با مجله دلگرم همراه باشید تا با یبوست کودکان و درمان یبوست کودکان بیشتر آشنا شوید
یبوست کودکان مشکلی شایع است. کودک مبتلا به یبوست دچار کم‌تحرکی حرکات روده یا سخت و سفت شدن مدفوع است. از علل شایع میتوان به از پوشک‌گرفتن زودهنگام کودک و تغییر در رژیم‌غذایی اشاره کرد. خوشبختانه، بسیاری از دلایل شیوع یبوست در کودکان موقتی و زودگذر است.
يبوست چيست؟
يبوست کودکان زماني اتفاق مي‌افتد كه حركات روده بزرگ كاهش پيدا مي‌كند و به‌دنبال آن كودك دچار علائمي مانند نفخ شكم و دل‌درد شده و عمل دفع را به سختي انجام مي‌دهد و مدفوع او سفت و خشك است.
دلیل یبوست کودکان
رژيم غذايي نامناسب: رژيم غذايي كودكان بايد سرشار از فيبر باشد فيبرها به سلامت دستگاه گوارش كمك كرده و عمل دفع را آسان مي‌كنند. همچنين براي پيشگيري از يبوست هر روز بايد مقدار زيادي آب و مايعات به كودكان داده شود.
استرس و اضطراب: زماني كه جو خانه پر از تنش و استرس است، كودكان هم دچار اضطراب مي‌شوند. همچنين برخي از كودكان از دستشويي رفتن و گفتن اين موضوع خجالت مي‌كشند. بعضي ديگر از بچه‌ها هم صرفا به‌دليل آنكه نمي‌خواهند بازي‌شان به هم بخورد، به دستشويي نمي‌روند.و در نتیجه یبوست میگیرند
تحرك و فعاليت فيزيكي نداشتن: بچه‌هايي كه از صبح تا شب پاي تلويزيون يا كامپيوتر مي‌نشينند، هيچ تحركي ندارند و اين موضوع هم عمل دفع را آهسته و طولاني مي‌كند.
بيماري‌ها يا نقص‌هاي مادرزادي: در موارد اندكي دليل يبوست كودک ممكن است بيماري يا نقصي در روده بزرگ باشد.
عوارض دارويي: بعضي از داروهاي خاص هم ممكن است موجب ايجاد يبوست در كودكان شوند كه طبيعتا بعد از تمام شدن دوره مصرف آن دارو دوباره كودك به حالت طبيعي برمي‌گردد.
پیشگیری از یبوست کودکان
عادات غذايي فرزندتان را اصلاح كنيد: به جاي فست‌فودها و هله‌هوله، رژيم غذايي فرزندتان را از فيبر غني كنيد. فيبر در ميوه‌ها، سبزي‌ها و غلات سبوس‌دار يافت مي‌شود همچنين مايعات و آب را فراموش نكنيد.
از ميوه‌هاي مسهل (ملین) استفاده كنيد: بسياري از ميوه‌ها و سبزي‌ها به‌طور طبيعي اثر مسهل دارند؛ مثلا انجير، آلو و گلابي بهترين ميوه‌ها براي كودك شما هستند.
برنامه غذايي‌تان را منظم كنيد: وقتي شما غذاها را به‌طور منظم و سر ساعتي خاص سرو مي‌كنيد، كودك هم به اين برنامه عادت مي‌كند و عمل دفع او نيز منظم‌تر مي‌شود. این کودکان کمتر دچار یبوست میشوند
كودك‌تان را آموزش دهيد: شما بايد كاري كنيد كه دستشويي رفتن براي كودك‌تان باعث خجالت يا اضطراب نباشد. براي اين منظور بايد هربار كه او خودش به دستشويي مي‌رود يا به موقع به شما خبر مي‌دهد، او را تشويق كنيد. هيچ‌گاه كودك‌تان را به خاطر اين موضوع تنبيه نكنيد.
فعاليت روزانه كودك را بيشتر كنيد: فرزندتان را به بازي و جنب و جوش تشويق كنيد، او را به پارك ببريد و اجازه بدهيد در فضاي آزاد ورزش و بازي كند. اين كار عمل هضم غذا را آسان‌تر و حركات روده‌ها را بيشتر مي‌كند و به از بين رفتن يبوست كمك مي‌كند.
درمان‌های خانگی یبوست
همانطور که می دانید زمانی که راههای درمان خانگی یبوست به میان می آید هدف استفاده از خوراکی ها و دمنوش های طبیعی است که به صورت جامع در چندیدن بخش با آنها آشنا خواهید شد.
-
فیبر بیشتری مصرف کنید تا یبوست نگیرید؛ اگر اخیرا در اجابت مزاج خود دچار مشکل شده اید، لازم نیست برای درمان یبوست خود سریعا برای خرید یک ملین اقدام کنید . اکثر مردم به انواع ملین برای درمانیبوست خفیف نیاز ندارند. ابتدا در رژیم غذایی خود یک بازنگری داشته باشید. فیبر قسمتی از غذاهای گیاهی است که بدن قادر به هضم و جذب آنها نیست. هنگامی که شما مواد غذایی که حاوی فیبر فراوان هست را مصرف می کنید حجم مدفوع افزایش می یابد و یبوست کاهش می یابد. -
افراد مبتلا به یبوست که مشکل زمینه ای مانند انسداد روده ندارند، شب ها مقداری انجیر را در آب خیس کنند و صبح ناشتا این انجیرها را همراه آب آن بخورند. این کار کمک زیادی به رفع یبوست و سهولت دفع خواهد کرد. با این حساب، عادت غذایی شما برای رفع یبوست، خوب است و در درازمدت مشکلی برایتان ایجاد نخواهد کرد. -
نوشیدن شربت خاکشیر قبل از صبحانه می‌تواند به رفع یبوست و جوش‌های صورت کمک کند. -
خوردنِ سبزی و میوه در حدِ نرمال باعثِ متخلخل شدنِ مدفوعِ شما میشود. سعی کنید دستِ کم سه بار در هفته را سبزی مصرف کنید. با غذا یا بصورت لقمه با نان. همچنین کودک خودرا عادت دهید که پس از هر سه وعده غذا (صبخانه، ناهار، شام)، یکی دوتا میوه بخورید. -
پس از خوردنِ چیز‌هایی که یبوست می‌آورند، مانندِ ماکارونی، انار و دانه انار، مواد فلفل دار و تند، کشک، دوغ، دمپختی، کاکائو(بمقدار زیاد) و.. حتما سبزی، شیر و آب فراوان مصرف کنید. -
اگر هم یبوست مزاج هستید یا سنگ کیسه صفرا دارید، می‌توانید صبح‌ها دو قاشق روغن زیتون را همراه آب یک لیموی کامل میل کنید. -
مخلوط یک قاشق غذاخوری خاکشیر، نصف لیوان آب جوش و دو حبه قند یا معادل آن شکر است. -
سبوس برنج درمانی بی ضرر برای یبوست‌های بدون علت مشخص. -
اگر یبوست خیلی شدید باشد از ترکیب ۵ واحد روغن بادام شیرین +۲ واحد عسل، روزی ۲ قاشق غذاخوری استفاده کنید. -
۱انواع سیر، موسیر و والک از جمله گیاهان ضد یبوست می‌باشند و کسانی که به طور دائمی مقدار کمی سیر، موسیر یا والک با غذای خود میل کنند، کمتر مبتلا به یبوست میشوند. برگهای تازه والک را میتوان به همراه جعفری مانند سبزی خوردن تازه با غذا به کودک خود دهید. (موسیر را میتوان خشک کرده و به صورت پودر در غذا مصرف نمود) -
تخم شنبلیله برای یبوست مفید است. تخم شنبلیله را می‌توانید برای مدت‌ها نگهداری کنید، بدون آنکه خراب یا فاسد شود. اما اگر آن را بکوبید و به صورت پودر در آورید، پس از چند روز بو گرفته و خراب میشود؛ بنابراین اگر می‌خواهید از تخم شنبلیله برای رفع یبوست استفاده کنید، مقدار کمی از آن را کوبیده و سه وعده در روز، صبح، ظهر و شب و در هر بار یک قاشق مرباخوری از این پودر میل کنید. می‌توانید این پودر را به کمک آب میل کنید. -
دمکرده گل سرخ (محمدی) روزی یک لیوان هم به عنوان یک داروی ملین میتوان استفاده کرد. -
آلو را فراموش نکنید؛ یکی از قدیمی‌ترین راههای درمان یبوست آلو یا آب آلو باشد. این میوه به عنوان یک ملین طبیعی عمل می‌کند به این دلیل که حاوی مقادیر فراوانی فیبر است و سوربیتول نیز دارد. سوربیتول مدفوع را نرم می‌کند، زیرا یک کربوهیدرات طبیعی است که به راحتی جذب نمی‌شود، و به این ترتیب مقدار زیادی آب در هنگام عبور از روده جذب می‌کند و بر حجم مدفوع می‌افزاید. با این حال مراقب باشید، مصرف بیش از حد سوربیتول می‌تواند گاز ایجاد کند و مدفوع را بیش از اندازه نرم کند. -
استفاده از روغن کرچک؛ روغن کرچک برای درمان یبوست کودکان به عنوان یک ملین محرک عمل می‌کند و روده بزرگ و کوچک را تحریک کرده و به حرکات روده بهبود می‌بخشد. برای تاثیر بیشتر دو قاشق چای خوری روغن کرچک را با معده خالی بخوریدمی‌توانید برای بهبود طعم و مزه از آبمیوه استفاده کنید. توجه شود که روغن کرچک را نباید به صورت مداوم و برای مدت زمان طولانی برای کودک خود استفاده کنید. -
ورزش کردن یکی از روش‌های موثر درمان یبوست محسوب میشود. ورزش کردن باعث تحریک عملکرد روده میشود و با حرکت دادن غذا در روده به رفع یبوست کمک می‌کند. به طور کل ۳۰ دقیقه ورزش در طول روز و به مدت ۳ روز در هفته برای رفع مشکل یبوست و حرکات منظم روده کافی خواهد بود. در حین ورزش کردن مصرف آب و مایعات را فراموش نکنید. -
مصرف آب به میزان کافی ؛ هر انسانی اگر محدودیت پزشکی نداشته باشد باید روزانه ۸ لیوان مایعات مصرف کند. از طریق نوشیدن آب، بدن هیدراته شده و هضم غذا آسان انجام می‌گردد. هنگامی که بدن به اندازه کافی آب دریافت کند، دستگاه گوارش می‌تواند مواد مغذی را جذب و مواد زائد را به راحتی انتقال داده و دفع نماید.
درمان یبوست کودکان
با توجه به شرایط بیماری، ممکن است دکتر روش‌های متفاوتی را برای درمان پیشنهاد دهد:
1. مکمل‌های فیبر یا ملین
اگر رژیم‌غذایی فرزند شما به‌اندازه‌ی کافی حاوی فیبر نیست، تجویز مکمل‌های فیبر مانند متاموسیل (Metamucil) یا سیتریکل (Citrucel) می‌تواند کمک‌کننده باشد. هرچند علاوه‌بر مصرف این مکمل‌ها لازم است کودک برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش خود، روزانه حداقل یک لیتر آب مصرف کند. میزان آب و مکمل موردنیاز هر کودک با توجه به سن و وزن متفاوت است، پس بهتر است از مصرف خودسرانه‌ی دارو اجتناب و حتما با دکتر اطفال مشورت کنید.
شیاف گلیسیرین نیز می‌تواند در کودکانی که حاضر به قورت دادن قرص نیستند، کمک‌کننده باشد. درمورد بهترین روش درمانی بهتر است با دکتر خود مشورت کنید تا با توجه به شرایط زندگی شما و کودک‌تان بهترین دارو را تجویز کند.
2. استفاده از ملین یا تنقیه
اگر انباشت مدفوع موجب انسداد شود، ممکن است دکتر پیشنهاد دهد برای رفع انسداد از ملین یا تنقیه استفاده کنید. پلی اتیلن گلیکول و روغن معدنی از ملین‌هایی که ممکن است که پزشک در این شرایط تجویز کند. هرگز بدون تجویز و مشورت با پزشک از ملین و تنقیه استفاده نکنید.
3. تنقیه در بیمارستان
ممکن است پزشک برای ادامه‌ی روند درمان بیماری از شما بخواهد کودک مبتلا به یبوست مزمن و حاد را برای مدت کوتاهی در بیمارستان بستری کنید.
