دلیل ضرورت کنترل فشار خون کودکان
یکی از مشکلات بهداشتی مهم در جهان، پرفشاری خون است که گاهی در کودکان نیز بروز کرده و اغلب ناشی از بیماری های زمینه ای است و لذا فشارخون ثانویه نامیده می شود.
همچنین از مهم ترین اختلالات کلیوی که ارتباط تنگاتنگی با پرفشاری خون دارد، اختلالی به نام «هماچوری» است. «هماچوری» به دفع مقادیر غیرطبیعی گلبول قرمز در ادرار گفته می شود و می تواند علامتی از یک ناخوشی کلیوی جدی یا خوش خیم در اطفال باشد. ولی به طورکلی، هماچوری، فشارخون و بیماری های کلیوی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند.
با توجه به شیوع بالای پرفشاری خون در کودکان امروز، گروهی از محققان دانشگاه علوم پزشکی کرمان در مطالعه ای پژوهشی، به تعیین میزان ارتباط فشارخون در کودکان مبتلا به هماچوری پرداخته و آن را با کودکان سالم مقایسه کرده اند.
در این مطالعه، تشخیص هماچوری با استفاده از آزمایش آنالیز ادرار انجام شد و به منظور تأیید آن، از مشاهده میکروسکوپی استفاده شد. به علاوه، میزان فشارخون کودک، فشارخون والدین و شاخص توده بدنی BMI به دقت اندازه گیری شد. درنهایت نیز داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزارهای آماری، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.
بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، فشارخون سیستولیک و دیاستولیک کودکان مبتلا به هماچوری به طور قابل توجهی نسبت به کودکان سالم بالاتر بود.
چک کردن فشار خون در کودکان
به گفته محققان و با توجه به این نتایج در مورد بالا بودن فشارخون در کودکان مبتلا به هماچوری، می توان از فشارخون افراد در این دوران به عنوان عاملی خطرساز در بروز بیماری هماچوری نام برد.
محققان همچنین اشاره کرده اند که با توجه به ارتباط فشارخون والدین با فشارخون کودکان مبتلا به هماچوری، بررسی و پایش کودکان دارای والدین مبتلا به پرفشاری خون، امری مهم بوده و می تواند در پیشگیری از تبعات این مشکل در کودکان مؤثر باشد.
فشار خون بالا چیست؟
فشارخون بالا یک بیماری طبی وخیم است که هایپرتانسیون نیز نامیده می شود. فشار خون با 2رقم شناخته می شود مثلا 120 بر 80 که رقم بالا، فشار سیستولیک (زمان انقباضی) را نشان می دهد، یعنی فشاری که ضربان قلب برای جلو راندن خون در رگ ها ایجاد می کند.
رقم پایین فشار دیاستولیک (زمان شل شدن) را نشان می دهد یعنی فشاری که خون بین 2 ضربان دارد.فشار خون طبیعی برای هر انسانی متفاوت است. از آنجا که کودکان وزن متفاوتی دارند نمی توان تنها یک تعریف برای فشار خون بالا داشت، ضمن آن که فشار خون هم مانند منحنی رشد دارای منحنی است.
مطالعات نشان می دهد، بین سن و فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در سنین 10 7 سالگی همبستگی مثبت و قوی وجود دارد و با افزایش قد و وزن، فشارخون سیستولیک و دیاستولیک افزایش می یابد.
چک کردن فشار خون در کودکان
اگر در بزرگسالان معیار فشار خون بالا 135 بر 85 باشد، در نوزاد یک هفته ای فشارخون سیستولیک 95 می تواند فشار خونی تلقی شود که در مرز قرار دارد و باید کنترل شود. اگر فشار خون نوزاد 95 تا 99 باشد، دارای فشار خون بالاست ولی اگر بالاتر از 99 باشد فشار خون، شدید تلقی می شود.
در مورد کودکان یک تا 5 ساله، فشار خون 115 بر 75 نشانه فشار خون بالاست. راه محاسبه فشار خون بالا در کودکان این است که هر 5سال که سن بالا می رود 10 عدد به فشار سیستولیک و 5 عدد به دیاستولیک اضافه شود تا مشخص شود کودک فشار خون بالا دارد یا نه، یعنی اگر کودک 10 ساله باشد فشار خون 125 بر 80 نشانه فشار خون بالاست.
