عوامل کاهش HDL در آزمایش خون چیست و چگونه افزایش میابد ؟

عوامل پایین بودن HDL در آزمایش خون چیست ؟

کلسترول یک ماده مومی شکل است که در تمام سلول های بدن شما وجود دارد و چند عملکرد مفید ، از جمله کمک به ساخته شدن سلول های تازه ، بر عهده آن است . کلسترول از طریق پروتئین ها یی در رگ های بدن حرکت می کند . این پروتئینها ، لیپوپروتئین نام دارند .

HDL حاوی مقدار زیادی پروتئین و کمی کلسترول و تری‌گلیسرید است که در کبد و روده‌ها ساخته می‌شود و وظیفه اصلی آن انتقال و عبور کلسترول از خون و بافت‌ها و رساندن آن به کبد است. بر خلاف LDL که سبب تجمع و رسوب چربی در دیواره رگ‌ها می‌شود، HDL رگ‌های بدن را از چربی‌های مضر پاکسازی می‌کند.

HDL در آزمایش خون چیست ؟

برای انتقال کسترول در خون به ملکول ‏های لیپوپروتئینی نیاز است که به طور معمول 2 نوع از آن ها بیشتر مورد استفاده قرار می‏ گیرد:

• HDL: که به جمع کلسترول و این ملکول HDL-C گفته می ‏شود.
• LDL: که با اتصال به کلسترول LDL-C را ایجاد می ‏کند.
• برای اختصار در نوشتارها به این ملکول‏ ها HDL و LDL گفته می ‏شود.

HDL یکی از ملکول‏ های چربی خون از نوع لیپوپروتئین است که قسمت اعظم آن پروتئین (50 درصد) و قسمت کمتر آن را کلسترول و تری ‏گلسیرید تشکیل می ‏دهد و کار عمده آن انتقال کلسترول از بافت ‏ها و هدایت آن به سمت کبد است.

به طور کلی این نوع چربی مفید در خانم‏ ها بیشتر از آقایان و در ورزشکاران بیشتر از افراد غیر ورزشکار است.

بیشتر بخوانید:

بالا و پایین بودن تست ESR در آزمایش خون نشانه چیست ؟

چرا چربی HDL “چربی خوب” معروف شده ؟

چربی HDL که به نام “چربی خوب” معروف شده است برای بدن مفید است و کاهش آن در بدن می‌تواند نگران‌کننده و خطرناک باشد. در علم پزشکی، HDL کوتاه‌ شده عبارت “لیپوپروتئین با چگالی بالا” است. به منظور ایجاد توزان در سلول‌های بدن و پاکسازی عروق، کلسترول موجود در HDL به کمک لیپوپروتئین‌ها به رگ‌ها و بافت‌های بدن منتقل می‌شود. گفته می‌شود که سطح HDL زنان به طور طبیعی بیشتر از مردان است و مقدار آن در افرادی که اهل ورزش هستند نیز به مراتب بیشتر از افراد عادی است.

مقدار طبیعی HDL در بدن از 30 تا 80 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. اگر مقدار آن از 30 میلی‌گرم در دسی‌لیتر پایین‌تر برود، امکان بروز مشکلات قلبی افزایش می‌یابد. بهتر است که سطح این چربی در زنان 50 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمی بیشتر و در مردان 45 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. البته افزایش بیش از حد این چربی در بدن خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

کاهش HDL در بدن خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها مثل چربی خون، دیابت، مقاوت به انسولین، انسداد و گرفتگی عروق کرونل، سکته قلبی و ایست قلبی را افزایش می‌دهد. پیاده‌روی، فعالیت بدنی، پیروی از برنامه غذایی سالم و مغذی، داشتن سبک زندگی مناسب، دوری از دخانیات و داشتن شاخص توده بدنی مناسب می‌تواند سبب افزایش HDL خون شود و سلامت قلب را تضمین کند.

