چگونه یک دلبستگی ایمن را در کودک ایجاد کنیم ؟

دلبستگی ایمن و جلوگیری از وابستگی کودک

دلبستگی مجموعه رفتارهائی است که منجر به ارتباط عاطفی قوی بین دو نفر می شود. یکی از مهمترین ویژگی های انسان توانائی در شکل دادن به روابط بین فردی و حفظ آن است.

این روابط که برای هر یک از ما جهت حفظ بقا، تولید مثل، عشق، شغل و … کاملاً ضروری است، شکل های مختلفی به خود می گیرد؛ اما ابتدایی ترین و مهم ترین نوع دلبستگی که پایه و اساس همه ی روابط عاطفی بعدی ما را شکل می دهد دلبستگی بین مادر ( یا مراقب اصلی ) و فرزند در دوران شیرخوارگی (دوسال اول زندگی) است.

چرا انسان ها دلبسته می شوند ؟

براساس مبانی روان شناسی رشد ، دلبسته شدن کودک به مادرش در نخستین سال زندگی، مبنای محکمی برای رشد بعدی او فراهم می آورد.

کودک و مادر به صورت غریزی به هم دیگر وابستگی پیدا می کنند. کودک با غان و غون کردن، لبخند زدن و سینه خیز رفتن سعی می کند مادر را نزدیک خودش نگه دارد.

این پیوند به او کمک میکند که در مقابل خطرات از خودش محافظت کند و زنده بماند . در واقع تکامل با قراردادن امکان ایجاد دلبستگی بین انسان ها به رشد زندگی اجتماعی و زنده ماندن آنها کمک کرده است .

کودکان به خصوص در شش ماه دوم زندگی نشانه هائی از دلبستگی را به افرادی خاص مانند مادر نشان می دهند.

راههای ایجاد دلبستگی ایمن در کودک

یک دلبستگی ایمن را شکل دهید

مهم ترین عامل برای پیشگیری از بروز اضطراب و بسیاری از مشکلات روانی و بین فردی در بزرگسالی این است که سبک دلبستگی فرزندتان را به شیوه ی ایمنی شکل دهید.

دلبستگی ایمن در سنین بسیار پایین شکل می گیرد. یعنی دقیقاً در همان زمانی که نوزاد شروع به شناخت دنیا می کند.

اگر او هرباری که می گرید و نیازهایی مانند گرسنگی ؛ در آغوش گرفته شدن و تعویض پوشک را با گریه ابراز میکند، پاسخ فوری و متناسب با نیازش دریافت کند ، کم کم به این نتیجه می رسد که دنیا جای قابل اعتمادی است.

این اعتماد به صورت تدریجی رشد می کند و به حدی می رسد که در سنین دو سالگی ، یعنی وقتی کودک میتواند مستقلانه حرکت کند ، از والدینش به آسانی جدا می شود.

کودکان دارای دلبستگی از نوع ایمن، در صورتی که در مکانی مانند یک فروشگاه قرار گیرند می توانند بدون اضطراب و ناراحتی، کمی از والدین خود (تا جایی که در دیدرس باشند) فاصله بگیرند و هرگاه فاصله زیاد شود به دنبال آنان بگردند.

اما کودکان دارای سبک دلبستگی آشفته یا نا ایمن، ممکن است به لحاظ عدم اعتماد به محیط و احساس تهدید و دشمنی از جانب آن، هرگز از والدین خود حتی هنگامی که در دیدرس آنان هستند دور نشوند و به آنها بچسبند.

کودکان دارای سبک دلبستگی اجتنابی نیز ممکن است بی توجه به مقدار فاصله، آن قدر دور شوند که یافتنشان دشوار شود. در واقع آنها به گونه ای سرد و بی تفاوت رفتار می کنند که گویی اصلاً حس دلبستگی نسبت به والدین شان ندارند.

عوامل موثر بر دلبستگی ایمن

شیوه شکل دادن دلبستگی ایمن

در دو سال اولیه ، پدر نقش چندانی در زندگی هیجانی کودک ندارد و نقش اصلی بر عهده ی مادر است. مگر اینکه مادر به هر دلیلی غایب باشد و وظیفه ی مراقبت اصلی (تغذیه و… ) برعهده پدر باشد. لذا مخاطب این بخش ، مادر یا مراقب اصلی کودک در غیاب مادر است.

۱ . دلبستگی ایمن زمان تولد

از زمان تولد تا دو الی دو و نیم سالگی، نیازهای کودک باید به طور فوری و متناسب با نوع نیاز، رفع شود

۲. دلبستگی ایمن حداقل درشش ماه اول

مراقب اصلی کودک باید یک فرد ثابت (ترجیحاً مادر یا جانشین مادر) باشد . اگر به هر دلیلی قرار است مراقبت از کودک به فرد دیگری واگذارشود، بهتر است در شش ماهگی (یعنی قبل از شکل گیری مرحله ی اضطراب جدایی) کودک با او آشنا شود و به او عادت کند.

مادران شاغل باید توجه داشته باشند که بین سنین ۸ تا ۱۴ ماهگی اقدام به تعویض مراقب اصلی کودک نکنند.

ایده آل ترین حالت این است که مادر دو سال تمام به طور کامل و تمام وقت مراقبت از کودک را بر عهده داشته باشد که البته ممکن است در شرایطی این ایده آل محقق نشود.

۳. پاسخگویی هیجانی کودک

برای شکل دادن به یک دلبستگی ایمن، فقط حضور مادر یا مراقب ثابت کافی نیست. بلکه پاسخگویی هیجانی او نیز مهم است .

نوزاد باید ادراک کند که مادر او را می بیند و به او توجه مثبت دارد . او را لمس کند، به او لبخند بزند و با او ارتباط چشمی برقرار کند و حالات چهره ای اش را به نوزاد نشان دهد.

شیردهی با پستان به نوزاد ؛ میتواند نقش مهمی در این فرایند داشته باشد ، هرچند مادرانی که به هردلیلی چنین امکانی را ندارند، میتوانند هنگام تغذیه با شیشه نیز این تماس مثبت را برقرار کنند.

دلبستگی ایمن چیست ؟

۴. ساعت خواب و بیداری برای ایجاد دلبستگی ایمن

این ایده آل است که سعی کنید که ساعت خواب و بیداری؛ تغذیه و تعویض پوشک نوزاد، الگوی منظم و برنامه خاصی داشته باشد.

با این وجود، باید به محض گرسنگی نوزاد، حتی اگر خارج از این برنامه باشد، نیاز او سریعآً مرتفع شود.

5. یادتان باشد که نوزاد اسباب بازی شما نیست

برخی والدین با نوزاد یا کودک شان شبیه به عروسک رفتار می کنند. به این معنا که هر زمان خودشان حوصله و انرژی دارند، با او بازی می کنند یا برای او وقت می گذارند و او را بغل می کنند، در حالی که هرزمان حوصله ندارند یا کارهای دیگری دارند به سادگی او را نادیده می گیرند.

این شیوه ی غلط می تواند باعث شکل گیری ناایمنی دلبستگی در کودک شود. زیرا در واقع این والدین بر اساس نیازهای خودشان به کودک پاسخ می دهند ، نه بر اساس نیازهای او.

۶. برای مراقبت سالم، آرامش خودتان را حفظ کنید

مادران مضطرب، وقتی نوزاد گریه یا بی قراری میکند، خودشان هم دستپاچه و مضطرب می شوند .

این هول شدن و برانگیختگی انها از طریق حالات چهره شان و نیز لمس نوزاد، به او نیز انتقال می یابد. این اضطراب باعث می شود مادر نتواند به شیوه ی مطلوب نیازکودک را پاسخگو باشد .

نوزاد خیلی خوب میتواند ضربان تند قلب مادر و تنفس سریع او را تشخیص دهد . چرا که ۹ ماه در رحم مادرزیسته است.

۷. رفتار مداوم و پایدار داشته باشید

بهتر است همیشه یک روند ثابت و منطقی را در رفتار با نوزاد و کودک تان حفظ کنید . به جای اینکه مراقبت و امنیتی که به او می دهید ، به طور مداوم قطع و وصل شود .

در این صورت نوزاد یا کودک به محض این که می خواهد اعتماد کند و دلبستگی را شکل دهد، ناکام می شود. مقصود از رفتار ثابت و مداوم این نیست که ۲۴ ساعت وقت تان را صرف نوزاد کنید.

بلعکس. مقصود این است که یک تعادل را بین وقتی که برای او میگذارید و زمانی که صرف خودتان می کنید باید رعایت کنید.

این گونه نباشد که یک دوره انرژی زیادی صرف کنید و از خواب و نیازهای شخصی تان به خاطر او صرف نظر کنید و بعد یکباره خسته شوید و او را به حال خود رها کنید. بهتر است تعادل را حفظ کنید.

۸. استقلال را در او تشویق و تقویت کنید

به جای اینکه جزو والدینی باشید که فرزندشان ر ابه خود آویزان می کنند ، سعی کنید که فرزندان تان را تقویت کنید که متناسب با سن شان ، مستقلانه عمل کنند .

کارهای شخصی شان را خودشان انجام دهند، با دیگران ارتباط برقرار کنند و تنها بازی کنند. اگر کودک ۵-۴ ساله تان اظهار علاقه میکند که شبی را در منزل مادربزرگش بخوابد ، به او این اجازه را بدهید.