به گزارش سلام نو، هوشمندسازی یارانه نان یک حرکت جدی و تأثیرگذار در توزیع عادلانه یارانهها در بین مردم است. هدفمندسازی یارانه نان دیر کلید خورد ولی آغاز طرح هدفمندسازی یارانه نان در شرایط فعلی که جهان با مشکل تأمین گندم مواجه است میتواند تأثیر خوبی در جلوگیری از هدر رفتن منابع و مشکلات احتمالی در حوزه گندم باشد. طرح یارانه نان قدم مهم و ارزشمند در راستای اجرای عدالت در بین نانواییها است. در ادامه توضیحات اجرای طرح یارانه نان در قزوین و زنجان را بخوانید.
پای «نان کارتی» به تهران باز شد. این طرح که از زنجان آغاز شده و به ۱۰ استان دیگر رسیده بود، سرانجام از روز گذشته سر از پایتخت درآورد. حال برخی از این طرح بهعنوان آغاز سهمیهبندی نان یاد میکنند. اما بسیاری از دستاندرکاران صنعت نان هم نان کارتی را طرحی مبهم میدانند.
در حالی از روز دوشنبه طرح نان کارتی در تهران اجرا شد که هنوز ابعاد و مسائل پیرامون این طرح مشخص نیست. حتی اگر از مردم سؤال کنید که با این طرح چه تغییری در نحوه خرید نان ایجاد میشود؟ در نهایت به این پاسخ بسنده میکنند که از این پس دیگر نانواییها پول نقد قبول نمیکنند!
نبود شفافیت و ضعف در اقناع افکار عمومی، موضوع جدیدی در تصمیمات یکشبه دولت نیست. البته دولت هم تمایل چندانی به شنیدن نقطه نظرات و تجربه اصناف درباره تصمیمگیریها مهم در سطح ملی نیز ندارد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران در تازهترین اظهارنظر خود از اجرای مرحله اول طرح نان کارتی در تهران خبر داد. بر اساس اعلام حشمتالله عسگری، تاکنون حدود ۶۸۰۰ کارتخوان در نانواییهای استان تهران نصب شدهاند. این بدان معناست که ۲۲۰۰ نانوایی دیگر باید مجهز به این کارتخوانها شوند.
طبق صحبتهای او فعلاً آرد یارانهای به واحدهای نانوایی پرداخت میشود. به همین دلیل شکل پرداخت یارانه نان تغییری نمیکند. اما بعد از اینکه آرد نانواییها آزاد شود دولت مابهالتفاوت قیمت نان را به حساب نانوایان واریز میکند تا مردم کماکان نان را به قیمت قبل بخرند.
نان رانتی برچیده میشود؟
رئیس هیاتمدیره کانون صنایع آرد، طرح نان کارتی را اقدام مهمی دانست و گفت: در گذشته نان به شکل رانتی توزیع میشد. حال باید دید با هوشمندسازی فروش نان این رانت برچیده میشود یا خیر؟
حسین یزدجردی در گفتگو با تجارتنیوز تشریح کرد: بهرغم اینکه طرح نان کارتی بسیار مهم است، اما از شفافیت کافی برخوردار نیست. در واقع اجرای این طرح تفاوت چندانی با گذشته ندارد. تا همین چند ماه گذشته هم مردم با مراجعه به نانواییها به جای پول نقد، کارت میکشیدند. در حال حاضر همین روال نیز ادامه دارد، اما با این تفاوت که فقط دستگاه پوز نانواییها متفاوت شده است.
این مقام صنفی به بخشی از ایرادات و ابهامات این طرح اشاره و عنوان کرد: در این طرح، هنوز تکلیف افراد که تابعیت غیرایرانی دارند مشخص نیست. عشایر هم بلاتکلیف ماندهاند. کسی درباره وضعیت دانشگاهها، نهادهای نظامی و … که سهمیه آرد ارزان دریافت میکردند هم چیزی نمیداند. اگر هم برای آن فکری کردهاند، اما اقناع عمومی صورت نگرفت.
