آشنایی با موارد مصرف و تداخلات دارویی اکتیویتد شارکول

موارد مصرف اکتیویتد شارکول یا زغال فعال

اکتیویتد شارکول (Activated Charcoal) یا زغال فعال برای درمان غیر اختصاصی اورژانس در مسمومیت ناشی از اکثر داروها و مواد شیمیایی مصرف می شود.این دارو میتواند به بسیاری از سموم در معده پیوند یافته و جذب آنها را کاهش دهد هر چند که در مسمومیت با سیانور کاملا بی اثر و در مسمومیت با اسیدهای معدنی ، بازهای سوزانده ، اتانول، متانول و املاح ان ، اسید بوریک ، و مواد پاک کنده نسبتاً بی اثر است.

اکتیویتد شارکول برای درمان اسهال ، سوﺀ هاضمه ،هایپر کلسترولینما و کمک به جذب گازهای روده که مو جب نفخ می شوند نیز مصرف می شود.

اشکال دارویی: قرص و سوسپانسیون و پودر

موارد مصرف اکتیویتد شارکول

الف) درمان نفخ یا سوءهاضمه.

ب) به عنوان پادزهر.

پ) برای تسکین مشکلات دستگاه گوارش و بوی بد دهان، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ، در بیماران اورمیک

مکانیسم اثر اکتیویتد شارکول

به عنوان داروی ضد اسهال، زغال فعال شده بسیاری از محرک ها را که موجب اسهال و ناراحتی گوارش می شوند ،جذب سطحی می کند.به عنوان پاد زهر این دارو مواد سمی خورده شده را جذ ب سطحی کرده ومانع از جذب انها در روده و معده می شود

فارماکوکینتیک اکتیویتد شارکول

این دارو از مجرای گوارش جذب نمی شود و متا بو لیزه نیز نمی گردد.راه اصلی دفع آن از طریق مد فوع است. حداکثر اثر در مانی چنانچه دارو طی 30 دقیقه پس از بلع ماده سمی تجویز میگردد‘ حاصل می گردد.

موارد و مقدار مصرف اکتیویتد شارکول

الف) درمان نفخ یا سوءهاضمه.

• 
  بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار 5-6/0 گرم به عنوان تک دوز مصرف می‌شود و یا mg 975 تا 9/3 گرم به صورت سه بار در روز، بعد از هر وعده غذایی استفاده می‌شود.

ب) به عنوان پادزهر.

• 
  بزرگسالان وکودکان : به میزان تقریبی 10-5 برابر وزن دارو یا ماده بلعیده شده مصرف می‌شود. حداقل mg 100-25 گرم به صورت سوسپانسیون در 250 میلی‌لیتر آب مصرف می‌شود.

زغال فعال باید ترجیحاً طی 30 دقیقه بعد از مصرف دارو، از راه خوراکی مصرف شود. برای دیالیز معده می‌توان مقدار 60-20 گرم زغال فعال هر 12-4 ساعت، مصرف کرد تا موجب تسریع خروج بعضی از داروها از جریان خون گردد.

پ) برای تسکین مشکلات دستگاه گوارش و بوی بد دهان، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ، در بیماران اورمیک.

• 
  بزرگسالان: مقدار 50-20 گرم به صورت خوراکی و روزانه مصرف می‌شود.

تداخلات دارویی اکتیویتد شارکول

• 
  زغال فعال می تواند داروهای موجود در لوله گوارش را جذب کند .
• 
  اکتیویتد شارکول جذب استیل سیستئین خوراکی و شربت ایپکا را کاهش می دهد . لذا در موارد ی که مصرف هر دارو لازم است توصیه می شود که زغال را فقط پس از اتمام استفراغ تجویز کرد .
• 
  زغال فعال را نباید با شیر یا شربت مخلوط کرد زیرا ظرفیت جذب با آن کاهش می یابد.

هشدار ها در رابطه با اکتیویتد شارکول

1- مصرف دارو ممکن است موجب بروز تهوع و استفراغ گردد که ممکن است در موارد بلع مواد سوزاننده یا هیدرو کربن های فرار خطر ناک باشد .

2- مصرف طولانی این دارو برای رفع ناراحتی های گوارشی کودکان زیر 3 سال، ممکن است سوﺀ تغذیه ایجاد نماید.