علائم فشار خون بالا در نوزادان چیست ؟
نوزادان مبتلا به پرفشاری خون علائم قابل توجهی را نمایش نمی دهند. فشار خون بالا هیچ نشانه ای حتی در نوزادان بزرگتر ایجاد نمی کند. فقط یک پزشک می تواند آن را در طول بازرسی معمول تشخیص دهد.
متاسفانه فشار خون بالا در کودکان معمولا علامت خاصی ندارد. این مشکل معمولا زمانی تشخیص داده می‌شود که یک کودک به دلیل ابتلا به یک بیماری مثل سرماخوردگی به پزشک مراجعه کند و پزشک هنگام بررسی علائم حیاتی کودک، به وجود این فشار خون بالا پی می‌برد.
فشارخون طبیعی در کودکان 7 تا 11 سال
-
میانگین قد پسران 11-7 ساله به ترتیب سن 116، 120.6، 127، 131.6 و 136 -
دختران به ترتیب 117، 121.5، 126.5،132.8 و 136.6 سانتیمتر بوده است -
میانگین وزن در پسران به ترتیب سن 19.5، 21.2، 23.5، 25.9 و 28 -
در دختران به ترتیب 101، 101.2، 103.5 و 106.5 کیلوگرم بوده است -
میانگین فشار خون سیستولیک در پسران به ترتیب سن 99.5، 100، 102، 102.1 و 105.3 -
در دختران به ترتیب 101، 101.2، 102، 103.5 و 106.5میلیمتر جیوه -
میانگین فشار خون دیاستولیک در پسران به ترتیب سن 68.5، 68.8، 70.7، 70.7 و 70.6 -
در دختران به ترتیب 70، 70.1، 71.5، 71.6 و 72.8 به دست آمد.
جهت تخمین فشار خون سیستولیک و دیاستولیک بر حسب قد و وزن از معادله رگرسیون خطی و برای تعیین همبستگی بین فشار خون، قد و وزن از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که مشخص گردید این متغیرها با هم ارتباط مستقیم دارند.
نتیجه گیری: فشار خون سیستولیک در این منطقه تقریبا در حد قابل مقایسه با استانداردها می باشد در حالیکه فشار خون دیاستولیک به نسبت بالاتر و قد و وزن کودکان نیز به وضوح کمتر از مقادیر استاندارد برای هر صدک است
پیشگیری از فشار خون بالا در کودکان
فشار خون بالای ناشی از بیماری های دیگر را می توان به طور موثر با مدیریت شرایط زمینه ای کنترل کرد. وزن کودک خود را کنترل کنید، یک رژیم غذایی سالم را برایش شروع کنید و کودکتان را به ورزش تشویق کنید. همچنین از فشار خون بالا در کودکان می توان با تغییر در شیوه ی زندگی جلوگیری کرد.
تشخیص فشار خون بالا در کودکان
آزمایش مربوط به فشار خون بدون درد می باشد. فشار خون با کاف بازویی و فشار سنج اندازه گیری می شود. اندازه ی کاف با استفاده از دور بازوبند تغییر می کند. فرزندتان یک فشار محکم در اطراف بازویش تا زمانی که کاف باد می شود حس می کند. شما به محض اتمام تست از فشار خون فرزندتان مطلع می شوید.
اندازه ی فشار خون از دو عدد تشکیل شده است. عدد اول یا بالایی، فشار در شریان ها ی فرزندتان در زمان ضربان قلب او را نشان می دهد (فشار سیستولیک). عدد دوم، یا پایینی، فشار در شریان ها ی فرزندتان بین دو ضربان را نشان می دهد (فشار دیاستولیک).
فشار خون طبیعی در کودکان بسته به سن، جنس و قد متفاوت است . بنابراین آنچه که برای یک پسر ۴ ساله فشار خون بالا تلقی می شود ممکن است برای یک دختر ۱۰ ساله طبیعی باشد. پزشک فرزندتان به شما طبیعی یا غیر طبیعی بودن فشار خون او را به شما گرارش خواهد داد.