او ادامه داد: اکنون به دلیل اینکه پیرامون مسائل این طرح روشن نیست نمیتوان، اظهارنظر خاصی درباره آن داشت. اما اگر این طرح در مسیر درست خود قرار بگیرد، پایه فساد و رانت را برمیچیند. در غیر این صورت در روی همان پاشنه قدیم میچرخد.
یزدجردی تاکید کرد: برای این طرح که در سطح ملی است باید به مردم آگاهی لازم داده میشد. اما حتی دستاندرکاران کلیدی را هم به مشارکت نگرفتند تا بتوانند تجربیات و نقطه نظرات خود را مطرح کنند. بنده به عنوان رئیس صنعت آرد کشور از این طرح اطلاع لازم را ندارم. هیچوقت هم از بنده خواسته نشد که نقطه نظرات خود را مطرح کنم.
وی در پایان یادآور شد: این طرح در حالی توسط وزارت اقتصاد در حال تدوین است که تاکنون این وزارتخانه هیچ مداخلهای در صنعت نان نداشت!
روش کار به این صورت است که سهمیه یک نانوایی اکنون مثلا ۲۰۰ کیسه آرد در ماه بوده، اما با اجرای این طرح به نانواییها بر اساس تعداد نانی که به فروش میرسانند، آرد داده میشود؛ بنابراین بر اساس نان فروخته شده به نانوایی آرد میدهند و تغییری در سهمیه مصرفکننده ایجاد نمیشود.
پس از اجرای طرح موسوم به «هوشمندسازی یارانه آرد و نان» در برخی استانهای ایران، اجرای این طرح در استان تهران نیز از روز گذشته دوشنبه، ۳۰ خرداد آغاز شده است. دولت در حالی نام این طرح را «هوشمندسازی یارانه آرد و نان» گذاشته که به نظر میرسد بیش از هر چیز فروش نان با سیستم جدید نوعی «سهمیهبندی» باشد. به این صورت که آرد مورد نیاز برای پخت نان با نرخ یارانهای در یک طرف به صورت «سهمیهای» به نانواییها داده میشود و در کنار آن نانواییهای آزادپز نیز به کار خود ادامه خواهند داد.
در واقع مصرفکننده نان در این سیستم جدید و پیچیده قرار است بین نان یارانهای و نان آزادپز «انتخاب» کند. در واقع دولت میگوید در این روش دیگر به نانواییها آرد دولتی نمیدهد و بهازای فروش نان به نانوا یارانه نقدی میدهد. استدلال دولت نیز این است که آردی که به نانواییها تحویل داده شده باید تبدیل به نان شود و سر از بازارهای دیگر در نیاورد. اما نکتهای که فضای کار را سختتر میکند اینکه با قطع یارانه آرد و پرداخت این یارانه به صورت نقدی، نانوایان نگرانند که جبران مابهالتفاوت آرد یارانهای و آزاد توسط دولت به تاخیر بیفتد.
بر اساس اعلام حشمتالله عسگری، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری تهران در فرآیند اجرای فاز اول طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در تهران، نانواییها به دستگاه کارتخوان مجهز میشوند. معاون استاندار تهران افزود: «اجرای این طرح در سطح کشور به کاهش هدررفت سالانه بیش از حدود چهار میلیون تن نان منجر میشود.» او همچنین ادعا کرد که با توجه به یارانهای بودن آردی که نانواییها استفاده میکنند، از قاچاق آن در سطح گسترده جلوگیری میشود.
مسوولان ادعا میکنند که سهمیهبندی نان با هدف مبارزه با قاچاق آرد انجام میشود و قیمت نان تغییر نمیکند. بر اساس این طرح، در مرحله نخست هیچ برنامهای برای تغییر قیمت نان یا سهمیهبندی آن در دستور کار نیست، اما گفته میشود در فازهای بعدی، هر خانوار فقط به اندازه سهمیه مشخصشده میتواند نان بخرد و برای تهیه مقدار بیشتر، باید مبلغ آن را به قیمت آزاد پرداخت کند.
