فواید و مضرات سس سویا برای انسان
سس سویا چاشنی طعم‌دهنده‌ای است که در انواع زیادی از غذاها به‌کار گرفته می‌شود. خوردن سویا سس ممکن است خطراتی برای سلامتی داشته باشد، اما بیشتر این خطرات متوجه سویا سس‌هایی هستند که از طریق روش‌های شیمیایی تولید شده‌اند و استفاده از سویا سس‌های طبیعی چنین خطراتی ندارد.
سویا سس فایده‌هایی هم برای سلامتی دارد، اما تأثیر سویا سس و فوایدش برای انسان، در بیشتر تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است، نیاز به تأیید و بررسی بیشتر دارد. مصرف سویا سس هم مانند بیشتر غذاها به مقدار مناسب می‌تواند بخشی از رژیم غذایی سالم انسان باشد.
چهار ماده اصلی سویا سس عبارت‌اند از :
-
سویا -
گندم -
نمک -
عوامل تخمیر همچون کپک یا مخمر
انواع سویا سس مقادیر مختلفی از این مواد اولیه را دارند که باعث می‌شوند رنگ‌ها و طعم‌های متفاوتی داشته باشد.
ارزش غذایی یک قاشق غذاخوری (۱۵ میلی‌گرم) سویا سس که به‌طور سنتی تخمیر شده باشد، در زیر آورده شده :
-
کالری: ۸% -
کربوهیدرات: ۱ گرم -
چربی: ۰% -
پروتئین: ۱ گرم -
سدیم: ۹۰۲ میلی‌گرم
طبع سویا گرم است. سویا حاوی مقادیر بالای فیبر رژیمی، پروتئین، ویتامین K ، ریبوفلاوین ، فولات ، ویتامین B6 ، تیامین و ویتامین C و همچنین آهن ، منگنز ، فسفر ، مس ، پتاسیم ، منیزیم ، روی ، سلنیوم و کلسیم می باشد.
خواص سویا سس
تحقیقات و مطالعه‌هایی که در مورد سس سویا و اجزای آن انجام شده است، حاکی از وجود مزایا و فواید بالقوه‌ی این ماده برای سلامتی است.
از جمله‌ی این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
کاهش حساسیت‌ها : 76بیمار با حساسیت های فصلی هر کدام روزی 600 میلی‌گرم محصولات متفاوتی از سس سویا دریافت کردند که نشانه‌های بهبود در آنها مشاهده شد. -
بهبودی گوارش و بهداشت روده : به ۱۵ نفر شوربای سس سویا داده شد. مصرف این شوربا منجر به افزایش ترشح شیره‌ی معده‌ی آنها شد که به گوارش بهتر کمک می‌کند.
بعضی شکرهای جداشده در سویا سس تأثیر پروبیوتیک مثبتی بر انواع مشخصی از باکتری یافت‌شده در روده دارند. این می‌تواند برای بهداشت روده مفید باشد. -
منبع آنتی‌اکسیدان‌ها و تقویت سیستم ایمنی : سویا سس تیره چندین آنتی اکسیدان قوی دارد. فایده‌‌ی این آنتی‌اکسیدان‌ها برای بدن انسان نامشخص است، اما پژوهشی، تأثیرات مثبت آنها را بر سلامت قلب نشان داده است.
سویا سس ممکن است در تقویت سیستم ایمنی نقش داشته باشد. دو مطالعه نشان داده‌اند، واکنش سیستم ایمنی موش‌ها هنگام مصرف پلی‌ساکاریدها که نوعی کربوهیدرات موجود در سویا سس است، افزایش می‌یابد -
سویا برای افرادی که می خواهند صورتی زیبا و چاق داشته باشند : استفاده از مواد غذایی طبیعی همچون بادام ، گردو، پسته خام ، عسل ، شیر، کشک و ماست 1٫5% چربی ، میوه هایی همچون آناناس ، موز، خرما، مویزمصرف غلاتی همچون سویا بوداده شده به همراه غذا طبخ شده می تواند باعث پر شدن صورت ،سلامت و جذابیت افرادی گردد که خواهان زیبایی بیشتر هستند.
