حساسیت فصلی چیست؟
حساسیت فصلی (آلرژی فصلی یا تب یونجه) یکی از شایعترین آلرژی‌ها است که با التهاب مخاط بینی همراه است. این مشکل اگرچه خطرناک نیست، ولی بسیار دردسرساز است و متأسفانه روز به روز هم این حساسیت ها شایع‌تر می‌شود. شیوع حساسیت فصلی بین ماههای بهار تا شهریور به دلیل وجود گرده گیاهان در هوا بیشتر است. گرما، رطوبت و وزش باد از دیگر عوامل تشدید کننده آن است.
حساسیت فصلی یکی از حساسیتهای شایع است که معمولاً در فصلهای بهار، تابستان و پاییز، هنگامی که گیاهان گرده افشانی می‌کنند، بیشتر مشاهده می‌شود. این نوع حساسیت از استنشاق گردهٔ گیاهان یا ورود آنها به چشم حاصل می‌شود. درختانی مانند بلوط، نارون و افرا در بهار و گیاهانی چون علف دوروا و لوئیچه چمنی در فصل تابستان گرده افشانی می‌کنند. این بیماری با آسم نیز همراهی دارد و در موارد بسیاری، افراد به هردوی این بیماری‌ها مبتلا هستند.
خارش بینی، گلو، التهابات پوست، تهوع، استفراغ، اسهال، تب بالا، کهیر، تنگی نفس، فشارخون، ضعف غیرطبیعی، بیش‌فعالی و یبوست از مهم‌ترین واکنش‌های حساسیتی می‌باشند.
دلایل ایجاد حساسیت فصلی در افراد
عامل ژنتیک یکی از عمده‌ترین دلایل ابتلاء به این حساسیت است. به طوریکه اگر پدر و مادری هر دو مبتلا به آلرژی باشند، به احتمال ۶۶ درصد، فرزندانشان به آلرژی فصلی گرفتار می‌شوند و اگر تنها یکی از والدین مبتلا باشد این احتمال به زیر ۶۰ درصد می‌رسد.
هنگامی که فرد مبتلا به آلرژی، در معرض عوامل حساسیت زایی چون گردهٔ گیاهان، گرد و خاک و غیره قرار می‌گیرد، بدن او نسبت به آنها واکنش نشان می‌دهد و موجب می‌شود تا سلولی به نام ماستوسیت از خود هیستامین ترشح کنند. ترشح شدن هیستامین باعث به وجود آمدن نشانه‌هایی چون آبریزش بینی، سرفه، عطسه، خارش و غیره در بدن می‌شود. هرچه تماس فرد با عامل ایجاد حساسیت بیشتر باشد، بیشتر احتمال دارد که به آلرژی مبتلا شود.
به بیان دیگر حساسیت یا آلرژی فصلی در اثر واکنش طبیعی بدن به عواملی به وجود می‌آید که بی ضرر هستند ولی دستگاه ایمنی بدن به شدت نسبت به آنها واکنش نشان می‌دهد.
علائم حساسیت فصلی
-
عطسه کردن -
آبریزش یا گرفتگی بینی -
آبریزش و خارش چشم -
سینوس، گلو و یا کانال گوش ملتهب -
احتقان گوش
علائم کمتر رایج حساسیت فصلی عبارتند از:
-
سردرد -
تنگی نفس -
خستگی -
سرفه
علل ایجاد حساسیت فصلی در فصول مختلف
حساسیت فصلی هنگامی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شما یک ماده هوازی را شناسایی کند که معمولا بی خطر است سپس با انتشار هیستامین ها و سایر مواد شیمیایی به جریان خون ،خود به این ماده یا آلرژن واکنش نشان می دهد این مواد شیمیایی ،علائم یک واکنش آلرژیک را تولید می کنند. منشاء مشترک حساسیت فصلی از یک فصل ، به سال دیگر و فصل دیگر متفاوت است.
علت حساسیت فصلی بهار
درختان منشأ اکثر آلرژی های فصلی بهار هستند ، درخت توس، یکی از شایع ترین عوامل در نواحی شمالی است، که بسیاری از افراد مبتلا به حساسیت فصلی را در معرض گرده خود قرار می دهد. دیگر گونه های آلرژیک، در آمریکای شمالی شامل سدر، توسکا، شاه بلوط، بید، و محبوبه شب است.
