درس هفتم تفکر و سواد رسانه‌ای کلاس دهم |
در بخش «فعّالیت در خانۀ» درس قبل از شما خواسته شد، محیط اطرافتان (تلویزیون، تارنما‌ها / وب سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی، تابلوهای تبلیغاتی و…) را با دقّت مورد مشاهده قرار دهید و دربارۀ فنون اقناع، که در درس آمده است، به ویژه آنهایی که در آن درس نمونه‌ای برایشان ارائه نشد، حداقل سه نمونۀ قابل نمایش بیابید و این جلسه به کلاس ارائه کنید. اکنون با نمونه‌هایی که یافته‌اید، درس را ادامه می‌دهیم. اطمینان داریم «شما هم می‌توانید» فنون اقناع را در تولیدات رسانه‌ای شناسایی و از این فنون در تولید پیام‌های رسانه‌ای استفاده کنید.
گفت‌وگوی کلاسی (صفحهٔ ۵۰ کتاب درسی)
– در صورت امکان یک گروه داوری سه نفره از دبیر شما و سایر دبیران، مربی پرورشی، اولیا، مدیر، معاون یا دانش آموزان در کلاس تشکیل شود. اعضای گروه داوری به کار شما امتیاز می‌دهند. سقف امتیاز برای هر داور 9 و در مجموع 27 امتیاز است. معیارهای امتیازدهی شامل موارد زیر است:
* انتخاب نمونه‌های گوناگون (3 امتیاز)
* تشخیص فنون اقناع در نمونۀ انتخابی (3 امتیاز)
* تسلّط در ارائه (3 امتیاز)
– هر یک از شما یکی از نمونه‌های خود و دلایل انتخاب آن را به کلاس ارائه کند.
– دانش آموزان دیگر، درستی توضیحات شما را بررسی، و تأیید یا اصلاح کنند.
– داوران محترم به کار شما امتیاز بدهند.
– در مجموع چه فنونی در نمونه‌ها به کار برده شده است؟
– مؤثّرترین نمونه‌ها کدام‌ها بودند؟ چرا؟
– قطعا شما نیز در طول زندگی، دیگران را قانع کرده‌اید که کاری انجام دهند یا نظری را بپذیرند. با ذکر تجربۀ خود بگویید در این جهت از چه روش هایی برای اقناع دیگران بهره برده‌اید و می‌برید.
– آخرین انتخابات مجلس شورای اسلامی یا شورای شهر و محلّۀ خود را به یاد آورید. بررسی کنید نامزدهای انتخاباتی چگونه می‌کوشیدند مردم را قانع کنند که به آنها رأی بدهند. الگوهای رفتار و تبلیغات آنها در این زمینه می‌تواند نمایشگر فنون اقناعی باشد.
– حکایت زیر را بخوانید؛ پس از مشخّص کردن فن اقناع مورد تأکید در حکایت، دربارۀ پرسش‌های پس از آن، گفت‌وگو کنید.
روزی ملا نصرالدین در کوچه‌ای راه می‌رفت که تعدادی بچه او را دوره کرده، اذیت می‌کردند. ملا برای اینکه از دست آنها خلاص شود به دروغ گفت: «در کوچۀ مجاور، منزل فلانی دارند آش نذری می‌دهند». بچه‌ها باور کردند و آش آش گویان به سمت آن کوچه دویدند. مردم نیز که دیدند عده‌ای به دنبال گرفتن آش مسابقه گذاشته‌اند و می‌دوند، آنها نیز به سوی آن محل دویدند.
ملا نیز وقتی دید همه دارند می‌دوند، پیش خود گفت: «نکند واقعاً آش می‌دهند که این همه آدم دارند به آن سو می‌دوند»؛ پس او هم به همان سو شروع به دویدن کرد!
این داستان نمادین، نشانۀ نقطۀ ضعف شخصیتی برخی افراد است. افرادی که به جای سبک سنگین کردن اصل ادعا یا بهتر بگوییم تفکّر دربارۀ آن به دنبال شمارش طرفداران هر ادعا هستند.
همه دارن می‌گن!.. لابد چیزی هست که این همه می‌گویند.
تا نباشد چیزکی، مردم نگویند چیزها!
مگر می‌شود مطلبی که همه می‌گویند و این میزان هم تکرار شده، غلط باشد!
نکتۀ مهم در کلمۀ همه در عبارات فوق است. یکی از فنون رسانه‌ای آن است که رسانه چنین وانمود می‌کند که همه در حال انجام کاری واحد هستند، یا به چیزی خاص عقیده دارند و برای شما بهتر است که به آنها بپیوندید. برای مثال، همه با عجله در یک بانک حساب باز می‌کنند، همه از یک محصول تولیدی بهره می‌برند، یعنی اینکه چنین کاری نکنید، ضرر می‌کنید. پس خواهی نشوی رسوا، همرنگ جماعت شو.
این فن، به فن «ارابه» یا «واگن» مشهور شده است و علّت این نام گذاری آن است که گویا عدّه‌ای در حال سوار شدن به ارابه با هم مسابقه گذاشته‌اند، ارابه‌ای که در آستانۀ حرکت برای رفتن است و اگر دیر بجنبید، جا خواهید ماند! شما نیز عجله کن و زودتر این محصول ما را بخر!
آیا اعتقاد اکثریت به موضوعی، دلیل حقّانیت آن موضوع می‌شود؟
در چه مواردی نظر اکثریت می‌تواند ملاک عمل قرار گیرد؟
امام علی (ع) امیرالمؤمنین علی علیه السلام در خطبۀ 201 نهج البلاغه می‌فرمایند:
در مسیر هدایت، از کمی رهروانش، احساس تنهایی و وحشت نکنید.
فعّالیت در خانه (صفحهٔ ۵۲ کتاب درسی)
– به طور حتم، شما در طول زندگی، تغییراتی در افکار و رفتار خود داشته‌اید. یکی از مؤثرترین پیام‌هایی را، که دریافت کرده‌اید و به اقناع و تغییری جدّی در شما منجر شده است، بررسی کنید و علّت این تأثیرگذاری قابل توجّه را بنویسید.
تجربه نگاری :…………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………….. .
– سعی کنید برای انتقال یک موضوع مهم به دیگران، با استفاده از فنون اقناع و بازنمایی، نمونه‌ای تولید کنید. به صورت گروهی نیز می‌توانید این فعّالیت را انجام دهید.
حتماً بخوانید: