سرطان زا بودن تنباکوهای معطر قطعی است؟
درباره عوارض و خطرات جبران ناپذیر مواد دخانی به ویژه قلیان، بارها و بارها گفته ایم و هشدار داده ایم اما به بهانه روز جهانی بدون دخانیات، که دهم خرداد است بازهم تکرار می‌کنیم که مصرف مواد دخانی یعنی بازی با سلامت جسم و جان یعنی ارزشمندترین سرمایه هر انسان، برای بودن و خوب زندگی کردن.با دلگرم همراه باشید.
راه های مقابله با سیگار
این روزها، علی رغم هشدارهای جدی وزارت بهداشت اما باز هم انواع و اقسام قلیان‌ها با طعم‌های مختلف و تنباکوهای معطر، مصرف می‌شود و این در حالی است که ترکیبات موجود در تنباکوی معسل یا میوه ای، اثرات ناگوار بر سلامت انسان دارد.
اثرات ناگوار قلیان و تنباکوهای معطر
تنباکوی معسل و معطر حاوی 70 تا 80 درصد مواد افزودنی، اسانس و ترکیبات شیمیایی است که به دلیل ایجاد بو و طعم میوه‌ها، بسیاری از جوانان و افراد را با ایجاد تصور ذهنی غلط، نسبت به مفید بودن مصرف آن، گمراه می‌کند.
در بررسی‌های انجام شده روی این نوع تنباکوها، مقادیر بسیاری مواد سمی و سرطان‌زای قطعی به ویژه ترکیبات بنزن و هیدروکربن‌های معطر چند حلقوی (PAH) وفلزات سنگین شناسایی شده است. این همه در حالی است که مواجهه با بنزن، طی سه تا 15 سال، باعث بروز سرطان به خصوص سرطان خون می‌شود و بیشترین راه جذب آن از طریق تنفس است.
مروری بر نتایج تحقیقات و مطالعات انجام شده
نتایج تحقیق روی 20 نمونه تنباکوی معطر و معسل در بازار ایران، در سال 1394 نشان داد: وجود انواع مواد آروماتیک چند حلقوی، به ویژه ترکیبات بنزن، اتیل بنزن، زایلن، بنزیل الکل، بنزآلدئید، اتیل فتالات، اتیل آنیلینو بنزوات، آنترانیلیک اسید، بنزو فنون، نفتالین، متیل استر، بقایای سموم آلی حشره‌کش و فلزات سنگین از جمله سرب و جیوه در این نوع تنباکوها وجود دارد.
تبعات ناگوار مواجهه با دود قلیان
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت هر وعده مصرف قلیان، دودی معادل مصرف 5 تا 10 پاکت سیگار( 100 تا 200 نخ) وارد ریه می‌کند.
میزان مواجهه با دود قلیان برای اطرافیان معادل 5 تا 10 سیگار برآورد شده است. تماس و مواجهه با دود دست دوم قلیان ونشستن در کنار جمع قلیان‌کش‌ها برای اطرافیان و خصوصا کودکان بسیار خطرناک و آسیب رسان است. رسوب بقایای دود قلیان روی فرش، دیوارهای محل مصرف قلیان منزل، رستوران و لوازم شخصی موجب انتقال سموم سرطان زا به فرزندان و اطرافیان، از طریق تماس پوستی که جذب بسیار بالایی دارد، می‌شود.
قلیان و ابتلا به انواع سرطان و بیماری‌ها
بررسی‌های سیستماتیک از نتایج تحقیقات انجام شده، ارتباط معنی داری بین مصرف قلیان و سرطان‌های ریه، دهان، مری، معده و مثانه، بیماری‌های انسدادی مزمن ریوی، قلبی عروقی، سکته مغزی ، ناباروری مردان، ریفلاکس دستگاه گوارش و اختلالات سلامت روان را نشان می‌دهد.
میزان منو اکسید کربن ناشی از احتراق ذغال قلیان 30 برابر بیشتر از اکسیژن است و این خاصیت مانع جذب آن در آب شده و به طور مستقیم به ریه فرد مصرف کننده وارد می‌شود.75 درصد موارد سرطان لب و حفره دهانی ناشی از مصرف دخانیات است که دلیل اصلی آن وجود عوامل سرطان زا و تماس مستقیم مخاط دهان با آن است.با مصرف قلیان، احتمال ابتلا به سرطان معده در مصرف کننده قلیان و مواد دخانی بین 40 تا 80 درصد افزایش می‌یابد.
نیکوتین و عوارض مخرب آن
- 7000 ماده شیمیایی که سرطان زایی حداقل 70 نوع آن به اثبات رسیده است، در دود قلیان و مواد دخانی وجود دارد.
- نیکوتین قابل حل در آب نیست و سموم موجود در دود قلیان نیز محلول در آب نمی باشد بنابراین، آب موجود در ابزار قلیان تاثیری بر کاهش سمیت و سرطا‌‌ن‌زایی دود حاصله از مصرف قلیان ندارد.
- مقادیر قابل توجهی از فلزات سنگین، ترکیبات آروماتیک و مواد سمی در دود حاصل از احتراق ذغال شناسایی شده است که علاوه بر مواد سمی و سرطان‌زای موجود در تنباکو، آسیب‌های مصرف قلیان را افزایش می‌دهد.
- دود دریافتی در هر وعده 60 دقیقه ای مصرف قلیان 200 برابر بیشتر ازمصرف یک نخ سیگار است و به همین ترتیب حجم نیکوتین و مواد سمی دریافتی به مراتب بیشتر است.نیکوتین ماده ای بسیار اعتیاد آور است که موجب وابستگی افراد مصرف کننده قلیان به سایر محصولات دخانی و مواد اعتیاد آور می‌شود.
مواد روان گردان در تنباکوهای مورد استفاده در قلیان
برخی از سودجویان و عرضه کنندگان قلیان برای جذب مشتری و سود بیشتر، اقدام به افزودن مواد مخدر و روان گردان به توتون مصرفی و الکل در آب محتوی ابزار قلیان می‌کنند.