علت حساسیت فصلی تابستان
تب یونجه، که نامش را از فصل برداشت این گیاه اتخاذ کرده اند، به طور سنتی در ماه های تابستان است اما عامل واقعی آلرژی فصلی تابستان، گیاهان دارویی، مانند:گیاه چمنزار و چمن تیموتی، و نیز برخی از علف های هرز است. با توجه به بنیاد آسم و آلرژی آمریکا، علف های هرز، شایعترین نوع آلرژن برای افراد مبتلا به حساسیت فصلی هستند.
علت حساسیت فصلی پاییز
پاییز، برای مبتلایان به حساست فصلی مزخرفی است. نام علمی عامل آلرژی در این فصل “رگوید آمبورسیا” است و شامل بیش از 40 گونه در سراسر جهان است ، اکثر آن ها، در مناطق معتدل آمریکای شمالی و جنوبی رشد می کنند و گیاهانی، وحشی هستند که کنترل رشد آن ها دشوار است گرده های آن، آلرژی زا و بسیار رایج هستند و علائم آلرژی می تواند شدید باشد. گیا هان دیگری که گرده آنها در پاییز رها می شوند، شامل گزنه، بومادران، گیاه ترشک، سلمک (یا سلمه تره)، و بارهنگ می باشد.
علت حساسیت فصلی زمستان
در فصل زمستان، بیشتر آلرژن های بیرونی در خواب زمستانی هستند در نتیجه، آب و هوای سرد، بسیاری از مردم دارای حساسیت فصلی را تسکین می دهد. اما از آنجاییکه در فصل زمستان مردم بیشتر وقت خود را در خانه یا محیط بسته می گذرانند اگر شما مستعد ابتلا به حساسیت فصلی هستید، ممکن است به آلرژن های داخلی، مانند؛ قارچ ها، کپک ها، حیوانات خانگی، گرده های گل ها و گرد و غبار یا سوسک ها واکنش نشان دهید.
تشخیص حساسیت فصلی
معمولا تشخیص حساسیت فصلی از تشخیص سایر حساسیتها ساده‌تر است. اگر علائمی داشته باشید که فقط در زمان‌های خاصی از سال روی می‌دهند، علامتی است که نشان می‌دهد شما حساسیت فصلی دارید. احتمالا پزشک‌تان گوش‌ها، بینی و گلوی‌تان را معاینه و بررسی می‌کند تا حساسیت‌تان را تشخیص بدهد. معمولا نیازی به تست حساسیت نیست. درمانی که برای انواع حساسیتها تجویز می‌شود، معمولا یکسان است و فرقی نمی‌کند چه نوع حساسیتی داشته باشید.
درمان دارویی حساسیت فصلی
بهترین دارو برای تب یونجه و حساسیتهای مربوط به تمام فصول، پرهیز است. اگر نمی‌توانید از آلرژن‌ها اجتناب کنید، درمان‌های دیگری هم وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
داروهای ضداحتقان و آنتی‌هیستامین‌هایی که نیازی به تجویز پزشک ندارند، مانند ستیریزین و ترکیباتی از استامینوفن، دیفن‌هیدرامین و فنیل‌افرین و داروهای تجویزی مانند اسپری‌های استروئیدی بینی.
در مواردی که علائم شدید هستند ممکن است پزشک‌تان واکسن حساسیت را برایتان تجویز کند. این واکسن‌ها نوعی ایمن درمانی هستند که حساسیت سیستم ایمنی‌تان را نسبت به آلرژن‌ها کاهش می‌دهند. شاید بعضی از داروهای حساسیت، عوارض جانبی داشته باشند مانند خواب‌آلودگی، سرگیجه و احساس آشفتگی و عدم تمرکز.
درمان های جایگزین برای حساسیت فصلی
مطالعاتی در مورد درمان‌های جایگزین برای تب یونجه انجام شده و بعضی‌ها عقیده دارند درمان‌های جایگزین زیر، می‌توانند مفید باشند:
-
کوئرستین فلاونیدی که عامل رنگ میوه‌ها و سبزی‌ها است؛ -
لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس (lactobacillus acidophilus)، باکتری مفیدی که در ماست وجود دارد؛ -
اسپیرولینا، نوعی از جلبک آبی – سبز؛ -
ویتامین C، که دارای برخی خواص آنتی‌هیستامینی است.
