بیماری فاسیولا که به نام‌های فاسیو لیازیس ، دیستوماتوز فرسایش کبد و گندیدگی کبد نیز نامیده میشود در فارسی بنام کپلک کبد گوسفند معروف است.
فاسیولا یک بیماری مهم انگلی کرمی است که توسط دو نوع ترماتد به نام‌های فاسیولا هپاتیکا و فاسیولا ژیگانتیکا ایجاد می‌گردد.
پراکندگی این دو نوع کرم در نقاط مختلف جهان متفاوت است. میزبان‌های نهایی این انگل طیف وسیعی دارد و بسیاری از پستانداران علفخوار و انسان را در بر می‌گیرد.
حلزون‌های آب شیرین به عنوان میزبان واسط در چرخه زندگی انگل به‌شمار می‌آیند.
اخیراً خسارت اقتصادی ناشی از این بیماری در سراسر جهان۳/۲ میلیارد دلار آمریکا برآورد شده‌است.
این بیماری اکنون دیگر یکی از بیماری‌های انسان به‌شمار می‌آید و بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت حدود ۲/۴ میلیون نفر به فاسیولا آلوده بوده و ۱۸۰ میلیون نفر دیگر نیز در خطر آلودگی به آن قرار دارند.
مرحله اول ورود فاسیولا به کبد
در مرحله ورود این انگل به کبد، فرم حادّ بیماری ظاهر شده که فرد دچار :
-
تب -
خارش شدید -
درد معده -
حالت تهوع -
استفراغ
میشود اما وقتی انگل وارد کبد شد این علائم دیگر از بین می‌رود.
مرحله دوم بیماری فاسیولا
در مرحله ورود این انگل به کبد، فرم حادّ بیماری ظاهر شده که فرد دچار تب، خارش شدید، درد معده و حالت تهوع و استفراغ میشود اما وقتی انگل وارد کبد شد این علائم دیگر از بین می‌رود.
وقتی این انگل وارد بدن میشود، مخاط روده باریک و اثنی عشر را سوراخ کرده وارد حفره صفاقی شده و از آنجا به کبد راه یافته و در آنجا جایگزین میشود.
این انگل پس از تخریب سلول‌های کبد وارد مجاری صفراوی داخل کبد شده و از آنجا خود را به مجرای صفراوی اصلی بدن رسانده یا حتی وارد کیسه صفرا شود.
مهم‌ترین اشکالی که این انگل می تواند در کبد ایجاد کند این است که اگر تعدادشان زیاد باشد به کبد حمله‌ور شده و بافت کبد را به صورت وسیع تخریب کنند که نمونه این موارد را در دو اپیدمی بزرگ در گیلان شاهد بوده‌ایم.
علائم و نشانه های ابتلا به “فاسیولا”
استقرار طولانی مدت انگل در مجاری صفراوی منجر به فیبروز آن و در نتیجه انسداد این مجاری و ایجاد یرقان انسدادی می شود، آلودگی خارج کبدی با این انگل، به ویژه نوع “فاسیولاژیگانتیکا”، ممکن است سبب ضایعات جلدی و یا گرفتاری سایر نقاط بدن به ویژه احشای شکمی، شود.
-
تب -
تعریق -
سرفه -
درد درناحیه شکم -
لاغری(Slimming -
بی اشتهایی -
دردهای مفصلی -
درد در ناحیه شانه راست -
درد گردن -
سوء هاضمه -
آنمی -
لرز -
درد در ناحیه پشت -
زردی -
اسهال -
کهیر و هیپر ائوزینوفیلی است.
شهرهای مورد شیوع فاسیولا
استان های گیلان، مازندران، تهران، کرمانشاه، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و لرستان به ترتیب بیشترین شیوع را داشته اند .
راههای انتقال بیماری فاسیولا
خوردن گیاهان وحشی آب شیرین، گیاهان آبزی پرورشی، گیاهان وحشی و پرورشی خشکی زی، غذاهای سنتی که از سبزی محلی تهیه می شود، نوشیدن آب آلوده به متاسرکر، خوردن غذاها و سوپ های تهیه شده با آب آلوده در صورت تهیه با حرارت پایین، شستشوی وسایل آشپزخانه و سایر وسایل در آب های آلوده، منابع آلودگی این انگل هستند.
جلوگیری از بیماری فاسیولا
شستشوی دقیق سبزی مصرفی و ضد عفونی آن در محلول 24 میلی گرم در لیتر پرمنگنات پتاسیم به مدت 10 دقیقه و یا محلول 120 میلی لیتر سرکه معادل یک استکان در یک لیتر آب، به مدت 10 دقیقه از دیگر روش های پیشگیری از آلودگی به این انگل است.
خودداری از مصرف کود حیوانی برای تقویت گیاهان آبزی و مبارزه با حلزون های ناقل در مناطقی که از نظر اجرایی، قابل انجام و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است را از دیگر کارهای بهداشتی برای پیشگیری از آلودگی به این انگل میباشد .
نباید از آب های آلوده و آب های سطحی، برای آبیاری و یا شستشوی سبزی و ظروف آشپزخانه، تامین آب شرب بهداشتی برای مردم به ویژه در مناطق آندمیک، استفاده شود
باید از آشامیدن آب های سطحی مانند آب چشمه های روباز در مناطق ییلاقی پرهیز شود.