طرز برخورد و رفتار صحیح با سرطانی ها

با بیماران مبتلا به سرطان چگونه رفتار کنیم؟

با دلگرم همراه باشید تا با طرز رفتار صحیح با بیماران سرطانی آشنا شوید.

آمارهای رسمی و غیررسمی نشان می‌دهد که روزبه‌روز بر تعداد مبتلایان به انواع و اقسام سرطان‌ها افزوده می‌شود. بعضی از این سرطان‌ها نام‌آشنا و گروهی دیگر بیماری‌های نادری هستند که پیر و جوان نمی‌شناسند و فرد را با انواع و اقسام علائم ناخوشایند و روند درمانی دشوار روبه‌رو می‌کنند. شاید در ابتدا باور نکنید که سرطان تا چه حد می‌تواند یک فرد را ضعیف و ناتوان کند اما مهم است که در برخورد با بیماران، روحیه‌تان را حفظ کنید و حرف‌های اشتباهی به زبان نیاورید.

بیمار مبتلا به سرطان در وضعیت معلقی قرار دارد و برای زنده ماندن تقلا می‌کند. پس با صحبت‌های تان بیماران را آزرده خاطر نکنید. مهم است که هنگام صحبت کردن با یک بیمار سرطانی واژه‌ها را با احتیاط بیشتری انتخاب کنید. گاهی اوقات انجام کارهای خوشحال‌کننده برای یک بیمار بهتر از حرف‌های بیهوده است.با جواب آزمایشتت پیش دکتر می روی و ناگهان خبری را می شنوی که فکر نمی کردی روزی خطابش به تو باشد.

دکتر می گوید تو مبتلا به سرطان شده ای…. در اولین مرحله این یعنی آخر راه….عموما افراد با شنیدن این خبر دست از زندگی می کشند و نا امیدانه به انتظار مرگ می نشینند حتی در امروزه روز که علم پیشرفت فراوانی کرده و بیشتر بیماری ها حتی از نوع سرطان که قابل درمان و یا حداقل قابلیت عدم پیشرفت را دارند.

دکتر رئوفه قیومی روانپزشک به شفقنا زندگی گفت: در علم روان شناسی موضوعی به عنوان روان شناسی سرطان وجود داردکه به مشکلات روانشناختی که ممکن است بر اثر بیماری سرطان ایجاد شود اشاره می کند، در ضمن روشهای درمانی جدیدی برای سرطان به وجود آمده که از یک بیماری درمان ناپذیر به بیماری مزمن و غالبا درمان پذیر تبدیل شده است البته مدت درمانش به طول می کشد.

بنابراین این وجوه روان پزشکی سرطان که همان واکنش به تشخیص و درمان آن است اهمیت فراوانی پیدا کرده دیده است. در آمریکا حداقل 50درصد از بیمارانی که به سرطان مبتلا شده اند تا 5 سال بعد زنده ماندند و حتی دیده شده که سه میلیون بیمارسرطانی که قبلا سرطان داشتند دیگر شواهدی از این بیماری را ندارند بنابراین این بیماری قابل درمان است ولی درمان طولانی دارد و ممکن است عوارض روانشناختی هم داشته باشد.

اختلالات روانی را در بیماران سرطانی جدی بگیریم

او در ادامه بیان کرد: در تحقیقات دیده شده50 درصد بیماران سرطانی به اختلالات اعصاب و روان هم دچار شده اند؛ اولین بیماری روانی یا مشکل اعصاب و روان که در آنها دیده می شود در 68 درصد موارد اختلال انطباق است و در رتبه بعد افسردگی است که 13 درصد موارد را شامل می شود؛ در رتبه سوم یک نوع اختلال شناختی است که در 8 درصد موارد دیده می شود معمولا این مشکلات بخصوص اختلال انطباقی واکنشی است در مورد آگاهی از ابتلا به سرطان رخ می دهد.

اختلال انطباقی به این معناست که وقتی فرد پی می برد که به سرطان مبتلاست یک سری واکنش های روانشناختی نشان می دهد ممکن است بعضی ترس از مرگ، بعضی ترس از بدفرم شدن بدنشان و برخی از ناتوانایی هایی که ممکن است بدنبال سرطان به وجود بیاید را داشته باشند.

