چرا پی اچ پوست و محصولات پوستی بسیار مهم است؟

Ph پوست و دلایل اهمیت آن

به گزارش دلگرم : صادقانه می‌گویم من سال‌ها، مفهوم pH در پوست و محصولات پوستی را نادیده می‌گرفتم و از آن اطلاع نداشتم. اگر با این موضوع آشنایی داشتم، می‌توانستم خودم را از بسیاری از مشکلات پوستی نجات دهم و آکنه‌هایم را ده برابر سریع‌تر درمان کنم.دانستن درباره pH پوست، برای حفظ استحکام سد دفاعی پوست (skin barrier)، دانستن اینکه چه محصولاتی را هرگز نباید مخلوط کنید و خیلی از موارد دیگر مهم است. بیایید ابتدا این مفهوم را به ساده‌ترین شکل ممکن تحلیل کنیم، سپس می‌توانید این مفاهیم را برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر در مورد محصولات مراقبت از پوست خود، به کار گیرید.

pH چیست؟

pH مخفف “power of hydrogen ” یا “potential of hydrogen ” است و معیاری برای اندازه‌گیری میزان غلظت یون هیدروژن در یک محلول است. به عبارت ساده‌تر، این معیار میزان “اسیدی” یا “بازی” بودن ماده را در مقایسه با آب مقطر که دارای PH “خنثی” و برابر با ۷.۰ است، اندازه‌گیری می‌کند.هر ماده‌ای که دارای pH کمتر از ۷ باشد، یک ماده اسیدی محسوب می‌شود و هر ماده‌ای که دارای pH بیشتر از ۷ باشد، قلیایی یا “بازی” در نظر گرفته می‌شود. به طور کلی، اسیدها ترش‌مزه و بازها تلخ هستند.

به عنوان مثال، آبلیمو ترش است زیرا حاوی تقریباً ۵٪ اسید سیتریک است و pH آن برابر ۲.۲ است، یعنی بسیار اسیدی است. از طرف دیگر، جوش‌شیرین طعم تلخی دارد زیرا pH آن برابر با ۹ بوده و بسیار قلیایی است. ضمنا این دو ماده را هرگز نباید روی پوست صورتان استفاده کنید. در ادامه درباره این موضوع بیشتر صحبت خواهیم کرد

چند نمونه‌ی معمول از مواد باز و اسیدی:

1. اسید باتری: pH برابر با ۱
2. اسید معده: pH برابر با ۱.۵ تا ۳.۵
3. آب لیمو: pH برابر با ۲
4. نوشیدنی غیرالکلی: pH برابر با ۳
5. سرکه سفید مقطر: pH برابر با ۳.۴
6. آب پرتقال: pH برابر با ۳.۵
7. آبجو: pH برابر با ۴.۵
8. چای و قهوه: pH برابر با ۵
9. آب باران: pH برابر با ۵.۵
10. بزاق: pH برابر با ۶.۲ تا ۷.۴
11. شیر: pH برابر با ۶.۸
12. آب مقطر (نقطه کانونی این معیار): pH برابر با ۷
13. خون انسان: pH برابر با ۷.۴
14. جوش‌شیرین: pH برابر با ۹
15. آب دریا: pH برابر با ۹
16. صابون و مواد شوینده: pH برابر با ۹ تا ۱۰
17. شیر منیزی: pH برابر با ۱۰.۵
18. آمونیاک خانگی: pH برابر با ۱۱.۵
19. مایع سفیدکننده خانگی: pH برابر با ۱۲.۶
20. هیدروکسید سدیم: pH برابر با ۱۴

چرا pH برای مراقبت از پوست مهم است؟

پی اچ پوست بسیار مهم است زیرا روی چندین عامل موثر که در سلامت کلی پوست موثر هستند، تأثیر می‌گذارد. ثابت شده است پوستی که دارای مقدار pH کمتر از ۵ باشد سالم‌تر، مرطوب‌تر و دارای عملکرد سد دفاعی قوی‌تری نسبت به پوست دارای pH بالاتر از ۵.۰ است.پوست ما توسط پوششی به نام “پوشش اسیدی یا acid mantle ” محافظت می‌شود. این پوشش درواقع یک لایه نازک در سطح لایه شاخی پوست (بیرونی‌ترین لایه پوست) است. خود لایه شاخی پوست از اسیدهای چرب (fatty acids)، اسید لاکتیک ((lactic acid، پیرولیدین کربوکسیلیک اسید (pyrrolidine carboxylic acid )، اسیدهای آمینه و موارد یگر تشکیل شده است که شرح جزئیات آن می‌تواند کمی خسته‌کننده باشد، اما در ادامه به بیان ساده این موضوع پرداخته می‌شود.

