انحراف چشم مخفی (استرابیسم) چه عواملی دارد؟
اگر دچار استرابیسم باشید، یکی از چشم‌های شما مستقیماً به یک سوژه که در دید شما قرار دارد نگاه می‌کند، در حالی که چشم دیگر شما به سمت داخل (استروفی چشمان متقاطع یا تقاطع چشم‌ها)، به سمت خارج (اکستروفی یا دیواری چشم)، به سمت بالا (هایپرتروفی) یا به سمت پایین (هایپوتروفی) نگاه می‌کند.
استرابیسم می‌تواند ثابت یا متناوب باشد. عدم تعادل همچنین می‌تواند همیشه یکی از چشم‌ها را تحت تاثیر قرار دهد (استرابیسم یک طرفه) یا ممکن است هر دو چشم، دچار چرخش و عدم هماهنگی باشند (استرابیسم متناوب).
برای پیشگیری از دید دوگانه ناشی از استرابیسم مادرزادی و به وجود آمده در سنین اول کودکی، مغز داده‌های بصری ورودی از چشم دچار عدم هماهنگی را نادیده می‌گیرد که به طور معمول منجر به آمپلیوپی یا تنبلی چشم در آن چشم، میشود.
چه چیزی منجر به استرابیسم میشود؟
هر چشم دارای ۶ عضله خارجی است که عضلات برون چشمی نامیده می‌شوند و موقعیت وضعی و حرکات چشم را کنترل می‌کنند. برای داشتن دید طبیعی دو چشمی، باید موقعیت وضعی، کنترل عصبی و عملکرد این عضلات در هر دو چشم کاملاً هماهنگ باشد.استرابیسم زمانی رخ می‌دهد که مشکلات عصبی یا آناتومیکی وجود داشته باشد که با کنترل و عملکرد عضلات برون چشمی تداخل داشته باشد.
ممکن است ریشه این مشکل در خود عضلات یا در اعصاب یا مراکز بینایی در مغز باشد که بینایی دو چشمی را کنترل می‌کنند.ممکن است ژنتیک نیز در این مشکل نقش داشته باشد. اگر شما یا همسرتان دچار استرابیسم هستید، فرزند شما نیز تا حد زیادی در معرض خطر ابتلا به استرابیسم قرار دارد.
علائم و نشانه‌های استرابیسم در کودکان
علائم اصلی استرابیسم، عدم هماهنگی قابل مشاهده در چشم‌ها و چرخش یک چشم به سمت داخل و بیرون، بالا، پایین یا در یک زاویه مورب خاص است.
وقتی عدم هماهنگی چشم‌ها بزرگ و آشکار است، به آن استرابیسم زاویه بزرگ گفته میشود که به زاویه انحراف بین خط چشم سالم و چشم دچار عدم هماهنگی اطلاق می‌گردد. چرخش چشمی که کمتر آشکار است، استرابیسم زاویه کوچک نامیده میشود.
عموماً استرابیسم با زاویه بزرگ، باعث ایجاد علائمی مانند فشار چشم و سر درد نمی‌شود؛ زیرا در واقع مغز هیچ تلاشی برای صاف کردن چشم‌ها نمی‌کند. به همین دلیل استرابیسم دارای زاویه بزرگ، در صورت عدم درمان، معمولاً منجر به آمبلیوپی (تنبلی چشم) شدید در چشم دچار چرخش میشود.
موارد استرابیسم دارای زاویه کوچک که کمتر قابل مشاهده هستند، به احتمال زیاد باعث ایجاد علائم بینایی می‌شوند؛ به خصوص اگر استرابیسم متناوب باشد، علاوه بر سردرد و فشار چشم، علائم ممکن است شامل عدم توانایی مطالعه راحت، خستگی در هنگام مطالعه و بی‌ثباتی یا تنش دید باشد. اگر استرابیسم دارای زاویه کوچک و یک جانبه باشد، می‌تواند منجر به تنبلی چشم قابل توجه در چشم دچار عدم هماهنگی شود.
استرابیسم دارای زاویه بزرگ و استرابیسم دارای زاویه کوچک، هر دو می‌توانند از نظر روانی نیز آسیب زا باشند و عزت نفس کودکان و بزرگسالان مبتلا به این وضعیت را تحت تأثیر قرار دهند. زیرا این وضعیت تماس چشمی طبیعی با دیگران را تحت تأثیر قرار داده و اغلب منجر به شرمندگی و خجالت میشود. (برگرفته از سایت کلینیک دکتر جمیلی)
نوزادان اغلب به دلیل نقص رشد بینایی، دارای چشمان متقاطع هستند اما این وضعیت اغلب با رشد نوزاد و کامل شدن سیستم بینایی بر طرف میشود. بیشتر انواع استرابیسم با رشد کودک از بین نمی‌روند.