ترس از طرد شدن از طرف اطرافیان، ترس از دست دادن استقلالشان ،ترس از گسسته شدن روابطی که تا کنون داشته اند، ترس از وضعیت مالی شان که چگونه می شود و غیره فرد را دچار اختلال می کند. در نهایت فرد در ابتدا مانند هر خبر بدی که به انسان می رسد انکار می کند و بعد دچار اضطراب و خشم می شوند.بعضی افراد در این شرایط احساس گناه پیدا می کنند اینها از عوارضی روانشناختی است که به دنبال آگاهی از مبتلا شدن به سرطان فرد دچار می شود .

این روانپزشک در تعریف اختلال انطباق اظهار کرد: این یک اختلال روانپزشکی است که به دنبال ناسازگاری فرد در مقابل یک استرس وارده به فرد ایجاد می شود.که گاهی با علائم افسردگی و گاهی با علائم اضطراب و یا هر علائم دیگر ممکن است خود را نشان دهد.

نقش امیدواری در بهبودی سرطان

بررسی نقش امیدواری در بیماران سرطانی، نشان از نتایج مثبت این احساس در زندگی بیماران مبتلا به سرطان دارد.«مریم رسولی» دانشیار دانشکده ی پرستاری شهید بهشتی و همکار مرکز تحقیقات سرطان در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا تاکید کرد که به جای واژه ی «روحیه» باید از واژه ی «امیدواری» استفاده کرد زیرا روحیه معنا و مبنای علمی ندارد.

به گفته ی این محقق سرطان، مطالعات متعددی وجود دارد که نشان می دهد امیدواری باعث ارتقای سلامت معنوی و روانی بیماران مبتلا به سرطان می شود.در همین زمینه «بیژن نوذری» پزشک کل نگر و مشاور درمان های حمایتی در توضیح نقش امید در بهبودی سرطان به پژوهشگر ایرنا گفت: امید یعنی انتظار خیر داشتن؛ این به معنای دست روی دست گذاشتن نیست تا از منبعی که نمی دانیم کجاست، چیزی برای ما برسد. منظور از انتظار در این جا، انتظار فعال است.

امید واهی یا بیهوده این است که «موضوع حل می شه» اما امید واقعی این است که «می توانم موضوع را حل کنم». امید واقعی ما را از بند آمارها و ارقام نجات می دهد.نوذری تاکید کرد که نگرش ما به یک بیمار سرطانی باید نگرش به انسانی باشد که درماندگی در وجودش نیست بلکه آنها فقط احساس درماندگی می کنند.

وی با بیان اینکه هدف از تغییر نگرش و افزایش امید در بیماران سرطانی، تظاهر و فریبکاری نیست، افزود: سرطان هویت نیست. درماندگی و ناامیدی شرایطی هستند که با کمک به خود، به خوبی می توان از آن ها بیرون آمد. انتظار خیر از منبع خیر داشته باشیم. منبع ما مطلق نیست. باور نادرست این است که گمان می کنیم منبع خیر ما پزشکان و داروها هستند، بلکه این ها همگی ابزار خیر هستند. منبع خیر نیستند. چگونگی نگرش به سرطان است که این بیماری را به سمت بهبودی یا بهبودی نیافتن می برد.

«مریم. الف» زمانی که از ۵۴ عمل جراحی سخت در طول دو سال گذشته سخن می گوید، اشک در چشمانش جمع می شود اما می گوید که به دستان خدا اعتقاد داشته و مطمئن بوده که می تواند سرطان را از پای درآورد.

وی که با تکیه بر ایمان و اعتقاد راسخ به مشیت خداوند توانسته بود با گذراندن سخت ترین مراحل درمانی، بر سرطان پیروز شود، تکرار واژه ی «امید» را در جملات خود ضروری دانست و گفت: امید و اعتماد به آینده، بر عشق و ایمان درونی ما می افزاید و انگیزه ی ما را برای انجام امور درخشان قوی می سازد. زمانی وجود انسان سرشار از شادمانی می شود که نیروی خلاقه ی خود را به کار گیرد و فکری را به مرحله ی عمل درآورد.

«آ. محمدزاده» هم که توانسته سرطان را با کمک تقویت امیدواری در خود پشت سرگذارد، می گوید: امید را در پسر کوچکم می دیدم و حس مراقبت از وی، نیرویی مضاعف در من ایجاد می کرد که باید بمانم و با این بیماری بجنگم.

این خانم ۳۸ ساله، با لبخند از روزهایی سخن می گوید که موهای سرش را تراشیده بود و در نظر پسرش بسیار زیباتر جلوه می کرده و اعضای خانواده با این تفکر که حتی بدون مو خوشگل تر به نظر می رسیده، از این حرکت استقبال می کردند. به همین دلیل وی هنوز هم موهای خود را به رغم بهبودی و رویش کامل کوتاه نگه داشته است.

باورهای غلط و لزوم تغییر نگرش به بیماری سرطان

تغییر نگرش در خصوص سرطان و آگاهی از چگونگی برخورد با یک بیمار مبتلا به سرطان، یکی از مهمترین اصول مقابله با این بیماری است. به گفته ی مریم رسولی، پنهان نگاه داشتن نوع بیماری از بیمار بدترین رفتار نادرست در برخورد با سرطان است؛ چرا که اطلاع از نوع بیماری حق بیمار است تا اگر قرار باشد اتفاقی بیافتد، بیمار کارهای ناتمام خود را انجام دهد و برای باقی مانده ی عمر خود تصمیم بگیرد.

این محقق سرطان می گوید، در این زمینه حتی تحقیقاتی وجود دارد که نشان می دهد بیمارانی که از تشخیص بیماری خود مطلع هستند امیدواری بیشتری حتی تا مراحل انتهایی بیماری نسبت به بیماری که از بیماری خود بی اطلاع است، دارند. متاسفانه زمانی که بیمار متوجه می شود که دچار بیماری سرطان شده است، ترجیح می دهد نام دیگری بر روی بیماری خود بگذارد، زیرا سرطان در کشور ما نوعی برچسب محسوب می شود.

زمانی که فرد می گوید من بیماری سرطان دارم، اطرافیان گمان می کنند که این فرد چه گناه کبیره یی مرتکب شده که این طور مجازات می شود و در نتیجه انسان ها ترجیح می دهند در خصوص بیماری خود با دیگران صحبت نکنند و همین امر سبب می شود تا رفته رفته بیمار منزوی شده و به دنبال این انزوا، امیدواری و حمایت اجتماعی خود را از دست بدهد. در حالی که نوع نگرش به بیماری سرطان باید در کشور ما تغییر کند و این بیماری همانند بیماری سرماخوردگی تلقی شود.

رسولی در این میان نقش رسانه های جمعی را در تغییر این نگرش بسیار پررنگ دانست و گفت: حتی اگر در برخی مواقع، اصول درمانی برای برخی بیماران وجود نداشته باشد، به وی گفته نمی شود تا امیدش را از دست ندهد اما از سوی دیگر بر اساس یک سری شاخص ها تلاش می شود تا بیمار باقی مانده ی عمر خود را از لحاظ پزشکی در بالاترین سطح کیفی زندگی به سربرد و برای وی تا آخرین لحظه از امید سخن می گوییم زیرا همیشه احتمال معجزه وجود دارد.

نقش اطرافیان و وابستگان بیمار نیز یکی دیگر از مولفه های تاثیرگذار در میزان افزایش امیدواری در روحیه ی بیماران مبتلا به سرطان است. رسولی در این خصوص معتقد است: از ابتدای تشخیص بیماری باید تیم پزشکی موضوع بیماری را با مشارکت اعضای خانواده با بیمار در میان بگذارد.پس از اطلاع بیمار از بیماری خود ممکن است، فرد پرخاشگر یا منزوی شود؛ در این مرحله است که نیاز به مراقبت های حمایتِ تسکینی بیش از پیش آشکار می شود و علاوه بر بیمار، افراد خانواده نیز باید از این حمایت ها برخوردار شوند؛ چرا که در برخی موارد مشکلات خانواده ها از بیماری فرد بیشتر است.

