تپه سيلك کاشان
سيلك محوطه باستاني وسيعي است در كنار روستاي ديزچه در كنار جاده اي كه كاشان را به فين وصل ميكند.اين محوطه دو تپه شمالي و جنوبي با فاصله 600متر دارد.در اطراف تپه جنوبي دو گورستان قرار دارد.
اين منطقه توسط رومن گيرشمن حفاري شده است.در تپه شمالي دو دوره فرهنگي مشخص شد كه قديميترين آثار آن به 7500سال پيش تعلق دارد و حدود 6100سال پيش متروك شده است.
درتپه جنوبي نيز از 6100سال پيش زندگي جاري بوده است. دوره ديگري نيز شناخته شده است كه در اين دوره زيگورات سيلك ساخته شده است و به 5000سال تا 4250سال پيش تعلق دارد. دو گورستان به 3500 سال قبل و 3000 سال قبل يعني دوره ماد ها تعلق دارند.
اين منطقه را شايد بتوان تنها شهر جهان محسوب كرد كه هفت هزار و پانصد سال در آن زندگي جاري است.خاكسپاري در اين دو گورستان مادي با موارد ديگر خاكسپاري در فلات ايران فرق دارد و نشان از ظهور فرهنگ جديدي دارد. آنها ابتدا گودالي حفر ميكردند و جسد را در آن قرار ميدادند سپس روي آنرا خاك ميريختند تا مانند سقفي شيرواني از سطح زمين بالاتر آيد و روي تپه خاكي را سنگ ميگذاشتند.
درون قبرها اشياي سفالي و مفرغي و تزييني قرار ميدادند. در اين زمان هنوز طلا شناخته نشده بود. سفال مادي اين دوره شبيه سفالهاي نوشيجان و گودين و همچنين شبيه سفالهاي فريگ است .
سبك ساخت اين سفالها با دوره هاي قبل متفاوت است.در اين ميان ظروف آبخوري با آبريزهاي به شكل منقار پرندگان ديده ميشود كه كاملا نوظهور است. اين ظروف طرحهاي متنوعي دارندو مشابه آنها در شمال غرب ايران ديده شده ولي آنها بدون طرح هستند.
گيرشمن كشف كرد كه سازه عظيم سيلك بر روي سكو قرار گرفته است كه بعد از آن در شهرهاي اورارتويي ومادي ميتوان اين نوع سكوها را مشاهده كرد.كاسه هاي با لبه واريخته در اين مكان بسيار ديده ميشوند كه به دوره آغاز نگارش تعلق دارند و بر روي آنها آثاري از نگارش ديده ميشود كه به دوره آغاز نگارش ايلامي تعلق دارند.
در حفاري هايي كه در زمستان سال 1380 انجام شد ديوار خشتي سكوي زيگورات نمايان شد و اين زيگورات را ميتوان قديمي ترين زيگورات فلات ايران و بين النهرين ناميد. چهار گوشه زيگورات رو به چهار جهت اصلي جفرافيايي بوده و سه طبقه داشته است.
دو برجك قوس دار نيز در بالاترين سطح زيگورات قرار دارند كه رو به سمتي هستند كه در طلوع آفتاب اولين شعاعهاي نور خورشيد را جذب ميكنند. بر بالاي زيگورات نيز اتاقكي قرار داشته است.البته بايد گفت نظرات مختلفي در مورد زيگورات بودن يا نبودن اين سازه بيان شده است و در مورد آن نمي توان نظر قطعي داد، تنها مي توان آنرا به عنوان يك نظريه قبول كرد.
تعداد 32 زيگورات در ايران و بين النهرين شناسايي شده است كه به دوره هاي تاريخي اورنمو موسس سلسله اور در حدود سالهاي 2112پ م تا زمان آشور بانيپال پادشاه آشور در سال 631پ م تعلق دارند.
در ايران سه زيگورات شوش،هفت تپه و چغازنبيل قرار دارند.زيگورات سيلك چهارمين زيگورات كشف شده در فلات ايران ميباشد.اين زيگورات كه از بقيه موارد مشابه قديمي تر است در مركز فلات ايران قرار دارد و از اين پس نبايد بناي زيگورات را بنايي سومري تلقي نمود بلكه ميتوان آنرا سبكي معماري فرض كرد كه از مركز فلات ايران برآمده است.
آدرس:اصفهان؛کاشان ؛جاده کاشان به فین
تپه سيلك کاشان
تنظیم:مژگان جعفری
مجله دلگرم