طرح توجیهی آکواپونیک تلفیقی از گیاه و ماهی + فیلم

آکواپونیک چیست ؟

آکواپونیک یک فناوری تلفیقی ا‌ست. نام این روش از درآمیختن 2 واژه آکواکالچر یا همان آبزی پروری و هیدروپونیک به معنی کشت گلخانه‌ای بدون خاک گرفته شده و برآیند آن، تولید همزمان گیاه و آبزی ا‌ست.

در این روش یک شبکه همزیستی میان گیاهان و آبزیان شکل می‌گیرد که وجود هر یک برای حیات دیگری ضروریست. در یک گلخانه هیدروپونیک ریشه گیاهان نه در خاک که در بسترهایی از پرلیت یا لیکا قرار می‌گیرد.

مواد مغذی مورد نیاز در قالب کودهای محلول در آب به محیط کشت گیاه تزریق می‌شود که البته پرهزینه‌ترین بخش این نوع تولید نیز به شمار می‌آید. اما در سیستم آکواپونیک، ریشه گیاهان در تانک‌های آب پر از ماهی ا‌ست.

ماهی‌ها پس از تغذیه، مواد دفعی خود را به صورت اوره و آمونیاک در آب رها می‌کنند. این ترکیبات به نیتریت و نیترات تبدیل می‌شوند که همان خوراک اصلی گیاه است

موادی که اگر میزانش در محیط زندگی ماهی به آستانه خطر برسد، مسمومیت و مرگ آن را به دنبال دارد. در عوض گیاه نیز با جذب ترکیبات نیتروژن، محیط آبی را تصفیه می‌کند و شرایط مساعدی را برای ماهی فراهم می‌آورد.

به عبارت ساده‌تر، در یک چرخه آکواپونیک طی یک بازه زمانی، هم گیاه سبز و هم گوشت سفید تولید می‌شود.

وسعت مکانی که در آن چنین طرحی قابل اجراست می‌تواند بسیار متفاوت باشد؛ از حیاط‌های کوچک و پشت بام خانه‌ها گرفته تا تولیدی‌های بزرگ و مدرن که بیرون شهرها برپا شده‌اند.

با این حال در ایران، ابعاد خانگی آکواپونیک چندان مد نظر نیست. در همین زمینه، فضایی که برای این منظور تعیین می‌شود ارتباط مستقیمی با اندازه گلخانه دارد.

پیشتر، بخش باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی، حداقل مساحت برای ایجاد یک گلخانه را 5 هزار متر مربع در‌نظر گرفته بود و به کمتر از آن نه جواز داده می‌شد و نه تسهیلات بانکی.

با این حال، پس از رایزنی‌های بسیار، این عدد به 2 تا 3 هزار متر مربع کاهش یافت. در سیستم آکواپونیک می‌توان بر اساس سطح زیر کشت گلخانه و نوع گیاه، میزان کود مورد نیاز را محاسبه کرد.

به دنبال آن، حجم خوراک لازم برای تغذیه ماهی نیز مشخص می‌شود که اصلی‌ترین بخش هزینه در این طرح است. همچنین، جدای از هزینه‌های گلخانه، خرج کانال‌ها و لوله کشی‌های آب را نیز باید به فهرست افزود.

این کانال‌ها روی یک استخر آب به عمق 80 تا 100‌سانتی‌متر زده می‌شوند تا یونیت‌های گیاه رویشان قرار گیرد. لوله کشی نیز برای گردش آب و هوادهی مجدد آن ضروریست.