ملاحظات اختصاصی اکتیویتد شارکول

1- دارو به عنوان یک درمان همراه در مسمومیت یا مصرف دوز بالای استامینوفن، آنتی‌موآن، ارسنیک، آسپرین، آتروپین، باربیتورات، کامفر، گلیکوزیدهای قلبی، کوکائین، گلوتتماید، ایپکا، مالاتیون، مورفین، اپیوم، اگزالیک اسید، پاراتیون، فنول، فنوتیازین، فنی‌توئین، قارچ‌های سمی، پتاسیم پرمنگنات، پروپکسی‌فن کینین، استریکنین، سولفونامید و یا ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، استفاده می‌شود.

2- در مسمومیت با مواد سوزاننده، سیانید، آهن، اسیدهای معدنی و حلال‌های آلی نباید از چارکول فعال استفاده شود.

3- زغال فعال در بیماران بی‌هوش یا نیمه هوشیار توسط لوله بینی ـ معدی باید تجویز شود.

4- از آنجا که زغال فعال موجب جذب سطحی و غیر فعال شدن شربت ایپکا می‌شود، این دارو را باید تنها بعد از تمام شدن استفراغ به بیمار تجویز کرد.

5- در صورتی که بیمار کمی بعد از دریافت دوز چارکول فعال استفراغ کند، دوز باید تکرار شود.

6- برای دستیابی به بیشترین اثر دارو، بهترین زمان مصرف آن، طی 30 دقیقه بعد از بلعیدن سم است. تجویز یک مسهل همراه با زغال فعال یا بعد از آن، دفع کمپلکس دارو ـ زغال را تسریع می‌کند.

7- این دارو را نباید همراه با شیر، بستنی یا شربت مصرف کرد. لبنیات میزان جذب دارو را کاهش می‌دهند.

8- پودر زغال، مؤثرترین شکل دارویی آن است. مخلوط کردن پودر با آب، موجب تشکیل شربت غلیظ و یکنواخت می‌شود. افزودن مقدار کمی آب میوه، طعم دارو را بهتر خواهد کرد.

9- در صورت مصرف زغال فعال برای مواردی بجز مسمومیت، داروهای دیگر را باید یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف زغال فعال مصرف کرد.

10- برای کاهش بوی ناشی از کلستومی، می‌توان زغال فعال را به صورت خوراکی مصرف کرد.

11- بررسی میزان الکترولیت‌ها در صورت مصرف دوزهای دیگر از چارکول به همراه سوربیتول.

نکات قابل توصیه به بیمار در حین مصرف اکتیویتد شارکول

1- قبل از مصرف زغال فعال به عنوان پادزهر، حتماً با پزشک تماس بگیرید.

2- در صورت مصرف زغال فعال به عنوان ضد اسهال یا ضد نفخ، داروهای دیگر را یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از آن، مصرف کنید. اگر اسهال و تب بیش از دو روز یا نفخ بیش از هفت روز بعد از مصرف زغال فعال باقی ماند، به پزشک اطلاع دهید.

3- این دارو رنگ مدفوع را سیاه می‌کند.

4- دارو را نباید با فرآورده‌های لبنی مخلوط کرد زیرا اثربخشی آن ممکن است کاهش یابد.

5- به علت افزایش حساسیت کودکان در مصرف همزمان چارکول و سوربیتول، باید سطح الکترولیت‌های آنها بررسی شود. و نباید از چارکول به همراه سوربیتول در کودکان کوچکتر از 1 سال استفاده کرد.

توصیه های دارویی اکتیویتد شارکول

1- دارو در ظرف در بسته نگهداری شود .

2- اگر قبلا به مسموم شربت ایبکا داده شده است بعد از بروز استفراغ از این دارو استفاده می شود .

3- استفاده طو لانی مدت این دارو به عنوان نفخ توصیه نمی گردد.

4- این دارو رنگ مدفوع را سیاه می کند اگر چه مساله از نظر دارویی اهمیت ندارد.

5- از مصرف همزمان با سایر داروها خودداری شود.

بیشتر بخوانید:

هر آنچه باید در مورد مسمومیت با مشروبات الکلی بدانید

۹ درمان خانگی برای مسمومیت غذایی

تشخیص مسمومیت با آسپرین و درمان فوری آن