آموزش جامع سواد مالی به کودکان
به گزارش دلگرم : دنیا به سمت آزادسازی اقتصادی پیش می‌رود و در ایران با شتاب بیشتری حرکت می‌کند که با توجه به ناپایداری شرایط اقتصادی برای مصون ماندن از خطرات نیازمند آن هستیم که به شرایط اقتصاد داخلی و خارجی هوشیاری کامل داشته باشیم و به اخبار تجارت جهانی نیز آگاه باشیم.
نوسانات نرخ ارز، طلا، مسکن یا هر پارامتر مؤثر اقتصادی که بر ارزش دارایی ما تأثیرگذار است احساس ناامنی مالی را برای افراد به دنبال دارد ازاین‌رو افراد به فکر راهی برای ارزش‌آفرینی پول و دارایی‌های خود هستند. در دنیای مالی درک ماهیت اعداد فراتر از سواد ریاضی است که در مدارس آموزش می‌دهند.
اهمیت سواد مالی و هوش اقتصادی در دنیای امروز و فردا در این است که کشورهای توسعه‌یافته با این مفاهیم آشنایی دارند ولی برعکس جامعه ما به لحاظ سواد مالی در فقر نسبی و شدیدی به سر می‌برد و نداشتن این سواد باعث بروز رفتارهای هیجانی، واکنشی و مخرب می‌شود؛ که باعث زیان زیاد می‌شود.
پس آشنایی با این نوع سواد باید در اولویت تمامی افراد جامعه باشد. چراکه هر بازار در هر دوره فرازو فرودهایی داشته است افرادی که با دانش بر اساس نقدینگی خود وارد این بازار شده‌اند توانسته‌اند رکود این بازارها را تحمل کنند و به بیشترین سود دست یابند اما آن‌هایی که نقدینگی کافی نداشتند و با وام، قسط تأمین مالی انجام دادند یا سود کمی برده‌اند یا ورشکست و متضرر شده‌اند. در این بین افرادی در دنیای اقتصاد و تجارت موفق هستند که همیشه در حال یادگیری هستند و اطلاعات مالی و اقتصادی خود را به‌روزرسانی می‌کنند.
اهمیت سواد مالی در کودکان
سواد مالی توسط مجمع علمی اقتصاد به‌عنوان یکی از شش سوادی که دانش آموزان در قرن 21 نیاز دارند شناخته‌شده است؛ و سعی دارد با آموزش مفاهیم اصولی مانند پس‌انداز، بودجه‌ریزی، مدیریت سرمایه و پول بچه‌ها را در مواجه با دنیایی که در حال تغییر است آماده کند.
در حال حاضر یونسکو سواد را در دسته های مختلف تقسیم می کند. که شامل : سواد عاطفی (سوادی برای برقراری روابط عاطفی با خانواده همسر و دوستان به نحو احسن)، سواد ارتباطی (توانایی برقراری ارتباط و تعامل با تمامی اعضای جامعه، آداب معاشرت، روابط اجتماعی به نحو احسن)، سواد مالی (مدیریت اقتصادی درآمد)، سواد رسانه‌ای (اینکه بدانیم کدام رسانه‌ها معتبر و کدام نامعتبر هستند)، سواد تربیتی (توانایی تربیت فرزندان به نحو احسن)، سواد رایانه‌ای (توانایی استفاده از مهارت‌های هفتگانه رایانه، استفاده از رایانه و مدیریت فایل‌ها) است.
سواد مالی در کودکان و ارتباط آن با سواد مالی خانواده
میزان سواد مالی و هوش اقتصادی در کودکان مشابه سواد مالی والدینشان است که در طول زمان با کسب تجارب تغییر می‌کند که درنهایت در بزرگسالی خودش را نشان می‌دهد همان‌طور که سلامت جسمی برای زندگی ما اهمیت دارد و برای آن نیاز نیست یک ورزشکار حرفه ای باشیم؛ برای سواد مالی هم نیاز نیست که فرد مدرک مالی داشته باشد.