پوشش اسیدی پوست ما درواقع یک مانع محافظتی در سطح پوست است که متشکل از عرق، چربی‌ها و سلول‌های مرده پوست است. این پوشش اسیدی همان چیزی است که به پوست ما PH می‌دهد و مقدار اسیدی بودن آن در محدوده‌ای از ۴.۰ تا ۷.۰ و متوسط ​​آن ۴.۷ است. این پوشش از پوست ما در برابر باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و آلاینده‌های محیطی محافظت می‌کند، پوست را نرم و لطیف می‌کند و درواقع همه کار انجام می‌دهد!بر هم زدن تعادل اسیدی این محافظ پوستی دوست‌داشتنی می‌تواند عوارض جانبی زیادی داشته باشد و منجر به مشکلاتی مانند التهاب، درماتیت آتوپیک، پوست کم آب یا دهیدراته (پوستی که همزمان هم خشک است و هم چرب!)، خشکی پوست، حساسیت پوست، آکنه، فولیکولیت مالاسزیا (malassezia folliculitis) و … شود.

توانایی پوشش اسیدی در حفظ یکپارچگی سد دفاعی رطوبتی پوست (لایه‌ای که عموما از اسیدهای چرب ساخته شده و به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند) و حفاظت از میکروبیوم (باکتری‌های مفیدی که روی پوست ما زندگی می‌کنند) نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.درست مثل باکتری‌ها و مخمرهای موجود در روده که ما را از مشکلاتی مانند بیماری کرون، حساسیت‌های غذایی ، بیماری‌های خود ایمنی و … در امان نگه می‌دارد، باکتری‌های پوست ما نیز پوست ما را از بیماری‌هایی مانند آکنه، رزاسه، پسوریازیس و التهاب پوست (dermatitis) در امان نگه می‌دارند. تحقیقات نشان داده است که بین PH پوست و داشتن باکتری‌های مفید پوست رابطه بسیار نزدیک وجود دارد.

چه چیزی پی اچ پوست ما را مختل می‌کند و به پوشش اسیدی آن آسیب می‌زند؟

آلایندهها، عوامل بیماری‌زا (مانند باکتری، ویروس، قارچ و …)، انسداد بیش از حد منافذ، مواد شوینده، صابون‌ها، پاک‌کننده‌ها و حتی آب! من می‌توانم تعجب شما را پیش‌بینی کنم که می‌گویید ” آب ؟!” حالا که کاملاً نگران شده‌اید ، بگذارید شما را آرام کنم و توضیح دهم.یک قانون کلی سرانگشتی این است که هرچه pH چیزی بالاتر باشد، کارکرد پوشش اسیدی و سد دفاعی رطوبتی پوست را مختل می‌کند. بنابراین در حالیکه آب به خودی خود بد نیست، اما “آب سخت” بد است. به عبارت ساده، آب سخت درواقع آب شیرآلات با محتوای مواد معدنی بالا است که باعث می‌شود PH آن ۸.۵ یا بیشتر باشد.

به همین دلیل است که آب میسل (micellar water) اختراع شده است! در دهه ۹۰، فرانسه به داشتن “آب سخت” مشهور بود، بنابراین یک شیمیدان عالی آب میسل را فرموله کرد تا زنان فقیر فرانسوی بتوانند صورت خود را بدون آسیب به پوشش اسیدی پاک کنند.نوع شوینده‌ای که برای پاک کردن پوستتان انتخاب می‌کنید و استفاده بیش از حد از آن بزرگ‌ترین تهدیدی است که در رابطه با پوشش اسیدی باید نگران آن باشید. آیا احساس تمیزی فوق العاده‌ای که پس از استفاده از این شوینده‌ها روی پوست ایجاد می‌شود را تجربه کرده‌اید؟ این احساس، نشانه‌ی خوبی نیست! این احساس نشان می‌دهد که پوشش اسیدی پوست شما از هم گسیخته است. به هر قیمتی باید از این احساس تمیزی زیاد اجتناب کنید!

هدف این است که پوست خود را پاک کنید بدون اینکه چربی‌های طبیعی آن را بیش از حد پاک کنید. این مشکل، دلیل محبوبیت “روش پاکسازی با روغن‌های پاک‌کننده یا oil cleansing ” است. پاک‌کننده‌های روغنی کثیفی‌ها را از بین می‌برند، اما چربی‌های طبیعی صورت شما را روی پوست باقی می‌گذارند. از همه مهم‌تر، روغن‌ها PH ندارند، بنابراین در هنگام انتخاب اینکه کدامیک از آنها را بخرید، نگران قلیایی بودنشان نباشید. اما تمایل روغن‌ها به مسدود کردن منافذ، یک داستان دیگری است!

