یکی از مباحث درس یازدهم علوم پایه پنجم خاک مناسب برای کشاورزی در مناطق کم باران است. برای اینکه درک بهتری از این مطلب پیدا کنید باید تحقیق بیشتری در این رابطه داشته باشید. در این مطلب از مجله ستاره در این رابطه بیشتر می خوانید.
چه خاکی برای کشاورزی در مناطق کم باران مناسب تر است؟
برای کشاورزی در مناطقی که باران کمتری در آن ها می بارد خاکی مناسب تر است که دانه ریزتری داشته باشد. چراکه دانه های ریز باعث می شوند فاصله بین ذرات خاک نیز کمتر شود. بنابراین آب با سرعت کمتری از میان این ذرات نفوذ پیدا می کند. پس خاکی که دانه های ریز دارد می تواند مدت بیشتری رطوبت را درون خود نگه دارد. این ذخیره کردن آب باعث می شود از هدر رفتن آب جلوگیری شود.
در میان خاک های مختلف، خاکی که دانه های رس آن بیشتر باشد برای کشاورزی در مناطق کم باران بسیار مناسب است. چراکه رس ریزترین دانه ها را داشته و آب بیشتری درون خود نگه می دارد.
اما خاک ماسه ای دارای ذرات دانه درشت است و سرعت گذر آب در این ذرات بسیار بیشتر است.
پیشنهاد: در ستاره می توانید مطالب مفید دیگری مانند تغییر فیزیکی چیست، تغییر شیمیایی چیست و کدام دانه افرا زودتر به زمین می رسد را نیز بخوانید.
مقایسه خاک رس و ماسه در میزان نفوذ آب
آب در خاک رس بیشتر فرو میرود یا ماسه؟ برای درک بهتر میزان تفاوت این دو خاک آزمایش زیر که در کتاب سوم نیز آمده است را با هم مرور می کنیم.
در گوشه ای از حیاط مدرسه مقداری ماسه،خاک باغچه و خاک رس و شن ریختند. سپس در هرکدام از آنها به مقدار مساوی آب ریختند. آنها مشاهده کردند که آب در شن راحت تر نفوذ می کند و سپس سریع در ماسه نفوذ کرد،سپس در خاک باغچه و در خاک رس بسیار کند نفوذ کردند.
آنها دریافتند که میزان نفوذ پذیری آب به جنس خاک بستگی دارد. هرچه ذرات بزرگتر باشد چون فاصله بین ذرات بیشتر است آب به سرعت و هرچه ذرات ریزتر باشد چون فاصله بین ذرات کمتر است، آب به کندی نفوذ می کند.
ذرات رس عناصر غذایی دارای بار مثبت را جذب می کنند و مواد غذایی ارزشمندی مانند پتاسیم، کلسیم، منیزیم و انواع خاصی از نیتروژن را به گیاهان می رسانند.
در مورد ویژگی خاک های مناسب مناطق کم باران بیشتر بدانید
خاک‌های خاکی که برای کشاورزی در مناطق کم باران مناسب هستند، باید دارای خصوصیاتی باشند که به آب‌دوستی و حاصلخیزی کمک کنند. خاک‌هایی که برای کشاورزی در مناطق کم باران مناسب هستند، باید دارای ویژگی‌های زیر باشند:
۱. خاک‌های با درصد زیاد سیلت
خاک‌های با درصد زیاد سیلت (سیلت از ذرات سنگی و معدنی تشکیل‌شده که بزرگتر از رس اما کوچک‌تر از شن و ماسه است.) برای کشاورزی در مناطق کم باران بسیار مناسب هستند. سیلت یکی از مواد معدنی است که می‌تواند آب را در خود نگه دارد و به گیاه‌ها در مصرف آب کمک کند.
۲. خاک‌های با بافت خاک رس
خاک‌های با بافت خاک رس نیز برای کشاورزی در مناطق کم باران بسیار مناسب هستند. این خاک‌ها دارای خصوصیاتی هستند که می‌توانند آب را در خود نگه دارند و به گیاه‌ها در مصرف آب کمک کنند.
۳. خاک‌های با بافت لوم
اساسا خاک لومی یک خاک تشکیل شده از مقادیر مساوی شن و ماسه و سیلت و مقدار کمتری خاک رس می‌باشد. اندازه ذرات خاک لومی متوسط بوده (حد واسط بین ذرات رس و شن) و از این رو فضای کافی برای تهویه و آب مورد نیاز گیاه در بین خلل و فرج آن وجود دارد. برای کشاورزی در مناطق کم باران چه خاکی مناسب تر است
خاک لومی خاکی است که دارای موارد زیر می‌باشد:
کمتر از ۵۲ درصد شن و ماسه
تا ۵۰ درصد گل و لای یا سیلت
تا ۲۷ درصد خاک رس
۴. خاک‌های با بافت شنی
خاک‌های با بافت شنی نیز برای کشاورزی در مناطق کم باران مناسب هستند. این خاک‌ها دارای خصوصیاتی هستند که می‌توانند آب را در خود نگه دارند و به گیاه‌ها در مصرف آب کمک کنند.
۵. خاک‌های با پوشش گیاهی
خاک‌هایی که دارای پوشش گیاهی هستند، برای کشاورزی در مناطق کم باران بسیار مناسب هستند. پوشش گیاهی می‌تواند آب را در خود نگه دارد و به گیاه‌ها در مصرف آب کمک کند.
بنابراین، خاک‌هایی که برای کشاورزی در مناطق کم باران مناسب هستند، باید دارای ویژگی‌هایی باشند که به آب‌دوستی و حاصلخیزی جهت کشت بهتر کمک کنند.
خاک‌های با درصد زیاد سیلت، خاک‌های با بافت خاک رس، خاک‌های با بافت لوم، خاک‌های با بافت شنی و خاک‌های با پوشش گیاهی، خاک‌هایی هستند که برای کشاورزی در مناطق کم باران بسیار مناسب هستند.