شیوه کار چگونه است؟
پروژهای که از امروز قرار است در استان تهران اجرا شود پیش از این در چند استان از جمله خراسان رضوی، همدان، گیلان، سمنان، فارس، بوشهر، مرکزی، زنجان و قزوین به صورت پایلوت اجرایی شده بود و حالا دولت با توجه به این تجربه، در سطح پایتخت به دنبال آن است. با اجرای این طرح سهمیه آرد در خود نانواییها تغییر میکند.
روش کار به این صورت است که سهمیه یک نانوایی اکنون مثلا ۲۰۰ کیسه آرد در ماه بوده، اما با اجرای این طرح به نانواییها بر اساس تعداد نانی که به فروش میرسانند، آرد داده میشود؛ بنابراین بر اساس نان فروخته شده به نانوایی آرد میدهند و تغییری در سهمیه مصرفکننده ایجاد نمیشود.
به همه نانواییها دستگاه کارتخوان داده میشود. این دستگاه «سایا نان کارت» نام دارد که با دستگاههای عادی متفاوت است و طوری تعریف شده که وقتی فردی به نانوایی مراجعه میکند، نوع نان، قیمت و… مشخص میشود. کارت شما هم تعریف شده است و مشخص میشود که چه کسی، در چه ساعتی، چه میزان نان خریداری کرده و تمام مشخصات ثبت میشود.
در این دستگاه قسمتی هم برای کنجد و پلاستیک تعریف شده و قیمتش جداگانه مشخص و ثبت میشود. این دستگاه کارتخوان مجهز به سیستم جیپیاس است و نمیتواند از نانوایی جابهجا شود. در طرح دولت، مردم تعداد نان درخواستی خود را در کارتخوانهای هوشمند ثبت و کارت میکشند و از حساب خریدار همان نرخ معمولی نان کم میشود. این کارتخوان به این دلیل نصب شده است که تعداد نانی که نانوا میفروشد، مشخص شود و دولت بر اساس آن یارانه به حساب نانوا میریزد و در مقابل آرد را به نرخ آزاد به نانوا میدهد.
۶۸۰۰ کارتخوان آماده و تحویل نانواییها شده است
عسگری همچنین در جلسه کارگروه آرد و نان استان تهران در این مورد گفت: قیمت نان همان نرخ مصوب سال ۱۴۰۰است و هرگونه افزایش خارج از مصوبه غیرقانونی و با متخلفین برخورد خواهد شد. اجرای فاز اول طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان و نصب کارتخوانها در سطح نانواییهای استان تهران از روز دوشنبه۳۰ خرداد آغاز شد و تاکنون ۶۸۰۰ کارتخوان آماده و تحویل شده است.
به گفته معاون اقتصادی استاندار تهران اجرای این طرح در سطح کشور باعث کاهش هدررفت سالانه بیش از حدود ۴ میلیون تن نان در کشور خواهد شد و از طرف دیگر با توجه به یارانهای بودن آرد مورد استفاده نانواییها از قاچاق آن در سطح گستردهای جلوگیری خواهد شد و اجرای این طرح را عامل مهمی در مدیریت مصرف و برنامهریزی برای جلوگیری از سوءمصرف این کالای استراتژیک دانست. وی همچنین از دستگاههای اجرایی و نظارتی ذیربط خواست با تشدید فعالیت گشتهای بازرسی، نظارت لازم را در زمینههای بهداشتی و قیمت نان به عمل آورده و مانع از هرگونه سوءاستفاده و تخلف شوند.
در حال حاضر به ۹ هزار واحد نانوایی کشور آرد یارانهای پرداخت میشود، اما فعلا به تعداد ۶۸۰۰ واحد، دستگاه کارتخوان هوشمند آماده برای نصب وجود داشته و بر اساس اعلام استانداری برای مابقی واحدهای نانوایی نیز این کارتخوان نصب میشود. به گفته رییس اتحادیه نانوایان سنتی تهران بعد از نصب کارتخوانهای هوشمند، فروش نان با این دستگاهها انجام میشود، اما با توجه به اینکه فعلا آرد یارانهای به واحدهای نانوایی پرداخت میشود شکل پرداخت یارانه نان تغییری نخواهد داشت.
رییس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در پاسخ به اینکه آیا قیمت نان بر مبنای آرد یارانهای تغییری نخواهد داشت، گفت: نرخ نان برای ۱۴۰۰ است و قرار بود که نرخ جدید به نانوایان ارایه شود، اما با این وجود با افزایش قیمت در این مقطع موافقت نشده است و نرخهای سال گذشته اعمال میشود.
دولت وارد حاشیه شده است
علی قنبری، معاون اسبق وزیر جهاد کشاورزی گفته است که دولت متاسفانه در بخشهای مختلف دچار گرفتاریها و مشکلات زیادی است و بیخود هم خود را وارد افزایش قیمتها و دخالت در بازار و کنترل بازارها کرده است؛ در صورتی که دولت نمیتواند در چند جبهه بجنگد و در بازارهای مختلف دخالت کند؛ به خصوص اینکه نان که مصرف عمومی دارد، به اعتقاد من به این شکل ورود به مساله نان هزینهبر است و تشکیلات نظارتی قوی و سیستم الکترونیکی دقیق میخواهد.
به گفته او، من فکر میکنم دولت بیموقع وارد این قضایا شده؛ این در حالی است که باید مسائل اقتصادی و درآمد مردم و مشکل نقدینگی را حل کند. دولت باید سعی کند بخش سرمایهگذاری را تقویت کند؛ هم سرمایهگذاری بخش خصوصی و هم سرمایهگذاری خارجی.
وی درباره تاثیر طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان روی مصرف مردم و نیز قاچاق در گفتگو با خبرآنلاین عنوان کرد: من فکر میکنم تاکنون در رابطه با بحث آرد و نان مشکلی نداشتیم و جلوی قاچاق را هم میشود به راحتی گرفت. اما کنترل مصرف و قاچاق با این شیوهای که دولت در پیش گرفته، در بلندمدت هزینه زیادی برای اقتصاد کشور دارد و مشکلات را نیز نمیتوانیم حل کنیم. ما واقعا نمیدانیم هدف اصلی از اجرای این طرح چیست و چرا وارد طرحهای هزینهزا شدهاند.
آردی اضافهتر از مصرف مردم به نانواها تخصیص نمییابد
دولت سیزدهم برای اجرای طرح سهمیهبندی، «ستاد نان» را در وزارت اقتصاد راهاندازی کرد؛ میثم جعفری، دبیر اطلاعرسانی این ستاد، روز ۲۴ خرداد به یکی از خبرگزاریها گفته بود: «با اجرای این طرح، مشخص میشود مردم چقدر نان خریدهاند و به همان میزان، آرد به آنها اختصاص مییابد و اضافهتر از آن، آردی به نانواها تخصیص پیدا نمیکند.» این در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند اجرای این طرح علاوه بر اینکه تنش میان نانوایان و مشتریان را بالا میبرد، افزایش قیمت نان را در پی دارد؛ زیرا نانوایان مجبور میشوند برای تامین کسری آرد، آن را از بازار آزاد و به چند برابر قیمت تهیه کنند.
مسوولان دولتی افزایش قیمت نان را تکذیب کرده و مدعیاند قیمت نان تغییر نمیکند؛ اما شواهد نشان میدهد آنچه تا پایان سال تغییر نمیکند، قیمت نان یارانهای است و بهای نان آزاد بیشتر خواهد شد. دولت در حالی این طرح را در دستور کار قرار داد که نان غذای اصلی ایرانیان است و به دنبال افزایش بیرویه قیمت سایر کالاهای خوراکی و حذف آنها از سفره مردم، مصرف نان افزایش یافته است.
وعده دولت: قیمت نان یک ریال هم تغییر نمیکند
مسوولان دولتی اواخر اردیبهشت ماه جاری وعده داده بودند که قیمت نان یک ریال هم تغییر نمیکند. دولت بارها اعلام کرده که نان و دارو جزو خط قرمزهای دولتند و گران نمیشوند. باوجود این وعدهها، طرح سهمیهبندی نان در استانهای ایران به سرعت در حال اجراست و نگرانی از افزایش قیمت آن فشار روانی زیادی را به مردم وارد کرده است. هماکنون بهای ۲۷۰ گرم نان تست در فروشگاهها بیش از ۱۶ هزار تومان است و بهای ۵۰۰ گرم نان تست نیز از ۲۱ هزار تومان عبور میکند.