سواد مالی باعث سلامت مالی می‌شود. آموزش به فرزندانمان موجب می‌شود در بزرگسالی در امور مالی خود موفق‌تر عمل کنند و کیفیت بهتری در زندگی را تجربه کنند. این امر خود منجر به افزایش اعتماد به نفس در آنها می‌شود، زیرا امور مالی به هر روشی بر زندگی همه تأثیر می‌گذارد. از کودکی خود به یاد دارم که خانواده‌ها با هر نسبت درآمدی برای فرزندانشان حساب پس‌انداز باز می‌کردند.
میزان مبلغی که در حساب وجود داشت زیاد اهمیت نداشت چیزی که اهمیت داشت آشنایی ذهن کودکان با ذخیره پول است. کودکان می‌توانستند اولین تجربه به بانک رفتن را با پدر و مادر خود داشته باشند و این کار باعث می شد فرزندان بدانند حساب بانکی آنها توسط خود آنها پر می‌شود و اگر به‌صورت اینترنتی یا آنلاین خریدی انجام می‌شود منبع نامتناهی نیست بلکه اندوخته‌های آنهاست که قبلاً به‌حسابشان واریز کرده‌اند.
با آموزش سواد مالی در گام اول می‌توانیم سرمایه گذاری های بد را تشخیص بدهیم و از آنها دوری کنیم و در گام دوم هزینه های خود را کاهش دهیم چون اشتباهات مالی ما کمتر می‌شود و در گام سوم آرامش خاطر بیشتری کسب کنیم چرا که برای دوران بازنشستگی خود به درستی سرمایه‌گذاری کرده‌ایم.
در گام آخر با تمرکز بر هزینه‌های غیرضروری خود می‌توانیم آنها را کاهش دهیم چرا که این موضوع با بررسی تفاوت نیاز و خواسته بدست می‌آید. هزینه‌ها خواسته هستند و راه‌های برآورد نیازهای ما می باشند که می‌توانند به‌صورت تجملاتی یا به‌صورت منطقی و درست برآورده شوند. برای مثال اگر در محل زندگی شما موش وجود دارد شما می‌توانید آن را با یک تله‌موش یا با یک راه حل ساده تر حل کنید تا اینکه کلا محل زندگی خود را تغییر دهید و متحمل هزینه های بیشتر شوید.
عامل تقویت کننده سواد مالی در کودکان
عوامل تقویت سواد مالی کدامند؟
تقویت سواد مالی در کودکان از جمله موضوعاتی است که والدین باید به آن اهمیت زیادی دهند چرا که آموزش سواد مالی به کودکان نقش مهمی در تصمیم گیری های آینده آنها دارد و به خصوص در زمینه سرمایه گذاری کمک بسیار زیادی به آنها می کند. اینکه در آینده یک کارمند باشند یا کارآفرین. اینکه در بازار های مالی با پول خود سرمایه گذاری کنند و یا اینکه در بانک پس انداز کنند; همه عواملی هستند که به سواد مالی آنها و آموزش هایی که والدین به آنها داده اند بر میگردند.
در مقطع سنی 9 تا 12 سالگی آگاهی کودکان نسبت به محیط افزایش می‌یابد. مفاهیمی مانند شغل و سرگرمی برایشان معنا پیدا می‌کند و می‌آموزند که ساعاتی از شبانه‌روز وجود دارد که پدر و مادر وظیفه‌ای را برای مدت زمان مشخصی به‌عنوان شغل انجام می‌دهند که نمی‌توانند به‌راحتی آن را متوقف یا تعطیل کنند. کودکان می‌آموزند که روزهای تعطیل برای تفریح و یا مهمانی رفتن صرف می‌شود.
