داروهای بیهوشی گیاهی
امروزه گیاهان دارویی بخش مهمی از طب سنتی بسیاري از کشورها را تشکیل میدهند و در رویکردهاي جدید درمانی نیز داراي ارزش و جایگاه ویژه اي می باشند. در ادامه قصد داریم شما را با داروهای بیهوشی گیاهی آشنا کنیم.
1. بيهوشي با سنبل الطيب،بادرنجبوبه و خشخاش
با توجه به گستردگي کاربرد بيهوشي در ماهيان و مراکز تحقيقي و پرورشي آبزيان و مشکلات داروهاي مصرفي متداول، نياز به داروهاي بيهوشي مناسب، قابل دسترس و ارزان، ضروري به نظر مي رسد. از اين رو با تکيه بر سابقه مصرف گياهان دارويي و مزاياي استفاده از اين مواد اين تحقيق انجام گرفت. در اين بررسي بعد از مطالعات اوليه، چهار گياه ذيل تهيه، فرآوري و عصاره گيري شدند و در غلظت هاي مختلف آماده گرديدند.
-
سنبل الطيب -
خشخاش -
بادرنجبويه -
شقايق
غلظت هاي 2، 3 و 4 گرم در ليتر براي سنبل الطيب، 5، 10 و 15 گرم در ليتر براي بادرنجبويه، 0.85، 1.6 و 3.2 گرم در ليتر براي خشخاش و 0.3، 0.6 و 0.9 گرم در ليتر براي شقايق تهيه گرديدند. در مرحله بعد 60 عدد ماهي قرمز (Carassius auratus) در دامنه وزني و طولي، 7.41±0.2 گرم و 8.4±0.11 سانتيمتر انتخاب و در شرايط آزمايشگاه با اکسيژن و درجه حرارت يکسان نگهداري شدند.
سپس ماهي ها در 4 گروه 15 عددي و به ازاي غلظت هاي مختلف هر دارو، گروه مورد نظر به 3 زير گروه 5 عددي تقسيم بندي شده و تحت تاثير دارو قرار گرفتند. در روند مطالعه تجربي، دو گياه خشخاش و شقايق به دليل عدم ظهور نتايج مورد انتظار از روند مطالعات آماري حذف گرديدند ولي همبستگي معني داري بين مدت زمان لازم براي رسيدن به مرحله چهار بيهوشي و بازگشت از آن با غلظتهاي گياه بادرنجبويه مشاهده شد (P<0.01). از طرف ديگر مدت زمان لازم براي رسيدن به مرحله چهار بيهوشي و بازگشت از آن در غلظتهاي 10 و 15 گرم در ليتر بادرنجبويه بطور معني دار کمتر از سنبل الطيب در غلظت هاي 3 و 4 گرم در ليتر برآورد شد
2. تریاک یک داروی بیهوشی گیاهی
در سال ۳۳۰ قبل از میلاد مسیح اسکندر کبیر تریاک را با خود به ایران و هندوستان آورد. در حدود سال ۱۳۰۰ پس از میلاد مسیح استفاده از تریاک در اروپا کاری شیطانی تلقی شد اما در حدود سال ۱۵۲۷ بار دیگر به خاطر ویژگی های دارویی استفاده از آن رواج یافت. تریاک به عنوان یک داروی بیهوش کننده و بی حس کننده مورد استفاده قرار گرفت.
البته بعدها از آن برای لذت شخصی بردن نیز استفاده شده و اسم آن با قاچاق و دیگر جرم های خطرناک مترادف گردید و هنوز هم در جامعه دیدگاه منفی خاصی نسبت به آن وجود دارد.
3. بنگ دانه
مانند بسیاری دیگر از گل ها و گیاهان دارویی که برای اهداف پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد گیاه بنگ دانه نیز تاثیرات روانگردانی دارد اما از دوران باستان از آن برای کاهش درد و به عنوان داروی بیحس کننده استفاده شده است. بنگ دانه حاوی آتروپین (سمی که در گیاهان تاجریزی یافت شده و برای ریلکس و شل کردن عضله مورد استفاده قرار می گیرد) و اسکوپولامین (آلکالوئیدی سمی که برای جلوگیری از استفراغ کردن، آرام کردن اشخاص و یا به خواب رفتن مورد استفاده قرار می گیرد) است و در قرن اول پس از میلاد مسیح برای کاهش درد مورد استفاده قرار گرفت.