دانه سویا حاوی مقادیر بالای فیبر و پروتئین است که اگر زیاد خورده شود به چاقی و افزایش وزن کمک می کند. -
تأثیرات ضدسرطان : چندین آزمایش روی موش‌ها نشان داده است که سویا سس ممکن است تأثیرات ضد سرطان و ضدتومور داشته باشد. برای دانستن اینکه آیا سویا سس چنین تأثیراتی هم بر انسان دارد یا نه، به تحقیقات بیشتری نیاز است. -
کاهش فشار خون و کلسترول خون : برخی از انواع سویا سس که کم‌نمک هستند همچون گانجانگ کره‌ای در پایین آوردن فشار خون موش‌ها مؤثر بوده‌اند. -
کاهش وزن و لاغری : مصرف شیر سویا برای کاهش وزن مفید است زیرا نسبت به سایر شیرها قند بسیار کمتری داشته و مانند شیر کم چرب تنها 80 کالری انرژی دارد.
اسیدهای چرب غیراشباع موجود در شیر سویا نیز از جذب چربی در روده جلوگیری کرده و به لاغری و کاهش وزن کمک می کند. -
گیاهخواران : سویا مکمل پروتئینی عالی بدون کلسترول و جایگزین مناسبی برای گوشت و لبنیات محسوب می شود که برای افراد گیاهخوار و کودکان و افرادی که گوشت دوست ندارند گزینه خوبی می باشد. -
خواص سویا برای زنان : یائسگی ، جلوگیری از پوکی استخوان ، پیشگیری از سرطان سینه ، بارداری و حاملگی، کاهش دردهای دوره‌ای پستان و … -
تاثیر سویا بر دیابت نوع 2 : سویا ممکن است بتواند تاثیرات مفیدی بر سطح قندخون در افراد دیابتی داشته باشد.
عوارض سس سویا
آلرژی و حساسیت به سویا معمول بوده و اگر شما به سویا و یا سایر اعضای خانواده سویا حساسیت دارید، نمی‌بایست آن را مصرف نمایید. نشانه‌های حساسیت به سویا متفاوت بوده و می‌تواند شامل آب ریزش بینی، التهاب دستگاه گوارش و یا افت فشار ناگهانی شود.
1_ از عوارض سویا سس سدیم فراوان
سدیمِ سویا سس که عمدتا به‌نام نمک شناخته می‌شود زیاد است. این ماده‌ی غذایی برای عملکرد مناسب بدن شما واجب است، اما مصرف زیاد سدیم منجر به افزایش فشار خون می‌شود و ممکن است منجر به خطر بیماری قلبی و بیماری‌های دیگری همچون سرطان معده شود.
2_ سس سویا باعث سردرد، بی حسی و تپش قلب شود
مونوسدیم گلوتامات نوعی اسید گلوتامیک است که تا حد زیادی به طعم غذاها کمک می‌کند
در ابتدا این ماده با پدیده‌ای به‌نام «سندروم رستوران چینی» پیوند خورد. نشانه‌های این سندروم عبارت بودند از سردرد، بی‌حسی و تپش قلب بعد از خوردن غذا.
اما در سال ۲۰۱۵ با مرور همه‌ی مطالعاتی که تا آن روز درباره‌ی مونوسدیم گلوتامات و سردرد انجام شده بود، مدرک قابل‌اعتنایی مبنی‌بر اینکه مونوسدیم گلوتامات باعث سردرد می‌شود ارائه نشد.
بنابراین، وجود اسید گلوتامیک یا حتی مونوسدیم گلوتامات افزوده‌شده در سویا سس نباید باعث نگرانی شود
3_ ممکن است حاوی مواد سرطان زا باشد
گروهی از مواد سمی با نام کلروپروپانول‌ها هم ممکن است طی فرآوری غذا ازجمله تولید سویا سس به‌وجود بیایند که امکان باروری را کاهش می‌دهد و باعث تومور می‌شود.
4_ اگر بیش‌ازحد مصرف شود، عامل مسمومیت غذایی می‌شود
آمینه‌ها مواد شیمیایی هستند که به‌طور طبیعی در گیاهان و حیوانات یافت می‌شوند. این مواد اغلب با غلظت بالا در غذاهایی همچون گوشت، ماهی، پنیر و برخی چاشنی‌ها یافت می‌شوند.
سویا سس حاوی مقادیر زیادی آمینه، ازجمله هیستامین و تیرامین است. هیستامین اگر بیش از حد مصرف شود، عامل مسمومیت غذایی می‌شود.
