قبل از شروع به توضیحات این پست، باید یک نکته مهم را خاطرنشان کنیم:
درصورتی که علائم بیماری کرونا را دارید، لطفا از تلاش برای درمان خانگی کرونا خودداری کنید و در اولین فرصت با پوشیدن دو ماسک به مراکز درمانی مراجعه کرده و شرایط خود را برای درمانگران بازگو نمایید.
در این مقاله، گفتگویی با خانم دکتر بهـــزادی عضوی هیات مدیره انجمن تعذیه ایران و متخصص فیزیولوژی درباره تغذیه جهت کوتاه شدن دوران نقاهت بیماری، کاهش علائم و افزایش قدرت سیستم ایمنی داشتیم که در زیر میتوانید مطالعه نمایی. با ایران چطور همراه باشید.
وی درباره تغذیه در دوران کرونا گفت: «تقویت سیستم ایمنی بدن به کمک تغذیه مغفول واقع شده و رویکرد کادر درمان ما رویکرد درمان دارویی کرونا است که اشتباه بزرگی است که در دنیا هم در حال اتفاق است و ما از مسئله رژیم درمانی کرونا غافل شده ایم. سیستم ایمنی بدن به شکلی باید تقویت شود که اگر فرد در معرض ویروس کرونا قرار گرفت به شکل خفیفی این بیماری را بگیرد ما برخی افراد مبتلا به کرونا را داشتیم که با رژیم درمانی کاملا بهبود پیدا کردند.»
تسریع روند بهبود مبتلایان به کرونا با رژیم غذایی صحیح
وی در ادامه گفت: «اگر فردی به کرونا مبتلا شود با توصیه‌های تغذیه‌ای صحیح روند بهبودش را سریع‌تر طی می‌کند. تحقیقات نشان داده است در بیماری‌های مشابه کرونا مثل سارس و مرس، زمانی که افراد در دوران نقاهت قرار دارند این افراد حتی وقتی درمان می‌شوند تا یکسال ضعف سیستم تنفسی و سیستم ایمنی بدن دارند و تا شش ماه دچار نواقص کبدی هستند و تا سه ماه ممکن است ناراحتی‌های روحی و روانی داشته باشند لذا این بیماران باید تا شش الی یکسال زیر نظر متخصص تغذیه باشند تا با رژیم غذایی مناسب عوارض این بیماری را کمتر کنند.»
این کارشناس ارشد فیزیولوژی خاطرنشان کرد: «سیستم ایمنی بدن ما برای عملکرد صحیح خود به مواد مغذی نیاز دارد و این کاملا ثابت شده است که وضعیت تغذیه‌ای با ایمنی مقاومت افراد رابطه مستقیمی دارد. کمبود‌های مایکرونوترینت‌ها (مواد مغذی کوچک) و کمبود‌های میکرونوترینت‌ها هر دو باعث اختلال سیستم ایمنی بدن می‌شود. مایکرونوترینت‌ها شامل پروتئین و چربی و کربوهیدرات هستند و میکرونوترینت‌ها هم شامل ویتامین‌ها و مینرال‌ها و مواد معدنی هستند که خوشبختانه با اصلاح دریافت مواد مغذی این کمبود‌ها برطرف می‌شود.»
گرفتن رژیم‌های لاغری سخت در دوران کرونا ممنوع
وی افزود: «تقریبا می‌توان گفت تمام مواد مغذی موجود در رژیم‌های غذایی نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارند، ولی بعضی از آن‌ها اهمیت بیشتری دارند، ولی کلا توصیه می‌شود نه کمبود وجود داشته باشد و نه افراد در مصرف آن‌ها زیاده روی کنند، چون می‌توانند مثل یک تیغ دولبه باشند و فرد را دچار مشکل کنند. مهمترین مسئله در رژیم غذایی برای جلوگیری از ضعف سیستم ایمنی بدن، مصرف کافی انرژی است، پس اولین و مهمترین توصیه این است که افراد از گرفتن رژیم‌های لاغری خودسرانه و با کالری پایین جدا پرهیز کنند این افراد اگر رژیم‌های زیر ۱۵۰۰ کالری دریافت کنند به محض مواجهه با ویروس کرونا ممکن است حالت شدید این بیماری را مبتلا شوند بنابراین کفایت انرژی بسیار مهم است حالا اگر فردی واجب است رژیم لاغری بگیرد حتما باید زیر نظر مشاور تغذیه باشد.»