ویدیو بهره برداری گیاه و ماهی با طرح توجیهی آکواپونیک

مزایا و معایب اکواپونیک

مزایای کشت اکواپونیک

1. 
   در آکواپونیک، گیاهان عناصری را تغذیه می کنند که باید در سیستم آبزی پروری فیلتر شود، و فیلتر کردن آنها هزینه بر هست.
2. 
   نیاز به مخلوط کردن عناصر غذایی را از بین می برد.
3. 
   آکواپونیک تغذیه آلی گیاه است.
4. 
   با حذف خاک بیماریهای خاکی حذف می شود.
5. 
   مصرف آب بسیار پایین بوده و علف هرزی وجود ندارد که آب را جذب کند.
6. 
   در آکواپونیک می توان گیاه را بسیار متراکم کشت کرد.
7. 
   در تراکم بالای ماهی، گیاه خیلی سریع رشد و نمو می کند.
8. 
   حشره کش و علف کش در سیستم آکواپونیک استفاده نمی شود و محصول نهایی سالم است.
9. 
   در سرتا سر سال امکان تولید در سیستم آکواپونیک وجود دارد.
10. 
    تولید متراکم پروتئین ماهی امکانپذیر است.
11. 
    کاهش سرمایه گذاری برای هر کدام از سیستمهای هیدروپونیک و آبزی پروری بطور جداگانه.
12. 
    مصرف آب برای سیستم کشت آکواپونیک یک درصد آبی است که برای تولید ماهی در سیستم های معمولی لازم است.
13. 
    چنین سیستمی با نیاز آبی بسیار پایین، در مناطق خشک و نیمه خشک که تقاضای سبزی و ماهی تازه در آنجا بالاست قابلیت کاربرد بالائی دارد.
14. 
    محصول سبزی آلی و عاری از آفت کش و ماهی تازه میتواند به قیمت خوب مخصوصاً در ماه های زمستان در نواحی شهری به فروش برسد.
15. 
    بسترهای هیدروپونیک می توانند بعنوان فیلتر زیستی عمل کنند.

معایب آکواپونیک

1. 
   مخزنها جای زیادی می گیرند و سنگین هستند.
2. 
   اگر در زمستان استفاده شوند آب مخزنها باید گرم شوند.
3. 
   قرار گرفتن مخزنها در داخل ساختمان باعث مرطوب شدن محل می شود.
4. 
   برخی ماهیها نیاز به تخصص بالایی برای پرورش دارند.
5. 
   هزینه نصب، راه اندازی و نگهداری بالاست.

آشنایی با طرح توجیهی آکواپونیک ( Aquaculture )

انواع آکواپونیک

1. 
   آکواپونیک خانگی (مقیاس کوچک):
   
   این روش دارای یک مخزن پرورش ماهی به ظرفیت ۱۰۰۰ لیتر (۱ متر مکعب آب و سطح بستر کشت گیاهان به مساحت ۳تا۴متر مربع می باشد. این واحد پرورش در بسیاری از نقاط دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.
2. 
   آکواپونیک خانگی :
3. 
   آکواپونیک تجاری و نیمه تجاری:
   
   در این روش مساحت زیر کشت سیستم بیش از ۵۰۰ متر مربع بوده و سیستم مجهز به گل خانه جهت تولید محصولات می باشد.
4. 
   آکواپونیک تجاری و نیمه تجاری :

ویدیو نحوه ساخت آکواپونیک ویدیو

5 فرایند آکواپونیک :

1- چرخه ازت:

مهمترین عمل بیولوژیک در آکواپونیک فرایند نیتروفو کاسیون (nitrification) است. ازت یکی از عناصر اصلی در ساختار بدن حیوانات است , و در اثر کاهش یا افزایش آن فرآیند رشد دچار اختلال می گردد. ازت در اسیدهای آمینه، پروتئین، آنزیم ها و زنجیره های انتقال انرژی نقش بسزایی دارد.

همچنین نیتروژن مهم ترین عنصر در ساختار گیاهان است. نیتروژن به صورت گاز به میزان ۷۸درصد در جو وجود داشته اما این میزان به صورت مولکول ازت (N2) که غیر قابل جذب توسط گیاهان است می باشد. برای اینکه ازت توسط گیاهان قابل جذب گردد باید تبدیل شود که به این فرایند تثبیت ازت می گویند.

در این فرایند در طبیعت ازت بوسیله باکتریها با هیدروژن یا اکسیژن ترکیب شده و ترکیب شیمیایی جدیدی به فرم آمونیاک (NH3) غیر قابل جذب و آمونیوم (NH4 ) و نیترات (NO3) که توسط گیاهان به راحتی قابل جذب است ایجاد می گردد.