همه اینها به این معنا نیست که ما باید از ترس اخلال در عملکرد پوشش اسیدی، تمیز کردن پوست را کاملاً متوقف کنیم. در حقیقت، پاکسازی پوست بسیار مهم است. با این حال، نکته این است که برای حفاظت از یکپارچگی سد دفاعی پوست از یک پاک‌کننده ملایمی که دارایی pH متعادل است، استفاده کنید. پاک‌کننده‌ای که “PH متعادل” داشته باشد، به این معنی است که دارای PH مشابه پوست یعنی در بازه (۵/۵ – ۵/۴) باشد.به طور کلی، ph برابر ۵.۵ مقدار خوبی است و مانند صابون‌های قلیایی با عملکرد باکتری‌های پوست تداخل ندارد. شخصاً هر پاک کننده‌ای که دارای pH بالاتر از ۶ باشد را برای خودم ممنوع کرده‌ام. از همین جا می‌شود پی برد که چرا شما هرگز نباید جوش‌شیرین را روی پوست خود قرار دهید.

جوش‌شیرین دارای pH برابر با ۹ است! خیلی قلیایی! برخلاف تصور عمومی، اغلب موادی که بسیار قلیایی هستند باعث “سوختگی شیمیایی” می‌شوند. بنابراین باید در تمام برنامه‌های مراقبت از پوست از مواد قلیایی (مانند جوش‌شیرین) خودداری کنید. تحقیقات نشان داده است که استفاده از آن‌ها بسیار مخرب است. محققان دریافته‌اند که “افزایش pH پوست، محافظ فیزیولوژیکی پوست یعنی acid mantle را تحریک می‌کند و ترکیب باکتریایی پوست و فعالیت آنزیم‌ها را در اپیدرم فوقانی تغییر می‌دهد. pH پوست یک عامل کلیدی در ایجاد تعادل حیاتی سد دفاعی پوست، حفظ یکپارچگی لایه شاخی و عامل دفاع ضد میکروبی است. بنابراین شناخت عواملی که باعث تغییر pH پوست می‌شوند و انتخاب محصولاتی که پوشش اسیدی را حفظ می‌کنند از اهمیت بالایی در درمان بیماران پوستی برخوردار است.”

اگر جوش‌شیرین بسیار بد است، چرا برخی از بیوتی بلاگرها، پاک‌کننده‌های ضد آکنه حاوی جوش‌شیرین را توصیه می‌کنند؟

سؤال خوبی است و فقط یک جواب دارد: طعمه دام بازاریابی‌ها نشوید. وقت بگذارید و با علم مراقبت از پوست آشنا شوید و اطلاعات خود را از منابع معتبر و علمی دریافت کنید. بیشتر محصولات توصیه و تبلیغ شده، برای پوست‌های حساس دارای اثر تحریک قابل توجهی هستند که مربوط به PH آن محصولات است. بنابراین شاید بهتر باشد اصولا به محصولاتی اعتماد کنید که در آن مشخصاتی مانند سطح pH و نوع مواد پاک‌کننده موجود در آنها با جزئیات ذکر شده باشد.

آیا من واقعا به تونر نیاز دارم؟

در ابتدا تونرها محصولاتی با PH مناسب پوست بودند که برای کاهش اثرات شدید مواد شوینده با pH بالا و ایجاد تعادل اسیدی در پوشش اسیدی پوست، در نظر گرفته شده بودند. با این حال، از زمان کشف اثرات ناگوار پاک‌کننده‌های قلیایی، شرکت‌ها مواد شوینده خود را با pH پایین‌تری ساختند، کاری که قرار بود تونرها انجام دهند. اگر طبق توصیه این مقاله از شوینده‌هایی با pH متعادل استفاده می‌کنید، در روتین مراقبت از پوستتان به تونر نیازی ندارید.در ادامه به چند شوینده‌ی ملایم با ph مناسب پوست اشاره می‌کنیم:

1. شوینده Acne.org مناسب برای پوست‌های نرمال دارای پی اچ ۵.۵

2. شوینده CeraVe مناسب برای پوست‌های نرمال تا چرب دارای پی اچ ۵.۵

3. شوینده ملایم La Roche Posay مدل Toleriane Hydrating مناسب برای پوست‌های خشک، نرمال و حساس دارای پی اچ ۵.۵

4. شوینده Vanicream مناسب برای پوست‌های نرمال تا چرب دارای پی اچ بین ۶ تا ۷

اکنون وقت آن است که کمی تفریح کنیم و با هم چند آزمایش سنجش pH را برای برخی از آیتم‌ها انجام دهیم و ببینیم در چه رتبه‌ای قرار دارند.

آزمایش شماره یک : آزمایش اول مربوط به شوینده برند Dr Bronner’s است. وگان‌های یوتیوب این شوینده را به عنوان یک شوینده “طبیعی” و “فاقد مواد شیمیایی” تبلیغ می‌کنند. اما آیا هر چیزی که طبیعی و فاقد مواد شیمایی است به معنی ایمن بودن و کارایی داشتن آن است؟ نتیجه آزمایش سنجش پی اچ درستی این گزاره را باطل می‌کند!

تست پی اچ شوینده : همانطور که مشاهده می‌کنید این محصول دارای پی اچ برابر با هشت است. یعنی با پوشش اسیدی پوست ما کاملا ناسازگار است. بنابراین هر برچسبی مانند طبیعی و فاقد مواد شیمیایی بودن به معنی ایمن بودن و کارایی داشتن نیست!

آزمایش شماره دو : این آزمایش مربوط به یک صابون دست است که به صورت تصادفی از آشپزخانه مادرم برداشته‌ام.

تست پی اچ شوینده : نتیجه: pH برابر ۶ . بد نیست.

آزمایش شماره سه : این آزمایش مربوط به جوش‌شیرین است. همانطور که می‌بینید این پی اچ اصلا مناسب پوست نیست!

آزمایش شماره چهار : این آزمایش مربوط به ژل لایه‌بردار هشت درصد AHA برند Paula’s Choice است. نتیجه: pH برابر ۴.

در رابطه با آخرین آزمایش، بحث زیر را پیش می‌گیریم که درباره تاثیر مواد خاصی از محصولات مراقبت پوستی است که در پی اچ خاصی دارای عملکرد خود هستند.محصولات مراقبت پوستی که به پی اچ خاصی وابسته هستند در دنیای مراقبت از پوست مواد خاصی وجود دارند که برای عملکرد درست خود به pH های خاصی احتیاج دارند. این موضوع به عنوان وابستگی به pH شناخته می‌شود. می‌پرسید کدام محصولات باید با PH مناسب تنظیم شوند؟ مواد مختلف فعال مانند لایه‌بردارهای شیمیایی و سرم‌ها. بیایید چند مورد را با هم مرور کنیم.لایه‌بردارهای شیمیایی مانند BHA (اسید سالیسیلیک) و AHA (گلیکولیک اسید، لاکتیک اسید، مندلیک اسید) چیزی به نام “مقدار اسید آزاد” (Free Acid Value یا با اختصار FAV) دارند، که قابلیت واقعی قدرت لایه‌برداری آن‌ها را به شما می‌گوید.

وقتی اسیدی با pH زیر ۲.۰ فرموله می‌شود، کل درصد آن اسید در محلول، “آزاد” در نظر گرفته می‌شود، به عبارت دیگر، برای انجام همه کارهایی که می‌خواهد انجام دهد مانند پاک کردن منافذ پوست، درمان آکنه، از بین بردن سلول‌های مرده پوست، تنظیم مجدد تولید کلاژن، افزایش نرخ گردش مرگ و بازسازی سلول و… به صورت کاملاً آزاد و مطلق است.به عنوان مثال، اگر ما محصول اسید سالیسیلیک ۲۰ درصد با PH برابر ۲ داشته باشیم، کل آن ۲۰ درصد “آزاد” است تا عملکرد جادویی خود را انجام دهد. با این حال، هرچه pH آن محصول به ۷.۰ نزدیک‌تر شود، از کل ۲۰ درصد کمتر کار خواهد کرد.

با این حال، در داروخانه‌ها به غیر از لایه‌بردارهای شیمیایی BHA و AHA مواد دیگری که در pH خیلی پایین قرار گرفته باشند، پیدا نخواهید کرد. در حالیکه بله، PH پایین‌تر به این معنی است که آن محصول عمیقاً در پوست نفوذ می‌کند و درواقع به طور موثرتری کار می‌کند و اثر متمرکز بیشتری دارد. همچنین این محصولات برای کسانی که تازه مراقبت از پوست و استفاده از محصولات پوستی را شروع کرده‌اند، برای بیشتر اهداف مراقبت از پوست‌شان، تحریک‌کننده‌تر و بیش از حد قدرتمند و خطرناک است.

