پرخاشگری کودک و برخورد مناسب با او
چرا کودک پرخاشگری می کند؟
پرخاشگری کودک مرحله ای طبیعی در رشد او است. اگر کودکتان به وسایل و به دیگران آسیب می رساند، گاز می گیرد یا لگد می زند ناراحت کننده است، درست اما این رفتار او به مرور زمان بهتر می شود. او فقط روند معمول رشدش را می گذراند.
شما می توانید فقط با آگاهی از آنچه پرخاشگری او را تحریک می کند به او کمک کنید و با او کنار بیایید. به احتمال زیاد کودکتان وقتی پرخاشگری می کند که خسته، گرسنه، تشنه باشد یا در کل حال خوبی نداشته باشد. مثلا ممکن است متوجه شوید او درست در پایان یک بعد از ظهر طولانی بعد از خرید یا قبل از ناهار بیشتر از خود رفتار پرخاشگرانه بروز می دهد.
هنگامی که کودکتان گرسنه است به او حتما غذا بدهید و وقتی خسته است شرایط استراحت او را فراهم کنید. شاید بد نباشد او را از مکان ها و اوقاتی که می دانید آرام کردن او را مشکل می کند دور نگه دارید.
پرخاشگری کودک همچنین ممکن است وقتی پیش بیاید که کودک احساس کند چاره ای ندارد یا با شکست مواجه شده یا وقتی در موقعیتی نا آشنا مثل آشنایی با پرستار جدید قرار گیرد. اگر کودک برای بیان احساسات قوی که دارد نتواند کلمات مناسب را پیدا کند ممکن است رفتاری پرخاشگرانه داشته باشد.
در بعضی مواقع پرخاشگری کودک می تواند وسیله ای برای جلب توجه شما باشد. اگر کودک هنگام بروز رفتار پرخاشگرانه واکنشی قابل توجه از شما ببیند خیلی زود یاد می گیرد پرخاشگری راهی خوب برای توجه کردن به او است.
تقریبا تمام بچه ها پرخاشگری گاه به گاه دارند و بعضی از آنها وارد مراحل تهاجمی پرخاشگر بودن می شوند. پرخاشگری فرزند شما به احتمال زیاد با رشد مهارت های اجتماعی و زبانی کاهش می یابد.
چه رفتاری از کودک پرخاشگری به حساب می آید؟
همان طور که گفته شد زمانی که مهارت های گفتاری کودک برای بیان احساساتش و برقراری ارتباط به اندازه کافی رشد می کند (حدود 7 سالگی) بروز رفتارهای پرخاشگرانه او کاهش می یابد. اگر این اتفاق نیافتد باید نگران بود به خصوص اگر کودکتان خودش یا دیگران را در خطر قرار دهد یا مدام به وسایل اطراف آسیب برساند.
اگر رفتار کودکتان تاثیر منفی داشته باشد نشانه های زیر را دارد:
-
درگیری در انجام تکالیف مدرسه -
مشکل در برقراری ارتباط با هم سن و سال ها -
ایجاد مزاحمت مدام در خانه
این هشدارها جای نگرانی دارد و نباید نادیده گرفته شوند.
رفتار پرخاشگرانه کودک ممکن است یک دلیل اساسی و به رسیدگی احتیاج داشته باشد. موارد زیر می تواند باعث بروز رفتار پرخاشگرانه در کودک شود:
دلیل پرخاشگری کودک هر چه که باشد اگر عملکرد روزانه کودک را تحت تاثیر قرار دهید زمانی است که باید به دنبال حل مشکل و کمک گرفتن از متخصصین باشید.
چه زمانی باید نگران پرخاشگری کودک باشید؟
کودک شما احتمالا با بزرگ تر شدن بدون کمک دیگری پرخاشگری کمتری از خود نشان خواهد داد. اما اگر نگران هستید می توانید با یک مشاور صحبت کنید. آنها می توانند راه های بیشتری برای کنترل عصبانیت یا پرخاشگری کودکتان به شما پیشنهاد دهند.
گاهی اوقات پرخاشگری در کودکان می تواند نشانه مشکلات ناشناخته در یادگیری یا یک مسئله احساسی باشد. اگر پرخاشگری کودکتان نشانه های زیر را دارد از یک مشاور کمک بگیرید:
-
هر روز یا بیشتر روزها پرخاشگری می کند. -
پرخاشگری شدید دارد و می تواند باعث آسیب رسیدن به خودش یا زخمی کردن خودش، دیگران یا وسایل شود. -
باعث ایجاد مشکل در فعالیت های اجتماعی، رفتار با پرستار، مربی مهد کودک یا خانواده می شود. -
با بزرگتر شدن کودک، پرخاشگری او هم شدیدتر یا بیشتر می شود. -
باعث رفتار پرخاشگرانه با خودش مثل سیلی زدن یا زخم کردن خودش یا فقط منفی صحبت کردن درباره خودش شود.
