سرطان‌های سیستم صفراوی غالبا کمیاب هستند.
سرطان مجرای صفراوی هنگامی آغاز می‌شود که سلول‌های سالم مجرای صفراوی تغییرمی کنند و رشد خارج از کنترلی داشته باشند و باعث ایجاد توده شوند که «تومور» نامیده می‌شود.
به سرطان مجرای صفراوی بیشتر اوقات کلانژیوکارسینوما گفته می‌شود. برای درمان این سرطان شاید تنها راه جراحی سرطان مجرای صفراوی باشد
انواع تومور ها و سرطان‌های مجاری صفراوی
کلانژیوکارسینومای خارج‌کبدی
به بخشی از مجرای صفراوی که بیرون از کبد است، خارج‌کبدی (اکستراهپاتیک) گفته می‌شود. این نوع از سرطان ، متداول ترین محل سرطان‌های صفراوی می باشد که به راحتی قابل درمان است .
کلانژیوکارسینومای هیلار
محل نسبتاً متداول دیگر برای سرطان مجرای صفراوی نقطه‌ی اتصال مجرای هپاتیک راست و چپ می باشد. توموری که از این محل منشأ می‌گیرد نیز، هرازگاه تومور کلات‌اسکین گفته می‌شود.
کلانژیوکارسینومای درون‌کبدی
حدوداً ۵ تا ۱۰ درصد سرطان‌های مجرای صفراوی، درون‌کبدی می باشند. این سرطان‌ها درون کبد قرارگرفته اند.
درمان انسداد مجاری صفراوی در بزرگسالان
عوامل ایجاد سرطان مجرای صفراوی
عوامل خطرناک در ایجاد سرطان مجاری صفراوی ممکن است متفاوت باشد.
مجاری صفراوی نقش مهمی در عملکرد صحیح دستگاه گوارش دارند.
اختلالات سیستم مجاری صفراوی که شامل التهاب، سوزش یا انسداد می شوند ممکن است باعث ایجاد بیماری های گوارشی، یرقان شوددیا ممکن است به یک بیماری مزمن (طولانی مدت) تبدیل شود.
برخی از این بیماری ها عواملی خطرناک در ایجاد سرطان مجاری صفراوی محسوب می شوند.
از این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سن
بیش از 60 درصد بیماران مبتلا به سرطان مجرای صفراوی 65 سال و یا بیشترسن دارند.
چاقی و اضافه وزن
چاق بودن ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطان ها از جمله سرطان مجرای صفراوی را افزایش دهد.
پیشینه ی خانوادگی
اگرچه پیشینه ی خانوادگی سرطان مجرای صفراوی ممکن است خطرات سرطان مجاری صفراوی فرد را افزایش دهد، اما این خطر کم است زیرا این بیماری نادر است.
به نظر می رسد که بیشتر موارد سرطان مجاری صفراوی پیوند خانوادگی ندارند.
استفاده بیش از حد از الکل و یا تمسع کبد
سوء مصرف الکل یکی از دلایل عمده اختلال کبد است که باعث افزایش خطرات سرطان کبد در فرد می شود.
سیگار کشیدن
مصرف دخانیات ممکن است خطر ابتلا به سرطان مجرای صفراوی را افزایش دهد.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خطرناک
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص با افزایش خطر ابتلا به سرطان مجاری صفراوی مرتبط است.
این ها شامل دیوکسین ها، نیتروسامین ها، بی فنیل های پلی کلر شده (PCB)، آزبست، رادون و توروتراست (دی اکسید توریم، ماده ای رادیواکتیو است که قبلاً به عنوان ماده حاجب برای اشعه X خاص استفاده می شد).
سوزش مزمن یا التهاب مجرای صفراوی
برخی از بیماری ها، باعث التهاب مزمن می شوند و خطر ابتلا به سرطان مجرای صفراوی را افزایش می دهند.
سنگ های مجرای صفراوی، کولیت اولسراتیو (التهاب دستگاه گوارش) و کولانژیت اسکلروزان اولیه (PSC)، که یک بیماری خود ایمنی است و باعث التهاب مجرای صفراوی و ایجاد زخم می شود از این قبیل مواردند.
بیماری های مجاری کبد یا مجاری صفراوی
برخی از بیماری های کبد یا مجرای صفراوی، مانند بیماری کبد پلی کیستیک، پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)، سندرم روده تحریک پذیر، کیست کولدوکال (کیسه های پر از صفرا در خارج از کبد با سلول های پیش سرطانی) و سندرم کارولی (یک بیماری ارثی که در بدو تولد وجود دارد و باعث اتساع یا گسترده شدن مجاری صفراوی داخل رحمی می شود)، ممکن است خطرات سرطان مجرای صفراوی فرد را افزایش دهند.