نانهای سنتی هم که با آرد یارانهای درجه ۲ تهیه میشوند، وضعیت بهتری ندارند؛ هر دانه نان لواش که پرخریدارترین نان در ایران به شمار میرود، ۶۵۰ تومان و هر دانه نان بربری دو هزار و ۵۰۰ تومان است. بهای یک عدد نان سنگک هم سه هزار تومان است. با این حال، چه کسی است که تضمین کند با حذف یارانه آرد نانواییها، قیمتها باز هم افزایش پیدا نکند؟
وضعیت اجرای طرح یارانه نان در قزوین
اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در واحدهای نانوایی استان قزوین به عنوان دومین استان پایلوت در اجرای این طرح تا امروز بدون حاشیه دنبال شده است. طرحی که محور اساسی آن نصب کارتخوانهای ویژهای است که طراحی کاربرمحور آنها انجام کار تا آنها برای مردم تا حدود زیادی ساده کرده است. کارتخوانهایی که پس از کشیدن کارت با وارد تعداد نان خریداریشده توسط مشتری قیمت آن را محاسبه میکنند و حتی در آنها آیتمی برای محاسبه قیمت پلاستیک نان هم لحاظ شده است. البته برخی رسانههای معاند صحبتهایی درباره گران شدن نان در برخی نانواییها مطرح کردند که صحبتهای نانوایان کذب بودن این شایعات را نشان میدهد. یک نانوای قزوینی در گفتوگو با خبرنگار تسنیم ضمن رد شایعات درباره گران شدن نان در پی اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان اظهار داشت: در این طرح نان به همان قیمت مصوب سال قبل به مردم فروخته میشود و تنها فرقی که وجود دارد، این است که دستگاه کارتخوان میزان یارانه را به ازای هر تعداد قرص نان محاسبه کرده و مستقیماً به حساب نانوا واریز میکند.
اکبر مؤمنی اضافه کرد: در ضمن با توجه به ساده بودن کار با کارتخوان جدید و اینکه اصولاً کار پخت و توزیع نان در کشور ما زمانبر است، بنابراین نمیتوان گفت که اجرای این طرح باعث شلوغی نانواییها شده است. ضمن اینکه دستگاه کارتخوان در دسترس کامل مشتری قرار دارد و هر کسی میتواند بعد از نوبت گرفتن بلافاصله کارت کشیده و هزینه نان را پرداخت کند.
وی ادامه داد: البته برخی افراد مسن و سالمند که عادت به کار کردن به کارتخوانها ندارند، در این زمینه از نانوایان یاری میگیرند که همین موضوع میتواند تا حدی روند کار را کند سازد که البته در این بخش هم نگرانی چندانی وجود ندارد. یک شاطر نانوایی هم در گفتوگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه این طرح به سرعت بین مردم جاافتاده است، گفت: به هر حال هر طرح جدیدی در ابتدا به روانسازی نیاز دارد؛ اما خوشبختانه کار با کارتخوانهای جدید ساده است و مردم تاکنون مشکل خاصی با این طرح نداشتهاند.
غلامعلی آقایی افزود: البته در برخی اوقات شاهد این هستیم که به دلیل جدید بودن این کارتخوانها مردم مدتی برای پراخت هزینه نان منتظر میمانند، اما این موضوع هم روز به روز بهتر میشود. با این حال پیشنهاد ما این است که روند کار با کارتخوان در لابهلای آگهیهای بازرگانی آموزش داده شود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه اجرای این طرح میزان قاچاق آرد را به حداقل میرساند، مردم و نانوایان از اجرای آن رضایت دارند. چرا که منجر به گرانی نان نشده و بیشتر اعتراض مردم به گرانی سایر محصولاتی است که یارانه آنها به صورت نقدی پرداخت میشود.
۹۳ درصد نانواییهای قزوین مشمول طرح هوشمندسازی یارانه نان
فرمانده قرارگاه امنیت غذایی استان قزوین هم در گفتوگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به وجود ۱۷۳۴ واحد نانوایی در استان قزوین گفت: ۹۳ درصد این نانواییها یعنی ۱۶۱۲ واحد نانوایی با آرد یارانهای و دولتی پخت میکنند که طبق قانون مردمیسازی یارانهها مشمول اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان میشوند.رضا افلاطونی با بیان اینکه ۱۲۲ واحد نانوایی در استان قزوین آزادپز هستند و مشمول اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد نمیشوند، اضافه کرد: بنابراین طرح هوشمندسازی در ۷ درصد نانواییهای استان اجرا نمیشود و در این ۱۲۲ واحد به دلیل گران شدن نان صنف و صنعت شاهد افزایش قیمت نان هستیم. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان درباره روند نصب دستگاههای کارتخوان طرح هوشمندسازی واحدهای نانوایی استان قزوین گفت: تاکنون بیش از ۶۲ درصد نانواییهای استان قزوین یعنی حدود ۱۰۰۰ واحد نانوایی به این دستگاهها تجهیز شدند و اجرای طرح هوشمندسازی به صورت آزمایشی در آنها آغاز شده که گزارش بازرسان قرارگاه نشاندهنده روند مطلوب اجرای طرح است.
افلاطونی ادامه داد: بیش از ۶۰۰ نانوایی دولتی ما هم بدون کارتخوان هستند و به شیوه سنتی نان را به مردم میفروشند که این نانواییها به سرعت در روزهای آینده به دستگاه کارتخوان هوشمند مجهز خواهند شد. در ضمن از این پس سهمیه آرد هر نانوایی بر اساس معدل میزان فروش نان او تعیین میشود و هر چقدر مشتری بیشتری داشته باشد، سهمیه آرد بیشتری خواهد گرفت.
شرح وضعیت زنجانی ها از طرح هوشمندسازی یارانه نان
در ششم فروردین ماه بنا به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و در جلسه ستاد تنظیم بازار کشور استان زنجان به عنوان استان پایلوت اجرای طرح نان انتخاب شد
وی با یادآوری اینکه در ششم فروردین ماه بنا به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و در جلسه ستاد تنظیم بازار کشور استان زنجان به عنوان استان پایلوت اجرای طرح نان انتخاب شد، ادامه می دهد: علت این امر نیز توانمندی مدیران ارشد استان و استان قرمز بودن زنجان برای سکونت اتباع خارجی ذکر شده است.
قاسملو میافزاید: در تلاش هستیم مشکل سایر نانوایی های که با چالشهای همانند مشخص نبودن مالکیت مواجه هستند بهزودی با همکاری اداره کل دارایی به زودی رفع شود.
معاون استاندار زنجان ادامه میدهد: امیدواریم طی روزهای آینده با نصبدستگاههای کارتخوان هوشمند در همه ۱۵۸۰ نانوایی موجود در استان، طرح هوشمند سازی یارانه آرد بهصورت کلی در استان زنجان اجرا شود.
قاسملو ادامه میدهد: با این روند هر ایرانی ۳۲ هزار تومان یارانه خود را به کشورهای همسایه صادر کرده است و به هر صورت باید جلوی این قاچاق گرفته شود.
در این میان به منظور افزایش رفاه حال مردم برای تهیه و تأمین نان، با تدبیراستانداری زنجان ۲۳ واحد نانوایی منتخب به صورت دو شیفت کاری اقدام فعالیت میکنند.
۲۳ واحد منتخب در شیفت صبح از ساعت ۷ لغایت ۱۴ و بعدازظهر از ساعت ۱۶ لغایت ۱۹ و ساعات فعالیت نسبت به تعداد تخصیص سهمیه آرد متفاوت خواهد بود و تا اطلاع ثانوی بهصورت فعال در دو شیفت کاری فعالیت خواهند کرد.