چطور با کودک پرخاشگر رفتار کنیم؟
به پرخاشگری کودک زود پاسخ دهید
بگذارید کودکتان سریع متوجه شود رفتار او غیر قابل قبول است و این کار را به بعد موکول نکنید. اگر بچه دیگری را می زند او را از آن موقعیت دور و آرام کنید. کنار او بنشینید یا او را در جایی امن بگذازید تا آرام شود.
این کار اغلب فقط چند دقیقه ای طول می کشد. دور کردن کودکتان از موقعیت هایی که در آنها پرخاشگری می کند به او کمک می کند متوجه شود رفتارش عواقبی هم دارد و به او نشان می دهد اگر بچه ها را بزند، گاز بگیرد یا لگد بزند دیگر نمی تواند با دوستانش بازی کند.
هیچ وقت او را کتک نزنید
شاید موقعی که می خواهید به کودکتان دارو بدهید و او به شما پرخاشگری می کند برای کتک زدن یا داد زدن سر او در پاسخ به فریادهایش وسوسه شوید اما این کار آرام ماندن را به او یاد نمی دهد. در عوض یاد می گیرد وقتی با چیزی که دوست ندارد مواجه می شود مشکلی ندارد واکنش پرخاشگرانه داشته باشد.
همینطور متوجه می شود هر بار که عصبانی می شود توجه زیادی از شما دریافت می کند. ممکن است بعد از عصبانیت خودتان، خجالت زده شوید پس چند دقیقه ای به خودتان وقت دهید نفس عمیق بکشید و با آرامش واکنش خوب به پرخاشگری کودک داشته باشید.
کنترل احساسات به جای پرخاشگری را به او یاد دهید
بگذارید کودکتان ببیند شما ناراحتی تان را به آرامی و با خونسردی کنترل می کنید. مثلا می توانید بگویید: وای، نمی توانم لباسی را که دوست داشتم پیدا کنم. چقدر بد! امروز خیلی لازمش داشتم اما مثل اینکه مجبورم به جای آن لباس دیگری انتخاب کنم.”
در برخورد با پرخاشگری کودک ثبات رفتاری داشته باشید
سعی کنید طوری رفتار کنید که با پرخاشگری بعدی بتواند واکنش شما را حدس بزند. این کار به کودکتان ایده ای روشن از انتظار شما به او می دهد و درک رفتار درست را برای او آسان تر می کند.
قوانین رفتاری که در خانه هست نباید با قوانین بازی کردن با همسن و سال ها یا بیرون رفتن تفاوت داشته باشد. این کار فرزندتان را سر در گم می کند و باعث می شود فکر کند لازم نیست همیشه رفتار درستی داشته باشد مگر وقتی که با شما بازی می کند.
درباره احساسات کودکتان با او صحبت کنید
وقتی کودکتان آرام شد زمانی است که باید به آرامی و با مهربانی درباره موقعیتی که در آن پرخاشگری کرد با او صحبت کنید. از او بپرسید چه چیزی باعث شد از کوره در برود. “چی شد که از دوستت عصبانی شدی و باهاش قهر کردی؟” به او توضیح دهید طبیعی است که گاهی اوقات عصبانی بشوی اما اینکه وقتی عصبانی هستی کسی را هل بدهی، کتک بزنی، لگد بزنی یا گاز بگیری اصلا رفتار درست و قابل قبولی نیست.
به او یاد دهید وقتی عصبانی می شود از یک بزرگتر کمک بگیرد، تا 10 بشمرد، نفس عمیق بکشد یا چند دقیقه ای آن موقعیت دور شود. بگذارید بداند گاهی اوقات فقط گفتن آنچه او را ناراحت کرده می تواند به او کمک کند. مثلا می تواند به دوستش بگوید “من از دستت خیلی عصبانی شدم چون ماژیک بنفش من را گرفتی” به جای اینکه پرخاشگری کند.
اگر کودکتان برای صحبت درباره اتفاقی که او را عصبانی کرده تمایلی ندارد یا نمی تواند کلماتی مناسب را برای بیان احساساتش پیدا کند مجبور کردن او اصلا کمکی نمی کند. به جای آن می توانید بنشینید و با هم کتاب کودکانه درباره احساس ناراحتی یا عصبانیت بخوانید.