بیژن نوذری نیز به عنوان مشاور درمان های حمایتی بر روی نقش خانواده و اطرافیان در میزان امیدواری بیمار تاکید فراوان دارد. وی که یکی از مدرسان کلاس های مشاوره یی موسسه ی خیریه ی «سپاس» است، با تاکید بر حضور حتمی اعضای خانواده ی فرد بیمار در کلاس های مشاوره یی گفت: آموزش دیدن حامی فرد بیمار یا یکی از اعضای خانواده ی وی، همانند حمایت کننده یی در مسیر بهبودی آن بیمار یا بیمار بهبودیافته می شود. آن ها در زمان های ناامیدی، منادی تغییر و پیشرفت می شوند.

به گفته ی این پزشک، بیماری، جامعه و خانواده سه منبع استرس در بیماری سرطان است. نوذری گفت: بارها اتفاق افتاده است که فرد بیمار در کلاس های مشاوره حاضر شده و امید در وی پرورش یافته است اما به محض حضور در منزل به دلیل رفتارهای نادرست و اشتباه اعضای خانواده، تمام آموزه ها از بین رفته و به دلیل ناامیدی و نگرانی های اشتباه اعضای خانواده، حال بیمار تغییر یافته است.

در بیماران سرطانی آرزوی خودکشی بسیار شایع است

دکتر قیومی بیماری سرطان را استرس بزرگی برای افراد دانست و تصریح کرد: در بیماران سرطانی افکار و آرزوی خودکشی بسیار شایع است ولی میزان بروز واقعی خودکشی در آنها کمی بیشتر از جمعیت کلی است، بنابراین در حالی که ممکن است فکر و آرزویش را داشته باشند اقدامشان خیلی بیشتر از افراد عادی نیست.

این روانپزشک در پاسخ به این سوال که چه کسانی از افراد مبتلا به سرطان در برابر خودکشی آسیب پذیرتر هستند گفت: افراد سرطانی ممکن است احساس افسردگی و درماندگی داشته باشند دردهایشان خوب کنترل نشود و احساس کنند که کنترل زندگیشان را از دست داده اند، یا اینکه دچار تحلیل قوا شده ند چون در پی داروهای شیمی درمانی بسیاری از قوای جسمیشان را از دست می دهند که اگر به آن توجه نشود می تواند یک عامل خطر باشد.

اگر بیمار مبتلا به سرطان از قبل مشکل روانی مانند مصرف مواد داشته باشند و یا مشکلات روانی مانند افسردگی را از قبل داشته باشد، افرادی که قبلا سابقه اقدام به خودکشی داشتند افراد آسیب پذیر تر هستند و بسیار مهم است چون برای خودکشی ریسک بیشتری دارند.

او در ادامه گفت: یک سری اختلالات خلقی هم ممکن است در افراد مبتلا به سرطان شایع تر باشد که افسردگی جزئی از آن است که به دنبال آگاهی از سرطان ممکن است ایجاد شود هم چنین بیشتر داروهای سرطان میتواند باعث افسردگی شود و بیشتر عوارض مخدرها و داروهای ضددرد افسردگی است.

ترشحات هورمون های سرطانی باعث افسردگی می شود

دکتر قیومی گفت: بعضی تومورها در سرطان ها هرمونی ترشح می کنند که این ترشح هورمون ها باعث افسردگی و اختلالات خلقی در فرد می شود از طرفی بعضی از تومورهای دستگاه عصبی مغز مرکزی هم ممکن ایجاد اختلال خلقی در فرد شود، در نهایت اگر الکترولیدهای موجود در خون این افراد کنترل نشود ممکن است موجب اختلال خلقی شدید شوند.

این روانپزشک در توصیه های عملی به افرادی که در خانواده خود بیمار سرطانی دارند و یا به دیدن بیماران سرطانی می روند گفت: این افراد باید مواظب عمل و حرفشان باشند و بدانند که چه چیزایی را بگویند و چه چیزهایی را نگویند، سرطان در حال پیشرفت است و ممکن است هر قشری را مبتلا کند به همین دلیل باید بیماری که با سرطان دست به گریبان است را با سخنانمان آزارش ندهیم.