وقتی تصور می‌کنم که نوجوانان در داروخانه‌ها لایه‌بردارهای شیمیایی می‌خرند و بدون احتیاط و بی رویه این محصولات را استفاده می‌کنند و نمی‌دانند که بعد با عوارض آن چه کاری انجام دهند، وحشت می‌کنم! و فکر کردن در مورد آن باعث اضطرابم می‌شود.بنابراین آنچه که شرکت‌های مراقبت از پوست (حداقل شرکت‌های خوب) انجام می‌دهند، کاهش کلی درصد اسید ماده و افزایش اندکی pH محصولات برای حفظ اثرات مفید اسید بدون به خطر انداختن ایمنی مصرف‌کنندگان است.راستی، به یاد دارید که در ابتدای مقاله گفتم هرگز نباید لیمو را روی صورت خود بگذارید؟ پایین بودن PH آب لیمو دلیل این امر است. آب لیمو دارای pH برابر با دو است، به این معنی که اسید سیتریک با مقدار اسید آزاد ۵٪ را روی پوست خود قرار داده‌اید که بسیار تحریک‌کننده است.

فاصله زمانی استفاده از محصولات وابسته به پی اچ

از آنجا که اسیدها در یک pH خاص کار میکنند، مهم است که آنها را با محصولات دیگر مخلوط نکنیم، زیرا ممکن است آن‌ها اثر یکدیگر را لغو کنند یا باعث واکنش و ایجاد جوش شوند.یک قانون کلی این است که قبل از رفتن به مرحله بعدی در برنامه مراقبت از پوست خود ، ۲۰ الی ۳۰ دقیقه بین استفاده از اسیدها یا مواد وابسته به pH پایین صبر کنید. تا آن زمان، PH مواد اسیدی (زیر ۴.۰) به طور موثری توسط پوست شما خنثی شده است (۴.۵-۵.۵).

در مورد نیاز به زمان انتظار بین محصولات پوستی وابسته به پی اچ، کمی اختلاف نظر وجود دارد. همانطور که استفان آلن کو (Stephen Alain Ko ) شیمیدان آرایشی گفته است: ” [استفاده نکردن از زمان انتظار] نشان می‌دهد که محلول اسیدی، محلول بافر مرطوب‌کننده را “خنثی” می‌کند، به این معنی که اگر از مرطوب‌کننده‌ای که دارای مواد حساس به pH است، استفاده می‌کنید، یک لایه‌بردار با اسید کم ممکن است در عملکرد آن اختلال ایجاد کند درواقع تعامل بین مواد شیمیایی روی پوست نیز رخ خواهد داد.”به عبارت دیگر، استفاده از اسیدی مانند BHA با پی اچ زیر ۴ اثرات آنتی اکسیدانی چیزی مانند نیاسینامید (pH 5-7) را خنثی می‌کند زیرا یک ماده اسیدی، اثر بافر یک مرطوب‌کننده را از بین می‌برد.

نکته برای کسانی که در استفاده از محصولات مراقبت پوستی تازه‌کار هستند: اسیدها بیشتر از مرطوب‌کننده‌ها فعال هستند. بنابراین، تاثیر اسیدها روی PH مرطوب‌کننده‌ها بیش از تاثیر مرطوب‌کننده‌ها روی PH اسیدها است. اگر می‌خواهید مواد مرطوب‌کننده شما به درستی کار کنند، هرگز این دو را مخلوط نکنید.

دستورالعمل استفاده از محصولات مراقبت از پوست

این دستورالعمل، یک برنامه مراقبت از پوست است و تمام مواردی که ذکر کردیم در آن در نظر گرفته شده است. بسته به محصولی که در برنامه مراقبت پوستی خود وارد می‌کنید، ممکن است برخی از این مراحل اعمال نشوند.

1. استفاده از پاک‌کننده‌های روغنی (cleansing oil).
2. شوینده ملایم با pH متعادل (۵.۵ یا پایینتر)
3. ویتامین C (اسید اسکوربیک). ۲۰-۳۰ دقیقه صبر کنید.
4. لایه‌بردارBHA (سالیسیلیک اسید) . ۲۰-۳۰ دقیقه صبر کنید.
5. لایه‌بردارAHA (گلیکولیک اسید، لاکتیک اسید، مندلیک اسید ). ۳۰-۲۰ دقیقه صبر کنید.
6. رتینوئیدها (ترتینوئین (Retin-A) ، رتینول)
7. محصولات درمانی ضدلک یا سایر محصولات حاوی مواد فعال (به عنوان مثال بنزوئیل پراکسید ، آزلئیک اسید).
8. مرطوب‌کننده‌ها
9. ترکیبات Occlusives (وازلین ، آکوافور)