مسعود پزشکیان با یک سخنرانی چند دقیقهای و شفاف، فرایند لابی‌گری و حواشی رای اعتماد به وزرا را که طی دهه‌ها به یک رسم نادرست تبدیل شده بود، به چالش کشید.چگونه مسعود پزشکیان یک فرآیند نادرست چند ده ساله را به محاق برد؟
اهمیت یک سخنرانی چند دقیقهای
یک رسم مألوف و همیشگی در فرآیند رای اعتماد به کابینه معرفی‌شده، فارغ از اینکه دولت مستقر چه گرایش و منش و رویکردی داشته باشد یا اکثریت مجلس به کدامین طیف و سویه سیاسی تعلق و قرابت داشته باشند، این بوده که بساط رایزنی و لابی‌گری برقرار و استوار و حاشیه‌ای مقدم بر اصل ماجرا قلمداد شده است.
البته که این واقعیتی گریزناپذیر و آئینی سیاسی و همیشگی در سپهر سیاست در ساختارهای نیمه‌ریاستی-نیمه‌پارلمانی است و از مظاهر نقش‌آفرینی مجالس در بُعد نظارتی بر دولت؛ اما نکته آن است که به مرور زمان این فرآیند تبدیل به یک موضوع مورد مناقشه شده و حواشی بر متن غلبه یافته و دستمایه تخفیف و تقلیل جایگاه وزرا در پیشبرد امور اجرایی در ساختار و بدنه دولت شده است.
وزیری که از سوی رئیس‌جمهوری برگزیده شده تا عطف به توانایی و کارکرد خودش، اضلاع و اجزای مجموعه تحت امرش را وفق سلیقه و برنامه‌هایش چینش و گزینش کند و شاکله‌ای همگون را بنا سازد، برای اینکه بتواند رای‌اعتماد را اخذ کند، مجبور به لحاظ ملاحظات و نظرگاه‌هایی خواهد شد که لزوماً با آن برنامه از پیش‌طراحی‌شده‌اش هم‌‌سنخ نبوده و همگرایی لازم و ملزوم را ندارد.
اینگونه در همان ابتدای کار چالشی آشکار برای کلیت دولت ایجاد و بخصوص برای وزارتخانه‌هایی که وزیرش به هر دلیلی اطمینان و اعتماد برای رای‌آوری ندارد، مشکل‌ساز خواهد شد. این رسم چند دهه اخیر صحنه سیاست اما با یک سخنرانی چنددقیقه‌ای رئیس دولت چهاردهم به محاق رفت و آن حاشیه معمول و متداول همیشگی از پازل سیاسی رخت بر بست. بسیاری از منتقدان و مخالفان دولت، با انتقاد از مسعود پزشکیان، سخنرانی پایانی او و ارجاعات ساده و صریح و شفاف وی را هزینه‌کرد از عالی‌ترین مقام کشور ارزیابی کرده و به نقد و گلایه از آن پرداختند.
حال آنکه می‌دانستند که این مشورت‌ها و هماهنگی‌ها امری خلق‌الساعه نبوده و نیست و اتفاقاً در راستای انسجام ساختاری شاکله دولت جدید نه‌تنها لازم و ضروری است که بخشی از آن نیز الزامات قانونی دارد و شاید تنها بتوان مدعی بود که برای اولین بار به شکل رسمی و پشت تریبونی اعلام شده است.
حال سوال اینجاست که پس چرا منتقدان دولت اینگونه برآشفته و زبان به نقد و گلایه باز کرده‌اند؟ پاسخ به نظر ساده و شفاف است. این تدبیر پزشکیان در شفاف‌گویی زوایای پیدا و پنهان عرصه سیاست، عملاً منتقدان دولت را در نقشه‌های خود ناکام ساخت و از طرف دیگر آن معضل همیشگی وامداری وزرا در ماجرای فرآیند رای‌اعتماد را به محاق برد و اکنون از دوست و همراه تا منتقد و مخالف وزرا در بیرون و درون مجلس نمی‌توانند بخشی از آرای وزیر مألوف را معطوف و مرتبط با خود و لابی‌گری‌های‌شان بدانند و مطالبه امتیاز و جایگاه کنند.
اینگونه برای اولین بار، اعضای هیئت دولت با فراغ‌بال و اطمینان‌خاطر بیشتری می‌توانند به چینش و تکمیل تیم عملیاتی و اجرایی خود در ساختار مدیریتی وزارتخانه دست ببرند و یک شاکله همسو و همگن برای خود قوام دهند. فرآیند رخ‌داده نه‌تنها در مسیر جمهوریت نظام هیچ اخلال و اختلالی ایجاد نمی‌کند، آنگونه که برخی مدعی آن هستند، بلکه یاریگر دولت در امور اجرایی و البته بازگشت مجلس به وظایف محوله ساختاری خود در عرصه نظارتی خواهد بود و اصل تفکیک قوا نیز بدین‌سان به‌عنوان یک اصل ساختاری در شاکله‌های مردم‌سالاری قوام و استحکام موزون‌تری خواهد داشت.
در نهایت هم، دولتمردان برای ضعف و خلل محتمل در ایفای وظایف خود نمی‌توانند به گزاره‌های فرامتنی ارجاع دهند و قصورهای احتمالی را به گردن گزاره‌های فرامتنی بیاندازند. اینگونه است که می‌توان گفت یک سخنرانی چنددقیقه‌ای که البته پشت آن یک استراتژی هوشمندانه و فکرشده قرار داشت، یک فرایند معیوب چندده‌ساله را به محاق برد و زمینه‌ای هموار و مساعد برای ایفای نقش دولت در رتق و فتق امور ملت فراهم آورد.