چه کارهایی در مقابل بیماران سرطانی انجام ندهیم؟

او در ادامه بیان کرد: دکتر باربارا اندرسن برای پیشگیری از صحبت های ناخوشایند در برابر بیماران سرطانی توصیه هایی کرده است که می تواند بسیار کمک کننده باشد. اول اینکه وقتی به ملاقات بیمار سرطانی می رویم اغلب می گوییم چه حسی داری آیا بهبودی احساس می کنی؟

وقتی به دیدن بیمار سرطانی می روید این سوالات را نپرسید چون ممکن است در این دوره احساس بهبود نداشته باشد بخصوص اینکه خود داروهای شیمی درمانی حال بیمار را بدتر می کند ممکن است مشکل دیگری را هم پیدا کند این سوال ممکن است به او یادآوری کند که اصلا حال خوبی ندارد و از بهبود پیدا کردن فاصله گرفته بنابراین بگذاریم اگر می خواهد خودش تعریف کند. از طرفی نوع سرطان ها متفاوت است و باید از تعریف داستان های مشابه دوری کرد. در تعارف رایج دیگری که مرسوم است این که می گوییم کاری از دست ما بر میاد انجام بدهیم که بعضی مواقع تعارف است و بعضی مواقع هم واقعا می خواهیم کاری انجام دهیم.

ممکن است اگر به دوستمان در شرایط دیگری بگوییم خیلی به مذاق طرف خوشایند باشد ولی در مورد بیمار سرطانی قضیه فرق می کند. به جای اینکه بپرسیم که کاری از دست من بر میاید یا نه؟ بدون اینکه بیمار بداند و بگوید کاری بکنیم که الان نیاز دارد مثلا اگر بیمار در خانه بستری است و مادری است که کودکی دارد خرید خانه را انجام بدهیم و یا غذایی درست کنیم و برای او ببریم بنابراین بدون اینکه به ما بگوید کاری برایش کنیم.

دکتر قیومی افزود: جمله دیگری که در دیدار با بیمار سرطانی مرسوم شده این است که راجع به بیماری از او می پرسند که چقدر جدی است و چند جلسه دیگر شیمی درمانی نیاز داری؟ دکتراندرسن می گوید این سوالات نه تنها حال بیمار را بهتر نمی کند بلکه نگرانی هایش را بیشتر می کند و او نمی تواند خیلی از موارد به سوالات شما پاسخ بدهد و خودش دچار اضطراب می شود.

حتما این را به یادبسپاریم که بیماران مبتلا به سرطان خیلی از مسایل را دوست ندارند با جزئیات برای دیگران تعریف کنند و دوست دارند خیلی از مسایل بطور خصوصی پیش خودشان و بین کسی که دوستش دارند باقی بماند بنابراین اگر خود فرد نخواست که در این زمینه برای شما توضیح بدهد در این مورد کنجکاوی نکنید که اثربخشی اش بیشتر است.او در ادامه با اشاره به اینکه جملاتی مانند تو قوی هستی و می توانی که در مورد بیماران دیگر گفته می شود در مقابل بیماران سرطانی کاربردی نیست و گفت:

این جملات در مقابل فرد سرطانی نباید گفته شود چون این بیماران به خاطر استفاده از داروها به حدی ضعیف شده اند که خیلی وقت ها دوست دارند به جای جملات مثبت با آنها همدردی کنیم و رنجشان را درک کنیم و بهشان بگوییم که می دانیم که چقدر سخت است همدردی کردن در بیماران سرطانی خیلی بهتر است تا اینکه جملات مثبت و امیدوار کننده که اغلب کاذب است را به بیمار بگوییم.

این روانپزشک در پایان اظهار کرد: جمله بعدی که ممکن است د رمواجه با بیماران سرطانی مطرح کنیم این است که بگوییم در مورد این بیماری فلان مقاله را خوانده ام و فلان مطلب را می دانم. دکتر اندرسون معتقد است که اگر بیمار نیاز داشته باشد راجع به بیماری اش اطلاعات به دست بیاورد یا از شما می پرسد

و از شما می خواهد که در این مورد تحقیق کنید و یا خودش سرچ می کند بنابراین پیش دستی کردن و اطلاعات اضافه دادن که خیلی وقتها ممکن است غیرکارشناسانه باشد به درد بیمار نمی خورد، چون این بیمار از سوی تیم پزشکی به حدکافی اطلاعات دریافت خواهد کرد؛ بنابراین نیازی نیست ما از طریق مجله و مقاله بخواهیم به او اطلاعات دهیم.