برای اینکه بتوان قطعا نتیجه گرفت که این درمان‌های جایگزین مفید و مؤثر هستند، باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
تغذیه در مبتلایان به حساسیت فصلی
آیا رژیم غذایی شما باعث تشدید علائم آلرژی فصلی شما می شود؟ در حالی که بدن افراد مختلف به طور متفاوتی کار می کند، غذاهای زیر که بعضی اوقات باعث تولید بیش از حد موکوس می شوند می تواند علائم آلرژی را تشدید کند.
-
تمام محصولات لبنی (گاو، گوسفند و بز) -
دانه های تصفیه شده -
قند های ساده -
سبزیجات ریشه نشاسته ای، مانند ؛سیب زمینی -
تخم مرغ -
غذا های فراوری شده -
غذاهای به شدت سرخ شده
طب سنتی و ضد حساسیت ها
طبق طب سنتی، انسان‌ها از نظر خصوصیت روحی و جسمی در چهار گروه با مزاج سرد و گرم، سرد و تر، گرم و خشک و گرم و تر طبقه‌بندی می‌شوند. افرادی که دارای طبیعت خشک هستند بیشتر دچار حساسیت فصلی می‌شوند. برای جلوگیری از حساسیت فصلی باید از خوردن ادویه‌جات، غذاهایی با طبیعت گرم و … و قرار گرفتن در هوای آلوده بپرهیزیم و از سبزیجات، سبوس گندم، نان‌های سبوسدار، انواع آش و خاکشیر مصرف کنیم. گیاهان دارویی که از نظر طب سنتی برای رفع حساسیت مفید هستند، عبارتند از:
چای سبز
چای سبز، داروی مؤثری برای برای حل مشکل حساسیت فصلی است زیرا ویتامین C موجود در چای سبز باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و بدن را در مقابل بیماری‌های مختلف به‌ویژه بیماری‌های فصلی و حساسیتهای فصلی مقاوم می‌کند. همچنین ترکیبی در چای سبز وجود دارد که خاصیت آرامبخشی داشته و می‌تواند حالت تنش، افسردگی، استرس و هیجان را از بین ببرد.
بادرنجبویه
. این گیاه محبوب نوعی زنبور عسل است. وقتی زنبور مسافت زیادی از کندو دور می‌شود، با عطر این گیاه راه بازگشت خود را پیدا می‌کند. از نظر ترکیبات شیمیایی در اندام سبز این گیاه موادی مانند اسید اولئیک، سیترال، ژرانیول و رزماری اسید وجود دارد. این گیاه دارای اسانس تند و لیمویی است که سیترال نام دارد و در صنعت عطرسازی کاربرد دارد. این گیاه همانند یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی مرکزی عمل می‌کند و به همین دلیل آرامبخش بوده و تحریکات حساسیتی را کاهش می‌دهد.
پرتقال
مصرف روزانه یک عدد پرتقال در صبح به علت دارا بودن ویتامین C فراوان یک آنتی‌هیستامین طبیعی محسوب شده و بدن را در مقابل آلرژی مقاوم می‌کند. در بررسی‌های انجام شده، موارد شبه آسم در افرادی که مصرف گوشت قرمز در آنها بالا بود بیشتر گزارش شده بود، زیرا دریافتی اسید الایدیک آنها بالاتر می‌باشد که نوعی چربی ترانس است، بنابراین توصیه می‌شود مصرف گوشت قرمز محدودتر شود.
عسل
عسل نیز یکی دیگر از موارد مفید برای درمان حساسیت است. سعی کنید عسل را از مقدار کم شروع کنید و هر روز مصرف آن را بیشتر کنید. چک کنید ببینید از زمانی که عسل مصرف می‌کنید بدن شما به حساسیتهای محیط بهتر شده است یا نه؟ شاید عسل برای بعضی حساسیت‌زا باشد، ولی اگر حساسیت نداشتید مصرف آن را ادامه دهید. حتی می‌توانید قبل از شروع مشکل، عسل را برای پیشگیری بخورید. مثلاً قبل از شروع مشکل، مصرف عسل را شروع کنید. برای برطرف کردن خارش بدن در حساسیتها یک حبه سیر را رنده کنید، آب آن را بگیرید و با ۲ قاشق غذاخوری عسل و ۱ قاشق چایخوری زنجفیل مخلوط کنید و روی محل خارش بمالید. بعد از ۳ ساعت این ضماد را با آب ولرم بشویید. خارش بدن برطرف می‌شود.