پسماندهای حاصل از فعالیت حیوانات منبع عظیمی از آمونیاک را در اختیار ما قرار می دهد. سایر مواد آلی موجود در طبیعت همانند بقایای حیوانات و گیاهان توسط قارچها و باکتریها شکسته شده و به ازت تبدیل می شوند. این فرایند متابولیسم آمونیاک و تبدیل آن به شکل قابل جذب که بوسیله گروهی از باکتریها صورت می گیرد .

برای سیستم آکواپونیک مهم بوده و این باکتریها را باکتریهای نیتریفیکاسیونی می نامند. در ابتدا این باکتریها آمونیاک را به نیتریت (NO2) و در نهایت به نیترات (NO3) تبدیل کرده و گیاهان به راحتی نیترات را توسط ریشه های خود جذب می نمایند.

NH3-> No2 ->No3

2 – گیاه چگونه ازت را جذب می کند؟

ازت توسط گیاهان به دو شکل نیتروژن آمونیاکی (+NH4 همان آمونیوم) و نیتروژن نیتراتی (-No3) قابل جذب می باشد. نیتروژن آمونیاکی مهمترین شکل نیتروژن برای تغذیه گیاهان است. البته لازمه تحلیل نیتروژن نیتراتی این است که این ماده بتواند پس از جذب احیاء شود و به صورت آمونیوم در آید و این عمل تنها در سلول های گیاهان عالی، جلبک ها، بعضی از قارچها و همچنین عده ای از باکتری ها می تواند صورت گیرد.

در بسیاری از گونه ها رجحان یکی از دو شکل نیتروژن بر دیگری با سن، شرایط کشت و مخصوصا PH محیط تغییر می کند. بطور کلی گیاهان جوان یون آمونیوم (+NH4) را بر نیترات (No3) ترجیح داده و آنرا بهتر از نیترات جذب و بیشتر از آن مصرف می کنند .

این حالت در گوجه فرنگی، ذرت، برنج و …. دیده می شود و نیشکر و پنبه از این قاعده مستثنی هستند. همچنین PH محیط در جذب ترکیبات نیتروژنی نقش موثری دارد بطوری که پایین آوردن PH باعث جذب و تحلیل نیتراتها می شود و در صورتی که بالا رفتن آن باعث جذب یونهای آمونیوم می گردد.

در سیستم آکواپونیک چون هر دو فرم ازت (آمونیاکی و نیتراتی) در محیط آب وجود دارد لذا گیاه بسته به شرایط رشد و محیطی توانایی جذب هر دو شکل را داشته و از تجمع آمونیاک در حوضچه پرورش ماهی جلوگیری می نماید.

3 – بیوفیلتر چیست ؟

بیوفیلتر محلی است که در آن باکتریها فرایند نیتری فیکاسیون را انجام داده و برای هر واحد آکواپونیک لازم و ضروری است.

دو گروه از باکتریها در بیوفیلتر در حال فعالیت هستند:

1. 
   باکتریهایی که فرایند اکسیداسیون آمونیاک را انجام میدهند (AOB)
2. 
   باکتریهایی که فرایند اکسیداسیون نیتریت را انجام می دهند (NOB)

این دو گروه متابولیسم آمونیاک را بصورت زیر رهبری می کنند:

1. 
   باکتریهای AOB آمونیاک را به نیتریت (NH3 -> NO2)
2. 
   باکتریهای NOB نیتریت را به نیترات (NO2 -> NO3)

باکتریهای نیتروزومونانس (nitrosomonans) اغلب به گروه AOB و باکتریهای نیتروباکتر (NITROBACTER) به گروه BNO تعلق دارد.

تعادل شرایط محیطی آکواپونیک

واژه تعادل (balancing) توصیف کننده تمامی اقداماتی است که پویایی اکوسیستم آکواپونیک شامل ماهی، گیاهان و باکتری وابسته به آن می باشد. در واقع بیانگر تعادل بین مقدار ماهی ، تعداد گیاه و اندازه بیوفیلتر ( به معنی مقدار باکتری ) است.