شاید شما هم در بچگی خود برای انجام برخی کارها مثل خرید نان یا کمک برای کارهای عید از پدر و مادرتان پول گرفته باشید. یکی از تجربه‌ها خوب کودکی حقوق گرفتن برای برخی کارهاست که می‌تواند قدرت مذاکره و چانه‌زنی را در کودکانمان تقویت کند و اگر به درستی آموزش داده نشود، انجام هر کاری را به چشم معامله‌ای می‌بینند که باید از آن سود کسب کند.
برای انجام هرکاری برای کودکانتان ساعت کاری مشخصی تعریف کنید تا کودکانتان بدانند با طول دادن زمان نمی‌توانند ارزش کار خود را زیاد کنند. اگر فرزندتان در خرید خانه به شما کمک می‌کنند باید باقی پول را به شما بدهند نه اینکه باقی‌مانده هر خرید را برای خودشان بردارند؛ یا اگر پاداشی برای هر خرید در نظر می‌گیرد باید این به‌عنوان بخشی از پول‌توجیبی در نظر گرفته شود.
فرزند ما باید یاد بگیرد که کمک کردن در خرید، او را نسبت به باقی‌مانده مبلغ خرید محق نمی‌کند. اگر امروز به‌درستی یاد نگرفت، فردا که مسئول مالی شرکتی شد مبالغ بالا به او این احساس را نمی‌دهد که نسبت به بخشی از آن پول محق است. در ادامه به برخی از عوامل تقویت سواد مالی در کودکان می پردازیم:
1. دادن پول توجیبی برای کودکان
پول توجیبی برای کودکان یکی از عوامل تقویت سواد مالی در کودکان است. یکی از اهداف مهم در تربیت فرزندان داشتن استقلال است که منوط به حل مسائل اقتصادی است. برای استقلال مالی نیاز است کودکان با نحوه خرج کردن پول آشنا شوند؛ که با دادن پول توجیبی به کودکان می‌توانیم این موضوع را به آنها یاد بدهیم.
در حقیقت با پرداخت منظم پول توجیبی موجب حفظ عزت‌نفس کودکانمان می‌شویم در غیر این صورت بچه یاد می‌گیرد که با خواهش و تمنا از پدر و مادر که به‌زعم خودش منبع پایان‌ناپذیر پول و قدرت است به خواسته‌هایش برسد. این موضوع علاوه بر اینکه باعث می‌شود هدف آموزشی پدر و مادر در دادن پول توجیبی برای پس‌انداز و صبر نادیده گرفته شود، مشکلات زیادی از جمله مشاجره‌های بیهوده هم ایجاد می‌کند.
حتماً بخوانید:
از 6 سالگی زمان مناسبی برای پول‌توجیبی دادن است چون سن آموزش رسمی در کودکان است.دادن پول توجیبی یک فرصتی است که از طرف خانواده ها به کودکان داده می‌شود. صرفاً با گفتگو نمی‌توان به کودکان سواد مالی را آموزش داد بلکه خود فرزندان باید آن را تجربه کنند چرا که بزرگ‌ترین معلم انسان تجربه‌های خود اوست. کارکردن با پول مزیت‌های به تأخیر انداختن خواسته‌ها را به آنها نشان می‌دهد.
این پول‌توجیبی می‌تواند قلک باشد. پول توجیبی هدیه به کودکان نیست بلکه ابزاری برای آموزش مهارت‌های پولی است و نباید با سایر مباحث تربیتی تداخل پیدا کند. چراکه موجب اضطراب پولی یا money Anxiety دربزرگسالی می‌شود. مثل منوط کردن پول‌توجیبی به رفتارهای درست یا نادرست غیر پولی (ادب، خوابیدن و منظم بودن) که در بزرگسالی بدون که افراد ریشه آن را بدانند دچار اضطراب مالی می‌شوند. بر اساس نیازهای کودکانتان و درآمدتان به بچه پول بدهید. آموزش ذخیره پول به بچه‌ها مثل آموزش صبر به آنهاست.