عوامل موثر در کاهش HDL

عوامل موثر در کاهش این چربی مفید در بدن

1. کم‌تحرکی
2. استعمال دخانیات
3. عوامل ژنتیکی
4. افزایش تری‌گلیسرید خون
5. مصرف طولانی‌مدت برخی داروها همچون قرص‌های ضد بارداری است.
6. چاقی
7. عدم فعالیت فیزیکی
8. سن
9. سیگار
10. التهاب
11. ژنتیک
12. مصرف داروهای استروئیدی
13. رژیم غذایی کم ‏چربی
14. 50 درصد تغییرات مرتبط با HDL به ژنتیک فرد بستگی دارد.
15. مصرف قرص‏های ضد بارداری نیز باعث افزایش ‏تری گلسیرید خون و کاهش HDL می ‏شود.
16. کاهش ماده‏ای پروتئینی به نام آپوپروتئین آ و افزایش میزان تری گلسیرید خون نیز اغلب با کاهش HDL همراه است.

بیشتر بخوانید:

RDW در آزمایش خون: نتایج تست RDW چگونه است ؟

اقدامات لازم برای افزایش HDL خون

1. کربوهیدرات بالا باعث افزایش کاتابولیسم (سوخت) HDL می ‏شود.
2. برخی مطالعات نشان داده است که رژیم‏ های غذایی با کربوهیدرات کم باعث افزایش HDL خون تا حدود 10 درصد می ‏شود.
3. افزایش مقدار ایزوفلاون خون ناشی از مصرف پروتئین سویا حدود 3 درصد HDL خون را افزایش می ‏دهد.
4. نتایج مطالعه ‏ای در آمریکا در سال 2006 نشان داد که تجویز مکمل‏ های مولتی ویتامین باعث افزایش 21 تا 23 درصد میزان HDL می ‏شود.
5. از عوامل ژنتیکی موثر در افزایش HDL می ‏توان ApoA-1 را نام برد که وجود آن نقش مهمی در محافظت از قلب دارد.
6. در برخی بررسی‏ های اپیدمیولوژیکی نشان داده شده است که رژیم‏ های غذایی کم‏ چرب و پُرکربوهیدرات باعث کاهش HDL می ‏شود. البته این نظر مورد تایید همه محققان قرار نگرفته است. زیرا ممکن است چربی رژیم غذایی حاوی مقادیر مختلفی از نوع PUFA (چند اشباع نشده) و یا MUFA (تک اشباع نشده) باشد.
7. از طرفی رژیم های توصیه شده فعلی مبنی بر کاهش مصرف اسیدهای چرب اشباع شده (SFA) باعث کاهش خطر آتروژنیک LDL (مضر) می ‏شود، اما متاسفانه HDL مفید را نیز کاهش می ‏دهد
8. یکی از عوارض مصرف رژیم غذایی کم ‏چرب کاهش مقدار پلاسمایی ApoA-1 است که به کاهش HDL نیز منجر می‏ شود. شاید مطالعات آینده در مورد تاثیر مواد مغذی بر روی ژن APOA-1، به طراحی رژیم ‏های غذایی مورد نیاز برای افزایش HDL کمک می‏ کند.
9. هر چند که افزایش مصرف نیاسین باعث افزایش HDL خون می ‏شود ولی عوارض جانبی بی ‏شماری چون خشک شدن دهان، برافروختگی چهره و… دارد.

چرا HDL برای بدن مفید است ؟

HDL مخفف لیپوپروتئین با چگالی بالا است. هر ذره از HDL یک لکه میکروسکوپی متشکل از مقادیری لیپوپروتئین است، که کلسترول را احاطه کرده است.

ذره HDL در مقایسه با سایر ذرات کلسترول از چگالی بیشتری برخوردار است، به همین دلیل به آن HDL یا همان لیپوپروتئین با چگالی بالا اتلاق می شود.

کلسترول اصلاً بد نیست، حتی یک نوع چربی ضروری برای بدن محسوب می شود. زیرا این چربی توازن را در سلولهای بدن شما ایجاد می کند. جهت پاک سازی عروق بدن، کلسترول به کمک سلول هایی به نام لیپوپروتئین، به رگها منتقل می شود.

لیپوپروتئین ها رفتارهای متفاوتی با کلسترول دارند و هر کدام به تشخیص خود کلسترول لازم را به سمت رگها هدایت می کنند.

متخصصان بر این باور هستند که HDL رفتارهای گوناگونی برای کاهش خطر حمله قلبی، از خود نشان می دهد:

LDL یا همان کلسترول بد را از داخل رگ ها لایه روبی و پاک سازی می کند .