4 – چگونه تعادل نیترات برقرار کنیم

تعادل در سیستم آکواپونیک می تواند بوسیله یک ترازو که مقیاس، وزن غذای ماهی و گیاهان که بصورت دو بازوی این ترازو عمل می کنند بیان شود و باکتریهای نیتروفیکاسیون شاخص تعادل این سیستم می باشند و در نتیجه لازمه تعادل در یک واحد آکواپونیک فعال بودن باکتریها و موازنه بین گیاه و ماهی بعنوان بازوهای سیستم می باشد.

5 – تعادل غذا دهی به گیاه و ماهی

نسبت نرخ خوراک در مجموع به ۳ عامل مهم بستگی دارد . مقدار غذای روزانه بر حسب گرم، نوع گیاه ( رویشی، میو ای) و میزان مساحت سطح کشت بر حسب متر مربع. این نرخ بر حسب مقدار غذای روزانه به سطح کشت بیان می گردد.

همراه با نسبت نرخ خوراک دو شاخص مکمل برای اطمینان از سلامت سیستم وجود دارد:

1. 
   سلامت ماهی و گیاه :
   
   گیاهان ناسالم و ماهی بیمار می توانند علائم هشدار برای خارج شدن سیستم از تعادل باشد، علائم کمبود عناصر غذایی زمانی در گیاهان مشاهده می شوند که مواد مغذی موجود در پسماند ماهی نتوانند عناصر مورد نیاز گیاه را تأمین کنند. در این حالت می توان نسبت غذادهی روزانه یا مقدار گیاهان موجود در سیستم را تغییر داد.
2. 
   تست آمونیاک (ازت) :
   
   اگر آمونیاک (NH3) یا میزان نیتریت (NO2) بالاتر از ۱ میلی گرم در لیتر باشد نشان دهنده آن است که سیستم بیوفیلتراسیون و یا سطح کشت کافی نبوده و مساحت سطح بیوفیلتراسیون یا کشت باید افزایش یابد. آبزیان می توانند سطوح بالاتری از نیترات (NO3) را تحمل کنند، اما اگر تجمع نیترات در محیط طی چند هفته بالاتر از ۱۵۰میلی گرم در لیتر باشد تعویض آب حوضچه پرورش ماهی لازم و ضروری است و باید سیستم را اصلاح نمود. با تمامی شرایط ذکر شده هرگز نباید غذای مانده و نخورده در حوضچه پرورش وجود داشته باشد.

چگونه تعادل یک واحد آکواپونیک برقرار کنیم

1. 
   ظرفیت تولید سیستم
2. 
   روش تولید
3. 
   نوع ماهی
4. 
   سطح پروتئین خوراک ماهی
5. 
   نوع گیاه (سبزی برگی یا سبزی میوه ای)
6. 
   نوع تولید گیاه (تک گونه ای یا چند گونه ای)
7. 
   شرایط کیفی محیط زیست و آب
8. 
   روشهای تصفیه

غذا دهی روزانه آکواپونیک

1. 
   سبزیجات برگی: تا ۴۰تا۵۰ گرم برای هر متر مربع کشت در روز
2. 
   سبزیجات میوهای: ۵۰تا۸۰ گرم برای هر متر مربع کشت در روز
3. 
   در صورت استفاده از گیاهان غیر خوراکی می توان برای هر متر مربع تا حداکثر ۱۵۰ گرم غذای روزانه در نظر گرفت.

منظور از کیفیت آب در طرح توجیهی آکواپونیک

آب در حقیقت همانند خون برای سیستم آکواپونیک بوده و حیات سیستم به آن بستگی دارد و با عبور از محیط کشت گیاهان مواد غذایی ماکرو و میکرو مورد نیاز آنها را به سطح ریشه انتقال داده و پس از برگشت به حوضچه پرورش ماهی اکسیژن و آب سالم را به آن بازمی گرداند.

شش شاخص اصلی کیفیت آب شامل موارد ذیل می باشد:

1. 
   اکسیژن محلول در آب (DO)
2. 
   اسیدیته (PH)
3. 
   درجه حرارت
4. 
   ازت کل (TAN)
5. 
   قلیائیت (آلکالی نیتی) آب
6. 
   سایر عناصر محلول در آب

جدول محدوده فعالیت هریک از موجودات زنده سیستم آکواپونیک:

موجود زنده	درجه حرارات به سانتی گراد	اسیدیته ph	آمونیاک ( NH3 ) Mg/l	نیتریت ( NO2 ) Mg/l	نیترات ( NO3 ) Mg/l	اکسیژن محلول( DO ) Mg/l
ماهیان گرم آبی :	22 تا 32	6 تا 8/5	2>	1>	150>	4 تا 6
ماهیان سرد آبی :	10 تا 18	6 تا 8/5	5/.>	5/.>	100>	6 تا 8
گیاهان :	16 تا 30	5/5 تا 7/5	30>	1>	–	3<
باکتریها :	14 تا 34	6 تا 8/5	3>	1>	–	4 تا 8
سیستم آکواپونیک:	18 تا 30	6 تا 7	1>	1>	5 تا 150	5<

منابع ورود و خروج آب از سیستم آکواپونیک

چگونه میتوان طرح توجیهی آکواپونیک راه اندازی کرد؟

تمامی سیستمهای آکواپونیک بطور معمول نیازمند به چندین ساختار شامل حوضچه پرورش ماهی (fish tank) ، فیلتر مکانیکی(mechanical filter)، بیوفیلتر (Biofilter) و بسترهای کشت هیدروپونیک (Hydroponics) می باشد.

همچنین یک واحد آکواپونیک نیازمند به انرژی جهت تأمین جریان آب و هوادهی توسط پمپ در سیستم می باشد.

۳ روش اصلی برای کشت گیاهان شامل موارد ذیل می باشد :

1. 
   کشت بستر ( media bed)
2. 
   نوار غذایی (NFT)
3. 
   کشت شناور (DWC)

3 نکته اصلی برای ساخت حوضچه آکواپونیک

حوضچه ماهی یکی از اجزای بسیار مهم در این سیستم است. مخزن پرورش ماهی باید بتواند شرایط بقاء و رشد ماهی را فراهم آورد

1 – شکل حوضچه:

اگر چه هر شکلی برای مخزن ماهی قابل استفاده است ولی حوضچه گرد یا هشت ضلعی با کف شیب دار دارای بهترین شرایط می باشد. شکل گرد حوضچه اجازه می دهد آب بصورت دایره ای شکل حرکت کرده و پسماندهای جامد مرکز آن تجمع نموده و به آسانی خارج گردند.

2 – مواد:

جنس مخزن از پلاستیک فشرده و یا فایبر گلاس و بتونی به دلیل استحکام و عمر طولانی در نظر گرفته می شود. مواد فلزی بدلیل اکسیده شدن در داخل آب مناسب نمی باشد.

اگر در ساخت مخزن از مواد پلاستیکی استفاده می شود حتما باید مقاوم به اشعه ماوراء بنفش ( U.V ) باشد چون اشعه مستقیم خورشید ممکن است به پلاستیک خسارت وارد کند .

یکی دیگر از گزینه ها استفاده از استخرهای زمینی است. مدیریت استخرهای طبیعی در سیستم آکواپونیک مشکل می باشد زیرا فرایندهای بیولوژیک در لایه های پایینی استخر صورت گرفته و مواد غذایی اغلب مورد استفاده گیاهان آبزی موجود در استخر می گردد.

استخرهای سیمانی و یا حوضچه های پلاستیکی در سطح زمین قابل قبول تر نسبت به حوضچه های طبیعی استخرهای خاکی) می باشند.

3 – رنگ:

رنگ سفید و یا روشن بهترین گزینه می باشد زیرا رفتار آبزیان در حوضچه و میزان مواد پسماند جامد موجود در آن به راحتی قابل رؤیت می باشند. مخازن سفید همچنین نور خورشید را بازتاب داده و آب را خنک تر نگه می دارند.

اهمیت فیلتراسیون مکانیکی و بیولوژیک در طرح آکواپونیک :

برای سیستمهای مدار بسته پرورش آبزیان (RAS) داشتن فیلتر مکانیکی یکی از ضروریات می باشد. فیلتر مکانیکی ذرات جامد را از محلول پسماند مخزن ماهی جدا و جابه جا می کند و این خروج پسماند برای سلامت سیستم ضروری است زیرا گازهای مضر (همانند CO2) بوسیله فعالیت باکتریهای هوازی در اثر تأخیر در خروج مواد زائد از مخزن ماهی آزاد می شوند .

به علاوه پسماندهای جامد می توانند با انسداد مجاری انتقال آب در جریان گردش آن در سیستم اختلال ایجاد می کند و ساده ترین روش قرار دادن یک فیلتر بین مخزن ماهی و بستر کشت گیاه می باشد.در واحدهای کوچک آکواپونیک می توان با قرار دادن یک ظرف بشکه در مسیر جریان آب از حوضچه ماهی به بستر کشت این عمل را انجام داد.

در سیستمهای تجاری با تراکم بالاتر ماهی باید از فیلترهای مکانیکی که قدرت خروج بیشتر مواد جامد را دارند همانند تانکهای رسوب گیر، فیلتر شنی و درام فیلتر استفاده نمود.

استفاده از بستر کشت به عنوان فیلتر مکانیکی و بیولوژیک

ممکن است زمانی که واحد آکواپونیک بر اساس روش N. F . T و یا D. W . C طراحی گردیده مخصوصا در مکان هایی که امکان ایجاد فیلتر مکانیکی – بیولوژیکی بطور مجزا وجود ندارد از روش بستر کشت به عنوان یک فیلتر مکانیکی بیولوژیک استفاده نمود.

به عنوان مثال زمانی که روزانه ۲۰۰ گرم غذا به حوضچه پرورش ماهی میدهیم نیاز به بیوفیلتری به حجم ۳۰۰ لیتر می باشد. اما زمانی که برای تولید تراکم بالای ماهی در نظر گرفته شده است طراحی یک فیلتر مکانیکی و بیولوژیک مجزا لازم و ضروری است.

چرا حرکت آب در آکواپونیک جایگاه خاص دارد؟

حرکت آب پایه و اساس زنده نگه داشتن تمامی ارگانیزمهای سیستم آکواپونیک می باشد. مسیر جریان آب از حوضچه ماهی به فیلتر مکانیکی ، بیوفیلتر و بستر کشت گیاهان می باشد. جریان آب مواد غذایی موجود در مخزن ماهی را به گیاهان منتقل می کند.

اگر حرکت آب دچار اختلال گردد اغلب اثرات آن بلافاصله بصورت کمبود اکسیژن محلول در آب و تجمع پسماندها در مخزن ماهی مشاهده می گردد. بنابر این مدت زمان گردش آب در یک واحد آکواپونیک حداقل یک مرتبه در ساعت پیشنهاد می گردد.

به عنوان مثال اگر حجم کل أب تانک ماهی ۱ متر مکعب (۱۰۰۰ لیتر) باشد جریان گردش آب باید به میزان ۱۰۰۰ لیتر در ساعت صورت گیرد. و این بدان معنی است که در هر ساعت آب مخزن ماهی ۱ مرتبه در سیستم گردش نماید.

چگونگی کشت در طرح آکواپونیک

کشت در بستر اغلب برای واحدهای کوچک آکواپونیک طراحی می گردد و این روش برای بسیاری از شرایط آب و هوایی مناسب است. این روش محیط مناسبی برای استقرار ریشه گیاهان فراهم می آورد، همچنین به عنوان یک فیلتر ( مکانیکی بیولوژیک) عمل می نماید.

این عملکرد دو منظوره بستر کشت نشان می دهد که چرا این روش به تنهایی قابل استفاده می باشد این در حالی است که در روش N. F . T و یا W. D .C نیازمند به واحدهای فیلتر مکانیکی و بیولوژیک مجزا می باشد. جریان آب درون بستر کشت به صورت جزر و مدی است. آب در سطح بستر تا حد مشخصی بالا آمده و مجددا به سطح قبلی خود باز می گردد.

این عمل سطح اکسیژن اطراف محیط ریشه را افزایش داده و همچنین فعالیت باکتریهای نیتری فیکاسیون را جهت تبدیل آمونیاک تسهیل می نماید.

یک واحد آکواپونیک با روش بستر کشت به صورت استاندارد شامل یک مخزن ماهی و بستر کشت جهت سیستم هیدروپونیک گیاهان است. در یک واحد کوچک در این روش بطور معمول حجم مخزن ماهی برابر ۱ متر مکعب و سطح بستر کشت ۳تا۴ متر مربع در نظر گرفته می شود.

عمق بستر کشت بسیار مهم می باشد زیرا فضای مورد نیاز رشد ریشه ها را فراهم می آورد و میزان آن به نوع گیاه و حالت رشد آن بستگی دارد. اگر از سبزیجات میوه ای مانند گوجه فرنگی، بامیه و یا کاهو استفاده می شود عمق بستر باید ۳۰ سانتیمتر در نظر گرفته شود و در سبزیجات برگی کوچک (ریحان و جعفری و …) عمق بستر را می توان 1۵ تا۲۰سانتیمتر در نظر گرفت.

منظور از مواد بستر چیست ؟

یکی از مهم ترین شاخصه های مواد بستر داشتن سطح بالا برای فعالیت باکتریها، جریان بهتر آب، تبادل بهتر اکسیژن در محیط ریشه و شرایط مناسب برای گسترش ریشه هاست. مواد بستر باید از لحاظ اسیدیته خنثی باشند و هیچگونه سمیتی برای گیاهان ایجاد نکنند.

شستن مواد بستر قبل از استفاده بسیار مهم است زیرا ذرات موجود در آنها می تواند جریان سیستم را مسدود کند و شرایط نامناسبی برای آبزیان ایجاد گردد و سرانجام در انتخاب مواد بستر این نکته را باید در نظر داشت که امکان حمل آن به مزرعه وجود داشته باشد.

ویژگیهای یک بستر مناسب در Aquaculture

1. 
   داشتن سطح وسیع برای رشد باکتریها
2. 
   اسیدیته خنثی
3. 
   زهکشی مناسب
4. 
   داشتن فضای کافی برای جریان هوا و آب در بستر
5. 
   در دسترس بودن و ارزان بودن آن
6. 
   وزن سبک

گیاهان قابل کشت در سیستم آکواپونیک

بیش از ۱۵۰ گونه مختلف از سبزیجات، گیاهان علفی، گلها و همچنین درختچه های کوچک بطور موفقیت آمیزی در این سیستم رشد می کنند. به طور معمول سبزیجات برگی و برخی از سبزیجات میوه ای مانند گوجه فرنگی، خیار و … مورد استفاده قرار می گیرند.

گیاهان سیستم آکواپونیک به دو دسته تقسم می شوند:

1 – سبزیجات برگی و گیاهان علفی:

1. 
   کاهو
2. 
   برگ سالاد سوئیسی
3. 
   ریحان
4. 
   نعناء
5. 
   جعفری
6. 
   گشنیز
7. 
   پیازچه
8. 
   شاهی

سبزیجات میوه ای:

این گونه از سبزیجات نسبت به سبزیجات برگی جهت تولید گل و میوه نیاز به سطح بیشتری از مواد غذایی دارند و شامل:

1. 
   گوجه فرنگی
2. 
   بادمجان
3. 
   خیار
4. 
   هندوانه
5. 
   فلفل
6. 
   توت فرنگی

این گونه از سبزیجات نسبت به سبزیجات برگی جهت تولید گل و میوه نیاز به سطح متوسط از مواد غذایی دارند و شامل:

1. 
   گل کلم
2. 
   کلم بروکلی
3. 
   کلم برگ
4. 
   گونه ای فلفل زینتی در آکوپونیک
5. 
   نعناع کشت شده در آکوپونیک

به چه نوع ماهی در آکواپونیک نیاز داریم ؟

در این روش می توان از گونه های سردآبی و گرم آبی ماهیان استفاده کرد.

1 – تیلا پیا

موطن این ماهی در شرق آفریقا می باشد. تیلاپیا یکی از گونه های آب شیرین است که در اکثر بسترهای پرورش ماهی در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. تیلاپیا نسبت به عوامل بیماری زا، شرایط نامناسب محیطی و آب مقاوم بوده و بهترین محیط برای پرورش آن آب و هوای گرم است. اگر چه تیلاپیا دمای ۱۴تا۳۴ سانتیگراد را تحمل می نماید ولی در دمای پایین تر از ۱۷ سانتیگراد رشد نکرده و در دمای پایین تر از ۱۲ سانتیگراد از بین می رود. بهترین دمای رشد آنها ۲۷تا۳۲سانتیگراد است.

بنابراین تیلاپیا در صورت عدم تأمین شرایط محیطی نمی تواند بقاء داشته باشد. در شرایط مناسب تیلاپیا در یک دوره رشد (۶ ماه) از وزن ۵۰ گرم به ۵۰۰ گرم می رسد. تیلاپیا همه چیز خوار بوده (omnivores) یعنی می تواند از منابع گیاهی و جانوری برای تغذیه استفاده نماید. تیلاپیا می تواند از گیاهان با پروتئین بالا (مانند عدسک آبی (duckweed) و یا آزولا (Anabaena azollae) تغذیه نماید.

2 – کپور معمولی

موطن اصلی آن شرق آسیا و اروپا است. در حال حاضر کپور یکی دیگر از گونه های مهم پرورشی می باشد. کپور همانند تیلاپیا به سطح پایین اکسیژن محلول در آب مقاوم بوده و به دماهای پایین نیز مقاوم است. کپور می تواند در دمای زیر ۴ سانتیگراد نیز زنده بماند. بنابراین می تواند یکی از گونه های مناسب جهت پرورش در سیستم آکواپونیک باشد. بهترین دمای رشد برای ۲۵ تا ۳۰ سانتیگراد است.

3 – ماهی قزل آلا

قزل آلا یک ماهی گوشتخوار (carnivorous) آب سرد متعلق به خانواده آزاد ماهیان می باشد. همه ماهیان قزل آلا نیاز به محیطی با آب سرد دارند و دمای مناسب برای رشد آنها ۱۰تا۱۸ سانتیگراد است. قزل آلا گونه مناسبی برای مناطقی با زمستان سرد می باشد. رشد آنها در دمای بالای ۲۱ سانتیگراد کاهش یافته و حتی در صورت وجود اکسیژن کافی قادر به جذب آن نمی باشند.

قزل آلا نسبت به ماهیان کپور و تیلاپیا به پروتئین بالاتری نیاز دارد. قزل آلا نسبت به شوری مقاوم بوده و امکان پرورش آن در آبهای شیرین و شور وجود دارد ولی نسبت به تیلاپیا و کپور به آب با کیفیت تری نیازمند است.

4 – ماهیان زینتی:

در میان ماهیان زینتی گونه های کوی (koi) و ماهی طلائی ( Gold fish) مناسب ترین گونه ها برای سیستم آکواپونیک می باشند زیرا نسبت به شرایط محیط مقاوم تر هستند و همچنین انواع گونه های ماهی زنده زا مانند گوپی، مولی و … نیز برای این سیستم مناسب هستند.

بیشتر بخوانید :

آشنایی و درآمد زایی پرورش خرگوش آنگورا

طرح توجیهی پرورش بز مورسیا | با شیر دهی بالا

کاربر گرامی چنانچه این مطلب برای شما مفید بوده لایک کنید ، یا راهکاری دیگری دارید با دیگر کاربران مجله دلگرم به اشتراک بگذارید.

تهیه و گردآوری مجله دلگرم

جهان باورصاد