عفونت های انگلی
انگل ناشی از آب به نام کبد فلوئور که معمولاً در آسیا و کشورهای خاورمیانه یافت می شود می تواند مجرای صفراوی را آلوده کرده و همینطور باعث ایجاد سرطان شود.
طول عمر افراد دارای سرطان کیسه صفرا
علائم سرطان مجاری صفراوی
علائم سرطان مجاری صفراوی معمولاً در مراحل اولیه بیماری ظاهر نمی شوند.
مجاری صفراوی لوله های نازکی هستند که کبد را به روده کوچک وصل می کنند و صفرا را از کبد و کیسه صفرا خارج می کنند.
این مجاری در اعماق بدن واقع شده اند، بنابراین تومورهای اولیه در معاینات روتین معمول به راحتی قابل تشخیص نیستند، به همین دلیل این نوع سرطان به ندرت در مراحل اولیه تشخیص داده می شود.
از آنجا که تومورهای مجاری صفراوی ممکن است جریان صفرا و بیلی روبین از کبد یا کیسه صفرا را مسدود کنند، اولین و رایج ترین علائم سرطان مجرای صفراوی مربوط به عملکرد غیر طبیعی کبد است
شامل یرقان، زردی پوست و چشم است. کاهش اشتها، کاهش وزن، تغییر رنگ مدفوع یا ادرار (مدفوع با رنگ روشن و ادرار تیره) نیز از علائم این سرطان هستند.
سایر علائم سرطان مجرای صفراوی (کلانژیوکارسینوما) ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
خارش: خارش ممکن است هنگامی رخ دهد که بیلی روبین اضافی در خون به سطح پوست برسد. -
بزرگ شدن توده شکمی / احساس نفخ: این اتفاق به دلیل فشار تومور روی اندام های مجاور رخ می دهد. -
درد شکم: این مورد از علائم سرطان مجرای صفراوی معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری ظاهر می شود. -
حالت تهوع یا تب: عارضه جانبی عملکرد غیر طبیعی کبد یا ایجاد بیلی روبین، تهوع یا تب نیز ممکن است ناشی از عفونت (کلانژیت) ناشی از انسداد مجرای صفرا باشد.
تومورهای خوش خیم مجاری صفراوی
تشخیص سرطان مجرای صفرا
تشخیص سرطان مجرای صفراوی اولین قدم در تهیه یک طرح درمانی برای سرطان مجرای صفراوی است.
انواع آزمایشات و ابزارهای مختلفی برای تشخیص سرطان مجرای صفراوی، ارزیابی بیماری و سفارشی کردن یک برنامه درمانی برای هر بیمار استفاده می شود.
در طول درمان، ما از آزمایشات و تصویربرداری های متفاوتی برای ردیابی اندازه تومورها، نظارت بر پاسخ به درمان و اصلاح برنامه درمانی در صورت لزوم استفاده می کنیم.
روش های زیر معمولاً برای تشخیص سرطان مجرای صفراوی استفاده می شوند:
تست های آزمایشگاهی
تست های آزمایشگاهی مورد استفاده برای تشخیص سرطان مجرای صفرا شامل موارد زیر هستند:
آزمایش و تست عملکرد کبد (LFTs)
تعدادی از تست های آزمایشگاهی ناهنجاری های مجاری صفراوی، کیسه صفرا یا کبد، را با استفاده از شمارش خون بیلی روبین، آلبومین، آلکالین فسفاتاز، آسپارتات ترانس آمیناز (AST)، آلانین ترانس آمیناز (ALT) و گاما گلوتامیل ترپپتیداز را بررسی می کنند. مقادیر بالای این مواد در خون نشانگر وجود اختلال و مشکل در مجاری صفراوی، کیسه صفرا یا کبد است.
آزمایش خون نشانگرهای تومور
سطح بالای خون آنتی ژن کارسینو (CEA) و نشانگر تومور CA 19-9 ممکن است در افراد مبتلا به سرطان مجاری صفراوی مشاهده شود.
اما، سایر مشکلات مربوط به مجرای صفراوی نیز می توانند سطح این نشانگرهای موجود در خون را افزایش دهند. با این حال، به خاطر داشته باشید که همه سرطان های مجاری صفراوی دارای این نشانگرها نیستند.
