پرسش و پاسخ درباره اهدای خون
1. آیا خطری در اهدای خون وجود دارد؟
در صورت استفاده از تجهیزات جدید استریل ویک بار مصرف ،هیچ خطری در ارتباط با ابتلا به بیماری از جمله HIV هپاتیت C یا B از طریق اهدای خون وجود ندارد .
فقط تعداد کمی از اهداکنندگان دچار عوارض نامطلوب پس از اهدا خون می گردند. برخی از اهداکنندگان پس از اهدای خون در صورتی که چند ساعت قبل از اهدا خون غذا نخورده باشند ممکن است احساس سرگیجه وتهوع نمایند و یا حتی دچار ضعف شدید شوند.
گاهی اوقات پس از اهدا خون اهداکنندگان یکی از موارد ذیر را گزارش می نمایند:
-
احساس درد در بازو -
کبودی در محل خونگیری -
بروز عفونت موضعی -
بروز واکنش آلرژیک پوستی علیه ضدعفونی کننده -
سرگیجه -
ضعف و طپش قلب
که این حالتها شایع نمی باشد. به خاطر داشته باشید که از شما فقط در زمانی خون گرفته می‌شود که شما سالم باشید. سلامت و آسایش شما برای سرویس انتقال خون حائز اهمیت بسیاری است. اهدای خون بسیار بی خطر بوده و فقط تعداد بسیار کمی از اهداکنندگان ممکن است پس از اهدای خون بی حال می‌شوند. اگر چنین موردی رخ دهد، می‌بایست قبل از برگشت به فعالیت‌های طبیعی روازنه، به میزان کافی استراحت کرد.
اگر شغل شما در جایی است که این بی حالی، شما یا دیگران را در معرض خطر قرار می‌دهد نباید آن روز به سرکار بروید .
2. آیا دست چپ وراست در اهدای خون تفاوت دارد؟
خیر هیچ تفاوتی ندارد. رگ در اهدای خون مهم می باشد که سعی می شود از بزرگترین وبرجسته ترین آن خونگیری شود.
3. اگر خون در بیش از مقدار متداول اهدا شود چه اتفاقی می افتد؟
درصورتی که تغذیه مناسب نبوده یا بیماری زمینه ای خونی و تغذیه ای مرتبط وجود داشته باشد اهداهای زیاد سبب ایجاد کم خونی و عوارض آن خواهد شد، حداکثر اهدای خون در سال برای آقایان 4 و برای خانمها 3 بار می باشد به شرطی که شرایط از نظر تغذیه مناسب باشد.
4. اگر کسی مواد مخدر مصرف کند و اهدای خون نماید, چه اثری روی گیرنده خون خواهد داشت ؟
در صورتیکه خون افراد معتاد به یک نوزاد یا کودک تزریق گردد می تواند باعث ایست تنفسی او می شود. از اثرات مواد مخدر تاثیر بر روی مرکز تنفس است .البته قابل ذکر است که این اثر برروی بزرگسالان چندان مشهود نیست.
5. تعداد دفعاتی که می‌توانیم اهدای خون کنیم چقدر است؟
افراد بالغ سالم می‌توانند به طور مستمر خون دهند. در اکثر کشورها مردان هر سه ماه یکبار و خانم ها هر 4 ماه یکبار می‌توانند خون اهدا نمایند. شایان ذکر است که فاصله میان دو بار اهدای خون متوالی می‌تواند 8 هفته باشد اما دفعات اهدای خون در سال برای مردان 4 بار و برای بانوان 3 بار است.
6. تفاوت حجامت با اهدای خون چیست؟
در واقع در هر دو روش مقداری خون از گردش خون خارج می گردد ولی از آنجایی که شما می توانید با اهدای یک واحد خون جان سه نفر را نجات بخشید این مورد به حجامت ارجحیت دارد.نکته ی دیگر در مورد رعایت نکات بهداشتی می باشد در اهدای خون این تضمین وجود دارد که کلیه وسایل مصرف شده یک بار مصرف واستریل شده باشد ولی در حجامت چنین تضمینی وجود ندارد.
7. چرا موقع اهدای خون آزمایشات دیگر روی خون ما انجام نمی شود؟ (قند وچربی)
در کل کشور این امر جزو وظایف سازمان انتقال خون نمی باشد وانجام آزمایشات طبق دستور العملهای سازمان بهداشت جهانی است.
8. چرا اهدا کننده به خون دادن عادت می کند و اگر تاخیر بیفتد دچار مشکل می شود؟
این یک احساس است که در اهدا کننده بعد از چند بار اهدا خون پیدا می شود. ولی در واقع اگر دیر هم شود مشکلی ایجاد نمی گردد.