بعد معنوی زندگی تقویت شود

دکتر سهیل رضایی، روانشناس در این مورد، گفت: نمی توان شک اولیه را نادیده گرفت و یا انتظار داشت فرد در ابتدا با این موضوع به طور منطقی کنار بیاید؛ بلکه او باید زمان داد تا این مرحله را بگذراند.

او در پاسخ به این سوال که اگر فردی ناگهان دچار بیماری صعب العلاج مانند مثل سرطان شود چه واکنشی طبیعی است تصریح کرد: در این قبیل اتفاقات چند مرحله را باید در نظر گرفت. در مرحله اول شوک اولیه حتما داده می شود ونمی توان آن را انکار کرد،که ما به این مرحله ، مرحله کبودی را اطلاق می کنیم؛ در ادامه باید کمک کنیم افراد درک معنایی برای زندگی داشته باشند.

خیلی از افراد تا قبل از این اتفاق شاید در مسیر اصلی زندگی نبودند اما بعد از وقوع این اتفاقات به خودشان می آیند. انسان ممکن است در یک لحظه تصادف کرده و فرصت ادامه نداشته باشد. اما کسی که سرطان می گیرد فرصتی دوباره به او داده شده که باید به این فرصت توجه کند. اگرچه از نظر جسمی تضعیف شده و مورد آسیب قرار گرفته است اما از نظر بعد معنوی زندگی می تواند تقویت شود.

بیماران سرطانی قدر لحظات خود را می دانند

این روانشناس در ادامه گفت: فیلم ها و کتابهای زیادی در این زمینه نوشته شده که نشان می دهد فرد مبتلا به این بیماری تازه قدر زمان و آینده را فهیده و آگاه شده که صاحب زمان نیست بلکه در همان لحظه باید زندگی کند. به نظر من این افراد مسیر رو به قبله را سریعتر از سایرین پیدا می کنند زیرا فرصت آزمون خطا برای خود قائل نیستند.

رضایی در پاسخ به این سوال که نقش اطرافیان در این زمینه چیست اظهار کرد: مساله ای که درچند دهه گذشته در جامعه ما باب شده بود و اکنون در مسیر رفع آن هستیم،‌نگاه عقوبتی به بیماری های خاص است. مثلا می گفتیم فلان پول ها وارد زندگی فرد شد و او مبتلا به سرطان شد؛ این نوع نگاه خیلی به امر از دست رفتن روحیه تاثیر می گذارد.

نکته دیگر ناامیدی زودهنگام اطرافیان است که سبب می شود بیمار هم وحشت کند. به جای ترحم باید فرد را به سمت زندگی دوست داشتنی اش سوق دهیم. در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیای امروز سرطان درمان می شود اما همه معتقدندکه ایمنی بدن وابستگی به استرس ها را دارد و استرس ها وابستگی به بینش انسان دارند. بنابراین آدم های خوش بین سیستم ایمنی بهتری دارد نسبت به کسانی که خودشان را خیلی زود می بازند.

این روانشناس در پاسخ به این سوال که چگونه می توان از مرحله کبودی راحت تر عبور کرد گفت: این مرحله ماندگار نیست باید بدانیم که این مرحله عبور می کند، درست مانند زمانی که چراغها را خاموش می کنند چشم انسان اول چیزی نمی بیند اما بعد از مدتی انسان عادت می کند و به مرور دیدش بیشتر می شود.

بیماران سرطانی نیازی به پذیرفتن دردها ندارند

رضایی در پاسخ به این سوال که آیا افراد باید به دردها فکر کنند و آنها را بپذیرند اظهار کرد: این مساله ارتباطی با پذیرش ندارد اینها با هم می آیند. مانند زمانی است که شما آمپول می زنید هر چه قدر عضله را شل تر بگیرید دردش کمتر است؛ در این زمان هم هر چقدر روح آرام تر باشد درد کمتری احساس می کنیم بنابراین هر چه کنیم درد هست اما می توان آن را تخفیف داد. به نظر من سرطان دعوت به سفر است و حالا که فرد تاریخ انقضای زندگیش را می داند بهتر می فهمد که چگونه باید با آن برخورد کند.

