حمام زیرزمینی جهانیار در خراسان جنوبی

به گزارش سلام نو، حمام جهانیار حمامی تاریخی متعلق به دوره صفویه است که در شهر تاریخی تون در جنوب غربی شهر فردوس واقع شده است. با توجه به معماری حمام، این حمام در آب و هوای کویری و در عمق زمین قرار دارد. حمام تاریخی جهانجر اگرچه از زیبایی خاصی برخوردار نیست، اما معماری و ساختار آن که مطابق با معماری حمام در اقلیم کویری است، در نوع خود بی نظیر است. به گفته باستان شناسان، حمام های جهانجر این حمام تاریخی را در بین حمام های شهر شما بی نظیر کرده است.
این اثر در تاریخ ۵ تیر ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۱۹۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شهر تاریخی تون یکی از بزرگترین شهرهای خراسان است که دارای پنج دروازه است و به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای دولتی نقش مهمی در اقتصاد منطقه داشته است. شهر تاریخی تون در جنوب غربی فردوس امروزی قرار دارد. امروزه مردم فردوز به این شهر تاریخی «شهر قدیم» می گویند.

از تاریخ ساخت و بانی آن اطلاعات دقیقی در دست نیست اما با توجه به شواهد معماری می توان گفت که این بنا در اواخر دوره صفویه بنا شده است. نزدیک حمام مسجدی به همین نام بود که در زلزله سال 1347 ویران شد.

حمام دکوراسیون خاصی ندارد. تنها بدنه معماری حمام با اتصالات فضایی، نوع طاق ها، نورگیرها و روکش ها به همراه آجر خواب در دیوارهای زیرین سربینه را می توان از ویژگی های زیبایی شناختی بنا دانست.

با توجه به معماری حمام، این حمام در آب و هوای کویری و در عمق زمین قرار دارد. از درب سرویس بهداشتی که وارد آن می شویم حدود 10 پله به ارتفاع 25 سانتی متر پایین می آییم و با چرخش 120 درجه ای با این حرکت که با مهارت معماری انجام می شود به بالای سرویس بهداشتی می رسیم. در گوشه غربی گلخانه راه پله ای وجود دارد که توالت های بزرگ سرویس بهداشتی در آن قرار دارد و نوع پوشش آن با سایر فضاها متفاوت است.

حمام جهانیار با توجه به عکس های هوایی و طرح مربوطه دارای دو مسیر مجزا برای کاربران خانم و آقا می باشد. استفاده از خزانه و اتصال این خزانه با دو حمام کوچک و یک حمام بزرگ نیز قابل توجه است. معبر منتهی به در و ورودی از شریان اصلی شهر و آبادی، ورودی حمام بزرگ بوده و در دیگر از شریان فرعی آبادی که ورودی حمام کوچک است جدا می شود. آب حمام از طریق قنات سعد آباد تامین می شد.

مالکیت فعلی حمام جهانیار وقف شده و اکنون زیر نظر اداره اوقاف است.

محل

حمام جهانیار در جنوب غربی شهر فردوس در شهر تاریخی تون و عنبری نزدیک میدان دروازه قرار دارد. یعنی بین میدان موسی بن جعفر و میدان گلشن قرار دارد.

منبع: تریپ یار