LDL را بازیافت می کند و با استفاده مجدد از آن، کلسترول بد را جهت پردازش دوباره، به سمت کبد هدایت می کند.

HDL در رگهای خونی نقش نگهداره را برای دیواره رگها ایفا میکند. آسیب دیواره رگها اولین قدم در فرآیند تصلب شریان یا همان گرفتگی عروق است ، که باعث حمله قلبی و سکته مغزی می شود. HDL دیواره رگها را تمیز می کند و آنها را سالم نگاه می دارد.

بیشتر بخوانید:

سطح MCH در آزمایش خون چه معنایی دارد ؟

میزان مناسب و مفید HDL در بدن چقدر می باشد ؟

1. HDL بالاتر از ۶٠ میلی گرم در دسی لیتر، میزان بالایی است و این میزان برای بدن مناسب است .
2. HDL پایین تر از ۴٠ میلی گرم در دسی لیتر، بسیار پایین است و اصلاً برای بدن مناسب نیست.

به طور کلی افرادی که میزان HDL بالایی دارند، از نظر بیماریهای قلبی در ناحیه امن تری قرار دارند، اما کسانی که میزان HDL خون آنها پایین است به شدت در معرض بیماریهای قلبی قرار دارند.

چه راه حلی برای میزان پایین HDL وجود دارد ؟

اگر میزان HDL خون شما پایین است، روشهای زیادی برای بالا بردن آن دارید :

• ورزش : ورزشهای هوازی به مدت ٣٠ تا ۶٠ دقیقه در بیشتر روزهای هفته به بالا رفتن HDL شما کمک می کند .
• ترک سیگار: کشیدن سیگار میزان HDL را پایین می آورد، که قطعاً ترک آن این میزان را افزایش خواهد داد.
• وزن ایده آل و سالم : مناسب بودن وزن شما نه تنها میزان HDL شما را بالا می برد، بلکه خطر حمله قلبی را کاهش می دهد و فواید بسیار زیادی در جهت سلامتی شما دارد.

در برخی موارد ممکن است پزشک متخصص شما، برای بالا بردن میزان HDL برای شما دارو تجویز کند. به یاد داشته باشید که به غیر از کلسترول عوامل متعددی مانند دیابت ، کشیدن سیگار ، فشار خون بالا ، اضافه وزن و ژنتیک ، در بیماریهای قلبی و عروقی نقش دارند.

از آنجا که عوامل متعددی در بیماریهای قلبی و عروقی نقش دارند، یک نفر با میزان HDL مناسب نیز میتواند دچار مشکلات قلبی باشد و فرد دیگری با نداشتن میزان مناسب HDL می تواند قلب سالمی داشته باشد . اما به طور کلی افراد با HDL پایین بیشتر در معرض خطر بیماریهای قلبی وعروقی قرار دارند.

متخصصان توصیه می کنند که هر پنج سال یک بار باید آزمایش کلسترول داد. افراد با پروفایل چربی غیر عادی و داشتن عوامل خطر دیگر باید این آزمایش را زودتر تکرار کنند.

اگر از HDL پایین رنج می برید، قدمهای سلامتی را در جهت بالا بردن آن بردارید، درست غذا خوردن، ورزش منظم و نکشیدن سیگار به شدت مؤثر خواهد بود. تغییر شیوه زندگی تغییرات مهم و بزرگی در زندگی افراد ایجاد می کند و حتی از حملات قلبی و عروقی و سکته های مغزی جلوگیری می کند.

چه زمانی آزمایش کلسترول HDL درخواست می شود ؟

تست کلسترول HDL می تواند به عنوان یک تست پیگیری کننده ی نتیجه ی به دست آمده از تست کلسترول استفاده شود. HDL-C معمولاً به تنهایی درخواست نمی شود و تست های دیگری نیز همراه آن درخواست شده مثل کلسترول، LDL کلسترول (LDL-C) و تری گلیسرید که همه ی این تست ها به عنوان پروفایل لیپیدی برای چکاپ سلامت محسوب می شوند. توصیه می شود که همه ی بزرگسالان این تست را حداقل هر 5 سال یکبار انجام دهند.

تست کلسترول HDL در آزمایش خون به عنوان بخشی از پروفایل لیپیدی، می تواند برای افراد در معرض خطر بیماری های قلبی که یک یا بیشتر موارد از ریسک فاکتورهای زیر را دارند، به صورت مکرر درخواست شود :

1. استعمال هر گونه دخانیات (سیگار، …)
2. سن (مردان 45 ساله یا مسن تر و زنان 55 ساله یا مسن تر)
3. پر فشاری خون یا هایپرتنشن (فشار خون روی 140/90 و یا بالاتر و یا مصرف داروهای مرتبط با فشار خون بالا)
4. سابقه ی خانوادگی بیماری قلبی زودرس (بیماری قلبی در یکی از اعضای نزدیک خانواده – خویشاوند مرد زیر 55 سال و یا خویشاوند زن زیر 65 سال)
5. داشتن بیماری قلبی و یا سابقه ی حمله ی قلبی
6. دیابت ملیتوس یا شیرین (Diabetes mellitus)

استفاده از تست های پروفایل لیپیدی برای کودکان و بزرگسالان به منظور غربالگری پیشنهاد می شود. کودکان باید حداقل یکبار بین سنین 9 تا 11 سالگی و بار دیگر بین سنین 17 تا 21 سالگی مورد آزمایش قرار گیرند. برای بزرگسالان و جوانان تست های دیگری هم ممکن است مورد نیاز باشد در صورتی که آن ها دارای ریسک فاکتور ها باشند و یا تست غربالگری آن ها نشان دهنده ی سطحی بالاتر از میزان قابل قبول باشد. برخی از این ریسک فاکتور ها شامل سابقه ی خانوادگی بیماری قلبی، بیماری هایی همچون دیابت، فشار خون بالا و نیز اضافه وزن و چاقی. پزشک معالج ممکن است درخواست پروفایل لیپیدی برای غربالگری کودکان زیر 9 سال کند در صورتی که والدین کودکان دارای کلسترول بالا باشند (بر طبق آکادمی بیماری های کودکان آمریکا). همچنین تست کلسترول HDL در فواصل منظم برای ارزیابی تغییر شیوه ی زندگی مثل رژیم غذایی و ورزش و ترک دخانیات با هدف افزایش سطح HDL-C انجام می گیرد.

بیشتر بخوانید:

عوارض فریتین خون بالا در بدن + راههای درمان

تفسیر نتایج تست کلسترول HDL چگونه می باشد ؟

تفسیر نتایج تست کلسترول HDL برای بزرگسالان :

1. اگر سطح HDL کلسترول برای مردان کمتر از 40 mg/dL (یا 1.0 mmol/L) و برای زنان کمتر از 50 mg/dL (یا 1.3 mmol/L) باشد، خطر افزایش یافته برای ابتلا به بیماری قلبی وجود دارد (که مستقل از ریسک فاکتورهای دیگری از جمله سطح LDL است).
2. سطح معمول کلسترول HDL بین 40 تا 50 میلی گرم بر دسی لیتر (یا 1.0-1.3 mmol/L) برای مردان و بین 50 تا 59 میلی گرم بر دسی لیتر (یا 1.3-1.5 mmol/L) برای زنان است و این مقادیر مرتبط با خطر متوسط ابتلا به بیماری قلبی می باشند.
3. بر اساس بسیاری از مطالعات اپیدمیولوژیک، سطح مساوی و یا بیشتر از 60 mg/dL (یا 1.55 mmol/L) مرتبط با خطر پایین ابتلا به بیماری قلبی می باشد. برنامه ی آموزشی کلسترول ملی (NCEP) بخش پنل درمانی بزرگسالان پیشنهاد می کند که مقادیر بالاتر از 60 mg/dL برای HDL کلسترول محافظت کننده بوده و باید به عنوان یک ریسک فاکتور منفی در نظر گرفته شود. اگرچه، برخی از مطالعات جدید پیشنهاد می کند که سطح افزایش یافته HDL کلسترول به صورت جهانی محافظت کننده نیست

تفسیر نتایج تست کلسترول HDL برای کودکان، نوجوانان و جوانان :

1. اگر سطح HDL کلسترول کمتر از 40 mg/dL (یا 1.04 mmol/L) باشد، خطر افزایش یافته برای ابتلا به بیماری قلبی وجود دارد (که مستقل از ریسک فاکتورهای دیگری از جمله سطح LDL است).
2. سطح HDL کلسترول بین 40 تا 45 میلی گرم بر دسی لیتر (یا 1.04-1.17 mmol/L) به عنوان مرز (borderline) در نظر گرفته می شود.
3. سطح HDL کلسترول بیشتر از 45 mg/dL (یا 1.17 mmol/L) قابل قبول (acceptable) در نظر گرفته می شود.