9. چرا باید به طور مستمر خون اهدا کنیم؟
ذخیره منظمی از خون ضروری است، عمر گلبول قرمز فقط 35 روز و پلاکت 5 روز پس از اهدای خون می‌باشد و بعد از این مدت نمی‌توان از آن استفاده نمود . هنگامی که مردم به صورت منظم (مستمر) خون اهدا کنند، سرویس انتقال خون می‌تواند جمع آوری خون را به نحوی طراحی نماید که به طور عادی مقدار کافی از هر گروه خونی جهت رفع نیازهای کشور در دسترس باشد.
بدون وجود اهداکنندگان مستمر، تهیه« خون کافی و سالم» قابل دسترسی مشکل می‌باشد. اهداکنندگان مستمر داوطلب سالم تر از دیگر اهدا کنندگان خون، از جمله داوطلبان بار اول می‌باشند، زیرا اهمیت خون سالم را درک می کنند .
همچنین احتمال پاسخگویی اهدا کنندگان مستمر به اهدای خون در مواقع اضطراری بیشتر است، از جمله در مواردی که حجم زیادی از خون موردنیاز است یا زمانی که ذخیره خون کم است به عنوان مثال در ایام تعطیل.
10. چرا در دفعات متوالی خون دادن, باز هم کارت شناسایی اهداکننده چک می گردد؟
متاسفانه در برخی موارد دیده می شود که شخصی به علتی مجوز اهدا را ندارد به این علت سعی به اهدا با کارت شناسایی دیگران می نماید که این امر خطر بالایی را برای دریافت کننده خون می نماید.
11. چرا شخصی که حجامت کرده نمی تواند اهدای خون نماید؟
در صورتیکه حجامت بوسیله وسایل غیر استریل یا مشترک صورت گیرد می تواند انتقال دهنده ایدز یا هپاتیت بی وسی باشد لذا این افراد تا حداقل یکسال بعد از حجامت مجاز به اهدا نمی باشند.این یک سال دوره پنهان بیماری است.
12. چرا نیاز به خون شما وجود دارد ؟
خون انسان هیچ جانشینى ندارد و نمى توان آن را بطور مصنوعى تهیه کرد و انسان تنها منبع خون براى همنوعان خود مى باشد.
13. چگونه می توان غلظت خون را پایین آورد؟
راه پایین آوردن غلظت خون در درجه اول درمان بیماری یا رفع علت زمینه ا ی می باشد راه دیگر خون دادن است البته نه اهدای خون بلکه فصد درمانی یعنی خون فرد گرفته و دور ریخته شود.
14. چه آزمایشهایی قبل از انتقال خون بر روی خون اهدا شده انجام می‌شود؟
سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌نماید که تمام خونهای اهدایی برای عوامل عفونی ذیر که ممکن است از طریق انتقال خون منتقل گردد، آزمایش شوند:
-
HIV -
ویروس هپاتیتB -
سیفلیس -
هپاتیت C
هپاتیت C از مهمترین آزمایشات لازم بر روی خونهای اهدایی است که از سال 1991-1990 انجام آن توصیه شده است .
15. چه کسانى نباید تحت هر شرایطى خون اهدا نمایند؟
-
افرادى که سابقه ابتلا به زردى بعد از ١٠ سالگى دارند. -
افرادى که قبلاَ آزمایشات مثبت از نظر هپاتیت B وC و ایدز ( HBS Ag HCV Ab ، HIV Ab ) داشته اند. -
افرادى که از مواد مخدر تزریقى استفاده کرده یا مى کنند (حتى براى یک بار). -
افرادى که رابطه جنسى نامطمئن دارند. -
افرادى که فاکتورهاى انعقادى تغلیظ شده دریافت مى کنند.
اگر به هرنحوى در معرض آلودگى با ویروس ایدز و یا هپاتیت قرار گرفته اید (مثلا تماس با خون فرد آلوده، چاقوخوردگى، برقرارى تماس جنسى نامطمئن، بودن در زندان و..) جداَ از اهداى خون اجتناب کنید و قبل از هر چیز با پزشک سازمان مشورت نمایید.
درصورت صادق بودن با پزشک سازمان ومطرح کردن مشکل خود درخصوص موارد ذکر شده، وى شما را به مراکز مشاوره وانجام آزمایش رایگان راهنمایى خواهد کرد. به این ترتیب ضمن اینکه شما پس از مشاوره و انجام تست هاى مورد نیاز، از سلامت خود اطمینان حاصل خواهید، با عدم اهداى خون، از آلودگى احتمالى انسان دیگرى جلوگیرى خواهید نمود.
توجه داشته باشید که ویروسهاى مولد ایدز و هپاتیت تا مدتى پس از ورود به بدن حتى بوسیله دقیق ترین تست ها نیز ممکن است قابل ردیابى نباشند (دوره پنجره) و اگر بدون مشورت با پزشک و در زمان غیر مناسب اقدام به خون دادن و انجام آزمایش نمائید، این احتمال وجود دارد که با وجود آلودگى جواب آزمایش به غلط منفى گزارش شود.