متخصص به منظور تشخیص دقیق سرطان مجرای صفرا، نتایج این آزمایش با نتایج سایر آزمایش های تشخیصی ترکیب می کند.
سونوگرافی آندوسکوپی یا لاپاروسکوپی
سونوگرافی آندوسکوپی یا لاپاروسکوپی ممکن است به متخصص کمک کند تا تصاویر دقیق تر از مجرای صفراوی را نسبت به سونوگرافی استاندارد مشاهده کند.
یک لامپ نازک و نوری با یک دوربین فیلمبرداری کوچک از طریق دهان و مری وارد روده کوچک، نزدیک به مجرای صفراوی می شود که به این روش سونوگرافی آندوسکوپی گفته می شود.
همچنین ممکن است که از طریق ایجاد یک برش کوچک در قسمت جلوی شکم لامپ وارد شود تا پزشک بتواند مجرای صفراوی و سایر اندام های داخلی را معاینه کند به این روش سونوگرافی لاپاروسکوپی گفته می شود.
تصویربرداری
انواع مختلفی از آزمایشات تصویربرداری جهت تشخیص سرطان مجرای صفراوی وجود دارد این موارد شامل:
سی تی اسکن
سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) اطلاعات دقیقی در مورد اندازه، شکل و موقعیت هر توموری در مجرای صفراوی یا جاهای دیگر شکم و همچنین رگ های خونی در مجاورت ارائه می دهد.
در سی تی اسکن نیز ممکن است از یک سوزن بیوپسی و هدایت آن به یک تومور مشکوک (بیوپسی سوزن هدایت شده CT) استفاده شود.
MRI
MRI، در واقع تصویربرداری رزونانس مغناطیسی است، این نوع تصویر برداری می تواند بین تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) و بدخیم (سرطانی) تمایز قایل شود.
MRI همچنین ممکن است برای بررسی رگ های خونی در مجاری صفراوی و اطراف آن استفاده شود، که این روش به آنژیوگرافی MR معروف است.
کلانژیوگرافی
کلانژیوگرام، آزمایش تصویربرداری است که به منظور شناسایی ناهنجاری های مجاری صفراوی مانند بلوک، تنگ یا اتساع (گسترش) مجرای صفراوی طراحی شده است.
برای این روش، یک رنگ کنتراست به بدن تزریق می شود و سپس از اشعه X گرفته می شود که انسداد مجاری صفرا را نشان می دهد.
اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی
انواع روش های جراحی سرطان مجرای صفراوی
برداشت مجرای صفراوی با جراحی
این راهکار برای شرایطی است که تومور به بخش‌های دیگری غیر از مجرا انتشار نیافته باشد. همچنین جراحی می‌تواند دربرگیرنده ی برداشتن غده های لنفاوی جهت کنترل برای سرطان باشد.
غده های لنفاوی اندام هایی کوچک و بیضوی شکل می باشند و نقش موثری در مقاومت مقابل عفونت‌ها ایفا میکنند.
جراحی سرطان مجرای صفراوی با هپاتکتومی جزئی (پارسیل)
اگر سرطان نزدیک به کبد باشد، جراح باید قسمتی از کبد را هم برش دهد. بخش باقی‌مانده از کبد کارکرد کل کبد را بر عهده می گیرد. در بعضی از موارد، در عرض چند هفته کبد به اندازه‌ی طبیعی خود برمیگردد.
روش ویپل
این روش بسیار پرهزینه می باشد . در مواقعی انجام می شود که سرطان نزدیک پانکراس باشد .
در این روش تمام یا قسمتی از پانکراس و قسمتی از روده‌ی کوچک، مجرای صفراوی و معده بریده می‌شود.
سپس جراح مجدداً دستگاه گوارشی و سیستم صفراوی را که دربردارنده کیسه‌ی صفرا و مجرای صفراوی است، به هم وصل می‌کند.
برای حفظ جریان مایع صفرا، قسمت باقی‌مانده‌ی مجرای صفراوی به روده‌ی کوچک وصل می‌شود.
حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد قادر به تحمل این جراحی پیچیده نیستند. درحالی که ۲۵ تا ۴۵ درصد موارد عوارض جدی مانند خون‌ریزی، عفونت و عدم وجود صفرا و ترشحات پانکراسی دارند.
همیشه باید یک جراح کار آزموده این عمل را انجام دهد.
بیشتر بخوانید :
سنگ صفرا / علائم تا درمان سنگ صفرا را بشناسید
راههای درمان سنگ کیسه صفرا چیست ؟