برخی از آزمایشگاه ها نسبتی به نام کلسترول توتال (total cholesterol) به کلسترول HDL را نیز در جواب آزمایش گزارش می کنند. این نسبت از تقسیم کلسترول توتال به کلسترول HDL به دست می آید.

برای مثال اگر شخصی دارای کلسترول توتال 200 mg/dL و کلسترول HDL به میزان 50 mg/dL باشد، جواب این نسبت برابر 4 است (یا 4:1).

نسبت مطلوب زیر 5 است (یا 5:1) و نسبت اپتیموم و یا بهینه 3.5 می باشد (یا 3.5:1). انجمن قلب آمریکا توصیه می کند که مقادیر مطلق سطح کلسترول توتال خون و کلسترول HDL استفاده شود زیرا این مقادیر، مفید تر از نسبت بالا بوده و برای تعیین درمان مناسب برای بیماران کاربرد بیشتری دارد.

تفسیر تست کلسترول HDL باید همراه با نتایج پروفایل لیپیدی و در گفتگو با پزشک معالج انجام شود.

نکات مورد توجه در مورد آزمایش میزان HDL :

به علت آن که وزن مخصوص HDL در حدود 1/1 گرم درصد میلی لیتر بوده و این مقدار بالاتر از وزن مخصوص سایر لیپوپروتئین ‏ها است، بنابراین آن را به نام لیپوپروتئین با وزن مخصوص بالا Lipoprotein High Density نام گذاری کرده‏اند. HDL در کبد و روده‏ها ساخته می ‏شود.

در بیماران با کاهش HDL، معمولاً افزایش مقاومت به انسولین دیده می ‏شود که ممکن است ناشی از عدم فعالیت فیزیکی و یا چاقی باشد. مطالعات زیادی نشان داده که افزایش HDL باعث کاهش مرگ و میر در مردان و زنان مبتلا به بیماری ‏های قلبی عروقی می ‏شود.

مقدار بالای HDL خون باعث کاهش خطر بیماری‏ های عروق کرونر قلب می‏ شود.

بررسی ارتباط بین سکته مغزی و بیماری ‏های قلبی عروقی با میزان HDL خون نشان داده است که اگر میزان آن بیشتر از 60 میلی ‏گرم در صد میلی ‏لیتر خون باشد، رابطه ‏ای معکوس و اگر کمتر از 40 میلی ‏گرم درصد میلی ‏گرم لیتر خون باشد رابطه‏ مستقیم با سکته مغزی دارد.

در افراد سالم میزان HDL خون در زنان بهتر است بیشتر از 50 میلی ‏گرم در صد میلی ‏لیتر خون و در مردان بیشتر از 45 باشد.

تست های موجود در پروفایل لیپیدی نیاز به 9 تا 12 ساعت ناشتایی دارند. اگر در حالی که فرد ناشتا نباشد و تست ها را انجام دهد، فقط مقادیر تست های HDL کلسترول و توتال کلسترول برای ارزیابی خطر می توانند استفاده شوند.

HDL کلسترول باید زمانی اندازه گیری شود که فرد بیمار نباشد. کلسترول خون در زمان یک بیماری حاد، به طور موقت کاهش می یابد (مثلاً بلافاصله پس از حمله ی قلبی و یا در هنگام استرس – استرس عمل جراحی و یا تصادف). بنابراین برای دست یابی به نتایج درست و واقعی، حداقل باید 6 هفته پس از هر گونه بیماری، این تست انجام شود.

در زنان، سطح HDL کلسترول می تواند در زمان بارداری تغییر کند. زنان باید به مدت حداقل 6 هفته پس از زایمان صبر کرده و سپس می توانند تست HDL کلسترول را انجام دهند.

بیشتر بخوانید:

mcv در آزمایش خون نشانه چیست ؟

خطرات بالا و پایین بودن آزمایش WBC خون

هر آنچه که باید در مورد آزمایش RBC (گلبول های قرمز) بدانید