فشار خون بالای فرزندتان تنها با یک بار اندازه گیری فشار خون تشخیص داده نمی شود. برای تشخیص فشار خون بالا در کودکان حداقل باید سه بار فشار خون اندازه گیری شود تا نشان دهد که فشار خون فرزندتان بالاتر از حد طبیعی است یا خیر.
ممکن است در طول یک بار ویزیت، فشار خون فرزندتان چندین بار برای دقت اندازه گیری شود.اگر فشار خون فرزندتان بالاتر از حد طبیعی بود، باید هر شش ماه پس از تشخیص فشار خون بالا بررسی شود.
اگر برای فرزندتان فشار خون بالا تشخیص داده شد، پزشک او آزمایش های زیر را درخواست می دهد تا چک کند که آیا بیماری های دیگری باعث این فشار خون بالا شده اند یا خیر؟
-
آزمایش خون برای بررسی قند خون، عملکرد کلیه و سلول های خون -
آزمایش نمونه ی ادرار -
اکو کاردیوگرافی، تست بررسی جریان خون قلب فرزندتان (اگر پزشک مشکوک به یک مشکل قلبی ساختاری باشد که گمان می کند باعث فشار خون بالا سده است ) -
سونوگرافی از کلیه ها
اگر پزشک فرزندتان با تشخیص فشار خون مشکل داشت، یا خواست که فشار خون فرزندتان را بررسی کند، ممکن است نظارت سرپایی را توصیه کند. در نظارت سرپایی، به کودک شما یک دستگاه وصل می شود که فشار خون او را در طول روز اندازه گیری می کند.
هنوز اثبات نشده است که نظارت سرپایی به درمان و تشخیص فشار خون بالا در کودکان کمک می کند یا خیر ؟ با این حال، نظارت سرپایی به خصوص در مواردی که کودک به طور معمول در مطب کاملا عصبی است، مفید است چرا که ممکن است فشار خون روپوش سفید داشته باشند ( فشار خون کاذب)
عوارض فشار خون بالا در کودکان
-
کودکانی که دارای فشار خون بالا هستند به احتمال زیاد در بزرگسالی نیز به فشار خون بالا مبتلا خواهند بود، مگر اینکه شروع به درمان کنند. -
عارضه ی شایع مرتبط با فشار خون بالا در کودکان آپنه است ( وضعیتی که در آن کودک شما ممکن است در حین خواب خروپف و یا تنفس غیر طبیعی داشته باشد). -
اکثرا کودکانی که مشکلات تنفسی در حین خواب دارند مثل آپنه، فشار خون بالا دارند. (به ویژه کودکانی که اضافه وزن دارند). -
اگر فشار خون فرزندتان در بزرگسالی ادامه یابد ممکن است فرزندتان در معرض خطرات زیر قرار بگیرد: -
سکته ی مغزی -
حمله ی قلبی -
نارسایی قلبی -
نارسایی کلیه
درمان فشار خون بالا در کودکان
اگر برای فرزندتان فشار خون بالا (پیش از فشار خون یا مرحله ی ۱ فشار خون) تشخیص داده شد، حتما پزشک او تغییر در شیوه زندگی، مانند: یک رژیم غذایی سالم و ورزش بیشتر را قبل از تجویز دارو توصیه خواهد کرد.
اگر فشار خون فرزندتان پس از ایجاد تغییر در شیوه زندگی کاهش نیافت، بهتر است زیر نظر پزشک درمان دارویی را برای او شروع کنید. اگر تشخیص داده شده است که کودکتان مبتلا به فشار خون به شدت بالا است (مرحله ی ۲ فشار خون)، به احتمال زیاد باید از داروهای فشار خون استفاده کند.
داروهای درمان فشار خون بالا در کودکان
دیورتیک ها : این داروها به عنوان قرص های ادرار آور نیز شناخته شده اند که بر روی کلیه ها اثر می گذارند تا سدیم و آب را دفع کنند و فشار خون را کاهش دهند.
مسدود کننده های بتا : این داروها حجم کار بر روی قلب را کاهش می دهند که باعث فعالیت قلب با ضربان آهسته تر و با نیروی کمتر می شود.
مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده ی آنژیوتانسین (ACE) : این داروها به شل شدن عروق خونی با جلوگیری از تشکیل پلاک کمک می کنند. این داروها باعث می شوند خون آسان تر جریان داشته باشد و فشار خون کم شود.
مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین II : این داروها به شل شدن عروق خونی با جلوگیری از تشکیل پلاک کمک می کنند.
مسدود کننده های کانال کلسیم : این داروها به شل شدن عضلات عروق خونی کمک می کنند و ممکن است باعث آهسته شدن ضربان قلب شوند.
ممکن است فرزندتان به طور موقت یا نامحدود به دارو های فشار خون نیاز داشته باشد. اگر فشار خون بالا ی فرزندتان به دلیل چاقی او است، کم کردن وزن ممکن است نیاز به دارو از بین ببرد. در موارد دیگر، درمان سایر بیماری های کودک ممکن است فشار خون را کنترل کند.
اگر در مورد اثرات طولانی مدت داروهای فشار خون بر روی رشد کودک زیاد نمی دانیم، بسیاری از این داروها به طور کلی در دوران کودکی امن هستند. بسته به نوع دارو، عوارض جانبی احتمالی وجود دارند، از جمله: خشکی دهان، سرگیجه و خستگی
راه حل خانگی کنترل فشار خون بالا در کودکان
توجه کنید که چه مقدار نمک در پخت و پز خود استفاده می کنید، و نمکدان را از روی میز بردارید. از دادن تنقلات شور مانند چیپس و یا چوب شور به کودکتان اجتناب کنید.
همچنین، به مقدار سدیم موجود در مواد غذایی کنسرو شده دقت کنید. غذاهای آماده را برای کودکتان محدود کنید چرا که به طور کلی دارای نمک فراوان اند.
درمان فشار خون بالا به طور مشابه در کودکان و بزرگسالان با تغییر در شیوه ی زندگی آغاز می شود:
وزن فرزندتان را کنترل کنید. اگر فرزندتان دچار اضافه وزن است، کم کردن وزن اضافی یا حفظ وزن سالم می تواند فشار خون را کاهش دهد.
یک رژیم غذایی سالم برای کودکتان در نظر بگیرید. کودک خود را به خوردن یک صبحانه ی سالم و سرشار از فیبر تشویق کنید و او را از خوردن غلات شیرین و نوشیدنی منع کنید.
میوه و سبزیجات تازه را جایگرین تنقلات با چربی بالا مانند آب نبات و یا چیپس کنید. از نان سفید، برنج و پاستا در وعده های غذایی او استفاده کنید. مشورت با یک متخصص تغذیه می تواند مفید باشد.
نمک را در رژیم غذایی کودکتان کم کنید. کاهش میزان نمک (سدیم) مصرفی در رژیم غذایی کودک به کاهش فشار خون او کمک می کند. کودکان سنین ۴ تا ۸ سال نباید بیش از ۱۲۰۰ میلی گرم در روز نمک مصرف کنند و کودکان بزرگتر نباید بیش از ۱۵۰۰ میلی گرم در روز نمک مصرف نمایند.
فرزندتان رابه فعالیت بدنی تشویق کنید. اکثر کودکان حداقل به ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی در روز نیاز دارند. زمان نشستن کودک در جلوی تلویزیون و یا کامپیوتر را محدود کنید (قبل از سن ۲ سال، تلویزیون ممنوع است و بزرگتر از ۲ سال بیش از دو ساعت اجازه ی تماشای تلویزیون را ندارد).
تمام خانواده را درگیر این مساله کنید. ممکن است تغییر در شیوه ی زندگی برای فرزندتان بدون اعضای خانواده سخت باشد. بنابراین، بهتر است تمام اعضای خانواده از رژیم غذایی سالم بهره مند شوند. همچنین می توانید لذت دوچرخه سواری، بازی کردن و یا راه رفتن در پارک را با یکدیگر شریک شوید.
آگاهانه خرید کنید. بسیاری از اوقات، کودکتان تنها مواد غذایی که شما خریداری می کنید را مصرف می کند. بنابراین، به عنوان پدر و مادر از غذاهای سالم در خانه استفاده کنید.
بیشتر بخوانید :
علت و علائم سکته مغزی در کودکان چیست ؟
علت آب آوردن بیضه در کودکان چیست و چه عوارضی در پی دارد ؟
عوارض و خطرات مصرف آزیترومایسین در کودکان