معاینه چشم کودکان، بهترین راه برای تشخیص استرابیسم است. به طور کلی، هر قدر استرابیسم با معاینه چشم کودک سریعتر تشخیص داده و درمان شود، احتمال موفقیت آمیز بودن نتیجه بیشتر است. اگر استرابیسم کودک شما درمان نشود، تنبلی چشم یا علائم بینایی ایجاد می‌کند که این علائم می‌توانند در خواندن و نوشتن و یادگیری در کلاس درس، اختلال ایجاد کنند.
استرابیسم چگونه درمان میشود؟
هدف از درمان استرابیسم، بهبود هماهنگی و تعادل چشم‌ها است که به چشم‌ها اجازه می‌دهد بهتر با یکدیگر کار کنند (دید دو چشمی). درمان استرابیسم ممکن است شامل تجویز عینک، ورزش‌های چشم، لنزهای منشور و یا جراحی عضلات چشم باشد. مشکلات مرتبط با استرابیسم، (از جمله تنبلی چشم، افتادگی پلک چشم و آب مروارید) معمولاً قبل از جراحی عضلات چشم، درمان می‌شوند.
جراحی استرابیسم
در بیشتر موارد، تنها درمان موثر برای چرخش چشم ثابت، جراحی استرابیسم است. اگر چشم پزشک عمومی شما متوجه شود که فرزند شما دچار استرابیسم است، می‌تواند شما را به یک چشم پزشک متخصص در جراحی استرابیسم ارجاع دهد.
موفقیت عمل جراحی استرابیسم به عوامل زیادی بستگی دارد؛ ازجمله جهت و بزرگی زاویه چرخش چشم. در برخی موارد ممکن است بیش از یک عمل جراحی نیاز باشد. جراح استرابیسم می‌تواند در طی مشاوره قبل از جراحی، اطلاعات بیشتری در این باره در اختیار شما قرار دهد.
جراحی استرابیسم همچنین می‌تواند به طور موثری چشمان بزرگسالان دچار استرابیسم طولانی مدت را نیز هماهنگ کند. با این حال ممکن است در بسیاری از بزرگسالان مبتلا به استرابیسم، حتی پس از هماهنگی مناسب چشم‌ها نیز قدری تنبلی چشم باقی بماند؛ به همین دلیل درمان زودرس استرابیسم بسیار مهم است.
هر قدر درمان استرابیسم با عمل جراحی زودتر انجام شود، احتمال آن که چشم آسیب دیده قدرت دید طبیعی خود را به دست بیاورد و هر دو چشم با هماهنگی کامل با یکدیگر کار کنند بیشتر است.
آیا پس از عمل جراحی درد وجود دارد؟
حداقل چند روز پس از عمل جراحی درد، ناراحتی و قدری تاری دید در چشم وجود دارد. اما آنقدر نیست که نتوانید عملکرد طبیعی خود در خانه را داشته باشید. ممکن است چشم شما دچار درد و تورم شود. تا زمانی که بخیه‌ها به طور کامل جذب نشده‌اند، ممکن است سوزش را احساس کنید.
پزشک از شما می‌خواهد تا چشم خود را از تماس با آب حفظ کنید و به مدت یک هفته، از قطره‌های چشمی استفاده کنید اما هیچ محدودیت دیگری برای شما وجود ندارد. برخی از بیماران طی چند روز به کار خود بازمی‌گردند؛ اما ممکن است در برخی دیگر در صورت وجود دوگانگی دید یا ناراحتی غیر معمول، بیشتر از یک هفته طول بکشد. ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا قرمزی کاملاً برطرف شود اما قطعاً هر روز اندکی بهتر از روز قبل خواهد بود.
همچنین بخوانید:
علت استرابیسم چیست ؟ آیا انحراف چشم درمان میشود ؟
درمان انحراف چشم (لوچی یا استرابیسم)
علت و درمان انحراف چشم در کودکان
ناهمگونی چشم‌ها (انحراف چشم)
مهمترین علت انحراف چشم در نوزادان چیست؟