نشانه‌هایی که پس از مصرف آن بروز می‌کنند شامل سردرد، تعریق، گیجی، خارش پوست، تحریک پوست، مشکلات معده و تغییر در فشار خون هستند.
گفته می‌شود، برخی از گزارش‌های حساسیت به سویا سس، ممکن است به‌علت واکنش به هیستامین باشند.
کسانی که دسته‌ای از داروها، معروف به بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) را مصرف می‌کنند، باید مصرف تیرامین خود را محدود کنند و سویا سس را کنار بگذارند.
5_ سویا سس حاوی گندم و گلوتن است
منع مصرف برای کسانی که به گندم حساسیت دارند یا دچار بیماری سلیاک هستند
خیلی‌ها نمی‌دانند که سس سویا ممکن است حاوی گندم و گلوتن باشد. این می‌تواند برای کسانی که به گندم حساسیت دارند یا دچار بیماری سلیاک هستند، مشکل‌ساز باشد.
مطالعات نشان داده‌اند که هم آلرژن‌های سویا و هم گندم، کاملا در فرایند تخمیر سویا سس از بین می‌روند.
به‌همین‌خاطر اگر مطمئن نیستید که سویا سس مصرفی‌تان چگونه تولید شده، نمی‌توانید از آلرژی زا نبودنش مطمئن باشید.
دیگر مضرات سس سویا
سویا خطر خونریزی را افزایش می‌دهد و در افرادیکه داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند، یا اختلالات خونریزی دارند می‌بایست با احتیاط و کم مصرف شود.
سویا ممکن است سطح قندخون را پایین بیاورد پس افراد دیابتی و یا کسانیکه قندخون پایینی دارند باید با احتیاط آنرا مصرف کنند.
افرادیکه دچار کم خونی، فیبروز کیستیک یا اختلالات تیروئید، معده، روده، سیستم ایمنی و قلبی دارند، باید با احتیاط مصرف شود.
افراد مبتلا به نقرس بهتر است مصرف سویا را کم و محدود نمایند.
مصرف سویا در بارداری و شیردهی
سویا به عنوان جزئی از رژیم غذایی در زنان باردار و شیرده معمولا بدون اشکال می‌باشد. با اینحال از مصرف زیاد سویا در دوران بارداری و شیردهی باید خودداری نمود.
کودکانی که به شیر گاو حساسیت دارند نباید لوبیا سویا و شیر سویا مصرف کنند. لوبیا سویا حاوی مقادیر بالای اگزالات ایت و می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. بیماران مبتلا به آسم نباید لوبیا سویا مصرف کنند چون ممکن است باعث واکنش های آلرژیک شود
سویا را درست مصرف کنید
پاتیسائول می‌گوید :
اگر شما می‌خواهید از مزایای نهفته در سویا حداکثر استفاده را ببرید، پس از منابع طبیعی و کمتر فرآوری شده استفاده کنید.
ارزش دارد که خاطرنشان سازیم این‌گونه منابع طبیعی (مثل دانه‌های سویا و شیر سویا) یک نسخه طلایی هستند که متخصصین حتی تمام فواید مکمل‌های پروتئین سویا را نمی‌دانند.
درگذشته بسیار گفته می‌شد که مصرف خیلی زیاد سویا می‌تواند حداقل به صورت موقتی منجر به تعطیل شدن عادت ماهانه در زنان شود، که البته این باید برای گیاه خواران نگران‌کننده باشد، نه مردم عادی که مصرف متعادل سویا دارند.
اگر تا امروز سویا نمی‌خوردید پس ازاین به بعد آن را به برنامه غذایی‌تان اضافه کنید، خصوصاً برای اینکه جای گوشت را بگیرد تا از مزایای سلامتی این ماده غذایی بهره‌مند شوید.
پس متوجه شدیم مصرف مقدار کم سویا خوب است اما ما مجاز هستیم چقدر سویا مصرف کنیم؟
پالمرمی گوید :
مصرف یک تا دو بار سویا در طول روز مشکلی ایجاد نمی‌کند و مقدار آن در طول روز می‌تواند به اندازه یک فنجان شیر سویا یا نصف فنجان دانه سویا به جای گوشت باشد.
بیشتر بخوانید :
خواص و فواید درمانی سویا برای سلامت بدن
آقایان محترم شاید سویا علت پدر نشدن شما باشد
سویا در بارداری : مصرف سویا در سه ماه اول بارداری چه فوایدی دارد ؟