16. چه کسی نباید خون اهدا کند؟
شما نباید خون اهداکنید اگر سلامتی خود شما در نتیجه آن آسیب ببیند . مهمترین نکته مورد توجه سرویس انتقال خون، حصول اطمینان از این نکته است که اهدای خون به فرد اهداکننده آسیب نمی‌زند.
-
احساس بیماری می‌کنید -
باردار هستید یا در یک سال گذشته باردار بوده‌اید؟ -
شرایط پزشکی خاصی دارید، مانند بیماری قلبی، فشار خون کم یا زیاد، دیابت، صرع. -
اگر از بعضی از داروها استفاده می‌کنید. -
شما به یک بیماری که ازراه جنسی منتقل می‌شود مانند HIV یا سیفلیس یا سوزاک مبتلا هستید یا احتمال می‌دهید که اخیراً به آن مبتلا شده‌اید؛ زیرا این بیماریها می‌توانند از طریق خون شما به فرد گیرنده منتقل گردند. -
اگر زندگی شما به نحوی است که شما را در خطر ابتلا به یک آلودگی که ممکن است از طریق خون منتقل شود، قرار می‌دهد؛ به عنوان مثال اگر شما با بیش از یک نفر روابط جنسی دارید. -
اگر حتی یکبار مواد مخدر تزریق کرده‌اید. -
اگر اخیراً یک خالکوبی انجام داده‌اید یا قسمتی از بدنتان، مثلاً گوشتان را سوراخ کرده‌اید.
17. چه مدت طول می کشد تا کارت اهدای خون فرستاده شود؟
جواب آزمایش یک هفته بعد اهدا آماده است وکارت خون صادر می شود ، که می توانید به پایگاه نزدیک به خود مراجعه و کارت خود را دریافت نمایید.
18. در اهدای خون چه مقدار خون گرفته می‌شود؟
در اکثر کشورها حجم خون جمع آوردی شده 450 میلی متر، یعنی کمتر از ده درصد حجم کل خون است ( یک فرد بالغ به طور متوسط 5/4 تا 5 لیتر خون دارد) . دربعضی کشورها 250 میلی لیتر خون گرفته می‌شود.در کشور ما نیز نوع کیسه ها کیسه های 450 میلی لیتری می باشد.
ولی نوع کیسه ها بسته به شرایط و نیاز پایگاه سه تایی،دوتایی،فیلتردار تغییر می کند. بدن شما مایع از دست رفته را بین 12 تا 24 ساعت جبران می‌کند، گاهی این زمان تا 36 ساعت هم طول می‌کشد. تعداد گلبول قرمز شما در 56 روز به حالت طبیعی بر می‌گردد.
19. سالیانه چند بار می شود اهدای خون نمود؟
برای آقایان سالانه چهار بار (هر سه ماه یکبار) و خانم ها سالانه سه بار (هر چهار ماه یکبار)
20. علت افزایش غلظت خون چیست؟
علت افزایش غلظت خون موارد متعدد از جمله سیگار یا سایر دخانیات , وجود یک سری بیماریهای زمینه ای خونی و نیز زندگی یا کار در مکانهای آلوده، آلوده به گازها یا گرد و غبارصنعتی و غیره می باشد.
21. غلظت خون بالا چقدرخطرناک است؟
غلظت خون بالا باعث کندی گردش خون به خصوص در عروق ریز قلبی و مغزی می شود .
22. موارد معافیت دائم و موقت از اهدای خون چیست؟
معافیت از اهدای خون بر حسب عامل بوجود آورنده به دو دسته تقسیم می شود:
الف: معافیت موقت در اهدای خون
ابتلا به بعضی از بیماریها (نظیر سرما خوردگی)، مصرف برخی از داروها (مثل مصرف آنتی بیوتیک ها، تزریق واکسن ) و بعضی حالات ویژه (نظیر برخی اعمال جراحی، شیر دهی و بالا یا پائین بودن فشار خون) سبب می شود تا فرد بطور موقت از اهدای خون معاف شود.
توجه: در معافیت موقت بعد از بر طرف شدن عامل بوجود آورنده و بعد از گذشت مدت زمان خاصی که توسط پزشک مصاحبه کننده تعیین می شود، می توان مجدداً اقدام به اهدای خون نمود.
ب: معافیت دائم در اهدای خون
ابتلا به بعضی از بیماریها (مثل سکته قلبی و مغزی، ابتلا به هپاتیت بعد از 10 سالگی) و برخی از شرایط ویژه (مثل تزریق مواد مخدر) سبب معافیت دائم اهدا کننده می شود.
توجه: افرادی که به توصیه پزشک سازمان انتقال خون جزء دسته معافیت دائم قرار می گیرند جهت حفظ سلامت خود و یا فرد دریافت کننده خون هرگز نباید خون اهدا کنند. ولی می توانند با تشویق سایر افراد خانواده، دوستان و آشنایان به اهدای خون در این امر بشر دوستانه مشارکت داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
روز جهانی اهدای خون در تقویم چه روزی است ؟
آیا از فواید اعجاب انگیز اهدای خون آگاه هستید؟