مسئولیت پذیری کودک را تقویت کنید
اگر فرزندتان خانه و اتاق یا بازی کسی دیگر را به هم می ریزد بگذارید بداند وظیفه اوست که همه چیز را به حالت اول برگرداند. اگر عادت ندارد بعد از بازی با اسباب بازی ها آنها را جمع کند باید تمرین کند مثلا آجرهای بازی را که کف زمین ریخته جمع کند یا به کمک شما قطعه های پازل را دوباره درست سر جایش بگذارید.
اگر احساس بدی برای انجام این کار داشت به او توضیح دهید این تنبیه نیست بلکه وقتی اشتباهی می کنیم این کاری است که باید حتما انجام دهیم. معذرتخواهی را هم به کودکتان یاد دهید. به او یاد دهید این کار به رفع ناراحتی کسی که به او آسیب زده کمک زیادی می کند و به خود کودک پرخاشگر هم کمک می کند نسبت به اتفاقی که افتاده احساس خیلی بدی نداشته باشد.
به کودکتان کمک کنید تا از احساسات کسی که به او آسیب رسانده آگاه شود. مثلا به دوستش که او را ناراحت کرده بگوید “معذرت می خواهم که عروسک خرسی تو را گرفتم و تو را ناراحت کردم” به او بگویید باید از ته قلبش معذرتخواهی کند اما نباید به مرور که فرزندتان بزرگ می شود بعد از هر اشتباهی که می کند از او انتظار معذرتخواهی مدام داشته باشید.
۲۰ راهکار تاثیر گذار برای تربیت کودک مسئولیت پذیر
استفاده از تلویزیون و دیگر نمایشگرها را محدود کنید
بعضی تحقیقات نشان داده کودکانی که زمان خیلی زیادی تلویزیون می بینند نسبت به کسانی که وقت کمتری را با وسایل الکترونیکی می گذرانند بیشتر پرخاشگری می کنند. زمان مشخصی در این تحقیقات گفته نشده اما باید به مدت زمانی که کودک با تلویزیون، تلفن همراه یا تبلت وقت می گذراند دقت داشت.
ممکن است متوجه ارتباط بین خستگی بیش از حد کودک و مدت زمانی که از نمایشگرها در هر وسیله ای استفاده می کند بشوید. با سرگرم کردن او در یک بازی با فعالیت فیزیکی او را از نمایشگرها دور کنید. بازی هایی مثل قایم باشک، توپ بازی در حیاط و … به او کمک می کند انرژی سرکوب شده اش را خالی کند. بچه های زیر 5 سال باید حداقل روزی 3 ساعت فعالیت فیزیکی داشته باشند.
برنامه های تلویزیون، بازی ها و نرم افزارهایی که بچه ها انتخاب می کنند باید مناسب گروه سنی آنها باشند و بیش از حد خشن نباشد.
بهترین کار این است که وقتی مشغول استفاده از آنها هست بنشینید و درباره چیزی که می بیند یا بازی می کند با او صحبت کنید؛ مثلا اگر چیزی را در آن برنامه دیدید که دوست ندارید در واقعیت پیش بیاید درباره آن با او صحبت کنید: “دیدی دختره برای چیزی که می خواست داشته باشد دوستش را هل داد؟ این کار اصلا خوب نیست، به نظر تو هست؟”
چگونه کودکان را از تماشای بیش از حد تلویزیون منصرف کنیم
از خونسردی و رفتار آرام او تعریف کنید
همان طور که کودکتان را موقع بروز رفتار پرخاشگرانه تربیت می کنید باید بداند حواستان به زمان هایی که رفتاری آرام و مهربانانه هم داشته بوده است. وقتی با صبوری منتظر است تا برای سرسره بازی نوبت او بشود یا وقتی برای تاب بازی با مهربانی نوبتش را به بچه ای دیگر می دهد که منتظر بوده است حتما از او تعریف کنید.
به او بگویید چقدر به او افتخار می کنید و بگذارید واضح بداند چرا: “تو خیلی مهربان بودی که اجازه دادی اول دوستت بازی کنه”.
اگر مشاور شما درباره پرخاشگری کودک نگرانی خاصی داشته باشد می تواند شما را به مشاوران متخصص تر مراجعه دهد. یک مشاور کودک آموزش دیده می تواند به شما کمک کند درک کنید چرا کودکتان این طور رفتار می کند و به شما نکات و توصیه های زیادی برای کمک به کنترل رفتار او ارائه دهد.
به مرور زمان و عشق و حمایت بی نهایت شما کودک شما این فرصت را خواهد داشت تا دیگر تمایلی به رفتار پرخاشگرانه نداشته باشد.
بیشتر بخوانید:
چگونه با کودک پرخاشگر کنار بیاییم؟
نحوه برخورد با کودک خشمگین و عصبانی
پرخاشگری کودکان ورابطه آن با شغل پدر!
شما هم از خشونت وپرخاشگری فرزندتان شکایت دارید؟