علائم یبوست در کودکان
پزشک به منظور درمان یبوست کودک ابتدا باید علت اصلی آن و نوع مربوط به رژیم غذایی و رفتاری غلط یا نوع آلی را تشخیص دهند. با توجه به علایم کودک میتوان به علت آن پی برد، برخی نشانه‌های یبوست شامل
-
طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از تولد نوزاد هیچ مدفوعی دفع نکند -
از دست دادن تون عضلانی در نوزادان به صورتی که توانایی مکیدن شیر هم کاهش می‌یابد -
در کودکان بزرگتر به صورت بی‌اختیاری مدفوع، درد پشت، ضعف پا یا مشکلاتی در راه رفتن بروز می‌کند -
کودک وزن کم کند و یا سرعت رشد کند و ضعیفی داشته باشد -
اشتها و میل به غذای کودک کاهش یابد -
در مدفوع کودک خون رویت شود -
تب -
استفراغ -
تورم شکم -
درد شکم
با بروز هر یک از علایم هشدار دهنده‌ی بیماری یبوست والدین باید هشیارانه عمل کرده و فرزند خود را فوری نزد پزشک ببرند تا اقدامات لازم صورت گیرد
تشخیص یبوست در کودکان
پزشکان در مورد علایم کودک و تاریخچه‌ی پزشکی کودک سؤالاتی از والدین می‌پرسد و سپس یک معاینه فیزیکی ملایم انجام می‌دهد. معمولاً با توجه به آن‌چه که در طول بررسی سوابق بیماری و معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تکمیلی به دست می‌آید، علت یبوست مشخص می‌گردد. پزشک بسته به شدت نشانه‌های کودک، توصیه به تلاش درمان‌های خانگی ساده یا درمان دارویی می‌کند.
در نوزادانی که طی ۲۴ الی ۴۸ ساعت ابتدایی پس از تولد هیچ گونه دفع مدفوعی نداشته‌اند باید یک معاینه کلی برای رد بیماری هیرشپرونگ و دیگر اختلالات جدی گوارشی انجام شود. در نوزادان و کودکان بزرگتر پزشک در مورد آغاز یبوست بعد از یک رویداد خاص مانند معرفی غلات یا سایر غذاهای جامد برای اولین بار، خوردن عسل، شروع آموزش توالت یا شروع مدرسه نیز سؤالاتی می‌پرسد. همچنین در تمام گروه‌های سنی سؤالاتی در مورد رژیم غذایی و اختلالات ناشی از سموم و داروهای حاوی مخدر که می‌تواند یبوست ایجاد کند پرسیده میشود.
در معاینه‌ی فیزیکی کودک مبتلا به یبوست علاوه بر نشانه‌های بیماری، قد و وزن کودک را اندازه‌گیری و او را از نظر تأخیر در رشد کنترل می‌کنند. در معاینه‌ی بالینی، شکم، مقعد (از جمله معاینه راست روده با روش انگشتی) و عملکرد عصب (که می‌تواند بر چگونگی عملکرد دستگاه گوارش تأثیر گذارد) را تحت بررسی قرار می‌دهند. کودکانی که به درمان پاسخ نمی‌دهند نیاز به آزمایش‌های تخصصی‌تر برای بررسی اختلالات جدی‌تر و تصویربرداری اشعه ایکس از شکم دارند
کارهایی که قبل از ملاقات با پزشک بهتر است انجام بدهید
-
با محدودیت‌های قبل از ملاقات با دکتر آشنا شوید. در هنگام گرفتن وقت از دکتر، حتما بپرسید آیا کار خاصی هست که قبل از رفتن انجام دهید؛ مثل اعمال یک‌سری محدودیت‌های غذایی برای کودک. -
نشانه‌ها و علائم بیماری کودک را از قبل یادداشت کنید؛ حتی نشانه‌هایی که فکر می‌کنید ممکن است به بیماری ربط نداشته باشد. بهترین کار برای فراموش نکردن نشانه‌ها، یادداشت کردن آنهاست. زمان شروع یبوست و هر اتفاق مرتبط دیگر را روی برگهای بنویسید. دفعات، شکل ظاهری مدفوع و هر تغییر در اجابت مزاج کودک (تعداد دفعات، مقدار و محتویات) را یادداشت کنید. همچنین سعی کنید اطلاعات دقیقی درمورد مقدار و نوع غذا و مایعاتی که کودک مصرف می‌کند، به دکتر بدهید. -
اطلاعات شخصی کودک را یادداشت کنید؛ اطلاعاتی درمورد استرس‌ها و نگرانی‌های اصلی و یا تغییرات اخیر زندگی کودک. -
لیستی از داروهایی که کودک مصرف می‌کند، تهیه کنید. ویتامین‌ها و مکمل‌هایی احتمالی در رژیم‌غذایی کودک را از قلم نیندازید. اطلاعات کافی درمورد روش‌های درمانی که تا الان برای رفع مشکل انجام داده‌اید، در اختیار دکتر بگذارید تا بهتر بتواند برای ادامه‌ی درمان به شما کمک کند. -
سؤالاتی را که دوست دارید از دکتر کودک‌تان بپرسید، حتما یادداشت کنید.
تهیه شده مجله اینترنتی دلگرم
مرضیه ملایری