کاشت و تکثیر بوته چای در گلدان و باغچه خانه

شیوه های کاشت چای

چای گیاهی بوته ای و همیشه سبز است که در هنگام کشت برای استفاده از برگهای آن به ارتفاع دو متر نگه داشته می شود. چای یک ریشه عمودی قوی دارد. گلهای آن زرد-سفید و به قطر ۴-۵/۲ سانتی متر بوده که ۷ تا ۸ گلبرگ دارد. برگها ۱۵-۴ سانتی متر طول دارد. برگهای تازه دارای ۴% کافئین است. برگهای جوان و سبز روشن برای تولید چای مناسب اند. پشت این برگها کمی کرکدار است. برگهای قدیمی تیره تر هستند. از آنجاییکه ترکیب شیمیایی برگها در زمان رشد تغییر می کند، سن برگ می تواند بر کیفیت چای تاثیر بگذارد. معمولا جوانه برگی و دو – سه برگ اولیه مناسب هستند.

چای معمولا در مناطقی با ۱۲۵ سانتی متر بارندگی در سال و مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت می شود. کیفیت بالای چای زمانی بدست می آید که گیاه در ارتفاعات بالاتر ( ۱۵۰۰ متری) کشت شود. در این مناطق رشد به کندی انجام می شود و برگها طعم بهتری پیدا می کنند.

شرایط اکولوژیک مناسب رشد چای

چای گیاهی اسیدی پسند است و در PH حدود ۵/۵-۵/۴ رشد بهتری دارد. چون چای نیاز فراوانی به Al و Mn دارد لذا در خاکهای اسیدی بهتر رشد می‌کند. چای خاکهای سبک و سرشار از مواد آلی را ترجیح می دهد و به رطوبت خاک نیاز فراوان دارد و در عین حال نفوذپذیری خاک و زهکشی مناسب حائز اهمیت است. بافت ایده آل برای پرورش چای لوم شنی تا لوم می باشد.

تحقیقات نشان می دهد که فتوسنتز خالص برگ چای مرتباً با افزایش درجه حرارت ، تا حد ۳۵ درجه بالا می رود و سپس شدیداً کاهش می یابد و هنگامی که درجه حرارت برگ به oc40 برسد متوقف می شود. ثابت گردیده است درجه حرارت خاک بر میزان رشد چای و در نتیجه میزان باردهی بوته های چای تأثیر دارد . دمای مطلوب خاک در محدوده ریشه تغذیه کننده oc 25-20 می باشد .

آب و هوای مناسب رشد چای

بوته چای جزء گیاهان مناطق گرمسیر مرطوب می‌باشد یعنی در نواحی که معمولا مقدار گرما هیچگاه به صفر درجه نمی‌رسد و نزولات آسمانی نیز سالیانه در حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیمتر است. این گیاه تا اندازه‌ای مقاوم به سرما بوده و بدین ترتیب اگر سرما با برف همراه باشد بطوری که برف بوته‌ها را بپوشاند تا ۵درجه سرما را تحمل می‌کند.

تنها عامل محدود کننده سطح کاشت چای علاوه بر نوع خاک ، رطوبت هوا و مقدار بارندگی سالیانه محل کاشت می‌باشد. رطوبت زیاد مورد نیاز بوته چای بیشتر در رطوبت هوا می‌باشد تا رطوبت در خاک. از این نظر زمین باید نم باشد. اراضی سنگین و باتلاقی برای کاشت و دادن محصول به هیچ عنوان خوب نیست. رطوبت زاید در اطراف ریشه باعث پوسیدن آن شده و گیاه را از بین می‌برد.

خاک مناسب رشد چای

بوته چای گیاهی است فرار از آهک بنابراین از نظر واکنش شیمیایی چای را باید در خاکهای ترش (اسیدی) کاشت. حد اسیدیته خاک برای این محصول در حدود ۵.۵ است و هر گاه PH از این مقدار تجاوز کرد و یا کمتر شد باید با وسایل مناسب میزان اسید خاک را به ۵.۵ رساند. هر گاه اسیدی خاک زیادتر از این مقدار شد با دادن کودهای قلیایی و یا مخلوط کردن آهک به مقدار مناسب میزان اسیدی خاک را اصلاح می‌کنند.

هر گاه PH بیشتر از این مقدار شد با مخلوط کردن مقداری گرد گوگرد که ممکن است تا ۶۰۰ کیلو در هکتار برسد اسیدی خاک را به حد لازم زیاد می‌کنند. مناسب‌ترین خاک برای کاشت چای اراضی شنی و رسی فاقد آهک یا هر ماده قلیایی دیگر می‌باشد که مقدار زیادی مواد هوموس دارا باشد.