چه حسی داری؟

وقتی برای عیادت به بیمارستان می‌روید بعد از حال و احوالپرسی معمول ممکن است از بیمارتان بپرسید که چه حسی دارد و بهبودی را احساس می‌کند؟ دکتر اندرسون پزشکی است که به عیادت‌کنندگان توصیه می‌کند این سوال را از بیماران سرطانی نپرسند. او می‌گوید:« این حرف برای بیمار بسیار ناراحت‌کننده است. یادتان باشد که شاید بعد از جراحی یا طی کردن دوران شیمی‌درمانی بیمار احساس بهبود نداشته باشد و ضعف و مشکلات تازه‌ای را تجربه کند. با این سوال فقط به او یادآوری می‌کنید که حال خوبی ندارد و بهبود از او فاصله گرفته است.»

مادربزرگ من هم سرطان داشت…

شاید وقتی شرایط دوست بیمارتان را می‌بینید یکی از افراد فامیل را به خاطر می‌آورید که او هم سرطان داشته است. با این وجود هیچ لزومی ندارد که داستان فامیل بیمارتان را تعریف کنید. به‌ویژه اگر داستان شما پایان خوشی نداشته و سرانجام به مرگ منتهی شده هیچ دلیلی ندارد که سایرین را هم در جریان قرار دهید. شنیدن اینکه به‌طور مثال پسرعموی شما سرطان پروستات داشته و درنهایت فوت کرده، دردی از سایر بیماران دوا نمی‌کند. شاید هم نوع سرطان‌ها متفاوت باشد اما به هر حال توصیه می‌شود در عیادت‌ها در این باره سخنی به میان نیاورید و روند طولانی سرطان سایرین را برای بیمار و خانواده‌اش بازگو نکنید.

کاری از دست من ساخته است؟

تعارف رایجی است که شاید در موقعیت‌های دیگر به کام طرف مقابل شما خوش بیاید اما در مورد بیمار سرطانی قضیه فرق می‌کند. به جای این پرسش بهتر است کاری برای بیمار انجام دهید که در آن شرایط قادر به انجام آن‌ سؤال نیست. شاید به قدری خسته و بی‌حال باشد که نمی‌تواند به انجام دادن کاری فکر کند و ایده‌ای هم ندارد که شما چه کاری می‌توانید برایش انجام دهید. ترسا ریان، وکیل ۵۲ ساله‌ای است که از سرطان نجات یافته است.

او در این زمینه شما را راهنمایی می‌کند:«اگر بیمار در خانه بستری شده به او پیشنهاد دهید که آخر هفته شام یا ناهار می‌پزید و به خانه‌اش می‌آورید. بپرسید کدام روز را ترجیح می‌دهد. اگر این کار برای‌تان مقدور نیست از او بخواهید که بخشی از خرید‌های بیرون را برایش انجام دهید یا مراقب فرزندانش باشید و آنها را به پارک یا سینما ببرید. اگر همسر یا دوستی دارد که کارها را انجام می‌دهند، آنها را همیاری کنید.»

به هر حال پیشنهادات شما می‌تواند برای چنین فردی مفید واقع شود اما اینکه یک سوال کلی بپرسید، برای فرد بستری فایده‌ای ندارد و شاید حرف شما را تعارف در نظر بگیرد. پس اگر قصد کمک دارید پیشنهادهای‌تان را با جزئیات مطرح کرده و برای عمل به حرفه ای‌تان آماده باشید.

بیماری‌ات چقدر جدی است؟

درست است که نگران هستید اما سعی کنید در مورد روش‌های تشخیص و درمان کمتر کنجکاوی کنید و جزئیات را از بیمار نپرسید. سوال ناراحت‌کننده دیگر این است که بگویید:«چند جلسه شیمی‌درمانی لازم داری؟» یا اینکه بپرسید:«آیا رادیوتراپی را شروع کرده‌ای؟» به گفته دکتر اندرسون این سوالات نه‌تنها حال بیمار را بهتر نمی‌کند، بلکه استرس و نگرانی‌هایش را افزایش می‌دهد.

ممکن است برای سوالات شما پاسخی نداشته باشد و خودش هم از این بابت مضطرب شود. یادتان باشد که بعضی از بیماران سعی می‌کنند بخشی از بیماری و روش‌های درمانی را به طور خصوصی پیش خودشان نگه دارند و دل‌شان نمی‌خواهد تمام مراحل درمان را موبه‌مو برای دیگران تشریح کنند. بنابراین اگر خود بیمار در این زمینه صحبتی ندارد، شما هم به خواسته او احترام بگذارید و بیش از حد کنجکاوی به خرج ندهید.