برای پیشگیری از کرونا پروتئین کافی مصرف کنید
بهزادی در ادامه گفت: «دومین نکته مهم دریافت مناسب پروتئین است که دو منبع دارد منبع حیوانی مثل گوشت و تخم مرغ و لبنیات و منبع گیاهی آن هم مثل حبوبات و غلات است که بهتر است افراد برای اینکه یک پروتئین کامل را از گیاهان دریافت کنند این غذا‌ها را ترکیب کنند مثل عدس پلو و یا لوبیا پلو وقتی که این مواد را با هم بخورند یک ترکیب پروتئینی کامل را دریافت می‌کنند. البته مصرف زیاد گوشت قرمز توصیه نمی‌شود به دلیل اینکه گوشت قرمز به دلیل وجود اسید آراشیدونیک می‌تواند عوامل التهابی در بدن ایجاد کند.»
اهمیت مصرف آب در تقویت ایمنی بدن در برابر کرونا
وی با توصیه به مصرف کافی آب برای پیشگیری از کرونا گفت: «مسئله بسیار مهم مصرف مایعات به اندازه کافی است برخی افراد فراموش می‌کنند آب بخورند، چون حس تشنگی حس ضعیفی است و منتظر می‌شوند که تشنه شوند بعد آب بخورند و در واقع بدن به مرحله بی آبی می‌رسد که فرد احساس تشنگی می‌کند. مصرف کافی آب و مایعات در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مهم بوده و به پاکسازی بدن از سموم کمک می‌کند و باعث می‌شود مواد مغذی به راحتی وارد سلول شوند. اما اینکه از کجا بفهمیم که آب به اندازه کافی دریافت می‌کنیم یا خیر فرد می‌تواند با توجه به رنگ ادرار از این مسئله اطلاع پیدا کند. اگر ادرار رقیق و روشن باشد پس فرد آب به اندازه کافی مصرف کرده است منابع مایعات، آب و چای و سوپ و غذاهای آبکی است.»
وی با تاکید بر رعایت تنوع و تعادل در برنامه غذایی روزانه در دوران کرونا گفت: «توصیه می‌شود افراد به صورت متنوع غذا‌ها را مصرف کنند. توصیه می‌شود از نان‌های سبوس دار استفاده شود نه اینکه ما به نانوا بگوییم که بر روی نان سبوس بریزد، چون این کار یک کار غیربهداشتی است. نان‌هایی که آرد سبوس دار دارند که به صورت صنعتی تهیه می‌شوند انتخاب خوبی است.»
افزایش التهاب بدن با مصرف بالای امگا ۶
عضو هیات مدیره انجمن تغذیه ایران گفت: «برخی افراد ممکن است خواص یکسری روغن‌ها را شنیده باشند و فقط از یک نوع روغن استفاده کنند مثلا فقط روغن کنجد مصرف کنند که انتخاب غلطی است و باید تنوعی از روغن‌ها را در مصارف خانگی داشته باشیم و اتفاقا روغن‌هایی که حاوی امگا۶ هستند نباید به شکل مداوم استفاده شوند، چون مصرف بالای امگا۶ می‌تواند باعث افزایش التهاب در بدن شوند. شاید روغن کلزا و کانولا انتخاب بهتری باشد، ولی کلا توصیه مشاورین تغذیه این است که در دریافت روغن‌ها تنوع وجود داشته باشد یعنی به صورت مداوم نمونه روغن را عوض کنند یک بار روغن سویا، یک بار روغن کنجد و بار دیگر روغن کلزا مصرف کنند.»
مصرف خودسرانه دمنوش‌ها برای کرونایی‌ها ممنوع
وی درباره مصرف میوه‌ها و سبزیجات گفت: «در مورد میوه‌ها و سبزیجات بهتر است که تنوع وجود داشته باشد و از میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ استفاده شود. در مورد مصرف گیاهان می‌خواهم تاکید کنم که افراد به صورت خودسرانه از گیاهان و دمنوش‌ها استفاده نکنند به دلیل اینکه گیاهان ممکن است فاکتور‌های ناشناخته داشته باشند و مصرف ترکیبی و زیاد از هرکدام از این گیاهان ممکن است دردسرساز شود همچنین ما شناخت کافی راجع به عملکرد دقیق ویروس کرونا در سطح سلول نداریم بنابراین ممکن است با مصرف بی رویه گیاهان که عوامل ناشناخته دارند باعث شویم که مشکلاتمان بیشتر شود. اگر هم از گیاهان می‌خواهیم استفاده کنیم باید زیر نظر کارشناس و مشاور تغذیه باشد و بیشتر از یک قاشق چایخوری استفاده نکنیم.»
مواد مغذی برای افزایش ایمنی بدن در برابر کرونا را بشناسید
وی گفت: «یکسری مواد غذایی داریم که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند که توصیه می‌شود از محصولات لبنی پروبیوتیک استفاده شود همچنین مواد غذایی مثل هویج، زردک، اسفناج، سیر و پیاز حاوی مواد آنتی اکسیدانی هستند. اگر بخواهیم راجع به مواد مغذی صحبت کنیم مواد مغذی موثر که در افزایش مقاومت سیستم ایمنی بدن موثر هستند اسید چرب امگا۳، آهن، روی، سلنیوم، منیزیم، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین D، ویتامین B۶، فولیک اسید، ویتامین B۱۲، پری بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها هستند. طبیعی است که وقتی ما یک برنامه غذایی متنوع و متعادل داشته باشیم دریافت مناسبی از تمام این مواد را خواهیم داشت، ولی برخی افراد به دلیل اینکه برنامه غذایی خوبی ندارند ممکن است کمبود برخی از این مواد مغذی را داشته باشند که به تشخیص پزشک برای آن‌ها مکمل تجویز می‌شود.»
توصیه به مصرف ویتامین D به صورت مکمل
وی تاکید کرد: «یکی از ویتامین‌هایی که معمولا مصرف آن به صورت مکمل توصیه می‌شود ویتامین D است به دلیل اینکه این ویتامین منبع خوب غذایی ندارد و به سختی می‌توان از راه غذا به اندازه کافی این ویتامین را دریافت کنیم. بخشی از ویتامین D باید با تابش آفتاب تبدیل به ویتامین D شود و جذب بدن شود، اما متاسفانه به دلیل نوع پوشش و آلودگی هوا ما از این منبع تا حدودی محروم هستیم بنابراین با یک آزمایش ساده می‌توان سطح ویتامین D را اندازه گیری کرد و به تجویز مکمل مبادرت کرد.»
ویتامین C از ویتامین‌های مهم تقویت کننده ایمنی بدن
وی درادامه گفت: «منابع حاوی روی عبارتند از: گوشت بدون چربی، مرغ، شیر، محصولات لبنی، تخم مرغ و آجیل، موز، منابع منیزیم عبارتند از:سبزیجات برگ سبز و غلات سبوس دار، منابع ویتامین E عبارتند از: جوانه‌ها و بادام زمینی و روغن‌ها و منابع ویتامین A منابع حیوانی آن مثل جگر و ماهی و تخم مرغ و منابع گیاهی آن مثل هویج، کدو حلوایی و فلفل و اسفناج و سایر گیاهان می‌باشند. این‌ها منابع غذایی هستند که مشاورین تغذیه توصیه می‌کنند که به گونه‌ای برنامه غذایی تنظیم شود که مواد مغذی را از غذا‌ها دریافت کنیم و به سراغ مکمل‌ها نرویم.»
کنترل فشارخون در دوره کرونا را جدی بگیرید
وی درباره ممنوعیت‌های غذایی دوره کرونا گفت: «فست فود‌ها به دو دلیل توصیه می‌شود مصرف نشوند یکی اینکه حاوی اسید‌های چرب ترانس هستند که باعث التهاب در بدن می‌شوند و دیگر اینکه حاوی نمک زیاد هستند. یکی از مشکلاتی که مبتلایان به کرونا بیماری را به شکل حاد می‌گیرند این است که فشارخون دارند و مصرف نمک یک عامل خطر است لذا کنترل فشارخون بسیار مهم است و اگر فردی هنوز به کرونا مبتلا نشده است بسیار اهمیت دارد که فشار خون خود را در حد طبیعی نگه دارد.»
وی افزود: «درباره کربوهیدرات‌ها و یا قند‌های ساده باید گفت افراد سعی کنند شیرینی جات و نوشابه‌ها و تمام محصولاتی که در آن‌ها شکر به کار رفته را خیلی کم مصرف کنند و از مصرف تنقلاتی مثل چیپس و پفک و لواشک‌ها که هم ارزش تغذیه‌ای پایینی دارند و هم حاوی نگهدارنده هستند و هم موادی دارند که برای بدن مضر هستند، خودداری کنند.»
کرونایی‌ها پروبیوتیک مصرف کنند
وی درباره لزوم مصرف پروبیوتیک‌ها در مبتلایان به کرونا گفت: «ممکن است با تشخیص متخصص تغذیه، مکمل‌های پروبیوتیک در افرادی که مبتلا به کرونا می‌شوند تجویز شود. منابع غذایی پروبیوتیک‌ها مثل لبنیات، تره فرنگی، موز و جو می‌باشند، ولی وقتی که فرد با عوامل التهابی مواجه می‌شود، چون پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفید هستند و می‌توانند کمک کنند در روند بهبود بیماران کرونایی احتمالا تجویز این مکمل توسط متخصص تغذیه صورت می‌گیرد.»
مبتلایان به کرونا چطور با بی اشتهایی مبارزه کنند؟
کارشناس و مشاور تغذیه و رژیم درمانی گفت: «وقتی که فرد به کرونا مبتلا شود لازم است تا حدی دریافت پروتئین را افزایش دهد. برای مبارزه با مشکل بی اشتهایی در افراد مبتلا به کرونا باید غذا به دفعات به بیمار داده شود یعنی حجم غذا را کاهش داد و تعداد وعده‌های غذایی را افزایش دهیم به این شکل ما با مشکل بی اشتهایی فرد باید مبارزه کنیم همچنین باید از غذاهای حجیم که کالری پایینی هم دارند پرهیز کنیم و غذاهای بیمار باید کم حجم و مغذی باشد. یکی از مکمل‌هایی که احتمالا پاسخ خوبی می‌دهد تجویز پروبیوتیک‌ها است که گوارش فرد را بهتر می‌کند و میزان جذب مواد مغذی را در بدن بیمار بالا می‌برد.»
وی خاطرنشان کرد: «تمام مواد مغذی که در بالا اشاره شد باید میزان آن در فرد مبتلا ارزیابی پاراکلینیکی شود و در صورت کمبود، مکمل آن‌ها برای بیمار تجویز شود. ما زمانی مکمل تجویز می‌کنیم که فرد نمی‌تواند به میزان مناسب غذا را دریافت کند.»
وی گفت: «جگر منبع خوبی از آهن و ویتامین A است، ولی چون اسید‌های چرب اشباع هم دارد ما ریسک نمی‌کنیم و خیلی به مصرف آن در مبتلایان به کرونا توصیه نمی‌شود. برخی سبزیجاتی داریم که حاوی مقدار زیادی آهن هستند مثل اسفناج، ولی زیست دسترسی بدن برای آهن اسفناج پایین است معنی آن این است که اگر اسفناج بخوریم درصد کمی از آهن آن به درد بدن می‌خورد و جذب بدن نمی‌شود لذا بهتر است آهن از منابع حیوانی دریافت شود، ولی اگر ما می‌خواهیم از منابع گیاهی هم آهن را دریافت کنیم بهتر است که با منبع ویتامین C دریافت کنیم مثلا در کنار گوجه فرنگی، لیموترش که حاوی ویتامین C است مصرف کنیم که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و میزان جذب آهن را بالا می‌برد.»
توصیه جدی برای افرادی که در دوران نقاهت کرونا هستند
بهزادی مقدم خاطرنشان کرد: «دریافت کافی و مناسب روزانه اسید‌های چرب امگا۳ برای کسانی که در دوران نقاهت کرونا هستند، توصیه می‌شود. اسید‌های چرب امگا۳ را اگر از منابع غذایی به اندازه کافی دریافت کنیم بهترین منبع آن گردو و ماهی چرب است مثل سالمون و قزل آلا. توصیه ما این است که فرد روزی سه عدد گردو در وعده صبحانه مصرف کند و هفته‌ای حداقل دو بار ماهی در وعده‌های اصلی غذایی مصرف کند و اگر به هر دلیلی امکان دریافت امگا۳ از طریق منابع غذایی نبود با تشخیص مشاور و متخصص تغذیه امگا۳ تجویز می‌شود.»
فایده فوق العاده کلم برای بیماران کرونایی
وی افزود: «مصرف انواع کلم‌ها بسیار مهم است افراد چه در دوران پیشگیری از ابتلا به کرونا چه در دوران بیماری کرونا و چه در دوران نقاهت از انواع کلم‌ها باید استفاده کنند و بهترین نوع کلم، کلم بروکلی و کلم بنفش رنگ است به شکل ترکیب با برنج مثل کلم پلو، به شکل استفاده در سالاد، به شکل استفاده در سوپ یا بخارپز در کنار سایر سبزیجات می‌توان آن‌ها را مصرف کرد. کلم‌ها اثرات بسیار خوب آنتی اکسیدانی دارند و یکی از سبزیجاتی هستند که ما در رژیم غذایی فرد مبتلا به کرونا قرار می‌دهیم.»
اشتباه بزرگ درباره ضرر داشتن شیر برای مبتلایان به کرونا
وی گفت: «یک ترسی که در دوران کرونا در بین افراد وجود دارد ترس از مصرف شیر است که کاملا اشتباه است و ما اتفاقا توصیه می‌کنیم افراد روزی دو تا سه لیوان شیر مصرف کنند. شیر منبع خوبی از کلسیم و پروتئین است و هیچ ماده غذایی نداریم که کلسیم آن به خوبی شیر جذب بدن شود حتی قرص کلسیم به خوبی کلسیم شیر جذب بدن نمی‌شود. هیچ گزارشی از ضرر داشتن شیر برای مبتلایان به کرونا وجود ندارد برعکس آن مقالات بسیاری درباره مفید بودن شیر داریم بنابراین براساس حدسیات نباید ماده غذایی به این خوبی را از برنامه غذایی خود حذف کنیم. همچنین استفاده از ماست پروبیوتیک هم توصیه می‌شود. اگر افرادی حس سردی بعد از مصرف ماست دارند براحتی می‌توانند با اضافه کردن کشمش به ماست این مشکل را برطرف کنند و حذف این ماده غذایی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. باید رعایت تنوع و تعادل را در رژیم غذایی دوره کرونا داشته باشیم.»
سوپی که مانند دارو برای مبتلایان به کرونا است
وی درباره مصرف سوپ‌ها در مبتلایان به کرونا گفت: «سوپ، چون یک غذای نرم و آبکی است برای مبتلایان به کرونا بسیار توصیه می‌شود و می‌توان برای درست کردن سوپ از مرغ، انواع کلم‌ها، سیر، پیاز، هویج، زردک، مقداری کدو حلوایی و زنجبیل استفاده کرد که حاوی آنتی اکسیدان هستند همچنین سبزیجاتی مثل جعفری و شوید را می‌توان به این سوپ اضافه کرد. این نوع سوپ مانند دارو برای بیماران مبتلا عمل می‌کند و اگر روزانه در کنار غذا این سوپ را بخورند این بیمار مقاومت سیستم ایمنی بدنش در برابر کرونا بالا می‌رود ما داشتیم بیمارانی که رژیم کرونایی به آن‌ها داده ایم و افراد سریع‌تر بهبود پیدا کرده اند.»