

1. 
   مصرف همزمان سایمیتیدین می‌تواند جذب گوارشی دارو را مهار نماید.
2. 
   مصرف همزمان سیکلوسپورین و سیس‌پلاتین می‌تواند سمیت کلیوی دارو را افزایش دهد. عملکرد کلیه بررسی شود.
3. 
   مصرف همزمان اینترفرون‌آلفا باعث کاهش سطح ملفالان می‌شود (بیمار تحت نظر باشد).
4. 
   غذا فراهمی زیستی دارو را کم می‌کند توصیه می‌شود بیمار دارو را با شکم خالی مصرف نماید.

اثر ملفالان بر آزمایشهای تشخیصی

ملفالان می‌تواند سطح اوره را افزایش دهد و همچنین باعث کاهش سطح هموگلوبین، WBC, RBC و پلاکت ‌گردد.

موارد منع مصرف و احتیاط در مورد ملفالان

موارد منع مصرف: سابقه حساسیت مفرط به دارو یا سابقه بروز مقاومت نسبت به آن.

الف) اختلالات هماتولوژیک مانند لکوپنی شدید، ترومبوسیتوپنی، آنمی و یا CLL، اختلال کار کلیه (تجمع دارو و مسمومیت بیش از حد ممکن است بروز کند).

ب) بین ملفالان و کلرامبوسیل ممکن است حساسیت متقاطع به شکل بثورات پوستی بروز کند.

ملاحظات اختصاصی ملفالان

علاوه بر ملاحظات مربوط به تمامی داروهای آلکیله کننده، رعایت موارد زیر نیز توصیه می‌شود:

1- مقدار مصرف روزانه دارو را می‌توان به صورت مقدار واحد مصرف نمود.

2- غذا جذب ملفالان را کاهش می‌دهد. بنابراین، دارو باید با معده خالی مصرف شود.

3- برای تنظیم مقدار صحیح مصرف و جلوگیری از مسمومیت،پارامترهای هماتولوژیک، مانند تعداد تام سلولهای خونی به طور مرتب پیگیری شود.

4- اگر تعداد لکوسیتها به کمتر از mm3/3000 یا تعداد پلاکتها به کمتر از /mm3 100000 برسد، باید مصرف دارو به طور موقت قطع شود یا مقدار مصرف آن کاهش یابد.

5- اگر تعداد پلاکتها به کمتر از mm3/100000 برسد، باید از هرگونه تزریق عضلانی داروها خودداری شود.

6- داروهای ضد انعقاد خون، آسپیرین و فرآورده‌های حاوی آن باید با احتیاط تجویز شوند.

7- تب ممکن است حذف دارو را افزایش دهد.

8- سرکوب بیشتر مغز استخوان در بیمارانی که سطح BUN آنها بالای mg/dL 30 است مشاهده شده است.

9- در افرادی که مبتلا به نارسایی کلیه هستند کاهش دوز داروی وریدی پیشنهاد می‌شود.

10- روش صحیح کار و دفع این فرآورده باید دقیقاً‌ رعایت شود.

11- برای تزریق وریدی، پودر دارو با اضافه کردن ml 10 حلال به ویال 50 میلی‌گرمی رقیق شده و غلظت نهایی mg/ml 5 به دست خواهد آمد (از سوزنی با گاج 20 استفاده شود). حلال سریعاً اضافه شود و ویال آنقدر تکان داده شود تا محلول شفافی حاصل شود.

12- پس از آماده سازی، مخلوط در یخچال قرار گیرد زیرا باعث رسوب می‌شود. جهت تزریق به بیمار سریعاً این ترکیب با نرمال‌سالین تا غلظت mg/ml 45/0 رقیق شود و ظرف 20-15 دقیقه انفوزیون گردد. از زمان رقیق سازی اولیه تا شروع انفوزیون حداکثر 60 دقیقه می‌توان فاصله گذاشت.

13- عملکرد کلیوی بیمار بررسی شود، به خصوص اگر سطح BUN بالای mg/dL 30 است.

نکات قابل توصیه به بیمارطی مصرف ملفالان

1- با مصرف این دارو امکان بروز تهوع و استفراغ وجود دارد، ولی مصرف آن را ادامه دهید.

2- در صورت بروز استفراغ بلافاصله بعد از مصرف دارو، فوراً به پزشک اطلاع دهید.

3- مصرف مقدار زیاد مایعات برای تسهیل دفع اسیداوریک اهمیت دارد.

4- از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداری کنید.

5- بعد از خاتمه درمان، رویش موها دوباره شروع خواهد شد.

6- در صورت بروز هرگونه علائم یا نشانه‌های عفونت یا خونریزی، فوراً به پزشک اطلاع دهید.

7- به خانمهایی که از این دارو استفاده می‌کنند توصیه می‌شود در هنگام مصرف آن باردار نشوند.

شرایط نگه‌داری داروی ملفالان

• 
  تمامی داروها را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
• 
  داروی ملفالان باید در جای خشک و دمای ۸-۲ درجه سانتی گراد نگه‌داری شود.

بیشتر بخوانید:

معرفی داروی ضد سرطان وین کریستین

معرفی داروی دوسه تاکسل و موارد مصرف آن

آشنایی با موارد مصرف داروی ضد سرطان داکاربازین

آشنایی با داروی داکتینومایسین و عوارض خطرناک آن