2. مهارت هزینه کردن پول توسط کودکان
مهارت هزینه کردن پول برای کودکان یکی از عوامل تقویت سواد مالی در کودکان است. شما فرض کنید به کودکان خود پول توجیبی داده‌اید اما آنها مهارت هزینه کردن آن را ندارند و فکر می‌کنند به هر صورتی می‌توانند آن را خرج کنند. دو حالت پیش می‌آید حالت اول این است که شما به او چنین اجازه‌ای می‌دهید که هر طور دلشان خواست آن را خرج کنند که در این صورت کودکان فکر می‌کنند که پول یک منبع نامتناهی است و تمام نمی‌شود.
حالت دوم این است که شما به او می‌گویید هر زمانی خواست پولش را خرج کند؛ باید اول اجازه بگیرد و بعد جنس مورد نظرش را خریداری کند و اینگونه کودک شما تبدیل به یک صندوق امانت پول می‌شود.
اما والدینی که قصد آموزش سواد مالی به کودکان خود را دارند می‌گویند که قرار است با هزینه کردن درست، راه پولدار شدن را بیاموزند یعنی هرچقدر بهتر بتوانند از پولشان استفاده کنند پول توجیبی‌شان بیشتر می‌شود. شاید بگویید این موضوع شدنی نیست و در واقعیت کودکان یا این موضوع را درک نمی کنند یا این موضوع را جدی نمی‌گیرند تا عملاً آن را تمرین کنند.
بازی مهارت هزینه کردن پول برای کودکان
برای این کار می‌توانید از سه شیشه استفاده کنید. پیشنهاد کنید که پول خود را بین سه شیشه تقسیم کند.
-
پول شیشه اول را می‌تواند هر جور خواست خرج کند. -
پول شیشه دوم را برای خریدهای خاص پس‌انداز کند. -
پول شیشه سوم را هم برای خوشحال کردن بقیه خرج کند.
شیشه اول، تصمیم‌گیری درست درباره خرید کردن را به کودک یاد می‌دهد؛ شیشه دوم، پس‌انداز کردن را به او یاد خواهد داد تا قدرت و استقلالی را که پول ایجاد می‌کند درک کند؛ شیشه سوم به او کمک می‌کند که نسبت به اطرافیان خود در جامعه و شاد کردن آنها نیز خود را مسئول نشان دهد. در قدم اول شاید مهارت هزینه کردن ساده باشد اما اینکه با توجه به محدودیت بودجه هزینه‌های خود را اولویت‌بندی کند چندان ساده نیست.
فرزند شما، امروز باید در مورد اینکه پول محدود خود را به خرید خوراکی یا خرید کتاب تخصیص دهد، تصمیم‌گیری کند. در بزرگسالی در مورد اینکه ماشین زیباتری خریداری کند یا خانه‌ای برای خود بگیرد تصمیم‌گیری کند. حال اگر کودک ما خدمت یا کالایی را می‌فروشد می‌توانیم در این خصوص با او بحث‌های تکمیلی داشته باشیم: بپرسید چقدر فروخته است؟ یا روی چه حسابی این قیمت را انتخاب کرده است؟
4. مهارت پس‌انداز کردن
مهارت پس انداز کردن برای کودکان یکی دیگر از عوامل تقویت سواد مالی در کودکان است. یکی از رفتارهایی که موفقیت هر فردی را تضمین می‌کند صبر و قدرت به تاخیرانداختن لذت است. درس خواندن برای کنکور به‌جای رفتن به مهمانی و مسافرت نمونه‌ای از مهارت پس‌انداز محسوب می‌شود.
شکل‌دادن به عادت پس‌انداز برخلاف درس خواندن که نتیجه‌اش را در کوتاه‌مدت مشاهده می‌کنیم عموماً در سال‌های دور زندگی خود را نشان می‌دهد که چندان ساده هم نخواهد بود. تأکید زیاد به پس‌انداز کردن هم موجب وسواس پولی می‌شود. ازاین‌رو مهارت پس‌انداز ازجمله کلیدی‌ترین مهارت‌های پولی در کودکان و نوجوانان است.
5. مهارت سرمایه‌گذاری
مهارت سرمایه گذاری از عوامل دیگر تقویت سواد مالی در کودکان است. ذهن برخی از افراد هزینه محور و برخی دیگر درآمد محور است. افراد هزینه محور، مسائل مالی را با کاهش هزینه مدیریت می کنند و افراد درآمد محور، افزایش درآمد را مدنظر قرار می‌دهند. حساب‌های بانکی هم نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری است، که در نوسان شرایط اقتصادی ارزش پولمان کاهش می‌یابد. اما هرفعالیتی را که باهدف خلق پول انجام می‌شود می‌توان زیرمجموعه‌ای سرمایه‌گذاری در نظر گرفت.
بسیاری از منابع توان بازآفرینی خودشان را دارند حتی زمان هم اگر به‌درستی سرمایه‌گذاری شود می‌تواند زمان آزاد بیشتری خلق کند.جمله‌ی پول، پول می‌آورد را بارها شنیده‌ایم. منظور از این بیان این جمله ویژگی پول نیست بلکه مفهوم سرمایه‌گذاری بر روی پول است که می‌تواند مولد باشد.
این جمله اشاره به پولدارها دارد که بخش زیادی از پول و دارایی آنها ناشی از سرمایه‌گذاری با پول است. ما به کودکانمان باید بیاموزیم که پول صرفاً برای هزینه کردن نیست بلکه برای تولید مجدد پول هم باید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حتماً بخوانید:
6. شناخت مفهوم کارآفرینی
شناخت مفهوم کارآفرینی از عوامل دیگر تقویت سواد مالی در کودکان است. امروز دوران رونق کارآفرینی است و از کارآفرینان تجلیل می‌شود. برعکس نسل گذشته که به کارآفرینی علاقه داشتند نسل جدید برایشان تعجب‌آور است که یک کارآفرین سخت کار می‌کند درصورتی که جوانان در حال حاضر با حقوق خود عصرها به کافی‌شاپ می‌روند و به دنبال لذت های زودگذر هستند
اما وظیفه ما ترسیم تصویر خوبی از کارآفرینی است. گفتگو و نشان دادن کیفیت زندگی کارآفرینان در قبال زندگی کارمندی برای فرزندانمان در انتخاب مسیر کاریشان موثر است. بیان این موضوع که پول را برای تامین هزینه یا برای زایش و سرمایه‌گذاری آن می‌خواهیم نقش مهمی در سواد مالی کودکان دارد.
راهکارهای افزایش سواد مالی کودکان
7. مهارت استفاده از اعتبار
در دنیای پول همه چیز با پول سنجیده نمی‌شود. چه بسا که اعتبار را نیز می‌توان به پول تبدیل کرد. اعتبار همان چیزی است که با وجود خالی بودن حساب بانکی فرد، ارزش چک آن بیشتر از چک فردی است که در زمان صدور چک حساب مالی آن پر است. یک مهارت پولی مهم، آموزش ایجاد اعتبار و چگونگی استفاده از آن است. زمانی که صحبت از اعتبار به میان می‌آید با دو مؤلفه حساب پر پول یا حرف یک فرد سنجیده می‌شود.
هرچقدر بیشتر درباره جنبه اول در گفتگوهای خود به فرزندانمان آنها را دخیل کنیم مفهوم اعتبار را به شکل بهتری برای فرزندان خود بیان کرده‌ایم. مثلاً زمانی که با فرزندانتان به بیرون می‌روید می‌توانید از آنها درخواست کنید مبلغی از پس‌انداز خود را به شما قرض داده و شما تا آخر روز یا زمانی مشخص و توافق شده بین خودتان به او مبلغ را برگردانید. احتمالاً فرزندتان تا زمانی که پول را پس بگیرد، ده‌ها بار با خودش فکر خواهد کرد که پول خود را به فرد مطمئنی قرض داده یا خیر.