تو قوی هستی و می‌توانی از پس بیماری بربیایی

جکی دونالدسون، نویسنده‌ای ۴۴ ساله ای است که توانسته در نبرد با سرطان پیروز و سربلند شود. او بعد از بهبود به اطرافیان بیماران سرطانی توصیه می‌کند که چنین جمله‌ای را به فرد مبتلا به سرطان نگویند چون ممکن است یک بیمار ضعیف و ناراحت را آزرده‌تر کند. جکی در این باره می‌گوید:« بعضی‌وقت‌ها وقتی دوستان و آشنایان به دیدنم می‌آمدند، دوست داشتم به جای شنیدن جملات مثبت و امیدوار کننده، با من همدردی کنند.»

در روزنامه مقاله‌ای درباره بیماری‌ات خواندم

هیچ‌وقت برای بیمار سرطانی، دکتر نشوید و نقش فرد آگاهی را بازی نکنید که درمورد بیماری سرطان همه مطالب را می‌داند. دکتر اندرسون از شما تقاضا می‌کند که این نکته مهم را به خاطر بسپارید. او می‌گوید:«اگر بیماری نیاز به اطلاعات داشته باشد، خودش این موضوع را با شما در میان می‌گذارد یا از شما می‌خواهد که در این مورد برایش تحقیق کنید. پس خودتان پیش‌دستی نکنید و اطلاعات اضافی و غیرکارشناسانه‌تان را جار نزنید.» بیمار سرطانی به اندازه کافی از سوی پزشکان و تیم پزشکی اطلاعات مختلف را دریافت می‌کند، بنابراین انتقال اطلاعات پزشکی، مقالات، مجلات و روزنامه‌ها به بیمار سرطانی ضرورتی ندارد.

موهایت خوب به نظر می‌رسد

توصیه می‌شود که در مورد رنگ موها، کم پشت شدن موها، تغییر بافت یا حتی کلاه گیسی که بیمار سرطانی روی سرش گذاشته اظهارنظری داشته باشید. سارا دوگو، بیمار نجات‌یافته ۵۰ ساله دیگری است که این نکته را به شما گوشزد می‌کند. به گفته او تغییر وضعیت موها به دلیل دنبال کردن روش‌های درمانی پیش می‌آید، حتی گاهی اوقات ملاقات‌کنندگان در مورد کاهش یا افزایش وزن شما هم نظر می‌دهند که همه این موارد جزء صحبت‌های ناخوشایند بیمار و ملاقات‌کننده به حساب می‌آیید و توصیه می‌شود در مورد تغییرات ظاهری سخنی به میان نیاورید.

می دانم چه احساسی داری

مگر شما هم به سرطان مبتلا شده‌اید که احساس بیمار را درک کنید؟ واقعیت این است که هیچ‌وقت نمی‌توانید احساسش را بفهمید و فقط در شرایطی حرف‌تان را می‌پذیرد که خودتان از نجات‌یافتگان سرطان باشید، بنابراین تا زمانیکه تجربیات منحصربه‌فرد بیمار را پشت‌سر نگذاشته‌اید به او نگویید که می‌دانید چه حسی دارد. کریستین کلیفورد، نجات‌یافته دیگری است که به شما توصیه می‌کند بیشتر روی شرایط و نیازهای بیمار توجه کنید و حرف‌های غیرمعقول و باورناپذیر را به زبان نیاورید.

چرا مراقب نبودی؟

به‌طور مثال وقتی می‌دانید که بیمار مبتلا به سرطان ریه شده او را به دلیل سیگار کشیدن مورد شماتت قرار ندهید. این کار نه‌تنها حال بیمار را بهتر نمی‌کند، بلکه به مشکلاتش دامن می‌زند و این احساس مقصر بودن از لحاظ روانی بر بیمار تاثیر ناخوشایندی می‌گذارد بنابراین حتی اگر می‌دانید که وضعیت بیمار به‌واسطه سبک زندگی نامناسب او به‌وجود آمده قبل از اینکه حرفی بزنید به خودتان بگویید که سرزنش کردن فایده‌ای ندارد.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی