به گزارش سلام نوح، پس از فراز و نشیب های فراوان، به دلیل فساد و تضعیف زنجیره تولید، سرانجام دولت سیزدهم تشکیل شد و تصمیم به حذف ارز ترجیحی و تخصیص آن به روشی دیگر گرفت. اما کارشناسان و مسئولان متفق القول بر این باورند که پشت این سیاست باید یک سیاست حمایتی به گونه ای باشد که موجودیت خانواده را تضعیف نکند و سفره آنها از قبل کوچکتر نباشد.
به همین منظور دولت در ماه های اول تصمیم گرفت ارز ترجیحی یارانه نقدی را به 9 دهک درآمدی حذف کند و پس از چند ماه زیرساخت های صدور کاربرگ های الکترونیکی و جایگزینی یارانه نقدی را فراهم کند. البته بحث کالابرگا از سال 1376 مطرح شده و در قسمت 1 بند «پ» تبصره 1 قانون بودجه 1401 نیز لازم است.
سیدمحمدرضا فاطمی امین وزیر صمت در خصوص سازوکار اجرای کارت الکترونیک می گوید: با هر کارت بانکی که داشته باشد و بخواهد خرید کند، هنگام برداشت کارت بخشی از هزینه ها کسر می شود. فرد. کارت و بخشی از یارانه.
همچنین محمدرضا میرتاج الدینی، نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: میزان کارمزد اعتبار کارت بانکی یا کارت یارانه برابر با مابه التفاوت قیمت شهریور ماه سال گذشته است. قیمت جدید «مثلاً اگر کالا 30 هزار تومان باشد و با حذف ارز مورد نظر به 50 هزار تومان برسد، 20 هزار تومان به صورت یارانه مابه التفاوت به حساب فرد واریز می شود و آن فرد 30 هزار تومان از جیب خود پرداخت می کند. 20000 تومان مابه التفاوت از پرداخت می شود البته به این نکته اشاره می شود که ابتدا باید کارت اعتباری شارژ شود و سپس ارز مورد نظر حذف شود.
وی تاکید کرد: به محض اجرای طرح فهرست کالاهای الکترونیکی، قیمت وسایل اساسی امرار معاش به 23 شهریور ماه باز می گردد.
در واقع می توان گفت این طرح اصلاح شده یک طرح کوپنی است که در سال های اول انقلاب اجرا شد. موضوعی که در این سال ها مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان قرار گرفته و وعده دولت برای اجرای آن در این شرایط خاص نگرانی هایی را ایجاد کرده است.
دولت یارانه های کمتری را از نظر ارزش واقعی کالاهای الکترونیکی در اختیار مردم قرار می دهد.
اگر مصرف یک خانواده چهار نفره در ماه را در نظر بگیریم، به طور متوسط 8 لیتر شیر در ماه (2 لیتر در هفته)، یک عدد تخم مرغ، 8 جوجه دو کیلوگرمی (هفته ای دو عدد) و 5 لیتر شیر. روغن:
تفاوت بین مبلغ پرداختی توسط دولت و پرداخت الکترونیکی در طول ماه عبارت است از:
مرغ 480 هزار تومان با فرض مصرف 16 کیلوگرم در ماه، شانه تخم مرغ 50 هزار تومان، روغن 5 لیتری 300 هزار تومان و 8 لیتر شیر حدود 100 هزار تومان، کل شیر 8 لیتری حدود 950 هزار تومان. حدود 950 هزار تومان زیرمجموعه های الکترونیکی دولتی در یک ماه به دست مردم می رسد.
این در حالی است که یارانه مالی پرداختی به یک خانواده چهار نفره بر مبنای 300 هزار تومان بالغ بر یک میلیون و دویست هزار تومان است یعنی برای هر خانواده چهار نفره حدود دویست و پنجاه هزار تومان در جیب دولت باقی می ماند. کاربرگ الکترونیکی الکترونیکی
برخی از ابهاماتی که این طرح دارد و می تواند مشکلات بسیاری را برای مردم ایجاد کند، در زیر آمده است:
1) زمینه سازی برای انباشت و ایجاد بازار سیاه: آنچه در اقتصاد ثابت شده است، سیاست دولت هاست که می تواند انگیزه سفته بازی، انباشت و ایجاد بازار سیاه را افزایش دهد و در صورت سیاست غلط، نه. مهم نیست که چقدر کنترل تقویت شود، مشکلات. مشابه تجربه انتشار ارز 4200.
در مورد کارتریج های الکترونیکی اولین سوال این است که خود سیستم کارتریج آسیب می بیند و بازار سیاه ایجاد می کند. فعالان اقتصادی دهه های گذشته باید مسائل تشکیل بازار سیاه و ایجاد فضای مناسب برای میانجی گری را به یاد داشته باشند. همچنین جدای از تشدید دلالان در بازار کالا، از آنجایی که مردم از فرصت انتخاب و مبادله کالا محروم شده اند، خود مردم اقدام به خرید و فروش کالاهایی می کنند که آثار مخربی دارد.
تخلفات کوپن ها به حدی رسید که در سال 1967 قانونی برای ممنوعیت خرید و فروش کوپن تصویب شد که جریمه هایی را برای جعل، دستکاری، تملک، سرقت، فروش و سوء استفاده از کوپن در نظر گرفت.
سید محمد غرضی، یکی از اعضای کابینه دولت سوم در این باره می گوید: «یعنی 20 میلیون دیگر چاپ شده است. اکنون که کالاهای موجود در لیست به تعداد زیاد توزیع می شود، دولت اصلاً نمی تواند این کار را انجام دهد.”
همچنین کامران ندری از اعضای هیأت علمی پژوهشکده پولی و بانکی دانشگاه امام صادق(ع) در این باره می گوید: سامانه کوپن در سطح کشور که در اوایل انقلاب در زمان جنگ نیز تجربه کردیم. مشکلات زیادی دارد مهمترین چیز این است که او فاسد است. اما در این سیستم باید یک دستگاه نظارتی بسیار قوی وجود داشته باشد که بسیار گران است. اگر همین مبلغ حتی به افراد دهک های پردرآمد به صورت نقدی پرداخت شود، راه اندازی چنین سیستم ردیابی مقرون به صرفه تر خواهد بود.
وی افزود: «سیستم کوپن نیاز به یک سیستم ردیابی بسیار قوی دارد که اگر آن را نداشته باشید به هیچ وجه به هدف برخورد نمی کند. اگر می خواهید این سیستم نظارتی بسیار قوی را بسازید، باید یک بوروکراسی طولانی و گسترده با هزینه های گزاف ایجاد کنید. به جای تحمل این هزینه ها، پرداخت یکسان به آنها ارزان تر خواهد بود.
تورم بر اساس قیمت ها در بازار سیاه است
هادی حق شناس، اقتصاددان و نماینده سابق مجلس نیز با تاکید بر اینکه کالابرگ برای شرایط فعلی مناسب نیست، گفت: کوپن ها برای شرایط بسیار خاص و جنگی استفاده می شود. امروز اگر گفته می شود در شرایط جنگ اقتصادی هستیم یعنی باید انضباط پولی، مالی و مدیریتی کشور مدیریت شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر بیشتر کالاهای مورد نیاز کشور در داخل کشور تولید می شود و برای پی بردن به اهمیت این موضوع کافی است ارزش واردات کشور را با ارزش ناخالص کشور مقایسه کنیم. ” در 11 ماهه امسال کل واردات حدود 40 میلیارد دلار بوده است.و تولید ناخالص ملی کشور نیز حدود 440 میلیارد دلار یا 10 درصد نیاز کشور به واردات بستگی دارد.
حق شناس گفت: به نظر می رسد در صورت رواج مجدد کوپن عارضه بزرگ تری به نام بازار سیاه ایجاد شده و قیمت های غیر واقعی شکل می گیرد و دهک های پردرآمد می توانند به هر قیمتی نیاز خود را تامین کنند و دهک های پایین دچار مشکل می شوند. . دوباره قاچاق.
او گفت: «مزایای کوپن ها بیشتر از مزایای آن است. «قیمت واقعی کالا بر اساس کوپن تعیین نخواهد شد. بر اساس این بازار خواهد بود مانند ارز 4200 تومانی که پرداخت شد اما مردم گوشت را 100 هزار تومان خریدند و تورم بر اساس گوشت 100 هزار تومانی بود.
این کارشناس اقتصادی گفت: دولت باید به جای چنین مواردی قیمت ها را واقعی کند و به جای کوپن، به خانواده های جامعه هدف سبد کالا بدهد، زیرا هزینه ها کمتر از کوپن است که کل اقتصاد را تحت الشعاع قرار می دهد.
2) ممانعت از توزیع: دولت در بحث توزیع نان سیستم متفاوتی را اتخاذ کرده است که برخلاف وزارت اقتصاد اعمال می شود. در این مدل کارت خوان تمامی نانوایی ها به سیستم بانک مرکزی متصل بوده و تفاوت قیمت نان با قیمت قدیم مستقیماً به حساب نانوا تعلق می گیرد. در این مورد باید توجه داشت که نان یک محصول همگن است، یعنی بین نان نانوایی های مختلف تفاوت زیادی وجود ندارد و مردم تفاوتی نمی کنند. اما در مورد کالاهای اساسی اینطور نیست. به عنوان مثال تنها در مورد روغن ده ها برند مورد تایید وجود دارد که قیمت و کیفیت متفاوتی دارند و به یک مقدار در بازار موجود نیستند.
با اجرای کاربرگ، ممکن است توزیع کالاهای با کیفیت پایین تر روی کاربرگ و تشکیل صف های طولانی برای کالاهای باکیفیت تر با مشکل مواجه شود.
کارشناسان همچنین معتقدند که مدیریت منابع و هزینه ها را باید به خود خانواده واگذار کرد، زیرا می تواند هوشمندتر از هر سیستم از پیش تعیین شده ای کار کند. در عین حال سیستم کالایی می تواند برای برخی افراد مشکل ایجاد کند.
محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس می‌گوید: «در بحث توزیع برگه‌ها انتقاد جدی وجود دارد که عده‌ای مثلاً خود روستاییان مرغ دارند و تخم‌مرغ تولید می‌کنند. شما به کاربرگ نیاز ندارید آنها در عمل مفید نخواهند بود. به همین دلیل بهتر است یارانه به صورت نقدی در اختیار شهروندان قرار گیرد تا تجربه های تلخ قبلی کارت کاغذی (کوپن) تکرار نشود. در رابطه با این مثال نباید به گونه ای عمل کرد که روستاییان به سمت مرغ ماشینی روی بیاورند و محصولات خود را مصرف نکنند و مشکلات دیگری برای کشور به وجود بیاید.
3) عدم تاثیر کالابرگو در کاهش اختلاف طبقاتی: در زمان دولت هاشمی رفسنجانی، علیرغم پرداخت مستمر کوپن به مردم، ضریب جینی هیچ گاه به زیر 0.4 نرسید. این در حالی است که با اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در سال 89 و پرداخت یارانه نقدی به مردم، ضریب جینی از 0.41 به 0.37 کاهش یافت و به پایین ترین حد خود از زمان انقلاب اسلامی رسید.
4) وابستگی به واردات: ورق کالا با ایجاد تقاضای کاذب (همانطور که گفته شد)، جایگزینی کالاهای جایگزین و مکمل را با مشکل مواجه می کند و در نتیجه مصرف برخی کالاهای اساسی رو به رشد است. در نتیجه باید انتظار نیاز به واردات مستمر برخی کالاها را داشت.
5) زیرساخت های مجتمع: با توجه به تنوع کالاهای موجود در سبد کالای کالابرگ، تمامی سوپرمارکت ها، مغازه ها و فروشگاه ها باید به این مکانیزم مجهز شوند، اما به دلیل مشکلات زیرساختی در دستگاه های پوز، مکانیزم کالابرگ برای تمامی محلات فوق آماده نیست. این اجناس را فقط در فروشگاه های بزرگ خریداری می کنند که در نتیجه صف های طولانی برای خرید کالاهای اساسی و ایجاد انحصار برای فروشگاه های بزرگ در مقابل سایر فروشگاه ها ایجاد می شود که این امر نیز اقتصاد را با مشکلات بزرگی مواجه خواهد کرد. در این میان نزدیک ترین تجربه سبد کالایی است که در دولت روحانی به مردم داده شد که عزت مردم را از بین برد.
لازم به ذکر است که در گذشته برای تامین غذای خانواده های تحت پوشش کمیته امداد حدود 2 میلیون خانوار از سیستم نزدیک به کالابرگو استفاده می کردند اما باید در نظر داشت که اجرای این سیاست گسترده است و به دلیل اینکه کل جامعه پیچیده است و پیامدهایی دارد و شدت بیشتری دارد.
از سوی دیگر، برای اینکه همه بتوانند به کاربرگ الکترونیکی دسترسی داشته باشند، افراد باید به گوشی های هوشمند و امکان استفاده از آن برای تمامی دروس دسترسی داشته باشند.
اما سدوندی، اقتصاددان، تاکید می کند که سیاست کوپن در دهه 60 به اهداف خود نرسید و این مسائل الکترونیکی شناخته شده نیست.
وی ادامه می دهد: بهترین سیاستی که باید جبران کنیم، سیاست یارانه نقدی مستقیم است که در دنیا به UBI معروف است. همان سیاستی که زمانی با هدف یارانه اجرا می شد، اما متأسفانه از کار افتاد و ادامه پیدا نکرد زیرا آن سیاست بی اعتبار شد. و این دولت راه تدبیر و امید را طی می کند و در سیاست اقتصادی موفق نخواهد بود.
6) پیامدهای اجتماعی: اگرچه اعمال سیاست کوپنی در سال های پس از جنگ و در شرایطی که کشور با مشکلات عدیده ای از جمله ممنوعیت یا افزایش ریسک واردات و کاهش سرمایه گذاری دست و پنجه نرم می کرد، سیاستی ضروری و منصفانه بود، اما این نوستالژی شیرین. برای این. نسلی نبوده و نیست. مهم نیست که یک کتاب الکترونیکی چقدر با یک کوپن متفاوت است، ذهن ها همچنان مملو از خاطرات تلخ است که این فرضیه توسعه نیافتگی را برای نسل جوان ناامیدکننده و تقویت می کند. بنابراین یک سیاستگذار نباید از این بعد مهم اجتماعی غافل شود.
آیا لیست تغییر مسیر برای از بین بردن رانت و فساد حذف می شود؟
ابهامات و مشکلات مورد انتظاری که در پس اجرای سیاست سرشماری الکترونیکی ظاهر خواهد شد بیان می شود. باید تاکید کرد که این سیاست دولت است که می تواند منجر به رانت خواری و فساد شود یا برعکس. دولت سیزدهم برای حذف واسطه ها، رفع فساد و تقویت نظام تولید، مسیر سخت حذف ارز 4200 را در پیش گرفته است و نباید با اتخاذ سیاست از پیش آزمون شده به عقب برگردد. / مهر