کود دهی بوته چای

کودهای ازته نشین بیش از هر نوع کود دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد علاوه بر کودهای ازته ، کلیه املاح ازت و فسفر و پتاس نیز برای تقویت گیاه لازم می‌باشد و یکی دیگر از کودهایی که از نظر قیمت نسبتا ارزان است و از نظر اصلاح خواص فیزیکی و شیمیایی زمین نیز مورد توجه می‌باشند کود سبز است. کود سبز علاوه بر اینکه تولید هوموس کرده و مقدار قابل توجهی ازت به زمین می‌دهد همچنین در فصل تابستان که تابش و حرارت آفتاب زیاد است برگ بوته‌های چای را از سوختن در مقابل آفتاب حفظ می‌کند.

کاشت بوته چای در باغچه و گلدان

تکثیر بوته چای بوسیله بذر، شاخه خواباندن، قلمه زدن و یا جوش، میباشد ولی بهترین طرز که در ازدیاد چای عملی است، کاشتن دانه در محل اصلی و مخصوصا در خزانه است و بکار بردن سایر طرق تقریبا مقرون به صرفه نیست. در انتخاب تخم چای نیز مانند زمین باید بسیار دقت کرد، چون تخم مرغوب در داشتن نهال خوب تاثیر بسزائی دارد.

برای تهیه تخم خوب بوته های مخصوص باید تربیت کرد و برگ آنها را نچید زیرا از یک بوته، هم برگ و هم دانه نمی شود برداشت کرد و در صورتیکه بخواهند تخم گیری بکنند، باید از برگ آن صرفنظر کنند و در صورتیکه بخواهند برگ بچینند باید از تخم نیز صرفنظر کرد. با رعایت این شیوه ها هم چای و هم دانه ای که بدست می آید هر دو خوب و بی عیب خواهد بود.

برای تهیه تخم خوب همان کاری را باید کرد که امروزه در کشورهای جهان متداول است. بدین طریق که تخم چای را بدون اینکه قبلا در خزانه بکارند و یا آنها را جابجا کنند، مستقیما در جای اصلی به فاصله دو متر از همدیگر کاشته و بعد آنها را تنک میکنند بطوریکه فاصله بوته ها از یکدیگر ۴-۶ متر شود و معمولا به درخت هائی که به منظور تهیه تخم می کارند کود نمی دهند و آنها را هرس نمی کنند. فقط هرچند مدت یک مرتبه زمین را سیخک زده وجین می کنند تا بوته ها قوی شده و موسم گل و میوه دادن آنها در سن ۸ سالگی فرا رسد. گل آنها نوعا زیاد است و درخت ها در سن ۱۵-۲۰ سالگی حداکثر تخم را که برابر با ۱۸۵ کیلو می باشد خواهند داد.

باید دانست تخم درختها از این سن به بعد ناسالم و غیر مرغوب است و از انتخاب آنها باید صرفنظر کرد. بنا بر آزمایش و امتحاناتی که به عمل آمده تخم هائی که از درختان ۱۰-۱۲ ساله جهت بذر کاری انتخاب کنند بهتر است و برای اینکه تخم خوب از بد شناخته شود، بهترین راه اینستکه تخم ها در آب نمک ده درصد ریخت. در اینصورت تخمهای خوب سالم و سنگین و مغز دار ته نشین شده و آنهایی که پوک و سبک است در سطح آب میماند که باید آنها را دور ریخت و از کاشتن آن صرفنظر کرد.

موقع تخم گیری بر حسب درجه حرارت و آب و هوای مناطق مختلف می باشد. چنانچه در کشور چین از اوایل دی و در آسام آذر و در سیلان فروردین ماه است. اما در ایران معمولا هنگام تخمگیری از پایان مهر تا اواسط آذر می باشد.

گل دهی چای

بوته چای برخلاف بیشتر درختها سالی دو مرتبه گل می کند یکی در بهار که میوه گلهای آن در اواسط پائیز رسیده و تخم چای تولید می کنند دیگر در پائیز که گلهایش بدون ثمر می ریزد.

میوه چای

میوه چای ابتدا سبز روشن بوده و پس از آنکه رسید سبز مخلوط بقرمز میشود و در این موقع باید آنرا چیده و در جای مناسبی پهن کرد تا پوست میوه بپوسد و تخم از آن جدا شود.

دانه ها را روی هم توده نمیکنند چون در این صورت تخمیر و فاسد شده و روغنی میگردد و اگر بموقع خود (مهر-آذر-دی) از بوته چیده نشود بزمین میریزد و بواسطه جذب رطوبت زمین فاسد می گردد. بذر چای را که مدتی در درون میوه است پیش از کاشت مدتی در مکانی ذخیره می نمایند تا خوب برسد.

قوه نامیه تخم چای چندان زیاد نیست و مانند قوه نامیه دانه های خرما، قهوه، کاکائو خیلی کم و در اندک مدتی بادخور و تنک می شود بطوری که دیگر قابل جوانه زدن نخواهد بود.

بذر چای

تخم چای بلافاصله پس از چیدن از درخت قابل کشت نیست و مدتی باید آنرا درمحل مناسبی با دقت نگهداری کرد و چون قوه حیاتی تخم چای در جای نسبتا مرطوب محفوظ میماند، باینجهت برای جلوگیری از اتلاف قوه نامیه تخم ها را در جعبه های مخصوصی میریزند و باینطریق ممکن است تخم چای را تا ششماه محافظت کرد. بذر چای کاشتنی باید سالم، قوی و عاری از هرگونه بیماری بوده و از بوته های سالم قوی ویژه تخم انتخاب شده باشد زیرا در نتیجه انتخاب تخم خوب و سالم و بنا بر آزمایشهای زیادی که بعمل آمده از یک باغ چای تا مدت ۳۰ الی ۵۰ سال بخوبی می توان بهره برداری کرد.

کشت چای در زمینهای جلگه ای و یا دشت

منظور از زهکشی حفظ رطوبت خاک تا حد تعادل و هدایت آبهای اضافه بر احتیاج بوته چای به خارج از محوطه باغ است. معمولاً بعد از باریدن باران سیل آسا، رهکشی موجود نقش مهمی را در خارج کردن آبهای اضافی بازی می کند. به وسیله زهکشی می توان سطح آبهای زیرزمینی را تا سانتیمتر از سطح خاک پایین تر برد، از این طریق است که ریشه های چای از خفگی در اثر رطوبت زیاد نجات پیدا میکنند.بهترین طریق زهکشی در کشت چای احداث و ایجاد کانالهای روباز است.

زهکشی نه تنها خاک را تهویه کرده و باعث افزایش نفوذپذیری وقدرت نگهداری آب در خاک می شود بلکه عمق ریشه را به حداقل می رساند. در مناطق جلگه ای زمین را برحسب پستی و بلندی آن تقسیم و از خطوط تراز برای کشت استفاده می کنند. ردیفهای کشت باید ار طرف شرق به غرب باشد. تا بعد از رشد بوته، سایه آنها بین ردیفهای مانع از تأمین مستقیم آفتاب گردد.

چای کاری در مناطق کوهستانی شیبدار

در مناطق کوهستانی بعد از اینکه از حاصلخیزی زمین اطمینان حاصل شد، باید به ترتیب زیر عملیات لازم را انجام داد.

۱- بررسی پستی و بلندی زمین.

۲- تهیه نقشه کل زمین و تعیین خطوط همتراز.

۳- احداث نهرهای کوچک در امتداد خطوط همتراز.

جهت خارج کردن آبهای اضافی از زمین به منظور جلوگیری از فرسایش خاک باید فاصله دو نهر از همحدود ۳ متر باشد. اگر سطح آب های زیرزمینی پایین تر از سانتی متر باشد. بعد از تعیین خطوط همتراز و کندن نهرها باید اقدام به تهیه ردیفهای چایکاری نمود.ردیفها باید به موازات نهرها ولی عمود بر شیب زمین احداث شوند.

خواص دارویی و درمانی چای

بسیاری از فواید چای سیاه (black tea) برای خیلی از افراد ناشناخته باقی مانده‌اند.چای سیاه نه تنها جایگزینی برای قهوه است، بلکه فواید سلامتی بیشمار و البته ناشناخته‌ای هم دارد:

تقویت سلامتی لثه ھا: چای سیاه حاوی اسید تانیک است که ورم بافت ھا را کاھش داده و جلوی خونریزی را می‌گیرد.

تقویت سیستم ایمنی بدن: دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که قدرت آنتی اکسیدانی چای سیاه و چای سبز که به مدت ۵ دقیقه دم کشیده باشند، از پرآوازه‌ترین میوه ھا و سبزیجات ھم بیشتر است.

مبارزه با حساسیت: چه به محرک ھا در فصل بھار و چه محرک ھای پاییزی حساسیت داشته باشید، می‌توانید از چای سیاه، به دلیل اینکه سرشار از فلاونوئیدھا است، کمک بگیرید.

ترمیم بریدگی ها: چای سیاه حاوی ترکیبی به نام تانن است که جلوی خونریزی زخم ھای و بریدگی ھای باز رو می‌گیرد.

از بین بردن بوی بد پا: استفاده از چای سیاه، یکی از موثرترین راھکارھا برای از بین بردن بوی بد پاست. اسید تانیک موجود در چای سیاه غلیظ، باکتری ھا رو از بین برده و منافذ را مسدود می‌کند و در نتیجه، پا کمتر عرق می‌کند.

بیشتر بخوانید:

از پرورش گل ابری چه می دانید؟؟

نگهداری و تکثیر گیاه کاکتوس

با روش کاشت گل نرگس آشنا شوید