او عادت می‌کند و یاد می‌گیرد که چگونه در ذهن خود شما و دیگران را اعتبار سنجی کند و احتمالاً وقتی پول خود را پس گرفت لذتی مضاعف را تجربه می‌کند. هم به شما کمک کرده و پول قرض داده و هم پولش را از شما پس گرفته است.
8. حرف زدن با کودکان درباره پول
بهتر است هر از چند گاهی با کودکان خود در مورد پول صحبت کنیم و لازم است در این خصوص برخی از صحبت های قدیمی را کنار بگذاریم. از بیان دیدگاه‌های پوچ گذشته خودداری کنیم، کافی است نگاهی به آموخته‌های گذشته خود بیندازیم دیدگاهی مثل اینکه پول را چرک کف دست می‌دانند یا پول را شیطانی می‌دانند تا دیدگاه هایی مثل اینکه پول از زیر سنگ بیرون می‌آید و باید تمام زندگی خود را خرج نکرد و پول خود را جمع کرد تا در آینده بتوان زندگی خوبی داشت.
همچنین ما را به قانع و ساده زیستی تشویق می‌کردند درصورتی‌که ممکن است بیشتر اتفاقات و مشکلاتی که با عزیزانمان داشته باشیم درباره پول باشد.کیوساکی در کتاب هوش مالی خود به این موضوع اینگونه اشاره می‌کند که هر زمان کالای مجللی توجه پدر فقیرم را به خود جلب می‌کرد، او به راحتی از خرید آن منصرف می‌شد. او می‌گفت استطاعت مالی خرید آن را ندارم. در صورتی‌که پدر پولدار من می‌گفت چگونه می‌توانم هزینه آن را فراهم کنم.
میزان موفقیت و سبک زندگی ما در گرو میزان درآمد کسب شده ما است. پیامبر اکرم می‌فرمایند من از فقر پیروانم نگران نیستم من از سو تدبیر و مدیریت آنها نگران هستم. عدم تدبیر مشکل ماست. دراین‌بین هوش مالی به‌عنوان ابزاری است که به ما کمک می‌کند مشکلات و ضعف اقتصادی خود را بشناسیم و آن را رفع کنیم. درنهایت منجربه سرمایه‌گذاری درست‌تر و موفقیت مالی می‌شود.
شم اقتصادی و افزایش درآمد حرف اول را برای موفقیت در زندگی می‌زند. با فرزندانتان درباره پول و محدودیت‌ها صحبت کنید. قرار نیست اوج فاجعه را نشان دهید و درباره عدم پرداخت بدهی و نتایج احتمالی آن صحبت کنید. اما اینکه سر ماه باهم به سینما می‌رویم الزاماً پیام بدی نیست.
بعلاوه فرزندان ما دیر یا زود به محدود بودن پول پی می‌برند و چه بسا که دولت هم باوجود منابع زیاد با کسری بودجه روبه‌رو می‌شود. مهم این است بدانند که کسری پول یک اتفاق بد نیست یکی از بدیهات زندگی می‌باشد.اگر برای فرزندانتان برای دانشگاه یا هر موضوعی پس‌انداز می‌کنید اجازه بدهید از روند پس‌انداز آگاه شوند تا درک کنند از کجا پول آمده است. اگر برای موضوع یا خرید وسیله‌ای‌ای پول پس‌انداز می‌کنید کودکان را در جریان بگذارید تا متوجه شوند رفته‌رفته مبلغ آن افزایش می‌یابد و می‌توانند با آن چیزی خریداری کنند.