4. مهر گیاه یک داروی بیهوشی گیاهی
کی از اولین داروهای بیحس کننده که بیماران را برای مدتی بیهوش می کرد مهر گیاه نام داشت. دیوسکوردیس، پزشک یونانی (۴۰ تا ۹۰ پس از میلاد مسیح) در قرن اول میلادی از تاثیرات این گیاه و به خصوص نوشیدنی آن سخن گفته است. در واقع نوشیدنی بدست آمده از این گیاه، بیمار را به خوابی عمیق فرو می برد که در این مدت جراحی های مختلف روی او انجام می گرفت. وی این حالت خواب عمیق را «بیهوشی» نامیده است. در قرن سیزدهم میلادی در ایتالیا، اوگو بورگوگنونی برای اولین بار از اسفنج خواب آور برای به خواب بردنی که شبیه بیهوشی بود استفاده کرد. در این روش وی اسفنج را در محلول تریاک، مهر گیاه، شوکران و برخی داروهای دیگر فرو می برد و بعد از خیس شدن روی بینی بیمار نگه داشته می شد تا این که بخار تولید شده از آن باعث می شد فرد بیهوش شود
5. تاتوره
اگر چه این گیاه تاتوره یک گیاه سمی بود اما عصاره آن در دوران باستان به عنوان یک مُسکن و داروی خواب آور مورد استفاده قرار می گرفت. در کتب پزشکی نوشته شده توسط دیوسکوریدس، تئوفاراستوس و سلسوس و البته پلینی پیر از خواص بیهوش کننده این گیاه یاد شده است. البته این گیاه تاثیرات جانبی خطرناکی نیز دارد. استفاده بیش از سه گرم از این گیاه همراه با شراب باعث می شد که فرد وارد دنیای توهمی شود و دو برابر این میزان می توانست باعث دیوانگی فرد به مدت بیش از سه روز نیز بشود. مقادیر بیشتر از این نیز دیوانگی همیشگی و حتی مرگ را در پی داشت. اگر چه تاتوره در کاهش درد بیماران در دوران باستان و در جراحی های متعدد بسیار موثر بود اما در صورتی که به درستی مورد استفاده قرار نمی گرفت مرگ بیمار را در پی داشت. به همین دلیل این گیاه را بیشتر با نام «سیب شیطان» می شناختند.
6. داروی بیهوشی گیاهی به نام اتیلن
در معبد دلفی، موبدان آپولو بعد از بالا کشیدن گازهایی که از زیر معبد خدای خورشید بیرون می آمد پیشگویی هایی انجام می دادند. این گازها حاوی مقداری اتیلن بودند، یک ماده بیهوش کننده که از طریق استنشاق کردن وارد بدن می شد. در سال ۱۹۳۰ اتیلن به عنوان یک داروی بیهوش کننده جدید جایگزین کلروفورم شد.
در آن زمان کلروفورم به دلیل تاثیرات جانبی پس از عمل جراحی مانند مرگ ناگهانی و اتر نیز به دلیل مبتلا کردن بیمار به اسهال و استفراغ پس از جراحی در مسیر خارج شدن از دور قرار داشتند و کم کم جای خود را به اتیلن می دادند. به گفته پزشکی که ۸۰۰ بار از اتیلن در جراحی های خود استفاده کرده است این ماده پس از سه تا هشت دقیقه باعث بیهوش شدن بیمار می شود بدون این که به فرد احساس خفگی یا حس ناخوشایند دیگری دست بدهد. بیمار نیز به محض این که ماسک بیهوشی از روی صورت او برداشته می شد بیدار شده و هیچ نشانه ای از اثرات جانبی اتیلن در بدن او دیده نمی شد
7. عصاره گل میخک یکی از داروهای بیهوشی گیاهی
امروزه استفاده از گیاهان دارویی و جایگزینی آنها با مواد شیمیایی پرخطر در صنعت آبزی‌پروری رو به افزایش نهاده‌است. یکی از این داروهای گیاهی مورد استفاده عصاره گل میخک است که عمدتاً در صنعت آبزی‌پروری برای کاهش تنش، بیهوشی و آرام‌بخشی استفاده می‌گردد
اوژنول یک داروی گیاهیست که از عصاره گل میخک تهیه می‌شود. در این مطالعه محدوده سمّیت و غلظت نیمه‌کشندگی (LC50) داروی بیهوشی اوژنول بر روی ماهی بنی sharpeyi Barbus مورد مطالعه قرار گرفته‌است.
8. زیرفون
از مواد مؤثره این گیاه میتوان به فلاونوئیدهاي مختلف مانند تیلی روزید، کورستین، ایزوکورستین، هایپروسید، روتین و آمینواسیدهايمختلف شامل آلانین، سیستئین و سیستین اشاره کرد.
گلهاي زیرفون داراي اسانسی است که بر اثر تقطیر با آب از آن به دست می آید و داراي ماده اي به نام فارنسول، تانن، موسیلاژ و قند نیز می باشد.قسمت هاي خشک گیاه زیرفون اشتهاآور، آرامبخش و مدر است.
قابل توجه تمامی خوانندگان و طرفداران مجله دلگرم
تمامی موارد بالا با استفاده از دوز معین و گاها کم مورد استفاده قرار میگیرد و احتمال بیهوشی دائم و حتی به کما رفتن زیاد میباشد در اینصورت مجله دلگرم هیچ مسئولیتی در قبال بی احتیاطی در طریقه مصرف شما نخواهد داشت.
تهیه شده مجله اینترنتی دلگرم
مرضیه ملایری