دارچین و زردچوبه
دارچین و زردچوبه از گیاهان معروف و پر مصرف هستند که خاصیت ضدحساسیت بودن در آنها ثابت شده است. مصرف۳ گرم برای زردچوبه و ۵ گرم برای دارچین در افراد بزرگسال بلامانع است.
بابونه
یکی دیگر از سبزیجات مفید، بابونه است که یکی از مؤثرترین داروها در ترکیبات گیاهان دارویی برای درمان آلرژی است و برای دل درد، نفخ شکم و سیستم گوارشی نیز مفید است. طب سنتی اعتقاد دارد که بابونه دارای طبیعتی گرم و خشک است و دارای ماده ضدحساسیت طبیعی بوده و در نوسازی گلبول‌های سفید خون نقش دارد. بابونه دوست کبد است و مزاج را تعادل می‌بخشد، خون را صاف می‌کند و انسداد مجاری طحال را برطرف می‌کند. زنان حامله، افراد دارای فشار خون و مشکلات قلبی باید در مصرف آن اعتدال را رعایت کنند. همچنین مصرف همزمان آن با گردو، پسته و چای توصیه نمی‌شود.
در خاتمه باید به نکته بسیار مهم که همان تغذیه سالم است اشاره نماییم که در مورد حساسیت غذایی و فصلی باید توجه ویژه به افزودنی‌ها به خصوص بنزوات و سایر مواد داشته باشیم. متأسفانه این ماده و کلاً افزودنی‌ها در کلیه محصولات غذایی فرآوری شده اعم از آبمیوه‌ها، سس‌های سالاد، غذاهای آماده، همبرگر و مواد غذایی بسته‌بندی وجود دارند و روزانه به مقادیر فراوان وارد بدن ما می‌شوند. حتی در بررسی انجام شده در رژیم آمریکایی‌ها دریافتند به دلیل مصرف چربی و قند فراوان، فلور باکتریایی که از بدن در مقابل اگزما محافظت می‌کند کاهش یافته و موارد آلرژی روز به روز بیشتر می‌شود و از این‌رو مصرف تمام قندهای تصفیه‌شده، غلات تصفیه‌شده، کلوچه‌ها، کیک‌ها و دسرها، سیب‌زمینی سرخ‌کرده، همبرگر، هات‌داگ و … باید تا حدامکان بسیار محدود شود.
زنجبیل، پیاز، سیر، فلفل سیاه و قرمز در پیشگیری از بروز حساسیت مؤثر هستند، چون این مواد غذایی سبب ترشح آنتی‌بادی «ایمونوگلوبولین» می‌گردند و مانع بروز واکنش‌های حساسیت در فرد می‌شوند.از موارد مفید دیگر می‌توان به نارنج، انگور، شاه‌تره و سیاهدانه اشاره نمود.
مصرف سبزیجات تازه، روغن زیتون، انار، شاه‌توت (محافظ کبد)، انواع بذرهای ملین مثل خاکشیر، اسفرزه، بارهنگ، تخم ریحان، تخم شربتی، شیرخشت، ترنجبین، سوپ جو، آش جو، نان جو، لیموترش تازه، زرشک، عسل، کشمش، توت و انجیر، برگه‌های طبیعی، کدو، کنجد، اسطوخودوس، کاسنی، آب مرکبات و مغز بادام خام از مواردی هستند که به پاکسازی کبد و کاهش حساسیتهای فصلی کمک شایانی می‌کنند.
علائم حساسیت فصلی ممکن است بسیار ناخوشایند باشند. اگر تردید دارید که مبتلا به حساسیت فصلی هستید، با پزشک‌تان مشورت کنید. پزشک می‌تواند علت علائم شما را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند. پزشک معمولا از شما می‌خواهد که اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید تا از عوامل برانگیزاننده حساسیت دور بمانید و در مراحل بعدی داروهای مناسب را برایتان تجویز خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
حساسیت پوست دست و روش های درمان آن
راهکارهایی برای پیشگیری و درمان حساسیت پوستی
علت و درمان آلرژی و حساسیت های پوستی به پارچه های پلی استر
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم